Kim, Taaqehin
Eb’ li xyaab’ kuxej re li k’ojob’ank wi’chik: Li kub’iha’ choq’ reheb’ li qaxe’ qatoon, “xnimal ru li tzol’leb’ a’in”


“Eb’ li xyaab’ kuxej re li k’ojob’ank wi’chik: Li kub’iha’ choq’ reheb’ li qaxe’ qatoon, “xnimal ru li tzol’leb’ a’in,”” Kim, Taaqehin—Choq’ re li ochoch ut li iglees: Li Tzol’leb’ ut Sumwank 2025 (2025)

“BLi kub’iha’ choq’ reheb’ li qaxe’ qatoon, “xnimal ru li tzol’leb’ a’in,”” Kim, Taaqehin—Choq’ re li ochoch ut li iglees: 2025

reetalileb’ li xyaab’ kuxej re li k’ojob’ank wi’chik

Eb’ li xyaab’ kuxej re li k’ojob’ank wi’chik

Li kub’iha’ choq’ reheb’ li qaxe’ qatoon, “xnimal ru li tzol’leb’ a’in”

xjalam-uuch li kub’sib’aal ha’ sa’ li santil ochoch re Nauvoo

Li jalam-uuch a’in naxk’ut li kub’sib’aal ha’ re li santil ochoch re Nauvoo, chi k’ojk’o sa’ xb’een kab’laju chi b’ooyx.

Phebe ut Wilford Woodruff

Portrait engraving of Orson Pratt

Li xPhebe Woodruf kiwan nach’ rik’in Nauvoo naq laj Jose Smith kixtikib’ xk’utb’al naq maare naru na’uxman li kub’iha choq’ reheb’ li ke’wan chaq junxil. Kixtz’iib’a resil a’an re lix b’eelom, laj Wilford, li wan sa’ xmision aran Inglaterra:

“Xk’utb’esiman chiru li Hermano Jose naq eb’ li komon re li Iglees naru te’kub’eeq xha’ choq’ reheb’ lix xe’toonil li kamenaqeb’ ut ink’a’ ke’rab’i resil li evangelio, choq’ reheb’ lix kok’al, lix na’ xyuwa’, li ras riitz’in, lix mama’ rixa’an, ut xkomoneb’ chik li rech alal. … Naq te’kub’eeq xha’ choq’ reheb’ li ramiiw, eb’ a’an te’ach’ab’aaq sa’ tz’alam ut chi jo’kan naru te’xk’uleb’ sa’ li wakliik chi yo’yo ut te’xk’ameb’ sa’ li choxahil awa’b’ejihom—li tzol’leb’ a’in ak k’ulub’anb’il xb’aan li iglees ut k’a’jo’ xk’ihaleb’ li komon ak yookeb’ chixb’aanunkil; wankeb’ li te’k’ub’eeq xha’ toj 16 sut … chiru jun ajwi’ li kutan.”

Moqon laj Wilford Woodruff kixye: “Naq kiwab’i resil a’an, kipisk’ok li waam xb’aan xsahil inch’ool. … Laa’in kikub’e inha’ choq’ reheb’ chixjunileb’ lin xe’ intoon ak kamenaqeb’ li kinru chixk’oxlankil. … Kiwaj xyeeb’al aleluyah naq ki’el chi kutankil li na’leb’ k’utb’esinb’il chirix li kub’iha’ choq’ reheb’ li kamenaq. Kiweek’a naq tento taasaho’q sa’ qach’ool chirix li rosob’tesihom li choxa.”

Vilate Kimball

Portrait of Vilate Kimball.

Jo’ li Hermana Woodruff, li xVilate Kimball kirab’i resil li kub’iha’ choq’ reheb’ li kamenaq naq laj Heber, lix b’eelom, yoo chaq chixjultikankil li evangelio. A’an kixtz’iib’a re:

“Li Awa’b’ej Smith kixjultika jun na’leb’ ak’ ut q’axal xnimal ru … li xnimob’resi xpaab’aaleb’ naab’aleb’ sa’ li iglees. A’an li kub’iha choq’ reheb’ li kamenaq. Laj Pablo ki’aatinak chirix a’an sa’ 1 Korintios, ch’ol 15, raqal 29. Laj Jose ak xk’ul chi k’utb’esinb’il jun xch’olob’ankil li na’leb’ a’an. … Lix k’anjel li iglees a’in, a’an naq te’kub’eeq xha’ choq’ reheb’ lix junkab’al li ke’kam rub’elaj naq kik’ojob’aman wi’chik li evangelio; chalen chaq lix xikin mama’ rixa’an. … Sa’ xb’aanunkil, noko’ok jo’ ruuchileb’ a’an; ut naqatenq’aheb’ re taaruuq te’tz’aqonq saʼ li xb’een wakliik chi yo’yo. A’an naxye naq taak’utmanq li evangelio chiruheb’ … a’b’an maajun musiq’ej naru nakub’e xha’. … Chalen chaq naq kijultikaman li na’leb’ a’an arin, ink’a’ nakana chi ch’anch’o li ha’. Sa’ xq’ehil li ch’utub’aj-ib’, wan naq wankeb’ waqxaqib’ malaj lajeeb’ chi xb’eenil sa’ li nima’, yookeb’ chi k’ub’sink ha’. … Nawaj taak’ub’eeq inha’ choq’ re lin na’. Xink’oxla naq ink’a’ tinb’aanu toj reetal naq tatsuq’iiq, a’b’an naq laj Jose ki’aatinak chirix a’in, a’an kixye naq yalb’ilaq qaq’e chiqajunil chixb’aanunkil, ut naq tento rach’ab’ankileb’ li qamiiw chiru li moosil sa’ junpaat. Jo’kan naq tinb’aanu chiru li xamaan a’in, ut wankeb’ li qech kab’al li te’xb’aanu ajwi’. Wankeb’ li ak’ xe’kub’e xha’ naab’al sut. … Jo’kan naq naru taak’e reetal naq wan xyo’onihom chixjunil li kristiaan. Ma ink’a’ k’a’jo’ xnimal ru li tzol’leb’ a’in?”

Phebe Chase

Picture of Phoebe Carter Woodruff, wife of Wilford Woodruff, circa 1840.

Naq kiyaalo’ li kub’sib’aal ha’ sa’ li santil ochoch re Nauvoo, ke’ok chi b’aanumank li kub’iha’ choq’ reheb’ li kamenaq aran ruuchil li nima’. Li xPhebe Chase, a’an aj Nauvoo, kixtz’iib’a resil li santil ochoch re lix na’, ut kixye naq li kub’sib’aal ha’, a’an li na’ajej b’ar wi’ “naru taakub’eeq qaha’ choq’ reheb’ li qakomon li kamenaqeb’ ut too’ok choq’ aj kolonel sa’ li Tzuul Sion.” A’an kixye ajwi’ naq sa’ li kub’sib’aal ha’ a’in, “Laa’in xkub’e inha’ choq’ re inraarookil yuwa’ ut chixjunileb’ chik inraarookil amiiw. … Anajwan nawaj xnawb’al xk’ab’a’eb’ laa na’ aayuwa’ re naq naru tinwach’ab’eb’, xb’aan naq nawaj xk’ojob’ankil xch’ooleb’ li kamenaq. … Li Qaawa’ ak x’aatinak wi’chik ut xk’ojob’ wi’chik li najteril k’anjel a’in.”

Sally Randall

Sa’ xtz’iib’ankil reheb’ li ramiiw ut lix junkab’al resil li kub’iha’ choq’ reheb’ li ech’alalb’ej ke’wan junxil, kijultiko’ re li xSally Randall lix kamik lix yum, laj George:

“Q’axal ch’a’aj li hoonal a’an choq’ we, ut ink’a’ naru xjalb’al li kik’ulman, a’b’anan … lix yuwa’ xkub’e xha’ choq’ ruuchil a’an ut k’a’jo’ xnimal ru naq naqapaab’ ut naqak’ul lix tz’aqalil li evangelio jo’ jultikanb’il anajwan, ut naq naru taakub’eeq qaha’ choq’ re chixjunileb’ li qamiiw ak kamenaqeb’ ut naru taqakoleb’ chalen chaq najter wi wan qanawom chirixeb’.

“Nawaj naq teetaqla we lix k’ab’a’eb’ chixjunileb’ li qakomon li kamenaqeb’ toj reetal li qamama’ qixa’an. Tinb’aanu li jo’ k’ihal naru chiwu re xkolb’aleb’ li wamiiw, ut taasaho’q inch’ool wi texchalq chintenq’ankil, xb’aan naq q’axal nim li k’anjel choq’ re jun ajwi’. … Nink’oxla naq teek’oxla naq jwal jalan li tzol’leb’ a’in, a’b’an teek’e reetal naq tz’aqal yaal.”

Eb’ li raqalil

  1. Hu taqlanb’il xb’aan li xPhebe Woodruff re laj Wilford Woodruff, 6 octubre, 1840, Biblioteca Histórica de la Iglesia, Lago Salado.

  2. Wilford Woodruff, “Remarks,” Deseret News, 27 mayo, 1857, 91.

  3. Hu taqlanb’il xb’aan li xVilate Kimball re laj Heber C. Kimball, 11 octubre, 1840, Biblioteca Histórica de la Iglesia, Lago Salado.

  4. Hu taqlanb’il xb’aan li xPhebe Chase, maak’a’ xk’utankil, Biblioteca Histórica de la Iglesia, Lago Salado. Naq ke’ok laj santil paab’anel chixkub’sinkileb’ xha’ choq’ reheb’ li kamenaq, wan naq ke’kub’e xha’ li winq choq’ re jun li ixq, ut li ixq choq’ re jun li winq. Moqon kik’utb’esiman naq li winq taakub’eeq xha’ choq’ re li winq, ut li ixq choq’ re li ixq.

  5. Hu taqlanb’il xb’aan li xSandy Randall, 21 abril, 1844, Biblioteca Histórica de la Iglesia, Lago Salado.