“17–23 noviembre: “Kawresihomaq eerib’ choq’ re lix k’ulunik li B’eelomej”: Tzolʼlebʼ ut Sumwank 133–134,” Kim, Taaqehin—Choq’ re li ochoch ut li iglees: Li Tzol’leb’ ut Sumwank 2025 (2025)
“Tzolʼlebʼ ut Sumwank 133–134,” Kim, Taaqehin—Choq’ re li ochoch ut li iglees: 2025
17–23 noviembre: “Kawresihomaq eerib’ choq’ re lix k’ulunik li B’eelomej”
Tzolʼlebʼ ut Sumwank 133–134
Sa’ 1833, laj xik’ ilonel ke’wulak ut ke’xsach li isib’aal hu re li Iglees. Sa’ xyanqeb’ li hu te’isimanq raj sa’ li hoonal a’an wan li Hu re Taqlahom—li xb’een li hu kixyal risinkil li Iglees b’ar wi’ wankeb’ li k’utb’esinb’il na’leb’ re li roso’jikeb’ li kutan sa’ jun ajwi’ chi hu. Li xik’ aj ilonel ke’xpajiheb’ li perel, ut us ta ke’wan laj santil paab’anel li ke’xxok junjunq reheb’, nanawman naq junjunq ajwi’ re li Hu re Taqlahom li ink’a’ tz’aqal ru ke’kana.
Li wan anajwan sa’ li tasal 133 re li Tzol’leb’ ut Sumwank, a’an kiwan raj jo’ lix apendice li Hu re Taqlahom, jun chik li xnimal ru esil sa’ xraqik lix puktesinb’il na’leb’ li Qaawa’. Naxye resil jun kutan re raqok aatin li taachalq ut naxka’suti li b’oqom natawman sa’ chixjunil li k’utb’esinb’il na’leb’ re li kutankil a’in: Isihomaq eerib’ chiru li k’a’ru re ruchich’och’, li k’utb’esinb’il rik’in Babilonia. K’ojob’ahomaq Sion. Kawresihomaq eerib’ choq’ re li xkab’ xk’ulunik li Qaawa’. Ut jek’ihomaq li esil a’in “chiru li junjunq chi tenamit, ut junkab’al, ut aatinob’aal, ut teepal” (raqal 37). Ink’a’ kiru chi puktesimank li Hu re Taqlahom, a’b’an li k’utb’esinb’il na’leb’ a’in naxjultika qe ut naxch’olob’ xyaalal naq lix k’anjel li Qaawa’ taaxik chi uub’ej, “xb’aan naq a’an tixt’usub’ lix santil tel … , ut chixjunileb’ lix maril li ruchich’och’ te’ril li kolb’a-ib’ re lix Dios” (raqal 3).
Li na’leb’ re tzolok sa’ li ochoch ut sa’ li iglees
Li Jesukristo nikinixb’oq chixtz’eqtaanankil Babilonia ut chi chalk Sion.
Li xka’pak’alil Babilonia sa’ musiq’ej a’an Sion—jun najteril tenamit li naxye sa’ li loq’laj hu naq nareetali li maa’usilal ut li wank chi preexil sa’ musiq’ej. Naq taawil Tzol’leb’ ut Sumwank 133:4–14, k’oxla chan ru naq li Kolonel nakatxb’oq chi “elk … chaq Babilonia” (raqal 5) ut “xik … toj … Sion” (raqal 9). Chan ru naq yookat chixk’ulub’ankil lix b’oqom? K’a’ chik ru nakatzol chirix Sion sa’ li raatin li Elder D. Todd Christofferson “A Sión venid”? (Liahona, noviembre 2008, 37–40).
Tzolʼlebʼ ut Sumwank 133:1–19, 37–39
Naru ninkawresi wib’ anajwan choq’ re li xkab’ xk’ulunik li Kolonel.
Li tasal 1, lix yehom li Qaawa’ re xtikib’ankil li Tzol’leb’ ut Sumwank, ut li tasal 133, li kiwan jo’ xraqik li hu junxil, neke’tikla rik’in li aatin a’in kixye li Qaawa’: “Chex’ab’inq, ex tenamit re lin iglees” (Tzol’leb’ ut Sumwank 1:1; 133:1). Maare naru nakatzol Tzol’leb’ ut Sumwank 133:1–19, 37–39 ut taatz’iib’aheb’ li na’leb’ b’ar wi’ nokoxb’oq li Qaawa’ chi “ab’ink” (ab’ink ut paab’ank) naq taakawresi aawib’ choq’ re li xkab’ xk’ulunik. Naru ajwi’ nakatz’iib’aheb’ li k’a’aq re ru naraj a’an naq taab’aanu re (1) xkawresinkil aawib’ ut (2) xtenq’ankil li ruchich’och’ chixkawresinkil rib’ choq’ re lix sutq’ijik chaq. K’a’ru nakatzol chirixeb’ li na’leb’ a’in?
Li Awa’b’ej Russell M. Nelson kixwotz junjunq li aajel ruhil yaal chirix chan ru taakanaaq li ruchich’och’ naq taak’ulunq chaq li Kolonel—ut chan ru taqakawresi qib’. Sik’eb’ li yaal a’an sa’ “El futuro de la Iglesia: Preparar al mundo para la segunda venida del Salvador” (Liahona, abril 2020, 6–11). K’a’ru nakaweek’a naq us taab’aanu—malaj ink’a’ taakanab’ xb’aanunkil—re xkawresinkil li ruchich’och’ choq’ re li xk’ulunik chaq li Kolonel”? (“Li ch’ol aatin choq’ reheb’ li molam sa’ li Tijonelil re Aaron,” Biblioteca del Evangelio).
Chi’ilmanq ajwi’ Mateo 25:1–13; Russell M. Nelson, “Xk’ulb’al li k’a’ru chalel rik’in paab’aal,” Jolomil ch’utub’aj-ib’ re octubre 2020; “Ralal xkʼajol li Qaawaʼ,” Eb’ li B’ich, 28; Temas y preguntas, “Segunda venida de Jesucristo,” Biblioteca del Evangelio.
Tzol’leb’ ut Sumwank 133:19–56
Li xkab’ xk’ulunik li Jesukristo sahil ch’oolejilaq choq’ reheb’ li tiikeb’ xna’leb’.
Naq taawil resil lix k’ulunik li Kolonel sa’eb’ li raqal 32–56, k’a’ru na’leb’ nakataw li yookat chiroyb’eninkil? K’a’ru li aatin li naxch’olob’ lix rahom li Qaawa’ choq’ re lix tenamit? Naru taatz’iib’a resil li ak xak’ul laa’at rik’in “li chaab’ilal ch’oolej aj rahonel re laa Qaawa’, ut chixjunil li kixq’axtesi a’an sa’ aab’een jo’ chanru lix chaab’ilal” (raqal 52).
“Ebʼ li jolomil tenamit kʼojobʼanbʼilebʼ xbʼaan li Dios choqʼ re lix chaabʼilalebʼ li winq.”
Ch’a’aj b’ayaq li komonil ke’wan wi’ laj santil paab’anel rik’in lix jolomil li tenamit. Naq eb’ laj santil paab’anel ke’isiik chaq sa’ li na’ajej Jakson, Missouri, sa’ 1833, ke’xpatz’ xtenq’ankileb’ rik’ineb’ laj jolominel tenamit a’b’an ink’a’ ke’xk’ul xtenq’. Jo’kan ajwi’, ke’wan li moko komoneb’ ta sa’ li Iglees li ke’xk’oxla naq lix k’utumeb’ chirix Sion, a’an reetalil naq eb’ laj santil paab’anel neke’xtz’eqtaana lix wankileb’ li jolomil tenamit re li ruchich’och’. Tzol’leb’ ut Sumwank 134 kitz’iib’aman re xch’olob’ankil k’a’ru lix na’leb’ li Iglees chirixeb’ li jolomil tenamit. K’a’ru naxye li tasal a’in chirix k’a’ raj ru te’reek’a laj santil paab’anel re li Qaawa’ chirix li jolomil tenamit?
Naq taatzol li tasal 134, sik’eb’ li na’leb’ chirix li jolomil tenamit ut li qateneb’ankil jo’ kristiaan. Chan ru naq eb’ li na’leb’ a’in ke’xtenq’aheb’ raj laj santil paab’anel sa’ xtiklajik li Iglees? Chan ru naru roksinkil li na’leb’ a’an sa’ li tenamit wankat wi’ laa’at?
Chi’ilmanq ajwi’ Eb’ lix Raqalil li Paab’aal 1:11–12; Temas y preguntas, “Libertad religiosa,” Biblioteca del Evangelio.
Li na’leb’ re xtzolb’aleb’ li kok’al
Tzolʼlebʼ ut Sumwank 133:4–5, 14
Li Qaawa’ naraj naq najt tinwanq rik’in lix maa’usilal li ruchich’och’.
-
Laa’at ut eb’ laa kok’al naru neketz’iib’aheb’ junjunq li na’ajej ut hoonal li naraj li Qaawa’ naq te’qatz’eqtaana. Chirix a’an naru nekejuntaq’eetaheb’ li na’ajej ut hoonal a’an rik’in lix ch’olob’ankil li aatin “Babel, Babilonia” sa’ li K’utul Raqal reheb’ li Loq’laj Hu (Biblioteca del Evangelio). Chirix a’an naru nekeril Tzol’leb’ ut Sumwank 133:4–5, 14. K’a’ru naraj naxye “Elenqex chaq Babilonia”? (raqal 5). Naru ajwi’ nakatz’iib’aheb’ li na’ajej ut hoonal b’ar wi’ nokoxb’oq li Qaawa’ chi wank ut taajuntaq’eeta rik’in lix ch’olob’ankil li aatin “Sion” sa’ li K’utul Raqal reheb’ li Loq’laj Hu.
Tzol’leb’ ut Sumwank 133:19–21, 25
Li Jesukristo taak’ulunq wi’chik.
-
Maare taawulaq raj chiruheb’ laa kok’al xk’utb’esinkil k’a’ru naraj naxye li kawresink-ib’ choq’ re junaq k’anjel, maare choq’ re junaq b’atz’unk, naq nawan junaq ula’ malaj junaq li ninq’e. K’a’ut naq aajel ru li kawresink-ib’? Chirix a’an naru nekeril Tzol’leb’ ut Sumwank 133:17–19, 21 ut taapatz’ reheb’ laa kok’al naq te’xsik’ k’a’ru aj-e naq li Qaawa’ nokoxb’oq chixkawresinkil qib’. Naru nakak’ut li jalam-uuch chiruheb’ li wan sa’ li tusleb’ aatin re li xamaan a’in ut taapatz’ reheb’ k’a’ru neke’xnaw chirix li xkab’ xk’ulunik li Jesukristo. K’a’ chik ru naqatzol sa’eb’ li raqal 19–25, 46–52? K’a’ru naru naqab’aanu re xkawresinkil qib’ choq’ re li xchaq’al ru hoonal a’in?
-
Naru nakamuqeb’ xjalam-uuch li taareetali k’a’ruhaq naru naqab’aanu re xkawresinkil qib’ choq’ re li xkab’ xk’ulunik li Jesukristo (jo’ rilb’aleb’ li loq’laj hu, xwotzb’al li evangelio, malaj k’anjelak chiru li qajunkab’al). Kanab’eb’ laa kok’al chixtawb’aleb’ li jalam-uuch ut chi aatinak chirix chan ru naq eb’ li k’a’aq re ru a’an nokohe’xtenq’a chixkawresinkil qib’ re xk’ulb’al li Kolonel naq taak’ulunq chaq.
-
Naru ajwi’ nekeb’icha jun li b’ich chirix li xkab’ xk’ulunik li Qaawa’, jo’ “Naq taak’ulunq li Kolonel” (B’ichleb’aal choq’ reheb’ li Kok’al, 46–47). Wotzomaq cherib’il eerib’ lee rahom choq’ re li Kolonel ut lee reek’ahom chirix lix k’ulunik wi’chik.
Tzol’leb’ ut Sumwank 133:52–53
Li Jesukristo a’an aj rahonel ut chaab’il xch’ool.
-
Laa’at ut eb’ laa kok’al naru nekerileb’ jalam-uuch li neke’xk’ut naq li Jesus wan xrahom ut wan xchaab’ilal. (Qayehaq, chi’ilmanq li Hu reheb’ li Jalam-uuch re li Evangelio, 42, 47.) K’a’ chik ru kixb’aanu li Jesus re xk’utb’al lix rahom ut lix chaab’ilal? Ilomaq Tzol’leb’ ut Sumwank 133:52, ut tenq’aheb’ laa kok’al chixk’oxlankil chan ru naru “te’xye resil li chaab’ilal ch’oolej aj rahonel re lix Qaawa’eb’” chiruheb’ li ras riitz’in.
Li Qaawa’ naraj naq tinpaab’ li chaq’rab’.
-
Eb’ laa kok’al naru neke’xye k’a’ru li tusulal malaj li chaq’rab’ neke’xpaab’ a’an. Chan raj ru li yu’am wi ta maa’ani raj napaab’ank reheb’ li tusulal a’an? Chirix a’an, naru nakayaab’asi Tzol’leb’ ut Sumwank 134:1–2 ut taatenq’aheb’ chixtawb’al ruheb’ li aatin malaj ch’ol aatin maare ink’a’ neke’xtaw ru. K’a’ut naq li Qaawa’ naraj naq too’ab’inq chiruheb’ li chaq’rab’? (chi’ilmanq ajwi’ Eb’ lix Raqalil li Paab’aal 1:12).