Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 2021
7–13 Sune. Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 63: “Ko e Meʻa ʻOku Haʻu mei ʻOlungá ʻOku Toputapu”


“7–13 Sune. Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 63: ‘Ko e Meʻa ʻOku Haʻu mei ʻOlungá ʻOku Toputapu,’” Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Palaimelí: Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 2021 (2020)

“7–13 Sune. Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 63,” Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Palaimelí: 2021

ʻĪmisi
Loto ʻataʻatā ʻi Mīsuli

Springhill, Vahefonua Teivisi, Mīsuli, tā ʻe Garth Robinson Oborn

7-13 Sune

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 63

“Ko e Meʻa ʻOku Haʻu mei ʻOlungá ʻOku Toputapu”

ʻE lava ke tokoni ʻa e ngaahi moʻoni ʻoku akoʻi ʻi he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 63 ki he fānau ʻokú ke akoʻí, ke langaki ʻenau tui ki he Tamai Hēvaní mo Sīsū Kalaisí. Koeʻuhí ʻoku siʻisiʻi ho taimi mo kinautolú, fakakaukauʻi pe ko e fē e ngaahi moʻoni ʻe mahuʻingamālie kiate kinautolú, ʻo fakatatau mo ʻenau ngaahi fie maʻú.

Lekooti Hoʻo Ngaahi Ongó

ʻĪmisi
fakaʻilonga feʻinasiʻakí

Fakaafeʻi e Feʻinasiʻakí

Fakakaukau ki ha ngaahi founga faingofua mo mohu founga ke ʻoange ki he fānaú ha ngaahi faingamālie ke vahevahe ʻa e meʻa ʻoku nau akó. Hangē ko ʻení, teuteu ha ʻū laʻipepa ʻoku lalahi kehekehe, pea tuku ki he fānaú ke nau takitaha fili ha laʻipepa. Fakaafeʻi e leka ʻoku lōloa taha ʻene laʻipepá ke ʻuluaki vahevahe ia.

ʻĪmisi
fakaʻilonga akoʻí

Akoʻi e Tokāteliné: Fānau Iiki Angé

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 63:23

ʻOku finangalo e Tamai Hēvaní ke u ako e ongoongoleleí.

ʻOku ako maʻu pē ʻa e fānaú. ʻAi ke nau ʻilo ʻe tokoniʻi kinautolu ʻe he Tamai Hēvaní ke nau ako fekauʻaki mo Ia ʻo kapau te nau talangofua ki Heʻene ngaahi fekaú.

Ngaahi ʻEkitivitī ʻe Ala Fakahokó

  • Lau ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 63:23 ki he fānaú, pea kole ange kiate kinautolu ke nau fakafanongo pe ko e hā ʻe foaki mai ʻe he ʻOtuá maʻatautolu ʻo kapau te tau tauhi e ngaahi fekaú. Tokoni ke mahino kiate kinautolu ko e “ngaahi meʻa liló” ʻa e ngaahi meʻa ʻe lava ʻe he ʻOtuá ʻo akoʻi lahi ange mai, ʻo hangē ko e hoko ʻo hangē ko Sīsū Kalaisí.

  • ʻOmi ki he kalasí ha ngaahi fakatātā ʻoku nau fakafofongaʻi ʻa e ngaahi tefito ʻo e ongoongoleleí ʻe lava ke ako lahi ange ki ai e fānaú, hangē ko e papitaisó, Fakamoʻuí, ngaahi temipalé mo e alā meʻa peheé. Fakafoʻohifoʻi e ngaahi laʻitaá ʻi he falikí, pea tuku ke taufetongi e fānaú ʻi hono fulihi hake ha laʻitaá. Kole ange ke nau vahevahe e meʻa ʻoku nau ʻiló pea ke nau vahevahe ha ngaahi fehuʻi ʻoku nau maʻu kau ki he tefito takitaha.

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 63:49

Te u toetuʻu.

ʻE fakafiemālieʻi e fānau ʻokú ke akoʻí ʻi he taimí ni pe ʻi he kahaʻú, ʻi he taimi te nau ʻilo ai ʻe toetuʻu ʻi ha ʻaho ʻa e tokotaha kotoa pē kuo pekia, koeʻuhí ko e Fakalelei ʻa e Fakamoʻuí.

Ngaahi ʻEkitivitī ʻe Ala Fakahokó

  • Fakaʻaliʻali ki he fānaú ha tā ʻo ha taha ho ngaahi ʻofaʻanga kuo pekiá, pea vahevahe ha talanoa fekauʻaki mo e tokotaha ko iá. Lau ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 63:49 ki he fānaú, pea fakamoʻoni ʻe ʻi ai e ʻaho ʻe “toe tuʻu hake [ʻa e tokotaha ko iá] mei he maté” pea ʻikai toe mate. ʻEke ki he fānaú pe ʻoku nau ʻilo ha taha kuo pekia. Fakamoʻoni ange te tau toetuʻu kotoa koeʻuhí ko Sīsū Kalaisi.

  • Fakaʻaliʻali ha ngaahi fakatātā hono telio mo e Toetuʻu ʻa e Fakamoʻuí (vakai, Tohi Fakatātā ʻo e Ongoongoleleí, fika 58, 59). Fakaafeʻi kinautolu ke nau fakamatalaʻi e meʻa ʻoku hoko ʻi he fakatātaá. Fakaafeʻi e fānaú ke nau tokoto ki lalo ʻi he taimi ʻokú ke fakamatala ai kau ki hono telio ʻo Sīsuú pea ke nau tuʻu ki ʻolunga ʻi he taimi ʻokú ke fakamatala ai kau ki Heʻene Toetuʻú. Lau ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 63:49, pea fai hoʻo fakamoʻoni te tau toe tuʻu mei he maté ʻi ha ʻaho ʻo hangē pē ko Sīsuú.

    ʻĪmisi
    Hā ʻa Sīsū kia Melé

    Faʻitoka ʻi he Loto Ngoué, tā fakatātaaʻi ʻe Jon McNaughton

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 63:64

ʻOku totonu ke u fakaʻapaʻapaʻi ʻa e ngaahi meʻa ʻoku toputapú.

ʻOku tau moʻui ʻi ha kuonga ʻoku faʻa tukunoaʻi pe manukiʻi ai e ngaahi meʻa ʻoku toputapú. ʻE lava ke ke tokoniʻi e fānaú ke fakatupulaki ha ongoʻi ʻapasia ki he ngaahi meʻa toputapú.

Ngaahi ʻEkitivitī ʻe Ala Fakahokó

  • Lau ki he fānaú mei he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 63:64: “Ko e meʻa ʻoku haʻu mei ʻolungá ʻoku toputapu” Kole ange ke nau fakakaukau ki ha meʻa ʻoku mahuʻinga kiate kinautolu, hangē ko ha meʻavaʻinga pe tohi ʻoku nau saiʻia taha aí. ʻOku fēfē nai ʻenau tokangaʻi mo maluʻi iá? Tokoni ke nau fakakaukau ki he ngaahi meʻa ʻoku makehe—pe toputapu—ki he Tamai Hēvaní. Ko e hā e founga ʻoku totonu ke tau talanoa ai kau ki he ngaahi meʻá ni? ʻOku totonu nai ke fēfē ʻetau tauhi kinautolú?

  • Hivaʻi fakataha mo e fānaú ha foʻi hiva fekauʻaki mo e loto ʻapasiá, hangē ko e “Loto ʻApasia” (Tohi Hiva ʻa e Fānaú,11). Tokoni ke nau fakakaukau ki ha ngaahi founga te nau lava ai ʻo fakahaaʻi ʻenau fakaʻapaʻapa ki he ngaahi meʻa toputapú.

ʻĪmisi
fakaʻilonga akoʻí

Akoʻi e Tokāteliné: Fānau Lalahi Angé

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 63:9–10

ʻOku hoko mai ʻa e ngaahi fakaʻilongá ʻi he tui mo e finangalo ʻo e ʻOtuá.

Naʻe ului ʻa ʻEselā Puuti ki he Siasí hili ʻene mamata ki hono fakamoʻui ʻe Siosefa Sāmita ʻa e nima ʻo ʻElesā Sionisoní. Ka naʻe mole kimui ange e tui ʻa Eselaá, pea naʻá ne fakaangaʻi e palōfitá. ʻOku ʻi he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 63 ha ngaahi fakatokanga kau ki heʻetau feinga ke fakatupulaki ʻetau tuí ʻo makatuʻunga ʻi he ngaahi fakaʻilongá, hangē ko e ngaahi mana faifakamoʻuí, kae ʻikai ʻi he fakapapauʻi fakalaumālie ʻo e moʻoní.

Ngaahi ʻEkitivitī ʻe Ala Fakahokó

  • Fakaʻaliʻali ʻa e fakatātā ʻi he fokotuʻutuʻu fakalēsoni ki he uike ní ʻi he Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Fakafoʻituituí mo e Ngaahi Fāmilí pea talaange ki he fānaú, naʻe fakaʻaongaʻi ʻe Siosefa Sāmita ʻa e lakanga fakataulaʻeikí ke fakamoʻui e nima ʻo ʻElesā Sionisoní, ʻa ia ne ʻikai ke ne lava ʻo fakaʻaongaʻi kakato ʻi ha taʻu nai ʻe ua. Fakaafeʻi ʻa e fānaú ke lau ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 63: 9–10, pea kole ange ke nau vahevahe ha meʻa naʻe folofola ʻaki ʻe he ʻEikí fekauʻaki mo e tuí mo e ngaahi fakaʻilongá (pe ngaahi maná).

  • Fakaafeʻi e fānaú ke nau tā ha fale ʻi ʻolunga ʻi ha lekitengikale pea mo ha fale ʻe taha ʻoku tuʻu ʻi he tumutumu ʻo ha tapatolu. Talaange ki he fānaú ʻoku fakafofongaʻi ʻe he ongo falé ʻa ʻetau tuí mo e ngaahi fakamoʻoní. Kole ange ke nau lau ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 63:9–10 mo e Hilamani 5:12. ʻAi leva ke nau hiki ʻi he lekitengikalé ʻa e meʻa ʻoku totonu ke langa ai ʻetau tuí pea ʻi he tapatolú ʻa e ngaahi meʻa ʻoku ʻikai totonu ke langa ai ʻetau tuí. Fakamahinoʻi ange ʻoku ʻomi ‘e he lekitengikalé ha feituʻu pau ke langa ai ka ʻoku ʻikai hao mo malu e tapatolú. Ko e hā ʻoku mahuʻinga ai ke langa ʻetau tuí ʻia Sīsū Kalaisi kae ʻikai ko ha ngaahi meʻa kehé?

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 63:23

ʻI heʻeku tauhi e ngaahi fekaú, ʻe akoʻi mai ʻe he ʻOtuá ʻa ʻEne ngaahi moʻoní kiate au.

‘Oku ʻatā ʻa e ngaahi “meʻa lilo ʻo [e puleʻanga ʻo e ʻOtuá]” kiate kinautolu pē ʻoku nau tauhi e ngaahi fekau ʻa e ʻOtuá. Ko e ʻuhinga ʻeni ʻoku nau hoko ai ko e ngaahi meʻa lilo ki ha kakai tokolahi. ʻE tokoni e tefitoʻi moʻoni ko ʻení ki he fānaú ʻi heʻenau fekumi ki he moʻoní.

Ngaahi ʻEkitivitī ʻe Ala Fakahokó

  • Fakaʻaliʻali ki he fānaú ha fakatātā ʻo ha vai keli, pea kole ange ke nau tā fakatātaaʻi ha vai keli tatau. Hili hono lau fakataha e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 63:23, tokoni ke nau fakakaukau ki he ngaahi moʻoni ʻoku nau ʻilo fekauʻaki mo e ongoongoleleí, pea fakaafeʻi kinautolu ke hiki takatakai ʻa e ngaahi moʻoni ko ʻení ʻi heʻenau ngaahi vai kelí. ʻOku tatau fēfē nai ʻa e ngaahi moʻoni ko ʻení mo e “vai moʻuí”?

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 63:58–64

ʻOku ʻikai totonu ke u takuanoa e huafa ʻo e ʻOtuá.

Mahalo ʻe fanongo e fānau ʻokú ke akoʻí ki hano fakaʻaongaʻi ʻe he niʻihi kehé e huafa ʻo e ʻOtuá ʻi ha ngaahi founga taʻefakaʻapaʻapa mo lea kovi. Te ke tokoniʻi fēfē ke mahino kiate kinautolu “kuo pau ke [nau] tokanga ʻi hono lea ʻaki” e huafa ʻo e Tamai Hēvaní pea mo Sīsū Kalaisí”? (Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 63:64).

Ngaahi ʻEkitivitī ʻe Ala Fakahokó

  • Lau ki he fānaú mei he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 63:58: “Ko e ʻaho ʻeni ʻo e fakatokanga.” Kole ange ke nau talanoa fekauʻaki mo e ngaahi fakatokanga ʻoku nau fanongo ki ai mei heʻenau mātuʻá, kau faiako mo e kau taki ʻo e Siasí. Hili iá, pea tokoni ke nau kumi e ngaahi fakatokanga mei he ʻEikí ʻi he veesi 58–64. Ko e hā e ngaahi founga totonu ke “taku [ʻaki] ʻa e huafa ʻo e ʻEikí”? (veesi 62).

  • Toe vakaiʻi fakataha ʻa e “Leá” ʻi he Ki Hono Fakamālohia ʻo e Toʻu Tupú (peesi 20–21). Kole ki he fānaú ke nau faʻu ha ngaahi pousitā iiki ke fakamanatu kiate kinautolu ha meʻa ne nau ako fekauʻaki mo e founga hono fakaʻaongaʻi ʻo e ngaahi huafa ʻo e Tamai Hēvaní mo Sīsū Kalaisí.

  • Hivaʻi fakataha ha foʻi hiva fekauʻaki mo e loto ʻapasiá, hangē ko e “ ʻApasia ko e ʻOfá” (Tohi Hiva ʻa e Fānaú, 12). Te tau fakapapauʻi fēfē ʻoku tau loto ʻapasia ʻi he taimi ʻoku tau talanoa ai ki he Tamai Hēvaní mo Sīsū Kalaisí?

ʻĪmisi
fakaʻilonga akó

Poupouʻi e Ako ʻi ʻApí

Kapau naʻe ʻikai ke maʻu ha taimi feʻunga ke fakahoko ai ʻa e peesi ʻekitivitī ʻo e uike ní ʻi he kalasí, fakakaukau ke ʻoange ki he fānaú takitaha ha tatau ke nau ʻalu mo ia ki ʻapi ke fakahoko ia mo honau ngaahi familí.

Fakatupulaki ʻEtau Founga Akoʻí

Langaki e loto falala ʻa e fānaú. ʻE ʻi ai ha fānau ʻe niʻihi mahalo he ʻikai te nau ongoʻi te nau lava ʻo ako ʻa e ongoongoleleí ʻiate kinautolu pē. Ko e founga ʻe taha ʻe tokoni ke langaki ʻaki ʻenau loto falalá ko hono fakahikihikiʻi kinautolu ʻi he taimi ʻoku nau kau mai ai ki he kalasí. Palōmesi ange ki he fānaú ʻe tokoniʻi kinautolu ʻe he Laumālie Maʻoniʻoní ʻi heʻenau akó.

Paaki