Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 2021
21–27 Sune. Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 67–70: “Feʻunga mo e Ngaahi Koloa ʻo e Māmaní Kotoa”


“21–27 Sune. Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 67–70: ʻFeʻunga mo e Ngaahi Koloa ʻo e Māmaní Kotoaʻ” Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Fakafoʻituituí mo e Ngaahi Fāmilí: Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 2021 (2020)

“21–27 Sune. Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 67–70,” Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Fakafoʻituituí mo e Ngaahi Fāmilí: 2021

ʻĪmisi
revelation manuscript book in display case

21–27 Sune

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 67–70

Feʻunga mo e Ngaahi Koloa ʻo e Māmaní Kotoa

Neongo ko e ngaahi fakahā lahi ʻi he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakavá naʻe fakataumuʻa ia ki ha kakai pau ʻi he ngaahi tūkunga pau, ka ʻoku “ʻaonga ki he kakai kotoa pē” (“Fakamoʻoni ʻa e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá Ki Hono Moʻoni ʻo e Tohi ʻo e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakavá,” talateu ki he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakavá). ‘I hoʻo akó, kumi ha ngaahi moʻoni mo e ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻe ʻaonga kiate koé.

Lekooti e Ngaahi Ongo ʻOkú ke Maʻú

Mei he 1828 ki he 1831, naʻe maʻu ʻe he Palōfita ko Siosefa Sāmitá ha ngaahi fakahā lahi mei he ʻEikí, kau ai e akonaki fakalangi maʻá e niʻihi fakafoʻituituí, ngaahi fakahinohino ki hono puleʻi e Siasí, mo ha ngaahi meʻa-hā-mai fakalaumālie ki he ngaahi ʻaho kimui ní. Ka naʻe teʻeki ke lau ia ʻe he tokolahi ʻo e Kāingalotú. Naʻe teʻeki ke pulusi e ngaahi fakahaá, pea naʻe tohi nima ha ngaahi tatau ʻe niʻihi ʻi ha ngaahi laʻipepa ne ʻave holo ʻi he kāingalotú mo fononga holo mo e kau faifekaú.

Pea ʻi Nōvema 1831, naʻe ui ʻe Siosefa ha fakataha alēlea ʻa e kau taki ʻo e Siasí ke aleaʻi hono pulusi e ngaahi fakahaá. Hili e fekumi ki he finangalo ʻo e ʻEikí, naʻe fokotuʻu ʻe he kau takí ni ha ngaahi palani ke pulusi e Tohi ʻo e Ngaahi Fekaú—ko e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava ia ʻi he ʻaho ní. Ne ʻikai fuoloa kuo malava e tokotaha kotoa ʻo lau ʻiate kinautolu pē e folofola ʻa e ʻOtuá ne fakahā mai ʻi ha palōfita moʻui, ko ha fakamoʻoni mahino “kuo toe ʻomi ki he tangatá ʻa e ngaahi kī ʻo e ngaahi meʻa lilo ʻo e puleʻanga ʻo hotau Fakamoʻuí.” ʻI he meʻá ni mo e ngaahi ʻuhinga kehe lahi, ʻoku lau ai ʻa e fakahaá ni ʻe he Kāingalotu ʻi he kuonga muʻá mo e kuongá ni ʻoku feʻunga mo e ngaahi koloa ʻo e māmaní kotoa (Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 70, ʻuluʻi fakamatala ʻo e vahé).

Vakai foki, Kau Māʻoniʻoní, 1:140–43.

ʻĪmisi
fakaʻilonga ʻo e ako fakatāutahá

Ngaahi Fakakaukau ki Hono Ako Fakataautaha ʻo e Folofolá

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 67:1–9; 68:3–6

‘Oku tuʻu tafaʻaki ʻa e ʻOtuá ʻi Heʻene kau tamaioʻeikí mo e ngaahi lea ʻoku nau lea ʻaki ʻi Hono huafá.

Ne hangē ʻa e fili ke pulusi e ngaahi fakahā ne maʻu ʻe Siosefa Sāmitá ha meʻa faingofuá, ka naʻe ʻikai fakapapauʻi ʻe he fuofua kau taki ʻe niʻihi ʻo e Siasí pe ko ha fakakaukau lelei ia. Ko e taha e meʻa ne fai ki ai e hohaʻá ko e ngaahi fehālaaki ʻi he lea naʻe fakaʻaongaʻi ʻe Siosefa Sāmita ke hiki ʻaki e ngaahi fakahaá. Naʻe maʻu e fakahā ʻi he vahe 67 ko e tali ki he hohaʻa ko iá. Ko e hā ʻokú ke ako fekauʻaki mo e kau palōfitá mo e fakahaá mei he veesi 1–9? Ko e hā ha toe fakakaukau ʻokú ke maʻu mei he 68:3–6?

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 68:1–8

ʻOku fakahā ʻe he ueʻi mei he Laumālie Māʻoniʻoní ʻa e finangalo ʻo e ʻEikí.

Naʻe fakahoko e ngaahi lea ʻi he ngaahi vēsí ni ʻi he taimi naʻe ui ai ʻa ʻOasoni Haiti mo e niʻihi kehe “ke malanga ʻaki ʻa e ongoongolelei taʻengatá, ʻi he Laumālie ʻo e ʻOtua moʻuí, mei he kakai ki he kakai, pea mei he fonua ki he fonua” (veesi 1). ʻE tokoni fēfē nai e fakahā ʻi he veesi 4 ki ha taha ʻoku fekauʻi atu ke malanga ʻaki e ongoongoleleí? ʻOku kaunga fēfē ʻa e ngaahi leá ni kiate koe? Fakakaukau ki ha taimi naʻe “ueʻi [ai koe] ʻe he Laumālie Māʻoniʻoní” (veesi 3) ke lea pe fakahoko ha meʻa. Ko e hā ʻokú ke maʻu ʻi he ngaahi vēsí ni te ne lava ʻo ʻoatu ha loto-falala ke ke muimui ki he ngaahi ueʻi fakalaumālié?

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 68:25–28

ʻOku fatongia ʻaki ʻa e mātuʻá ke akoʻi ʻenau fānaú.

Naʻe akonaki ʻa Sisitā Soi D. Sōnasi, ko e Palesiteni Lahi ʻo e Palaimelí ʻo pehē, “[Ko ha] kī … ki hono tokoniʻi e fānaú ke fakafepakiʻi e angahalá, ko e kamata ke akoʻi kei siʻi ʻi he ʻofa e ngaahi tokāteline [mo e ngaahi tefitoʻi moʻoni] tefito ʻo e ongoongoleleí—mei he folofolá, Ngaahi Tefito ʻo e Tuí, kiʻi tohi tufa Ki Hono Fakamālohia ʻo e Toʻu Tupú, ngaahi hiva Palaimelí, ngaahi himí, mo ʻetau fakamoʻoni fakatāutahá—ʻa ia te ne tataki e fānaú ki he Fakamoʻuí” (“Ko ha Toʻu Tangata ʻOku Nau Fakafepakiʻi e Angahalá,” Ensign pe Liahona, Mē 2017, 88).

Fakatatau ki he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 68:25–28, ko e hā ha niʻihi ʻo e “ngaahi tokāteline tefito ʻo e ongoongoleleí” naʻe fakamatala ki ai ʻa Sisitā Sōnasi ʻoku totonu ke akoʻi ʻe he mātuʻá ki heʻenau fānaú? Ko e hā ʻoku foaki ai ki he mātuʻá ʻa e fatongia mahuʻingá ni? Ko e hā te ke talaange ki ha mātuʻa ʻoku ʻikai ke ne ongoʻi taau ke akoʻi e ngaahi meʻá ni ki heʻene fānaú?

Vakai foki, Tad R. Callister, “Mātuʻá: Tefitoʻi Kau Faiako ʻo e Ongoongoleleí ki Heʻenau Fānaú,” Ensign pe Liahona, Nōvema 2014, 32–34.

ʻĪmisi
ako fakafāmilí

Ko e ʻapí ʻa e feituʻu lelei taha ki he fānaú ke ako ʻa e ongoongoleleí.

ʻĪmisi
fakaʻilonga ʻo e ako fakafāmilí

Ngaahi Fakakaukau ki Hono Ako Fakafāmili ʻo e Folofolá mo e Efiafi Fakafāmili ʻi ʻApí

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 67:10–14.‘Oku taʻofi fēfē kitautolu ʻe he loto-koví, manavasiʻí, mo e hīkisiá mei heʻetau ʻunuʻunu ofi ange ki he ʻEikí? Ko e hā ʻoku ʻikai lava ai ha “tangata fakakakano” ʻo nofo ʻi he ʻao ʻo e ʻEikí? (veesi 12; vakai foki, Mōsaia 3:19). Ko e hā ʻoku tau maʻu ʻi he ngaahi vēsí ni ʻokú ne ueʻi kitautolu ke “fai atu ai pē ʻi he faʻa kātaki kae ʻoua ke fakahaohaoaʻi ʻa [kitautolu]”? (veesi 13).

Te mou lava foki ʻo toe vakaiʻi fakafāmili ʻa e pōpoaki ʻa ʻEletā Sefilī R. Hōlani “Ko Ia Ke Haohaoa ʻA Kimoutolu” (Ensign pe Liahona, Nōvema 2017, 40–42).

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 68:3–4.ʻE lava ʻa e kau mēmipa ʻo e fāmilí ʻo vahevahe ha ngaahi aʻusia kuó ne fakamālohia ʻenau tui ko e ngaahi lea ʻa e kau tamaioʻeiki ʻa e ʻEikí “ko e finangalo ʻo e ʻEikí,” “ko e fakakaukau ʻa e ʻEikí,” mo e “mālohi [ia] ʻo e ʻOtuá ki he fakamoʻuí” (veesi 4). Pe te nau lava ʻo kumi ha ngaahi pōpoaki ʻo e konifelenisi lahi fakamuimuitahá ʻoku kaunga ki ha faingataʻa ʻoku fehangahangai mo homou fāmilí.

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 68:25–35.ʻOku ʻi he ngaahi vēsí ni ha akonaki mahuʻinga ki he “kakai ʻoku nofo ʻi Saioné” (veesi 26). Ko e hā ʻoku ueʻi kitautolu ke tau fakaleleiʻi hili hono lau e ngaahi veesi ko ʻení? ʻE fakafiefia ke faʻu ha ʻū tā ʻokú ne fakatātaaʻi ha niʻihi ʻo e ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻi he ngaahi veesi ko ʻení pea fufuuʻi kinautolu ʻi homou ʻapí. Pea, ʻi he ngaahi ʻaho ka hoko maí ʻi he taimi ʻe maʻu ai ʻe ha taha ha tā, te ke lava ʻo fakaʻaongaʻi ia ko ha faingamālie ke akoʻi fekauʻaki mo e tefitoʻi moʻoni ko iá. Ko e hā ʻoku hoko ai e ʻapí ko e feituʻu lelei taha ke ako ai ʻe he fānaú e ngaahi meʻá ni?

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 69:1–2.Naʻe fekauʻi ʻa ʻŌliva Kautele ke ʻalu ki Mīsuli mo ha tatau ʻo e ngaahi fakahā ʻa e Palōfitá ke paaki, fakataha mo e paʻanga ke tokoni ke langa e Siasí ai. Ko e hā e akonaki naʻe fai ʻe he ʻEikí ʻi he veesi 1 fekauʻaki mo e fononga ʻa ʻŌlivá? Ko e hā ʻoku mahuʻinga ai ke feohi mo e kakai “ʻe angatonu mo falalaʻangá”? (veesi 1). Ko e fē ha taimi kuo tākiekina ai kitautolu ʻe he ngaahi kaungāmeʻá ke tau fai ha ngaahi fili lelei pe koví? Te tau lava fēfē ʻo hoko ko ha tākiekina lelei ki he niʻihi kehé?

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 70:1–4.Naʻe ʻoange ʻe he ʻEikí ki ha kaumātuʻa pau ʻa e fatongia ke tokangaʻi hono pulusi ʻo e ngaahi fakahaá. Neongo ʻoku ʻikai ke tau maʻu e fatongia pau ko iá, ko e hā ha tūkunga ʻe lava ke lau ai ʻa kitautolu ko e “kau tauhi ki he ngaahi fakahā mo e ngaahi fekaú”? (veesi 3).

Ke maʻu ha ngaahi fakakaukau lahi ange ki hono akoʻi ʻo e fānaú, vakai ki he fokotuʻutuʻu ʻo e uike ní ʻi he Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Palaimelí.

Hiva ʻoku fokotuʻu atú: “Hoko ʻa ʻApi ko e Hēvani,” Ngaahi Himí, fika 188.

Fakatupulaki ʻEtau Founga Akoʻí

Fakaʻaongaʻi e folofolá ʻi heʻetau moʻuí. Hili hono lau ha potufolofolá, fakaafeʻi e kau mēmipa ʻo e fāmilí ke fakaʻaongaʻi ia ʻi heʻenau moʻuí. Hangē ko ʻení, te ke lava ʻo fakaafeʻi kinautolu ke fakakaukau ki ha ngaahi tūkunga tatau te nau fehangahangai mo ia ʻe kaunga ki ai e ngaahi tefitoʻi moʻoni tatau ʻo e ongoongoleleí.

ʻĪmisi
Fale Paaki Kalanitiní

Naʻe paaki e Tohi ʻo e Ngaahi Fekaú, kimuʻa pea toki hoko ko e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakavá, ʻi ha fale paaki hangē ko ʻení.

Paaki