Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 2021
12–18 Siulai. Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 77–80: “Te u Tataki Atu ʻa Kimoutolu”


“12–18 Siulai. Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 77–80: ‘Te u Tataki Atu ʻa Kimoutolu,’” Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Fakafoʻituituí mo e Ngaahi Fāmilí: Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 2021 (2020)

“12–18 Siulai. Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 77–80,” Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Fakafoʻituituí mo e Ngaahi Fāmilí: 2021

ʻĪmisi
fanga sipi ʻoku muimui ʻia Sīsū

Foki ki ʻApi, tā ʻe Yongsung Kim

12–18 Siulai

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 77–80

“Te u Tataki Atu ʻa Kimoutolu”

Naʻe fakahā ʻe he ʻEikí kia Siosefa Sāmita te Ne “lea ʻi [hono] telingá ʻaki ʻa e ngaahi lea ʻo e potó” (Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 78:2). Ko e hā ha ngaahi lea ʻo e potó ʻokú ke maʻu ʻi hoʻo ako e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 77–80?

Lekooti e Ngaahi Ongo ʻOkú ke Maʻú

Ne siʻi hifo ʻi he taʻu ʻe ua hili hono fakafoki mai e Siasi ʻo Sīsū Kalaisí, naʻe tupu ia ʻo aʻu ki he kāingalotu ʻe 2,000 tupu pea naʻe mafola vave ia. Naʻe fakataha ʻa Siosefa Sāmita ʻi Māʻasi 1832 mo ha kau taki kehe ʻo e Siasí “ke aleaʻi e fie maʻu ʻa e Siasí”: ʻa e fie maʻu ke pulusi e ngaahi fakahaá, fakatau mai ha kelekele ke tānaki fakataha ki ai, mo tokangaʻi e masivá (vakai, Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 78, ʻuluʻi vahe). Ke feau e ngaahi fie maʻu ko ʻení, naʻe uiuiʻi ʻe he ʻEikí ha kau taki toko siʻi ʻo e Siasí ke nau faʻu e Kautaha Faaitahá, ko ha kulupu te nau ngāue faaitaha ke “fakatupulaki ki muʻa ʻa e ngāue” ʻa e ʻEikí (veesi 4) ʻi he ngaahi tafaʻaki ko ʻení. Ka naʻa mo e ngaahi meʻa fakapule peheé, naʻe nofotaha ʻa e ʻEikí ʻi he ngaahi meʻa ʻo ʻitānití. Ko e aofangatukú, ko e taumuʻa ʻo ha fale paaki pe ko ha falekoloa—mo e meʻa kotoa pē ʻi he puleʻanga ʻo e ʻOtuá—ke teuteuʻi ʻEne fānaú ke nau maʻu “ha nofoʻanga ʻi he maama fakasilesitialé” mo e “ngaahi koloa ʻo e taʻengatá” (veesi 7, 18). Pea kapau ʻoku faingataʻa ke mahino e ngaahi tāpuaki ko iá ʻi he taimí ni, ʻi he lotolotonga ʻo e femoʻuekina ʻa e moʻui fakaʻahó, ʻokú Ne fakapapau mai, “Ke mou fiefia, he te u tataki atu ʻa kimoutolu” (veesi 18).

ʻĪmisi
fakaʻilonga ʻo e ako fakatāutahá

Ngaahi Fakakaukau ki Hono Ako Fakataautaha ʻo e Folofolá

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 77

ʻOku fakahā ʻe he ʻOtuá ʻEne ngaahi meʻa liló kiate kinautolu ʻoku fekumi ke ʻiloʻi kinautolú.

Hili e taʻu ʻe hongofulu mā ua mei he ʻUluaki Mata Meʻa-hā-maí, naʻe kei hokohoko atu pē ʻa e fakaafe ʻi he Sēmisi 1:5 ke “kole ki he ʻOtuá” ke ne tataki ʻa Siosefa Sāmita ʻi he taimi naʻá ne masiva ai ʻi he potó. ‘I he taimi naʻá ne maʻu ai mo Sitenei Likitoni ha ngaahi fehuʻi kau ki he tohi ʻa Fakahaá ʻi heʻena ngāue ʻi he liliu fakalaumālie ʻo e Tohi Tapú, naʻe angamaheni pē ke fekumi ʻa Siosefa ki he poto mei he ʻOtuá. ʻI hoʻo lau e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 77, fakakaukau ke lekooti hoʻo ngaahi fakakaukaú ʻi he ngaahi vahe fekauʻaki ʻi he tohi Fakahaá.

‘Ikai ngata aí, fakalaulauloto ki he founga te ke lava ai ʻo muimui ki he sīpinga ʻa e Palōfita ko Siosefá ʻi hoʻo ako e folofolá. Mahalo te ke fehuʻi ki he Tamai Hēvaní, “Ko e hā ʻoku fie maʻu ke mahino kiate aú?”

ʻĪmisi
Ko Siosefa Sāmita mo Sitenei Likitoni ʻokú na laukonga

Liliu ʻo e Tohi Tapú, tā ʻe Liz Lemon Swindle

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 78

Ko e hā ʻa e Kautaha Faaitaha?

Naʻe fokotuʻu ʻa e Kautaha Fāitahá ke puleʻi e ngaahi ngāue pulusi mo fakapisinisi ʻi ʻOhaiō mo Mīsulí. Naʻe kau ai ʻa Siosefa Sāmita, Niueli K. Uitenī, mo e kau taki kehe ʻo e Siasí ne fakatahaʻi ʻenau maʻuʻanga tokoní ke feau e ngaahi fie maʻu fakatuʻasino ʻi he tupulaki ʻa e Siasí. Meʻapango, naʻe lahi e moʻua ʻa e Kautaha Fāitahá pea naʻe veteki ia ʻi he 1834 ʻi he taimi ne ʻikai toe lava ʻo puleʻi e ngaahi moʻuá.

Vakai foki, “Kautaha Uouongatahá,” Ngaahi Tefito ʻi he Hisitōlia ʻo e Siasí, ChurchofJesusChrist.org/study/church-history.

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 78:1–7

Te u lava ʻo tokoni ke “fakatupulaki ki muʻa ʻa e ngāue” ʻa e Siasí.

Naʻe fakahā ʻe he ʻEikí kia Siosefa Sāmita mo e kau taki kehe ʻo e Siasí ʻe tokoni hono puleʻi ha falekoloa mo e fale paaki ke “fakatupulaki ki muʻa ʻa e ngāue, ʻa ia kuo mou fakapapau ke faí” (Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 78:4). Ko e hā te ke pehē ko e “ngāue” ia ʻa e Siasí? Fakalaulauloto ki heni ʻi hoʻo lau e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 78:1–7. Mahalo ʻe lava ʻe he fakakaukau ki he ngaahi vēsí ni ʻo tākiekina e founga ʻoku fakahoko ʻaki ho uiuiʻi ʻi he Siasí pe tokoni ki ho fāmilí. ʻE lava fēfē ʻe hoʻo ngāué ʻo “fakatupulaki ki muʻa ʻa e ngāue” ʻa e ʻEikí? ʻOkú ne teuteuʻi fēfē koe ki “ha nofoʻanga ʻi he maama fakasilesitialé”? (veesi 7).

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 78:17–22

‘E tataki au ʻe he ʻEikí.

‘Okú ke ongoʻi nai hangē ha kiʻi leká, mahalo koeʻuhí ko ha meʻa “kuo teʻeki ai mahino” kiate koe pe “ʻikai … lava ʻo kātakiʻi”? (Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 78:17–18). Kumi ha akonaki ʻi he ngaahi vēsí ni ʻe lava ʻo tokoni ke ke “fiefia” (veesi 18) ʻi he ngaahi taimi peheé. ʻOkú ke pehē ko e hā ʻoku faʻa ui ai ʻe he ʻEikí ʻEne kau muimuí ko e “fānau iiki”? (veesi 17). Te ke lava foki ʻo fakalaulauloto ki he founga ʻe “tataki [ai] kimoutolu” (veesi 18) ʻe he ʻEikí.

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 79–80

‘Oku mahuʻinga lahi ange ʻa e uiuiʻi ke ngāue maʻá e ʻEikí ʻi he feituʻu ʻoku ou ngāue ki aí.

Naʻe akonaki ʻa ʻEletā Tēvita A. Petinā fekauʻaki mo e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 80, ʻo pehē, “Mahalo ko e taha ʻo e ngaahi meʻa ʻoku akoʻi mai ʻe he Fakamoʻuí ʻi he fakahā ko ʻení, ʻoku fie maʻu e vahe ke ngāue ʻi ha feituʻu paú, ka ʻoku fika ua hake hono mahuʻingá ki he ui ki he ngāué” (“Ui ki he Ngāué,” Ensign pe Liahona, Mē 2017, 68). Fakakaukau ki hoʻo ngaahi uiuiʻi lolotonga pe kimuʻa ʻi he Siasí. Ko e hā ha ngaahi aʻusia kuó ne tokoniʻi koe ke ke ʻilo ʻoku moʻoni e ngaahi lea ʻa ʻEletā Petinaá? Ko e hā ha toe ngaahi lēsoni te ke lava ʻo maʻu ʻi he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 79–80 ʻe lava ʻo tokoni ki ha taha kuó ne toki maʻu ha uiuiʻi foʻou?

ʻĪmisi
fakaʻilonga ʻo e ako fakafāmilí

Ngaahi Fakakaukau ki Hono Ako Fakafāmili ʻo e Folofolá mo e Efiafi Fakafāmili ʻi ʻApí

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 77:2.Hili hono lau e veesi ko ʻení, ʻe lava ʻe he kau mēmipa ʻo e fāmilí ʻo tā ha fakatātā ʻo e “fanga manu, … ngaahi meʻa totolo, … [pe] fanga manupuna ʻo e ʻataá” naʻe fakatupu ʻe he ʻOtuá ʻoku nau saiʻia taha aí. Ko e hā ʻoku tau ako fekauʻaki mo e ngaahi fakatupu ʻa e ʻOtuá mei he veesi ko ʻení? (vakai foki, Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 59:16–20). Te mou lava foki ʻo hivaʻi ha foʻi hiva fekauʻaki mo e ngaahi fakatupu ʻa e ʻOtuá, hangē ko e “ ʻOku ʻOfa ʻEku Tamai Hēvaní ʻIate Au” (Tohi Hiva ʻa e Fānaú, 16–17), pea fakaʻaliʻali e tā valivali ʻoku ʻoatu fakataha mo e fokotuʻutuʻú ni.

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 77:14.‘Oku fakamatalaʻi ʻe he veesi ko ʻení naʻe kai ʻe Sione ha tohi naʻá ne fakafofongaʻi hono misiona ke tānaki fakataha ʻa ʻIsilelí. Ko e hā ʻoku fokotuʻu mai ʻe he fakataipe ʻo e kaí fekauʻaki mo e founga ʻoku totonu ke tau fakahoko ʻaki hotau fatongia ʻi hono tānaki ʻa ʻIsilelí pe fakahoko e ngaahi meʻa kehe ʻoku finangalo e ʻEikí ke tau faí? Ko ha ngaahi potufolofola kehe ʻeni ʻoku fakaʻaongaʻi ai e kaí ke akoʻi ha moʻoni fakalaumālie: Sione 6:48–51; 2 Nīfai 32:3; Molonai 4. Mahalo te ke lava ʻo ngaahi ha meʻatokoni ʻoku saiʻia ai homou fāmilí ke mou maʻu fakataha lolotonga e fealeaʻaki ko ʻení.

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 78:17–19.‘E lava ke tā ʻe he kau mēmipa ʻo e fāmilí ha tā ʻo e ngaahi tāpuaki mei he ʻOtuá ʻoku nau houngaʻia ai. Ko e hā ʻoku tau fai ke fakahaaʻi ʻaki ʻetau houngaʻia ʻi he ngaahi tāpuakí ni? Te ke lava foki ʻo aleaʻi e founga ʻoku muimui ai homou fāmilí ki he faleʻi ke maʻu “ʻa e ngaahi meʻa kotoa pē ʻi he loto-fakafetaʻi” (veesi 19). Ko e hā ʻoku talaʻofa ʻe he ʻEikí kiate kinautolu ʻoku nau fai iá?

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 79:1.Vahevahe hoʻo fakamoʻoní ki he “mālohi” kuó ke maʻu ʻi he taimi naʻe fakanofo pe vaheʻi ai koe ki he ngaahi uiuiʻi ʻi he Siasí. Ko e hā ha ngaahi meʻafoaki pau mo e tataki fakalaumālie naʻe tāpuekina ʻaki koe ʻe he ʻEikí ʻi hoʻo ngāué?

Ke maʻu ha ngaahi fakakaukau lahi ange ki hono akoʻi ʻo e fānaú, vakai ki he fokotuʻutuʻu ʻo e uike ní ʻi he Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Palaimelí.

Hiva ʻoku fokotuʻu atú: “Tānaki Ho Ngaahi Tāpuakí,” Ngaahi Himí, fika 148.

Fakatupulaki ʻo ʻEtau Founga Akoʻí

Tā ha fakatātā. Te mou lava ʻo lau fakafāmili ha ngaahi veesi ʻe niʻihi pea tuku leva ha taimi ki he kau mēmipa ʻo e fāmilí ke nau tā ha meʻa ʻoku felāveʻi mo e meʻa naʻa nau laú. Fakaʻaliʻali e ʻū tā ʻi homou ʻapí ke fakamanatu ki homou fāmilí e ngaahi tefitoʻi moʻoni naʻa mou akó.

ʻĪmisi
ngoue mo e fanga monumanu

Ngoue ʻa e ʻOtuá, tā ʻe Sam Lawlor

Paaki