Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 2021
7–13 Sune. Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 63: “Ko e Meʻa ʻOku Haʻu mei ʻOlungá ʻOku Toputapu”


“7–13 Sune. Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 63: ‘Ko e Meʻa ʻOku Haʻu mei ʻOlungá ʻOku Toputapu,’” Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Fakafoʻituituí mo e Ngaahi Fāmilí: Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 2021 (2020)

“7–13 Sune. Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 63,” Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Fakafoʻituituí mo e Ngaahi Fāmilí: 2021

ʻĪmisi
loto ʻataʻatā ʻi Mīsuli

Sipilingi Hili, Vahefonua Teivisi, Mīsulí tā ʻe Garth Robinson Oborn

7–13 Sune

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 63

“Ko e Meʻa ʻOku Haʻu mei ʻOlungá ʻoku Toputapu”

Naʻe folofola ʻa e ʻEikí, “Te mou maʻu ʻa e Laumālié ʻi he lotu” (Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 63:64). Fakakaukau ke lotua ke tataki ʻe he Laumālié hoʻo akó.

Lekooti e Ngaahi Ongo ʻOkú ke Maʻú

Kuo fili e tuʻuʻanga ʻo e kolo ko Saioné. Naʻe ʻaʻahi e kau taki ʻo e Siasí ki he feituʻú mo fakatapui ia ko ha feituʻu ke tānaki fakataha ki ai e Kāingalotú. Fakatatau ki he hisitōlia ʻo Siosefa Sāmitá, “[ko e] fonua ko Saioné ko e taumuʻa fakatuʻasino mahuʻinga taha ia” (Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 63, ʻuluʻi fakamatala ʻo e vahé). Ka naʻe tuifio e ngaahi fakakaukau ki Saioné. Naʻe vēkeveke e Kāingalotu tokolahi ke kamata tānaki fakataha ki Mīsuli. ‘I he tafaʻaki ʻe tahá, naʻe loto-mamahi ʻa e kakai hangē ko ʻĒsela Pūtí ki he fonua ko Saioné pea nau fakahā ke ʻiloʻi ʻenau fakakaukaú. Ko hono moʻoní, ʻi he taimi ne foki ai ʻa Siosefa ki Ketilani mei Mīsulí, naʻá ne ʻilo ai ha fakakikihi mo e hē mei he moʻoní ne hoko ʻi he Siasí lolotonga ʻene mavahé. Ko e tūkunga ko ʻení ne maʻu ai e fakahā ʻi he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 63. Naʻe lea heni ʻa e ʻEikí kau ki hono fakatau mai ʻo e kelekelé mo e hiki ʻa e Kāingalotú ki Mīsulí. Ka naʻe ʻomi ʻi he ngaahi meʻa angamaheni peheé ha fakamanatu: “Ko au, ko e ʻEikí, ʻoku ou fakaongo atu ʻa hoku leʻó, pea kuo pau ke talangofua ki ai” (veesi 5). Ko hono leʻó, finangaló, mo ʻEne fekaú—ʻa ia kotoa ʻoku “haʻu mei ʻolungá”—ʻoku ʻikai totonu ke vaʻinga ʻaki pe ngaohi ko ha meʻa angamaheni. ʻOku “toputapu [ia], pea kuo pau ke tokanga ʻi hono lea ʻakí” (veesi 64).

ʻĪmisi
fakaʻilonga ʻo e ako fakatāutahá

Ngaahi Fakakaukau ki Hono Ako Fakataautaha ʻo e Folofolá

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 63:1–6; 32–37

‘Oku houhau ʻa e ʻEikí ki he faiangahalá mo e angatuʻú.

ʻI he taimi naʻe maʻu ai e fakahā ko ʻení, naʻe fehangahangai ʻa Siosefa Sāmita mo ha ngaahi fakaanga fefeka mei he kau mēmipa ʻe niʻihi ʻo e Siasí ne nau angatuʻu kiate ia (vakai, “Ezra Booth and Isaac Morley,” Revelations in Context, 130–36). Ko e hā e ngaahi fakatokanga naʻe fai ʻe he ʻEikí ʻi he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 63:1–6, 32–37 fekauʻaki mo e “kau fai angahalá mo e kau angatuʻú”? ʻOku hoko fēfē ʻa e ngaahi fakatokanga peheé ko ha fakamoʻoni ʻo e ʻofa ʻa e ʻOtuá?

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 63:7–12

‘Oku hoko mai e ngaahi fakaʻilongá ʻi he tui pea mo e finangalo ʻo e ʻOtuá.

ʻOku ʻikai ʻomi ʻe he ngaahi fakaʻilongá pe ngaahi maná ʻataʻatā pē ʻa e tui ʻoku tuʻuloá. ‘I he konga kimuʻa ʻo e 1831, naʻe fili ai ʻe ʻĒsela Puuti ko ha faifekau Metotisi ʻi Ketilani, ke ne papitaiso hili ʻene mamata ki hono fakamoʻui ʻe Siosefa Sāmita ʻi he mana ʻa e nima ʻo ʻElesā Sionisoni ko e kaungāmeʻa ʻo Pūtí.

Ka ʻi ha ngaahi māhina siʻi pē, naʻe mole e tui ʻa Pūtí peá ne fakaangaʻi e Palōfitá. ʻOku lava fēfē ʻeni, hili e mana naʻá ne mamata tonu aí? Fakalaulauloto ki heni ʻi hoʻo lau e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 63:7–12. Mahalo foki te ke fakakaukau ki he ʻuhinga ʻoku maʻu ai ʻe he kakai ʻe niʻihi ha ngaahi fakaʻilonga “ke ʻaonga ki he tangatá ki [hono] fakalāngilangiʻi [ʻo e ʻOtuá]” (veesi 12) pea ʻoku maʻu ia ʻe he niʻihi kehe “ki [he] … fakahalaiaʻi” (veesi 11). Makatuʻunga ʻi he meʻa kuó ke laú, ʻokú ke pehē ko e hā e founga ʻoku finangalo e ʻEikí ke ke fakakaukau mo ongoʻi kau ki he ngaahi fakaʻilongá?

Vakai foki, Mātiu 16:1–4; Sione 12:37; Molomona 9:10–21; ʻEta 12:12, 18.

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 63:13–23

‘Oku ʻuhinga e angamaʻá ki hono tauhi ʻeku ngaahi fakakaukaú mo e tōʻongá ke maʻa.

‘E fakahā ʻe he tokolahi taha ʻo e kakaí ʻoku hala ʻa e tonó. Ka naʻe fakamahino ʻe he Fakamoʻuí ʻi he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 63:13–19, ʻoku ʻi ai foki ha ngaahi nunuʻa fakalaumālie fakatuʻutāmaki ʻo e ngaahi fakakaukau fakakakanó. “Ko e hā ʻoku hoko ai ʻa e holi koví ko ha angahala fakamaté?” Ko e fehuʻi ia ʻa ʻEletā Sefilī R. Hōlaní. “ʻOku ou pehē ʻoku ʻikai ngata pē ʻene fakaʻauha kakato ʻa e Laumālié ʻo uesia ai ʻetau moʻuí, ka ʻoku ou pehē ko e faiangahala ia, he ʻokú ne fakaʻuliʻi ʻa e vā fetuʻutaki māʻoniʻoni taha ʻoku foaki mai kiate kitautolu ʻe he ʻOtuá ki māmaní—ʻa e feʻofaʻaki ʻa e tangatá mo e fefiné mo e holi ʻoku maʻu ʻe ha ongo meʻa mali ke ʻomi ha fānau ki ha fāmili ʻoku fakataumuʻa ke taʻengata” (“ ʻIkai ha Feituʻu moʻó e Fili ʻo Hoku Laumālié,” Ensign pe Liahona, Mē 2010, 44).

Ko e hā e ngaahi nunuʻa ʻoku pehē ʻe he ʻEikí ʻi he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 63:13–19 ʻe hoko kiate kinautolu ʻoku ʻikai ke nau fakatomala mei he ngaahi fakakaukau mo e tōʻonga taʻemaʻá? Fakatokangaʻi ange e ngaahi tāpuaki ʻoku talaʻofa ʻe he Fakamoʻuí ʻi he veesi 20 mo e 23 kiate kinautolu ʻoku faivelengá. Ko e hā ha ngaahi tāpuaki kuo hoko ki hoʻo moʻuí mei he talangofua ki he fono ʻo e angamaʻá? ‘Oku tokoniʻi fēfē koe ʻe he Fakamoʻuí ke ke kei nofo pe hoko ʻo haohaoá?

Vakai foki, Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 121:45; Linda S. Reeves, “Taau mo Hotau Ngaahi Tāpuaki Kuo Talaʻofa Maí,” Ensign pe Liahona, Nōvema 2015, 9–11.

ʻĪmisi
tangata mo ha fefine ʻi he temipalé

‘Oku tāpuekina kitautolu ʻi heʻetau tauhi ke maʻa ʻetau ngaahi fakakaukaú mo e tōʻongá.

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 63:24–46

ʻOku tataki ʻe he ʻEikí ʻa e ngaahi meʻa fakalaumālie mo fakatuʻasino ʻa Hono Kāingalotú.

Hili hono fakahā ʻe he ʻEikí e feituʻu ʻe langa ai ʻa Saioné, naʻe kei fie maʻu ʻe he Kāingalotu ʻi ʻOhaioó ha fakahinohino ki he taimi ke kamata hiki aí mo e feituʻu ke maʻu mei ai e paʻanga ke fakatau mai ʻaki e kelekelé. ʻI hoʻo lau e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 63:24–46, kumi e fakahinohino fakalaumālie mo fakatuʻasino naʻe fai ʻe he ʻEikí fekauʻaki mo Saioné. Ko e hā e fakahinohino fakalaumālie mo fakatuʻasino ʻoku ʻoatu ʻe he ʻEikí kiate koé?

ʻĪmisi
fakaʻilonga ʻo e ako fakafāmilí

Ngaahi Fakakaukau ki Hono Ako Fakafāmili ʻo e Folofolá mo e Efiafi Fakafāmili ʻi ʻApí

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 63:7–12.ʻE lava ke kamataʻi ʻe he talanoa ʻo e mavahe ʻa ʻĒsela Puuti mei he Siasí neongo ʻene mamata tonu ʻi hono fakamoʻui ʻo ʻElesā Sionisoní (vakai ki he fakaikiiki nounoú ʻi he “Ngaahi Fakakaukau ki Hono Ako Fakataautaha ʻo e Folofolá” mo e tā ʻoku ʻoatu fakataha mo e fokotuʻutuʻú ni) ha fealeaʻaki fekauʻaki mo e ngaahi maná. Mahalo ʻe lava ke talanoa e kau mēmipa homou fāmilí kau ki he ngaahi mana kuó ne fakamālohia ʻenau tuí, kau ai ha ngaahi aʻusia mei ho fāmilí pe hisitōlia fakafāmilí. Naʻa nau fakaʻaongaʻi fēfē ʻa e tui naʻe fie maʻú ke maʻu e ngaahi mana ko ʻení? Ko e hā ʻoku akoʻi mai ʻe he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 63:7–12 fekauʻaki mo e fehokotaki ʻa e tuí mo e ngaahi maná?

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 63:13–19.Te tau lava fēfē ʻo maluʻi kitautolu mei he ngaahi ivi tākiekina taʻefeʻungá, kau ai e ponokalafí? (Te ke lava ʻo maʻu ha ngaahi maʻuʻanga tokoni ʻaonga lahi ki he ngaahi fāmilí ʻi he AddressingPornography.ChurchofJesusChrist.org.) Ko e hā ʻa e ngaahi tāpuaki ʻo hono moʻui ʻaki e fono ʻo e angamaʻá?

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 63:23.Te ke tokoni fēfē ke mahino ki ho fāmilí e founga ʻoku hangē ai e “ngaahi meʻa lilo ʻo [e] puleʻangá,” pe ngaahi moʻoni ʻo e ongoongoleleí, ha “vai moʻuí”? Hangē ko ʻení, te mou lava ʻo fononga ki ha kiʻi vai pe vaitafe ofi mai (pe huluʻi ha vitiō pe fakaʻaliʻali ha tā ʻo ha vaitafe). Ko e hā e founga ʻoku hangē ai e ngaahi moʻoni ʻo e ongoongoleleí ko e vaí?

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 63:58.Ko e hā ha ngaahi fakatokanga ʻoku tau maʻu ʻi he vahe 63? Ko e hā ha niʻihi ʻo e ngaahi fakatokanga ʻoku tau fanongo ai mei hotau kau taki ʻi he Siasí he ʻaho ní?

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 63:58–64.Fakaʻaliʻali ki ho fāmilí ha koloa fakafāmili mahuʻinga. ʻOku founga fēfē ʻetau ngaohi ke kehe ʻa e meʻá ni mei he ngaahi meʻa ʻoku ʻikai fuʻu mahuʻingá? Ko e hā ʻoku akoʻi mai ʻe he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 63:58–64 fekauʻaki mo e meʻa te tau lava ʻo fai ke ʻaʻapa ai ki he ngaahi meʻa toputapú?

Ke maʻu ha ngaahi fakakaukau lahi ange ki hono akoʻi ʻo e fānaú, vakai ki he fokotuʻutuʻu ʻo e uike ní ʻi he Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Palaimelí.

Hiva ʻoku fokotuʻu atú: “ ʻApasiá Ko e ʻOfa,” Tohi Hiva ʻa e Fānaú, 12.

Fakatupulaki e Ako Fakataautahá

Moʻui ʻaki e meʻa ʻokú ke akó. “ʻI hoʻo ongoʻi ko ia ʻa e fiefia ʻoku maʻu mei he mahino kiate koe ʻa e ongoongoleleí, te ke fie fakaʻaongaʻi leva ʻa e meʻa ʻokú ke akó. Feinga ke ke moʻui ʻo fakatatau mo e mahino ʻokú ke maʻú. ʻI hoʻo fai iá, ʻe toe fakamālohia ange ai hoʻo tuí, ʻiló, mo hoʻo fakamoʻoní” (Malangaʻaki ʻEku Ongoongoleleí, 21).

ʻĪmisi
Ko e puke ʻe Siosefa Sāmita e nima ʻa ha fefine

Ko hono Faitoʻo e Uma ʻo ʻElesā Sionisoní, tā fakatātaaʻi ʻe Sam Lawlor.

Paaki