Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 2021
12–18 Siulai. Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 77–80: “Te U Tataki Atu ʻa Kimoutolu”


“12–18 Siulai. Tokāteline and Ngaahi Fuakava 77-80: ‘Te U Tataki Atu ʻa Kimoutolu,’” Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Palaimelí: Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 2021 (2020)

“12–18 Siulai. Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 77–80,” Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Palaimelí: 2021

ʻĪmisi
fanga sipi ‘oku nau muimui ʻia Sīsū

ʻAlu ki ʻApí, tā ʻe Yongsung Kim

12–18 Siulai

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 77–80

“Te U Tataki Atu ʻa Kimoutolu”

ʻI hoʻo ako ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 77–80, kumi ha ngaahi kupuʻi lea pe ngaahi veesi ʻe ala tokoni ke mahino lelei ange ki he fānaú e ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻo e ongoongoleleí. Ongoʻi tauʻatāina ke vahevahe e ngaahi veesi kuó ke maʻú, neongo ʻoku ʻikai ke nau ʻasi ʻi he ngaahi ʻekitivitī ʻi laló.

Lekooti Hoʻo Ngaahi Ongó

ʻĪmisi
fakaʻilonga feʻinasiʻakí

Fakaafeʻi e Feʻinasiʻakí

Fakaafeʻi e fānaú ke nau talaatu ha ngaahi meʻa ʻoku nau houngaʻia ai. Ko e hā e meʻa oku nau fai mo honau fāmilí ke fakahaaʻi ki he Tamai Hēvaní ʻoku nau houngaʻia koeʻuhí ko ʻEne ngaahi tāpuakí?

ʻĪmisi
fakaʻilonga akoʻí

Akoʻi e Tokāteliné: Fānau Iiki Angé

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 77:2

Naʻe fakatupu ʻe he ʻOtuá ʻa e meʻa kotoa pē ʻi he māmaní.

ʻE lava ke tokoni ki he fānaú ʻa e ako ki he ngaahi meʻa ne fakatupu ʻe he ʻOtuá ke nau ongoʻi ʻa ʻEne ʻofa kiate kinautolú.

Ngaahi ʻEkitivitī ʻe Ala Fakahokó

  • Fakaʻaliʻali ki he fānaú ha ngaahi fakatātā ʻo ha fanga monumanu, ʻo kau ai ha fanga ʻinisēkite mo ha fanga manupuna. ʻI hoʻo lau ʻa e ngaahi lea ko e “fanga manu”, “ngaahi meʻa totolo” mo e “fanga manupuna ʻo e ʻataá” mei he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 77: 2, fakaafeʻi ʻa e fānaú ke tuhu ki he fakatātā ʻoku fekauʻaki mo iá. Fakamoʻoni naʻe fakatupu kotoa ʻa e ngaahi meʻá ni ʻe he ʻOtuá koeʻuhi ko ʻEne ʻofa ʻiate kitautolú pea finangalo ke tau fiefia (vakai foki, Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 59:16–20).

  • Hivaʻi pea mo e fānaú ha foʻi hiva fekauʻaki mo e fakatupu ʻa e ʻOtuá, hangē ko e “ ʻOku ʻOfa ʻEku Tamai Hēvaní ʻIate Au” (Tohi Hiva ʻa e Fānaú,16–17). ʻEke ki he fānaú pe ʻoku tokoni fēfē ʻa e ngaahi meʻa ʻoku nau hiva kau ki aí ke nau ongoʻi ʻa e ʻofa ʻa e ʻOtuá.

    ʻĪmisi
    pepe ʻi ha matalaʻiʻakau

    Naʻe fakatupu ʻe he ʻOtuá ʻa e māmaní mo e meʻa kotoa ʻi aí.

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 78:6

Te u lava ʻo vahevahe e ngaahi meʻa ʻoku ou maʻú mo e niʻihi kehé.

ʻOku fie maʻu ʻe he Tamai Hēvaní ke tau fevahevaheʻaki tauʻatāina hotau ngaahi tāpuakí koeʻuhí ke tau “tatau ʻi he ngaahi meʻa fakamāmaní” pea ʻi he “ngaahi meʻa fakalangí” (veesi 6).

Ngaahi ʻEkitivitī ʻe Ala Fakahokó

  • Ke akoʻi ʻa e ʻuhinga ʻo e hoko “ʻo tatau ʻi he ngaahi meʻa fakamāmaní” (veesi 6), ʻoange ki he fānaú ha ngaahi fakatātā ʻo ha kakai ʻoku faingataʻaʻia (hangē ko ha kakai ʻoku fiekaia, lavea, pe mokosia). Hili iá, ʻoange ki ha fānau kehé ha ngaahi meʻa ʻe tokoni (hangē ko e meʻakai, meʻa haʻi lavea pe ko ha kafu). Fakaafeʻi e fānau ko ʻení ke vahevahe ʻa e meʻa ʻoku nau maʻú ke tokoniʻi e kakai ʻi he ngaahi taá. Tukuange ʻa e fānau kehé ke nau taufetongi ʻi he vahevahé. Tokoni ke mahino ki he fānaú ʻoku finangalo e Tamai Hēvaní ke maʻu ʻe Heʻene fānaú kotoa ʻa e meʻa ʻoku nau fie maʻú, pea ʻokú Ne faʻa kole mai ke tau vahevahe ʻa e meʻa ʻoku tau maʻú mo e niʻihi kehé kae lava ke fakahoko ʻeni.

  • Lau ki he fānaú ʻa e ngaahi sētesi ʻi lalo ʻi he ongo ʻuluaki fakatātā ʻo e “Vahe 28: Ko e Toe ʻAlu ʻa e Palōfita ko Siosefa Sāmitá ki Mīsuli” (Ngaahi Talanoa ʻo e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava108). Kole ki he fānaú ke nau pehē pē ʻoku nau tokoni ki ha taha ke langa ha fale, vahevahe ha meʻatokoni, pe tokoni ʻi ha founga kehe. Ko e hā ʻa e ongo ʻoku tau maʻu ʻi he taimi ʻoku tau tokoni mo vahevahe aí? Tokoni ki he fānaú ke nau fakakaukau ki ha ngaahi meʻa ʻoku vahevahe ʻe Sīsū Kalaisi mo kitautolu.

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 78:18

ʻE tataki atu au ʻe Sīsū Kalaisi.

Kapau ʻoku tau loto fiemālie ke tuku ki he ʻEikí ke Ne “tataki atu ʻa [kitautolu],” ʻe lava ke tau “fiefia,” ʻo tatau ai pē kapau ʻoku ʻi ai ha ngaahi meʻa ʻoku “ʻikai te [tau] lava ʻo kātakiʻi … ʻi he taimí ni”(veesi 18).

Ngaahi ʻEkitivitī ʻe Ala Fakahokó

  • Fakaafeʻi ʻa e fānaú ke vahevahe ha ngaahi taimi kuo nau hoko ai ko ha taki, hangē ko haʻo tuʻu ʻi muʻa ʻi ha laine pe tataki ha hiva. Ko e hā ha meʻa ʻoku fai ʻe ha taki? Fakaʻaliʻali ange ha fakatātā ʻo e Fakamoʻuí ʻi hoʻo lau ʻa e kupuʻi lea ko ʻeni mei he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 78:18: “Ke mou fiefia, he te u tataki atu ʻa kimoutolu.” Fakaʻaongaʻi e peesi ʻekitivitī ʻo e uike ní ke tokoni ki he fānaú ke nau fakakaukau ki ha ngaahi founga te tau lava ai ʻo muimui ki he Fakamoʻuí.

  • Fakaafeʻi e fānaú ke muimui kia Sīsū, pea taki takai kinautolu ʻi he lokí lolotonga ia ʻokú ke pukepuke Hano fakatātā. ‘I hoʻo fai iá, mou hivaʻi fakataha ha foʻi hiva fekauʻaki mo e muimui ʻia Sīsū Kalaisi, ʻo hangē ko e “ ʻOku ou Feinga ke Hangē ko Sīsuú” pe “Fili e Hala Totonú” (Tohi Hiva ʻa e Fānaú,40–41, 82). Tuku ki he fānaú ke nau taufetongi ʻi hono pukepuke e fakatātaá mo taki e fānau kehé.

ʻĪmisi
fakaʻilonga akoʻí

Akoʻi e Tokāteliné: Fānau Lalahi Angé

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 77

ʻE lava ke u maʻu ha ngaahi tali ki heʻeku ngaahi fehuʻi fekauʻaki mo e folofolá.

ʻE lava ke tokoni hono akoʻi e fānaú ʻo kau ki he founga ne kumi ai ʻe Siosefa Sāmita ha ngaahi tali ki heʻene ngaahi fehuʻí, ke nau ʻilo ʻe tali mai ʻe he Tamai Hēvaní ʻenau lotú ʻi he taimi ʻoku nau fekumi ai ki ha fakahinohinó. Fakakaukau ke vahevahe ha ngaahi aʻusia ki ha taimi kuó ke maʻu ai ha tali meiate Ia.

Ngaahi ʻEkitivitī ʻe Ala Fakahokó

  • Lau ki he fānaú ʻa e ngaahi foʻi lea ʻi lalo ʻi he ngaahi ʻuluaki fakatātā ʻe tolu ʻi he “Vahe 27: Ko e [Kei Hokohoko Atu ʻa e Ngāue ʻa e Palōfita ko Siosefa Sāmitá Neongo e Fakatangá]” (Ngaahi Talanoa ʻo e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakavá, 104). ʻEke ki he fānaú pe kuo ʻi ai ha taimi kuo nau ongoʻi ai ʻo hangē ko Siosefá, ʻo ʻikai mahino kiate kinautolu ha meʻa ʻi he folofolá. Tuku ke nau vahevahe ʻenau ngaahi aʻusiá. Ko e hā naʻe fai ʻe Siosefa ke maʻu e ngaahi talí? Fakamatala ki he fānaú fekauʻaki mo ha taimi ne tokoniʻi ai koe ʻe he Tamai Hēvaní ke mahino ha meʻa ʻi he folofolá.

  • Mahalo ʻe saiʻia e fānau ʻokú ke akoʻí ke lau ha niʻihi ʻo e ngaahi veesi ʻi he tohi ʻa Fakahaá ʻa ia naʻe fehuʻia ʻe Siosefa Sāmitá. ʻE lava leva ke nau kumi ʻi he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 77 ʻa e meʻa ne finangalo e ʻEikí ke mahino kiate iá. Fili ha ngaahi veesi ʻokú ke ongoʻi ʻe mahuʻingamālié.

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 78:3–7

Te u lava ʻo tokoni ke “fakatupulaki ki muʻa ʻa e ngāue” ʻa Sīsū Kalaisí.

ʻI he vahe 78, ʻoku ʻomi ai ʻe he ʻEikí ha fakahinohino pau ki he niʻihi ʻo e kau taki ʻo e Siasí ʻe tokoni kiate kinautolu ke “fakatupulaki ki muʻa ʻa e ngāue” ʻa e ʻEikí (veesi 4). Tokoni ki he fānaú ke nau fakakaukau ki honau ngaahi fatongia ʻi hono fakatupulaki e ngāue ʻa e ʻEikí ki muʻá.

Ngaahi ʻEkitivitī ʻe Ala Fakahokó

  • Kole ki he fānaú ke lau ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 78:4 Ko e hā e “ngāue” ʻoku tau “fakapapau ke fai” (tali pe fili ke poupouʻi) ʻi he taimi naʻe papitaiso ai kitautolú? Poupouʻi kinautolu ke nau kumi ʻi he ngaahi potufolofola hangē ko ʻení ha ngaahi tali: Mōsaia 18:8–10; Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 20:37; Mōsese 1:39.

  • Fakamatalaʻi ki he fānaú ne ʻi ai e falekoloa ʻo Niueli K. Uitenī pea naʻe kole ange ʻe he ʻEikí kiate ia mo ha kau tangata kehe ke nau fakaʻaongaʻi ha konga ʻo ʻenau paʻangá ke tokoni ki hono totongi e ngāue ʻa e ʻEikí (vakai, Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 63:42 –43). Fakaafeʻi kinautolu ke lau ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 78: 3–7 pea kumi e ngaahi ʻuhinga naʻe kole ange ai ki he kau tangata ko ʻení ke nau fai iá. Ne tau mei ongoʻi fēfē kapau ne kole mai ke tau vahevahe ʻo hangē ko ia ne fai ʻe Niuelí? Tokoni ke nau fakakaukau ki ha ngaahi founga ʻoku paotoloaki ai ʻe he kakaí e ngāue ʻa e ʻEikí ʻi hotau kuongá ni, ʻo hangē ko e totongi vahehongofulu mo e ʻaukaí, fua fatongiá pea mo e ngaahi meʻa peheé.

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 78:19

ʻOku totonu ke u maʻu ʻa e “ngaahi meʻa kotoa pē ʻi he loto-fakafetaʻi.”

ʻOku faʻa tāpuekina lahi ange kitautolu ʻe he ʻEikí ʻo kapau ʻoku tau houngaʻia ʻi he ngaahi meʻa kuó Ne ʻosi foaki mai kiate kitautolú. Te ke tokoniʻi fēfē e fānau ʻokú ke akoʻí ke nau houngaʻia koeʻuhí ko honau ngaahi tāpuakí?

Ngaahi ʻEkitivitī ʻe Ala Fakahokó

  • Kole ki he fānaú ke nau lau ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 78:19 pea kumi e meʻa ʻoku talaʻofa mai ʻe he ʻEikí kiate kinautolu ʻoku loto-fakafetaʻí. Tokoni ke mahino ki he fānaú ʻa e ʻuhinga ʻo e “liunga teaú”, ʻaki hono fakahaaʻi ange ha konga siʻisiʻi ʻo ha meʻa pea fakahaaʻi ange leva ha konga ʻe 100 ʻo e meʻa tatau pē ko iá.

  • Hivaʻi ha foʻi hiva fekauʻaki mo e houngaʻiá, hangē ko e “I Am Glad for Many Things” (Tohi Hiva ʻa e Fānaú, 151), pe mamataʻi e foʻi vitiō “Think to Thank” (ChurchofJesusChrist.org). Tuku ange ha kiʻi taimi ke hiki ʻe he fānaú ha lisi ʻo ha ngaahi meʻa ʻoku nau houngaʻia ai. Poupouʻi kinautolu ke hiki ʻa e lahi taha te nau lavá ʻi he taimi kuó ke ʻoange maʻanautolú.

ʻĪmisi
fakaʻilonga akó

Poupouʻi e Ako ʻi ʻApí

Fakakaukau ke fetuʻutaki ki he mātuʻa ʻa e fānau ʻokú ke akoʻí pea fokotuʻu ange ha fehuʻi ʻe lava ke nau ʻeke ki heʻenau fānaú ʻo kau ki ha meʻa kuo nau ako ʻi he kalasí.

Fakatupulaki ʻEtau Founga Akoʻí

Fakamoʻoni ki he ngaahi tāpuaki kuo talaʻofa maí. ʻI he taimi ʻokú ke fakaafeʻi ai e fānau Palaimelí ke nau moʻui ʻaki ha tefitoʻi moʻoni paú, vahevahe ha ngaahi talaʻofa kuo fai mai ʻe he ʻOtuá ʻo fakafou mai ʻi he kau palōfitá kiate kinautolu ʻoku nau moʻui ʻaki e tefitoʻi moʻoni ko iá. ʻOku maʻu ha taha ʻo e sīpinga ʻo e talaʻofa te ke lava ʻo vahevahé ʻi he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 78:19. (Vakai foki, Faiako ʻi he Founga ʻa e Fakamoʻuí, 11.)

Paaki