“7–13 enero. Mateo 1; Lukas 1: “Chi’uxq we jo’ laa waatin” ” Kim, Taaqehin—Choq’ reheb’ li komon ut li junkab’al: Li Ak’ Chaq’rab’ 2019 (2019)
“7–13 enero. Mateo 1; Lukas 1,” Kim, Taaqehin—Choq’ reheb’ li komon ut li junkab’al 2019
7–13 enero
Mateo 1; Lukas 1
“Chi’uxq we jo’ laa waatin”
Naq nakawil ut nakak’oxla Mateo 1 ut Lukas 1, tz’iib’a li na’leb’ musiq’anb’il aawe. K’a’ru li yaalil tzol’leb’ nakataw? K’a’ru li na’leb’ li mas taak’anjelaq choq’ aawe ut choq’ re laa junkab’al? Li na’leb’ chirix tzolok sa’ li hu a’in naru nakatxtenq’a chixtawb’al chik li na’leb’.
Xtz’iib’ankil li k’a’ru nakak’oxla
Jo’ k’oxlanb’il sa’ li ruchich’och’, ink’a’ kiru naq kik’ulman a’in. Jun li tuq’ixq ink’a’ taaruuq chi kanaaq sa’ yu’am. Chi moko taaruuq chiru jun li ixq li ak numenaq xchihab’ re taa’alanq. A’b’anan li Dios kixk’uub’ jun li na’leb’ re naq taayo’laq li Ralal jo’ ajwi’ laj Jwan aj Kub’sihom Ha’, ut xb’aan a’in li xMaria ut jo’kan ajwi’ li xElisabet, us ta ink’a’ kiru chi jo’kan, ke’ok choq’ na’b’ej. Us naq taqak’oxla li sachb’a-ch’oolej ke’xk’ul a’an naq wan chiqu li k’a’ru chanchan ink’a’ naru xb’aanunkil. Ma naru taqaq’axeb’ ru li qamajelal? Ma naru taqatoch’eb’ xch’ool li komon sa’ li qajunkab’al li ink’a’ neke’raj ab’ink? Kiru raj naq laj Gabriel yoo chaq chiqaatinankil naq kixye re li xMaria, “Maak’a’ ch’a’aj chiru li Dios” (Lukas 1:37). Ut li raatin li xMaria naq kichaq’ok naru nawan choq’ li qaatin naq li Dios naxk’ut li rajom: “Chi’uxq we jo’ laa waatin” (Lukas 1:30).
Li na’leb’ re xtzolb’aleb’ li loq’laj hu aajunes
Aniheb’ laj Mateo ut laj Lukas?
Laj Mateo a’an jun aj Judio, aj titz’ol toj, li kib’oqe’ xb’aan li Jesus jo’ jun reheb’ lix Apostol (chi’ilmanq Mateo 10:3; chi’ilmanq ajwi’ sa’ li K’utul Raqal reheb’ li Loq’laj Hu, “Aj titz’ol toj (Publicano)”). Laj Mateo kixtz’iib’a lix hu xb’een wa choq’ reheb’ li rech aj Judio; chi jo’kan, kireetaliheb’ li profeetil aatin sa’ li Najter Chaq’rab’ chirix li Mesias li ke’tz’aqlok ru rik’in lix yu’am ut lix k’anjel li Jesus.
Laj Lukas a’an jun aj b’anonel aj Gentil (moko aj Judio ta) li kib’eek chirix li Apostol aj Pablo. A’an kixtz’iib’a lix hu chirix naq ak kikam li Kolonel, ut kixtz’iib’a xb’een wa choq’ reheb’ li maawa’eb’ aj Judio. A’an kixch’olob’ xyaalal li Jesukristo jo’ aj Kolol reheb’ laj Gentil jo’ ajwi’ eb’ laj Judio. Kixtz’iib’a li esil yeeb’il xb’aaneb’ li ke’ilok re lix yu’am li Kolonel, ut mas wi’chik kixtz’iib’a resileb’ li ixq chiru xkomoneb’ chik li hu chirix lix yu’am li Jesus.
Chi’ilmanq ajwi’ sa’ li K’utul Raqal reheb’ li Loq’laj Hu, “Evangelio (li kaahib’ chi)”, chirix lix hu laj Mateo ut laj Lukas.
K’a’ut naq ki’ajman ru naq kiyo’la li Kolonel rikʼin jun li naʼbʼej li wan li kamk saʼ xbʼeen ut jun li Yuwaʼbʼej li inkʼaʼ naru chi kamk?
Li Awa’b’ej Russell M. Nelson kixch’olob’ naq re taa’uxq lix tojb’al rix li maak xb’aan li Jesukristo, tento taamayejamanq li ani maak’a’ li kamk sa’ xb’een. Tento taakamq, ut tixk’ul wi’chik lix tib’el. Ka’ajwi’ li Kolonel kiru chixb’aanunkil a’in. Rik’in lix na’, kireechani li wankilal chi kamk. Rik’in lix Yuwa’, kireechani li wankilal sa’ xb’een li kamk” (“La constancia en medio del cambio,” Liahona, enero 1994, 39).
Li rosob’tesihom li Dios nachal sa’ li kutan k’oxlanb’il xb’aan a’an.
Xb’aan a’an, li osob’tesink ke’raj xk’ulb’al li xElisabet ut laj Sakarias, a’an naq taayo’laaq jun li ralal, kichal moqon wi’chik chiru li ke’xk’oxla chaq. Wi wan naq najt yookat chiroyb’eninkil jun li osob’tesink, malaj wi chanchan naq li Dios ink’a’ narab’i laa tij, rik’in li ke’xk’ul li xElisabet ut laj Sakarias naru taanaw naq ink’a’ sachsookat sa’ xch’ool a’an. Wan jun lix k’uub’anb’il na’leb’ choq’ aawe, ut a’an junelik naxb’aanu jo’ xyeechi’i reheb’ lix santil paab’anel li tiikeb’ xch’ool. Jo’ kixye li Elder Jeffrey R. Holland, “Wankeb’ li osob’tesink li sa’ junpaat neke’chal, wankeb’ li neke’xb’ay rib’ chi chalk, ut wankeb’ li ink’a’ neke’chal toj sa’ choxa; a’b’anan choq’ reheb’ li neke’k’uluk re lix evangelio li Jesukristo, neke’chal” (“Sumo sacerdote de los bienes venideros,” Liahona, enero 2000, 45). Chan ru naq laj Sakarias ut li xElisabet ke’kana chi tiikeb’ chi paab’ank? (chi’ilmanq Lukas 1:5–25, 57–80). Ma wankat laa’at chiroyb’eninkil junaq li osob’tesink? K’a’ru nakak’oxla naq li Qaawa’ naraj naq taab’aanu naq yookat chiroyb’eninkil?
K’a’ chik ru chi na’leb’ yoo chixk’eeb’al li Qaawa’ aawe rik’in li esilal a’in?
Chirix oyb’enink chi tiikeb’ xch’ool, li xElisabet ut laj Sakarias ke’osob’tesiik rik’in jun alalb’ej.
Eb’ li tiikeb’ chi paab’ank neke’xq’axtesi rib’ chiru li rajom xch’ool li Dios.
Jo’ li xMaria, wan naq naqataw naq li k’a’ru xk’uub’ li Dios choq’ re li qayu’am jalan wi’ rik’in li xqak’uub’ laa’o. K’a’ru nakatzol rik’in naq li xMaria kixk’ulub’a li rajom xch’ool li Dios? Sa’eb’ li kaaxukuut a’in, tz’iib’a li raatin li anjel ut li raatin xMaria (chi’ilmanq Lukas 1:26–38), ut jo’kan ajwi’ li na’leb’ nakatzol rik’in li raatineb’:
|
Li raatin li anjel re li xMaria |
Li na’leb’ choq’ we |
|---|---|
Li raatin li anjel re li xMaria “Li Qaawa’ wank aawik’in” (raqal 28). | Li na’leb’ choq’ we Li Qaawa’ naxnaw li wankin wi’ ut eb’ lin ch’a’ajkilal. |
Li raatin li anjel re li xMaria | Li na’leb’ choq’ we |
Li raatin li anjel re li xMaria | Li na’leb’ choq’ we |
|
Li kixye li xMaria |
Li na’leb’ choq’ we |
|---|---|
Li kixye li xMaria “Chan put ru naq taawanq a’in?” (raqal 34). | Li na’leb’ choq’ we Us ajwi’ xpatz’b’al li patz’om naq ink’a’ nintaw ru. |
Li kixye li xMaria | Li na’leb’ choq’ we |
Li kixye li xMaria | Li na’leb’ choq’ we |
Naq nakawil lix tiikilal laj Jose sa’ Mateo 1:18–25, k’a’ru nakatzol chirix xk’ulub’ankil li rajom xch’ool li Dios? K’a’ru naru nakatzol rik’in li ke’xk’ul laj Sakarias ut li xElisabet? (chi’ilmanq Lukas 1).
Chi’ilmanq ajwi’ Mosiah 3:19; Lukas 22:42; Helaman 10:4–5; K’utul Raqal reheb’ li Loq’laj Hu, “Gabriel.”
Li xMaria naxch’olob’ xyaalal lix taqlanb’il k’anjel li Jesukristo.
Li raatin li xMaria sa’ Lukas 1:46–55 naxye junjunq li na’leb’ chirix lix taqlanb’il k’anjel li Kolonel. K’a’ru nakatzol chirix li Jesukristo rik’in li raatin li xMaria? K’a’ chik ru chi na’leb’ nakak’ul chirix lix yeechi’ihom li Kolonel naq nakajuntaq’eetaheb’ li raqal a’in rik’in li raatin li xAna sa’ 1 Samuel 2:1–10, ut rik’in li raatin li Jesus chixb’een li tzuul sa’ Mateo 5:4–12? K’a’ru naxk’ut chawu li Musiq’ej naq nakak’oxlaheb’ li na’leb’ a’in?
Li na’leb’ re xtzolb’aleb’ li loq’laj hu sa’ junkab’al, ut choq’ re li Q’ojyin sa’ Junkab’al
Naq nakawileb’ xsa’ li loq’laj hu rik’in laa junkab’al, li Musiq’ej naru naxk’e chanaw k’a’ru li na’leb’ taak’e xwankil ut li tex’aatinaq wi’ re taak’anjelaq choq’ re laa junkab’al. Aʼin junjunq li naʼlebʼ naru taabʼaanu:
Naq nekeril sa’ junkab’al li resilal xxe’toonil li Jesus, naru nakach’olob’ chiruheb’ naq naxk’ut lix xe’toonil li Jesus chalen li rey aj David toj laj Jose. Aajel ru li xe’toonil a’in, xb’aan naq yeeb’il chaq xb’aaneb’ li profeet naq taachalq li Mesias sa’ xyanqeb’ li ralal xk’ajol laj David (chi’ilmanq Jeremias 23:5–6). Maare us sa’ li hoonal a’in aatinak chirix li resilal aaxe’toonal, ut xyeeb’al junjunq li esilal chirixeb’ laa xe’ aatoon. Chan ru naq na’osob’tesiik laa junkab’al rik’in xnawb’al resileb’ lix xe’toonaleb’?
K’a’ut naq ke’wan xxiw li kristiaan sa’eb’ li raqal a’in? K’a’ut naq nokoxuwak laa’o? Chan ru naq maare yoo chixyeeb’al li Dios qe, “Matxuwak”?
Re xtenq’ankileb’ li komon sa’ laa junkab’al chi wank xpaab’aal naq “maak’a’ ch’a’aj chiru li Dios,” naru teeril Lukas 1 sa’ komonil, ut teeril li k’a’aq re ru kixb’aanu li Dios li naru naqak’oxla naq ink’a’ naru. K’a’ chik ru chi esilal te’ruuq chixwotzb’al—ma sa’eb’ li loq’laj hu malaj sa’ xyu’ameb’—sa’ li kixb’aanu wi’ li Dios li k’a’ru chanchan ink’a’ naru xb’aanunkil? Naru te’xsik’ xna’leb’eb’ rik’in rilb’aleb’ li jalam-uuch sa’ li Libro de obras de arte del Evangelio.
Re xtawb’al xkomon chik li na’leb’ chirix xtzolb’aleb’ li kok’al, chi’ilmanq li tusleb’ aatin re li xamaan a’in sa’ Kim, Taaqehin—Choq’ re li Tzoleb’aal reheb’ li Kok’al.
Xchaab’ilob’resinkil li qak’utum
Xjuntaq’eetankileb’ li loq’laj hu rik’in li qayu’am. Chirix rilb’al jun raqal sa’eb’ li loq’laj hu, k’e xb’oqab’aleb’ li komon sa’ laa junkab’al naq te’xyu’ami sa’ lix yu’ameb’ (chi’ilmanq Li k’utuk jo’ li Kolonel, 21). Jo’ jun eetalil, chan ru naq naru taqayu’ami li k’a’ru xqatzol chirix xsumenkil lix b’oqom li Qaawa’ rik’in li ke’xb’aanu li ani wankeb’ sa’ Mateo 1 ut sa’ Lukas 1?
Nujenaqat chi santil usilal, xb’aan laj Walter Rane