Fuakava Foʻoú 2023
13–19 Fēpueli. Mātiu 5; Luke 6: “ʻOku Monūʻia ʻa Kimoutolu”


“13–19 Fēpueli. Mātiu 5; Luke 6: ‘ʻOku Monūʻia ʻa Kimoutolu’” Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Fakafoʻituituí mo e Ngaahi Fāmilí: Fuakava Foʻoú 2023 (2022)

“13–19 Fēpueli. Mātiu 5; Luke 6,” Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Fakafoʻituituí mo e Ngaahi Fāmilí: 2023

ʻĪmisi
Ko e akonaki ʻa Sīsū ʻi he moʻungá

Ko e Malanga ʻa Sīsū ʻi he Moʻungá, tā ʻe Gustave Doré

13–19 Fēpueli

Mātiu 5; Luke 6

“ʻOku Monūʻia ʻa Kimoutolu”

Tokanga ki he ngaahi ongo ʻokú ke maʻu ʻi hoʻo lau ʻa e Mātiu 5 mo e Luke 6, pea hiki ia ʻi ha tohinoa ako pe ʻi ha toe founga kehe. ʻE lava ke tokoni atu ʻa e fokotuʻutuʻu ko ʻení ke ke ʻiloʻi ha niʻihi ʻo e ngaahi tefitoʻi moʻoni mahuʻinga ʻi he ngaahi vahe ko ʻení, ka ke tokanga ki ha tefitoʻi moʻoni kehe ʻokú ke ʻilo ʻi hoʻo akó.

Lekooti e Ngaahi Ongo ʻOkú ke Maʻú

ʻI he taimi ko ʻení ʻi he ngāue fakafaifekau ʻa Sīsuú, naʻe mahino ʻe kehe ʻEne ngaahi akonakí mei he meʻa ne anga e kakai ʻi Hono kuongá he fanongo ki aí. ʻE maʻu ʻe he kakai masivá ʻa e puleʻanga ʻo e ʻOtuá? ʻE maʻu ʻe he angamaluú ʻa e māmaní? ʻOku monūʻia ʻa kinautolu ʻoku fakatangaʻí? Naʻe ʻikai akoʻi ʻe he kau tangata tohí mo e kau Fālesí ha meʻa pehē. Ka naʻe fakatokangaʻi ʻe kinautolu ne mahino moʻoni ki ai e fono ʻa e ʻOtuá ʻa e moʻoní ʻi he folofola ʻa e Fakamoʻuí. Ko e “mata [ki he] mata” mo e “fehiʻa ki ho filí” ko e ngaahi fono maʻulalo ange ia (Mātiu 5:38, 43). Ka naʻe hāʻele mai ʻa Sīsū Kalaisi ke akoʻi ha fono maʻolunga ange (vakai 3 Nīfai 15:2–10), ʻa ia naʻe fakataumuʻa ke tokoniʻi kitautolu ke tau hoko ʻi ha ʻaho ʻo “haohaoa … he ʻoku haohaoa ʻa [ʻetau] Tamai ʻoku ʻi he langí” (Mātiu 5:48).

ʻĪmisi
fakaʻilonga ʻo e ako fakataautahá

Ngaahi Fakakaukau ki Hono Ako Fakataautaha ʻo e Folofolá

Mātiu 5:1–12; Luke 6:20–26, 46–49

ʻOku maʻu ʻa e fiefia ʻoku tuʻuloá mei hono moʻui ʻaki e founga naʻe akoʻi ʻe Sīsū Kalaisí.

ʻOku fie maʻu ʻe he tokotaha kotoa pē ke nau fiefia, ka ʻoku ʻikai fekumi ʻa e tokotaha kotoa pē ki he fiefiá ʻi he ngaahi feituʻu tatau. ʻOku fekumi ʻa e niʻihi ki ai ʻi he ngaahi mafai mo e tuʻunga fakamāmaní, ko e niʻihi ʻi he koloá pe fakatōliʻa e ngaahi holi fakatuʻasinó. Naʻe hāʻele mai ʻa Sīsū Kalaisi ke akoʻi ʻa e hala ki he fiefia tuʻuloá, ke akoʻi ʻa hono ʻuhinga moʻoni ke mohu tāpuekiná. Ko e hā ʻokú ke ako mei he Mātiu 5:1–12 mo e Luke 6:20–26 kau ki hono maʻu e fiefia ʻoku tuʻuloá? ʻOku kehe fēfē ʻeni mei he vakai ʻa e māmaní ki he fiefiá?

Ko e hā ʻoku akoʻi atu ʻe he ngaahi veesi ko ʻení, fakataha mo e Luke 6:46–49, fekauʻaki mo e hoko ko ha ākonga ʻa Sīsū Kalaisí? Ko e hā ʻokú ke ongoʻi ʻoku ueʻi fakalaumālie koe ke ke fai ke fakatupulaki e ngaahi ʻulungaanga ʻoku fakamatalaʻi ʻi he ngaahi veesi ko ʻení?

Vakai foki ki he Fakahinohino ki he Ngaahi Folofolá, “Ngaahi Tāpuaki ʻo e Malanga ʻi he Moʻungá,” scriptures.ChurchofJesusChrist.org; “Malanga he Moʻungá: Ngaahi Monūʻiá” (vitiō), ChurchofJesusChrist.org.

Mātiu 5:13

“Ko e māsima ʻo māmaní ʻa kimoutolu.”

Kuo lauikuonga hono fakaʻaongaʻi e māsimá ke fakatolonga, fakaifo, mo fakamaʻá. Naʻe ʻi ai foki mo hano ʻuhinga fakalotu ʻo e māsimá ki he kakai ʻIsilelí. Naʻe fekauʻaki ia mo e feilaulau ʻaki e fanga monumanú ʻi he fono ʻa Mōsesé ʻi he kuonga muʻá (vakai Levitiko 2:13; Nōmipa 18:19). ʻI he taimi ʻoku mole ai mei he māsimá hono ifó, ʻoku maumau pe “ʻoku ʻikai ʻaonga ia” (Mātiu 5:13). ʻOku hoko ʻeni ʻi he taimi ʻoku tuifio pe ʻuliʻi ai ia ʻe he ngaahi meʻa kehé.

Manatuʻi ʻeni ʻi hoʻo fakalaulauloto ki he Mātiu 5:13. Te ke tauhi fēfē hoʻo ifo konokoná ʻi hoʻo hoko ko ha ākonga ʻa Sīsū Kalaisí? Te ke fakahoko fēfē hoʻo ngāue fakatolonga mo fakamaʻá ko e māsima ʻo e māmaní?

Vakai foki Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 103:9–10.

ʻĪmisi
māsima

“Ko e māsima ʻo māmaní ʻa kimoutolu” (Mātiu 5:13).

Mātiu 5:17–48; Luke 6:27–35

ʻOku fakalelei-ʻo-kakato ʻe he fono ʻa Kalaisí ʻa e fono ʻa Mōsesé.

Mahalo naʻe ofo ʻa e kau ākongá ʻi heʻenau fanongo ki he folofola ange ʻa Sīsū ʻoku totonu ke mahulu ange ʻenau māʻoniʻoní ʻi he kau tangata tohí mo e kau Fālesí (vakai Mātiu 5:20), ʻa ia naʻa nau polepole ʻi heʻenau tauhi pau ki he fono ʻa Mōsesé.

ʻI hoʻo lau ʻa e Mātiu 5:21–48 mo e Luke 6:27–35, fakakaukau ke fakaʻilongaʻi ʻa e ngaahi ʻulungaanga naʻe fakatou fie maʻu ʻi he fono ʻa Mōsesé (“Kuo mou fanongo naʻe …”) mo e meʻa naʻe akoʻi ʻe Sīsū ke hikiʻi hake e ngaahi ʻulungaanga ko ʻení. ʻOkú ke pehē ko e hā ʻoku hoko ai e founga ʻa e Fakamoʻuí ko ha fono māʻolunga angé?

Hangē ko ʻení, ko e hā naʻe akoʻi ʻe Sīsū ʻi he Mātiu 5:27–28 ʻo kau ki hotau fatongia ke mapuleʻi ʻetau ngaahi fakakaukaú? ʻE founga fēfē haʻo mapuleʻi ange ʻa e ngaahi fakakaukau mo e ngaahi ongo ʻoku haʻu ki ho ʻatamaí mo e lotó? (vakai Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 121:45).

 

Mātiu 5:48

ʻOku fakatetuʻa moʻoni mai nai e Tamai Hēvaní ke u haohaoa?

Naʻe akonaki ʻa Palesiteni Lāsolo M. Nalesoni ʻo pehē:

“Naʻe liliu e foʻi lea haohaoá mei he lea faka-Kalisi ko e teleios, ʻa ia ʻoku ʻuhinga ko e ‘kakato.’ … Ko hono tuʻunga fakatikisinale ʻo e lea ngāué ko e teleiono, ʻa ia ko hono ʻuhingá ʻke aʻu ki ha ngataʻanga taukakapa, ke tupulaki kakato, haohaoa, pe ke fakaʻosi.ʼ Kātaki ʻo fakatokangaʻi ange ʻoku ʻikai ʻuhinga ʻa e foʻi leá ki he ʻtauʻatāina mei he fehalākíʼ; ʻoku ʻuhinga ia ki hono ʻikunaʻi ha taumuʻa ʻoku taumamaʻo.ʼ …

“… Naʻe akonaki mai ʻe he ʻEikí, ‘ʻOku ʻikai te mou lava ke kātakiʻi ʻa e nofo ʻi he ʻao ʻo e ʻOtuá ʻi he taimí ni … ; ko ia, fai atu ai pē ʻi he faʻa kātaki kae ʻoua ke fakahaohaoaʻi ʻa kimoutolu’ [Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 67:13].

“ʻOku ʻikai fie maʻu ke tau lotosiʻi kapau ʻoku ngali faingataʻa mo ʻikai hano ngataʻanga he taimí ni ʻetau feinga fakamātoato ki he haohaoá. ʻOku kei fakatatali ʻa e haohaoá. ʻE lava ke toki hoko kakato mai pē ia ʻi he hili ʻa e Toetuʻú pea ʻi he ʻEikí pē. ʻOku fakatatali mai kiate kinautolu kotoa ʻoku ʻofa kiate ia mo tauhi ʻene ngaahi fekaú” (“Perfection Pending,” Ensign, Nov. 1995, 86, 88).

Vakai foki 2 Pita 1:3–11; Molonai 10:32–33; Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 76:69; Jeffrey R. Holland, “Ko Ia Ke Haohaoa ʻA Kimoutolu,” Liahona, Nōvema 2017, 40–42.

ʻĪmisi
fakaʻilonga ʻo e ako fakafāmilí

Ngaahi Fakakaukau ki Hono Ako Fakafāmili ʻo e Folofolá mo e Efiafi ʻi ʻApí

Mātiu 5:1–9.Ko e hā e ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻoku akoʻi ʻi he Mātiu 5:1–9 ʻe ala tokoni ke hoko homou ʻapí ko ha feituʻu fakafiefia angé? Mahalo te ke fili ha meʻa ʻe taha pe ua ʻoku ngali mahuʻinga taha ki homou fāmilí. Hangē ko ʻení, ko e hā ha ngaahi akonaki ʻoku tau maʻu ʻe lava ʻo tokoni ke tau hoko ko ha kau fakamelino? (vakai Mātiu 5:21–25, 38–44). Ko e hā ha ngaahi taumuʻa te tau lava ʻo fokotuʻu? Te tau muimuiʻi fēfē ia?

Mātiu 5:13.Kai fakataha ha meʻakai ʻoku fakakonokona ʻaki e māsimá mo e meʻakai tatau ʻo ʻikai ha māsima. Ko e hā e faikehekehe ʻoku tau fakatokangaʻí? ʻOku ʻuhinga ki he hā ke hoko “ko e māsima ʻo māmaní”? Te tau lava fēfē ʻo fai ʻeni?

Mātiu 5:14–16.Ke tokoni ke mahino ki homou fāmilí ʻa e ʻuhinga ke hoko ko ha “maama ʻo māmaní,” te mou lava ʻo fekumi ki ha niʻihi ʻo e ngaahi maʻuʻanga maama ʻi homou ʻapí, homou feituʻú, mo e māmaní. ʻE ala tokoni ke ke fakaʻaliʻali ʻa e meʻa ʻe hoko ʻi hoʻo fūfuuʻi ʻa e māmá. Naʻe ʻuhinga ki he hā ʻa Sīsū ʻi Heʻene folofola ʻo pehē, “Ko e maama ʻo māmani ʻa kimoutolu”? (Mātiu 5:14). Ko hai kuó ne hoko ko ha maama ki hotau fāmilí? Te tau hoko fēfē ko ha maama ki he niʻihi kehé? (vakai 3 Nīfai 18:16, 24–25).

Mātiu 5:43–45.ʻI hono lau ʻe homou fāmilí e folofola ʻa e Fakamoʻuí ʻi he ngaahi veesi ko ʻení, te mou lava ʻo talanoa fekauʻaki mo e tokotaha pau, ʻoku mou ongoʻi te mou lava ʻo ʻofa, tāpuakiʻi, mo lotuá. Te tau fakalahi fēfē ʻetau ʻofa kiate kinautolú?

Ke maʻu ha ngaahi fakakaukau lahi ange ki hono akoʻi ʻo e fānaú, vakai ki he fokotuʻutuʻu ki he uike ní ʻi he Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Palaimelí.

Hiva ʻoku fokotuʻu atú: “Ulo Atu,” Tohi Hiva ʻa e Fānaú, 96.

Ko Hono Fakatupulaki ʻo ʻEtau Founga Akoʻí

Fakatokangaʻi lelei. “ʻI hoʻo fakatokangaʻi lelei e meʻa ʻoku hoko ʻi he moʻui hoʻo [fānaú], te ke maʻu ai ha ngaahi faingamālie akoʻi fisifisimuʻa. … ʻE hanga ʻe he ngaahi fakamatala pe fehuʻi ʻoku [nau] faí ʻo fakatupu ha ngaahi momeniti akoʻi” (Ko e Faiako ʻi he Founga ʻa e Fakamoʻuí, 16).

ʻĪmisi
teʻelango

“Ko e maama ʻo māmani ʻa kimoutolu” (Mātiu 5:14).

Paaki