Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 2021
19–25 Siulai. Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 81–83: Ko ia “ʻOku Foaki ki ai ʻa e Meʻa Lahí ʻOku ʻEkeʻi [Mei ai] ʻa e Meʻa Lahi”


“19–25 Siulai. Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 81–83: Ko ia “ʻOku Foaki ki ai ʻa e Meʻa Lahí ʻOku ʻEkeʻi [Mei ai] ʻa e Meʻa Lahi,’” Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Fakafoʻituituí mo e Ngaahi Fāmilí: Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 2021 (2020)

“19–25 Siulai. Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 81–83,” Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Fakafoʻituituí mo e Ngaahi Fāmilí: 2021

ʻĪmisi
Ko Kalaisi mo e pule kei talavou koloaʻiá

Ko Kalaisi mo e Pule kei Talavou Koloaʻiá, tā ʻe Heinrich Hofmann

19–25 Siulai

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 81–83

Ko ia “ʻOku Foaki ki ai ʻa e Meʻa Lahí, ʻOku ʻEkeʻi ʻa e Meʻa Lahi Meiate Ia”

ʻI hoʻo ako e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 81–83, fakatokangaʻi e ngaahi tefitoʻi moʻoni te ne lava ʻo tokoniʻi koe ke ke fai lelei ki ho fāmilí, kaungāmeʻá, mo e niʻihi kehé.

Lekooti e Ngaahi Ongo ʻOkú ke Maʻú

Naʻe uiuiʻi ʻe he ʻEikí ʻa Sese Kause ʻi Māʻasi 1832, ke hoko ko ha tokoni kia Siosefa Sāmita ʻi he Kau Palesitenisī ʻo e Lakanga Fakataulaʻeiki Māʻolungá (ʻoku ui he taimí ni ko e Kau Palesitenisī ʻUluakí). Ko e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 81 ko ha fakahā ia kia Brother Kause, ʻo fakahinohinoʻi ia ʻi hono uiuiʻi foʻoú mo talaʻofa ange kiate ia ha ngaahi tāpuaki ʻi heʻene ngāue faivelengá. Ka naʻe ʻikai ke ngāue faivelenga ʻa Sese Kause. Ko ia ai naʻe uiuiʻi ʻa Feletiliki G. Uiliamisi ke fetongi ia, pea naʻe fetongi e hingoa ʻo Brother Kausé ʻaki e hingoa ʻo Brother Uiliamisí ʻi he fakahaá.

ʻOku hangē ia ha kiʻi fakaikiiki siʻisiʻi, ka ʻokú ne ʻomi ha moʻoni mahuʻinga: Ko e lahi taha ʻo e ngaahi fakahā ʻi he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakavá ʻoku fakahoko ia ki ha kakai pau, ka te tau lava maʻu pē ʻo kumi ha ngaahi founga ke fakaʻaongaʻi ia kiate kitautolu (vakai, 1 Nīfai 19:23). ʻE lava ʻe he akonaki ʻa e ʻEikí kia Feletiliki G. Uiliamisi ke “fakamālohi ʻa e ngaahi tui ʻoku vaivaí” ʻo taki ʻetau fakakaukaú ki he kakai te tau lava ʻo fakamālohiá (Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 81:5). ʻE lava ʻe he akonaki ʻa e ʻEikí ki he kau mēmipa ʻo e Kautaha Faaitahá ke “fehaʻiʻaki ʻa kimoutolu ʻi he fuakavá ni” ke lava ʻo feau e ngaahi fie maʻu fakatuʻasino ʻa e Siasí, ʻo tataki ʻetau fakakaukaú ki heʻetau ngaahi fuakavá. Pea ʻe lava ʻe he talaʻofa ko ia ʻa e ʻEikí te Ne “haʻisia ʻo ka mou ka fai ʻa e meʻa ʻoku ou lea ʻakí” ʻo fakamanatu mai ʻEne ngaahi talaʻofa kiate kitautolu ʻi heʻetau talangofuá (Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 82:10, 15). Ko e founga ia ʻoku totonu ke ʻi aí, he naʻe fakahā foki ʻe he ʻEikí “Ko e meʻa ʻoku ou lea ʻaki ki he toko tahá ʻoku ou lea ʻaki ia ki he kakai kotoa pē” (veesi 5).

ʻĪmisi
fakaʻilonga ʻo e ako fakatāutahá

Ngaahi Fakakaukau ki Hono Ako Fakataautaha ʻo e Folofolá

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 81

Te u lava ʻo faivelenga ʻi hono fai e meʻa ʻoku kolea ʻe he ʻEikí meiate aú.

‘Okú ke fifili nai he taimi ʻe niʻihi pe te ke lava fēfē ʻo fakahoko e ngaahi fatongia mahuʻinga ʻi hoʻo moʻuí? ʻI he hoko ʻa Feletiliki G. Uiliamisi ko ha tokoni ki he Palōfita ko Siosefa Sāmitá, naʻá ne maʻu moʻoni ha ngaahi fatongia mahuʻinga lahi. Naʻe ʻoange ʻe he ʻEikí ʻi he vahe 81, ʻa e faleʻi ki he founga ke fakahoko ʻaki kinautolú. Ko e hā ʻokú ke maʻu ʻi he vahe ko ʻení ʻe lava ʻo tokoni ke ke fakahoko e ngaahi fatongia kuo tuku atu ʻe he ʻEikí?

Ko ha ngaahi fehuʻi ʻeni ʻe niʻihi ke tokoni ke ke fakalaulauloto ki he veesi 5:

  • Ko e hā ha ngaahi founga ʻe lava ke “vaivai” ai ha tokotaha? ʻOku ʻuhinga ki he hā ke “tokoniʻi” ʻa kinautolu ʻoku vaivaí?

  • Ko e hā te ne fakatupu ke “tautau ki lalo” ha ongo nima ʻa ha tokotaha? Te tau lava fēfē ʻo “hiki hake” ʻa e ngaahi nima ko iá?

  • Ko e hā nai ʻe ʻuhinga ki ai e kupuʻi lea ko e “ngaahi tui ʻoku vaivaí”? Te tau lava fēfē ʻo “fakamālohi” e ngaahi tui vaivai ko iá?

Mahalo ʻe ʻomi ha taha ki ho fakakaukaú ʻi hono ako e veesi ko ʻení te ke lava ʻo “tokoniʻi,” “hiki hake,” pe “fakamālohi.” Ko e hā te ke fai ke ngāue fakaetauhi ai ki he tokotaha ko iá?

ʻĪmisi
Sitenei Likitoni, Siosefa Sāmita, Feletiliki G. Uiliamisi

Ko e Kau Palesitenisī ʻUluakí: Sitenei Likitoni, Siosefa Sāmita, Feletiliki G. Uiliamisi

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 82:1–7

ʻOku fakaafeʻi au ʻe he ʻEikí ke fakatomala pea siʻaki ʻeku ngaahi angahalá.

ʻI hoʻo lau e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 82:1–7, fakakaukau ke ʻai ha lisi ʻe ua ʻo e ngaahi meʻa ʻokú ke akó: ngaahi fakatokanga fekauʻaki mo e angahalá mo e ngaahi moʻoni kau ki he faʻa fakamolemolé. ‘E lava fēfē ʻa e ngaahi moʻoni ko ʻení ʻo tokoni ke ke fakafepakiʻi e ngaahi fakatauele ʻa e filí?

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 82:8–10

ʻOku ʻomi e ngaahi fekaú ki hoku fakamoʻuí mo e maluʻí.

Kapau kuó ke fifili—pe ko ha taha ʻokú ke ʻilo—ki he ʻuhinga ʻoku ʻomi ai ʻe he ʻEikí ha ngaahi fekau lahi peheé, ʻe lava ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 82:8–10 ʻo tokoni. Ko e hā ha ngaahi fakakaukau ʻi he ngaahi vēsí ni ʻe lava ʻo tokoni ke ke fakamatalaʻi ki ha taha e ʻuhinga ʻokú ke fili ai ke muimui ki he ngaahi fekau ʻa e ʻEikí? Te ke lava foki ʻo fakakaukau ki he founga kuo liliu ai ʻe Heʻene ngaahi fekaú hoʻo moʻuí. Ko e hā ʻokú ke ako fekauʻaki mo e ʻEikí ʻi hoʻo lau e veesi 10?

Vakai foki, Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 130:20–21; Carole M. Stephens, “Kapau ʻOku Mou ʻOfa Kiate Au, Fai ʻEku Ngaahi Fekau,” Ensign pe Liahona, Nōvema 2015, 118–20.

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 83

“ʻE tauhi ʻa e kau uitoú mo e kau tamai mo e faʻē maté.”

ʻI ʻEpeleli 1832, ʻi hono fakahinohinoʻi ʻe he ʻEikí, naʻe fononga ʻa Siosefa Sāmita ʻi ha meimei maile nai ʻe 800 ke ʻaʻahi ki he Kāingalotu ne nau tānaki fakataha ʻi Mīsulí (vakai, Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 78:9). Ko e komiunitī ʻe taha naʻá ne ʻaʻahi ki ai naʻe ʻi ai ha kau uitou ne nau ohi toko taha hake ʻenau fānaú. Ne kau ʻiate kinautolu ʻa Fīpē Peki mo ʻAna Lousa, ʻa ia naʻe ʻiloʻi fakataautaha ʻe he Palōfitá. ʻI Mīsuli ʻi he 1830 tupú, naʻe ʻoange ʻe he ngaahi lao ʻa e siteití ha totonu fakangatangata ʻa e kau uitoú ki he koloa honau ngaahi husepāniti pekiá. Ko e hā ʻokú ke ako mei he vahe 83 fekauʻaki mo e anga e ongoʻi ʻa e ʻEikí kau ki he kau uitoú mo e tamai mo e faʻē maté? ‘Okú ke ʻiloʻi ha taha ʻi he tūkungá ni ʻe ʻaonga ki ai hoʻo ʻofá pe tokangá?

Vakai foki, ʻĪsaia 1:17; Sēmisi 1:27.

ʻĪmisi
fakaʻilonga ʻo e ako fakafāmilí

Ngaahi Fakakaukau ki Hono Ako Fakafāmili ʻo e Folofolá mo e Efiafi Fakafāmili ʻi ʻApí

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 81:3.Te ke lava ʻo ʻoange ha ngaahi haati pepa ki he kau mēmipa ʻo e fāmilí pea fakaafeʻi kinautolu ke tā pe tohi ai ha meʻa te nau fie lotua. Talanoa kau ki heʻene ʻuhinga ke lotu “maʻu ai pē, ʻaki ʻa e leʻo pea ʻi ho lotó.”

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 81:5.Ke ako fekauʻaki mo e ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻi he veesi ko ʻení, mahalo ʻe lava ke vahevahe ʻe he kau mēmipa ʻo e fāmilí ha ngaahi sīpinga ʻo e taimi ne nau ongoʻi “vaivai” ai pea tokoniʻi pe fakamālohia kinautolu ʻe ha taha.   Aleaʻi e founga ʻe lava ai homou fāmilí ʻo fetokoniʻaki maʻu pē ʻi ha ngaahi founga faingofua.

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 82:8–10.Mahalo ʻe tokoni ha kiʻi vaʻinga faingofua ke ongoʻi houngaʻia homou fāmilí ʻi he ngaahi fekau ʻa e ʻOtuá. ʻE lava ke fai ʻe ha mēmipa ʻe taha ʻo e fāmilí ha ngaahi fakahinohino ke tokoni ki ha mēmipa ʻo e fāmilí ʻoku haʻi hono matá ke ne ngaohi ha sanuisi pe foua ha hala faingataʻa. Fakakaukau ki ha meʻa fakafiefia mo mohu founga! Aleaʻi leva e founga ʻoku tatau ai e ngaahi fekau ʻa e ʻOtuá mo e ngaahi fakahinohino ʻi he vaʻinga ko ʻení.

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 82:18–19.Ko e hā ʻe lava ʻe he mēmipa takitaha ʻo e fāmilí ʻo fai ke “fakatupulekina … ʻa hono talēnití” pea “maʻu mo ha ngaahi talēniti kehe”? ʻE fakafiefia ke fakahoko ha fakaʻaliʻali talēniti fakafāmili. Fakakaukau ki ha ngaahi founga ke fakakau ai e ngaahi talēniti ʻoku ʻikai ʻasi ngofuá (hangē koe ngaahi meʻafoaki fakalaumālié; vakai, Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 46:11–26). Te tau lava fēfē ʻo fakaʻaongaʻi hotau ngaahi talēnití mo vahevahe e ngaahi meʻa ʻoku tau maʻú ke tāpuekina hotau fāmilí mo e kaungāʻapí? ʻOku ʻuhinga ki he hā ke fakaʻaongaʻi hotau ngaahi talēnití “mo e mata ʻoku hanga taha pē ki hono fakalāngilangiʻi ʻo e ʻOtuá”?

Ke maʻu ha ngaahi fakakaukau lahi ange ki hono akoʻi ʻo e fānaú, vakai ki he fokotuʻutuʻu ʻo e uike ní ʻi he Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Palaimelí.

Hiva ʻoku fokotuʻu atú: “Kuó u Fai ha Lelei?Ngaahi Himí, fika 129; vakai foki, “Ngaahi Fakakaukau ki hono Fakatupulaki Homou Ako Folofola Fakafāmilí.”

Fakatupulaki ʻo ʻEtau Founga Akoʻí

Fai ha ngaahi fehuʻi ʻe iku ki he ngāué. Fakakaukau ki he ngaahi fehuʻi te ne ueʻi e kau mēmipa ho fāmilí ke nau fakakaukau ki ha founga, te nau lava ai ʻo moʻui kakato ange ʻaki e ongoongoleleí. “ʻOku ʻikai ko ha ngaahi fehuʻi ʻeni ia ke aleaʻi; ka ko ha ngaahi fehuʻi ke fakakaukauʻi fakatāutaha pē ki ai” (Ko e Faiako ʻi he Founga ʻa e Fakamoʻuí, 31).

ʻĪmisi
Ko hono fakamoʻui ʻe Sīsū ha tangata

Tā fakatātā hono fakamoʻui ʻe Sīsū ha tangatá naʻe fai ʻe Dan Burr

Paaki