29 julio–4 agosto 

Hechos 22–28

Hechos 22–28: “Tento tat-aatinaq chirix chixjunil li xawil”

Li eek’asiik xb’aan li Santil Musiq’ej k’iila sut q’un, ut ink’a’ najt nakana. Wi nakatz’iib’a li na’leb’ nakak’ul, q’axal wi’chik naq tatruuq chixk’oxlankil rix. Naq nakawil ru Hechos 22–28, tz’iib’a li na’leb’ ut li eek’ahom li neke’chal aawik’in, ut kanab’ aawib’ chixk’oxlankil rix.

Xtz’iib’ankil li nakak’oxla

“Naq wanko sa’ xk’anjel li Qaawa’,” chan li Awab’ej Thomas S. Monson, “naru taqak’ul qatenq’ankil rik’in li Qaawa’ ” (“Aprendamos, hagamos, seamos,” Liahona, noviembre 2008, 62). A’b’anan ink’a’ junelik taqataw qib’ chiru jun li sahil b’e b’ar wi’ ka’ajwi’ li chaab’ilal naqak’ul. Re rilb’al xyaalal a’in, naru naqil lix yu’am laj Pablo, li apostol. Li k’anjel kixk’ul rik’in li Kolonel, a’an “xk’amb’al resil lin k’ab’a’ rik’ineb’ li maak’a’eb’ xpaab’aal, rik’ineb’ li awa’b’ej ut eb’ li ralal xk’ajol laj Israel” (Hechos 9:15). Sa’eb’ li ch’ol 22–28 sa’ Hechos, naqil chan ru naq laj Pablo kixtz’aqob’resi ru li taqlahom a’in sa’ xyanqeb’ li k’iila ch’a’ajkilal—li b’ak’leb’, li tz’alam, li rahob’tesiik sa’ xtib’el, xsachik jun nimla jukub’, ut toj reetal kitiwe’ xb’aan jun li k’anti’. A’b’anan, naqil ajwi’ naq li Jesus “kixk’ut rib’ chiru, ut kixye re, Kawaq aach’ool!” (Hechos 23:11). Li k’a’ru kixk’ul laj Pablo naxjultika qe naq wi eb’ lix moos li Qaawa’ neke’xk’ulub’a lix taqlahom naq te’xik ut te’xtzoleb’ chixjunileb’ li tenamit, a’an tixb’aanu li kixye reheb’: “Chenawaq naq laa’in wanqin eerik’in chixjunil li kutan toj sa’ roso’jik li ruchich’och’ ” (Mateo 28:19–20).

Li na’leb’ re xtzolb’aleb’ li loq’laj hu aajunes

Hechos 22:1–21; 26:1–29

Eb’ lix tzolom li Jesukristo neke’xch’olob’ lix nawomeb’ xch’ool chi kaweb’ xch’ool.

Naq laj Pablo kixch’olob’ li xnimal ru ch’olob’ahom li tz’iib’anb’il resil sa’ Hechos 22 ut 26, kiwan choq’ preex, chi k’aak’alenb’il xb’aaneb’ laj pleet aj Roma. Eb’ li yookeb’ chi ab’ink re, wankeb’ xwankil re xteneb’ankil li kamk sa’ xb’een. A’ut a’an kixsik’ ru xch’olob’ankil xyaalal li Jesukristo chi kaw xch’ool, ut chi aatinak chirix li “choxahil matk’ ” (Hechos 26:19) li kixk’ul chaq. K’a’ru sa’ li raatin naxk’e xkawil aach’ool? K’oxla jo’q’e naq xk’eeman chawu xwotzb’al lix nawom aach’ool. Qayehaq, jo’q’e xaye resil reheb’ li komon sa’ laa junkab’al, malaj re jalaneb’ chik, chan ru naq xak’ul lix nawom aach’ool?

Hechos 22:1–21; 26:9–20

K’a’ut naq moko juntaq’eeteb’ ta li oxib’ chi esil chirix lix k’utb’esinb’il matk’ laj Pablo naq kiril li Jesukristo?

Sa’ li hu Hechos oxib’ sut yeeb’il resil lix k’utb’esinb’il matk’ laj Pablo sa’ li b’e naxik Damasko (chi’ilmanq Hechos 9:3–20; 22:1–21; 26:9–20). Li junjunq reheb’ li esil a’in jalan wi’ rik’ineb’ li jun ch’ol chik, ut sa’ li jun yeeb’il chik li k’a’ru kik’ulman chiru li jun ch’ol chik. Rik’in naq eb’ li esilal a’in ke’yehe’ re jalan jalanq li kristiaan, ut jalan jalanq rajb’al lix yeeb’al, naru naqak’e reetal naq laj Pablo kixye resil chi jalan choq’ re li junjunq li ki’ab’ink re.

Chi jo’kan ajwi’, laj Jose Smith kixye resil junjunq sut chan ru naq kixk’ul li nimla k’utb’esink sa’ xtiklajik (chi’ilmanq “Relatos de la Primera Visión,” Ensayos sobre Temas del Evangelio, topics.lds.org). Jalan jalanq li ke’ab’ink reheb’ li esil a’in, ut jalan jalanq rajb’al naq ke’yeeman, ut chi jo’kan wan k’a’ru naqatzol chi mas wi’chik chiru li xqak’ul raj wi ta yal jun ajwi’ li esil kiwan.

Hechos 23:10–11; 27:13–25, 40–44

Li Qaawa’ naxtenq’aheb’ li neke’xyal xq’e chi k’anjelak chiru.

Jo’ nak’utun chi saqen ru rik’in lix k’anjel laj Pablo, wi wan li ch’a’ajkilal sa’ li qayu’am, a’an maawa’ reetalil naq li Dios ra xch’ool rik’in li k’anjel yooko chixb’aanunkil. Relik chi yaal, wan naq a’ sa’eb’ li ch’a’ajkilal naq naqeek’a naq a’an yoo chiqatenq’ankil. Us raj xnumsinkil wi’chik li k’a’ru xatzol chirix lix k’anjel laj Pablo, ut taatz’iib’a resil junjunq li ch’a’ajkilal kixk’ul (jo’ eetalil, chi’ilmanq Hechos 14:19–20; 16:19–27; 21:31–34; 23:10–11; 27:13–25, 40–44). Chan ru naq li Qaawa’ kixtenq’a, ut k’a’ru naxk’ut a’in chawu chirix laa k’anjel chiru li Qaawa’?

Hechos 24:24–27; 26:1–3, 24–29; 27

Naru ninsik’ ru xk’ulb’al malaj xtz’eqtaanankil li raatineb’ lix moos li Qaawa’.

Naq kiwan sa’ lix k’anjel, laj Pablo kixch’olob’ xyaalal li Jesukristo ut lix evangelio rik’in nimla wankilal. Wankeb’ naab’al li ke’k’uluk re li raatin, a’b’anan moko chixjunileb’ ta. Naq nakawil ru Hechos 24:24–27 ut Hechos 26:1–3, 24–29, tz’iib’aheb’ li aatin ut li ch’ol aatin li neke’xk’ut chan ru naq eb’ laj jolominel aj Romano a’in sa’ Judea ke’xk’ul li raatin laj Pablo:

laj Felix

laj Festo

li rey aj Agripa

Naq yoo chi k’ame’k chiru palaw toj Roma re taaraqe’q aatin chirix xb’aan laj Cesar, laj Pablo kixye jo’ profeet naq li jukub’ ut eb’ li wankeb’ chi sa’ te’xk’ul “naab’al li rahilal” (Hechos 27:10). Il ru li ch’ol 27 re xtawb’al chan ru naq eb’ li rech aj b’ehenel ke’xk’ul li raatin laj Pablo. Ma wan k’a’ru naru nakatzol rik’in li k’a’ru ke’xk’ul?

Ma wan naq xab’aanu jo’ ke’xb’aanu li kristiaan a’in naq xawab’i li raatineb’ laj jolominel sa’ li Iglees? K’a’ru naru nak’ulman wi naqak’ul li raatineb’ chi jo’ka’in? K’a’ru nakatzol sa’eb’ li esil a’in chirix ab’ink chiru lix na’leb’ li Qaawa’ li k’eeb’il rik’in xtz’uumaleb’ re lix moos?

Chi’ilmanq ajwi’ 2 Nefi 33:1–2; Jose Smith—Resilal 1:24–25; D. Todd Christofferson, “Li xyaab’ kuxej re tije’k,” Jolomil ch’utub’aj-ib’ re abril, 2017.

Li na’leb’ re xtzolb’aleb’ li loq’laj hu jo’ junkab’al, ut choq’ re li Q’ojyin re Junkab’al

Naq nakawileb’ xsa’ li loq’laj hu rik’in laa junkab’al, li Musiq’ej naru nakatxtenq’a chixnawb’al k’a’ru li na’leb’ taak’e xwankil ut tex’aatinaq wi’ re taak’anjelaq choq’ re laa junkab’al. Aʼin junjunq li naʼlebʼ naru taabʼaanu:

Hechos 24:16

Naq maji’ najale’ xch’ool laj Pablo, k’iila sut naq kimaakob’ chaq chiru li Dios. A’b’anan rik’in naq kiwan xch’ool chixjalb’al xk’a’uxl, moqon kiru chixyeeb’al, “Jo’kan naq laa’in ajwi’ ninyal inq’e chi wank junelik chi tiik lin ch’ool chiru li Dios ut chiruheb’ li was wiitz’in” (chi’ilmanq ajwi’ Tz. ut S. 135:4). Chan ru naq naru taawanq li reek’ob’aal qach’ool chi maak’a’ qamaak chiru li Dios ut chiru chixjunileb’ li winq?

Hechos 26:16–18

Sa’eb’ li raqal a’in, k’a’ru kixtaqla li Dios naq tixb’aanu laj Pablo? Chan ru naq nokoru laa’o chixb’aanunkil chanchan a’in?

Hechos 28:1–9

Ma wan ani sa’ laa junkab’al li neke’wulak chiru li k’anti’? Wi wan, naru taapatz’ re li komon a’an, malaj jalan chik li komon sa’ li junkab’al, naq tixye resileb’ li esilal li wankeb’ sa’ Hechos 28:1–9. Eb’ lee kok’al maare taawulaq chiruheb’ xyiib’ankil jun jalam-uuch reheb’ li esilal a’in, malaj xk’utb’esinkil. K’a’ru naru naqatzol rik’ineb’ li esilal a’in? Maare jun na’leb’ a’an naq li Qaawa’ naxb’aanu li k’a’ru naxyeechi’i reheb’ lix moos. Jo’ jun eetalil, naru teeril li k’a’ru yeechi’inb’il sa’ Markos 16:18, ut teeril chan ru naq kitz’aqlok ru rik’in li kixk’ul laj Pablo. Naru ajwi’ taataw junaq yeechi’ihom sa’ jun reheb’ li raatineb’ lix moos li Qaawa’ sa’ li jolomil ch’utub’aj-ib’—maare junaq li wan xloq’al choq’ aawe ut choq’ re laa junkab’al—ut taak’ut sa’ laa wochoch. Chan ru naru taqak’ut qapaab’aal naq taatz’aqloq ru li yeechi’ihom a’in?

Li Dios kixkol rix laj Pablo naq kitiwe’ xb’aan jun li k’anti’ li wan xmay.

Hechos 28:22–24

Jo’ chanru li Iglees sa’ xkutankil laj Pablo (li “jek’jookil paab’aal” yeeb’il re sa’ li raqal 22), li Iglees anajwan kok’ aj xsa’ “xik’ ilb’il.” Naq eb’ li tenamit ke’xhob’ li Kolonel ut lix Iglees, chan ru naq kixsume laj Pablo? K’a’ru naru taqatzol rik’in li kixk’ul laj Pablo?

Re xtawb’al xkomon chik li na’leb’ chirix xtzolb’aleb’ li kok’al, chi’ilmanq li tusleb’ aatin re li xamaan a’in sa’ Kim, Taaqehin—Choq’ re li Tzoleb’aal reheb’ li Kok’al.

Xchaab’ilob’resinkil li qak’utum

K’e aach’ool rik’in li jar raqal chi na’leb’ li te’osob’tesinq re laa junkab’al. Naq nakatzoleb’ li loq’laj hu, patz’ aawib’, “K’a’ru nintaw arin li tz’aqal taawanq xwankil choq’ re lin junkab’al?” (Chi’ilmanq Li k’utuk jo’ li Kolonel,  17.)

Kaw xch’ool sa’ xch’olob’ankil xyaalal li Jesukristo, xb’aan laj Daniel A. Lewis. Laj Pablo chiru li rey aj Agripa.