Fuakava Foʻoú 2023
6–12 Māʻasi. Mātiu 9–10; Maʻake 5; Luke 9: “Ko e Toko Hongofulu Mā Toko Ua ʻEni Naʻe Tuku Atu ʻe Sīsuú”


“6–12 Māʻasi. Mātiu 9–10; Maʻake 5; Luke 9: ‘Ko e Toko Hongofulu Mā Toko Ua ʻEni Naʻe Tuku Atu ʻe Sīsuú,’” Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Fakafoʻituituí mo e Ngaahi Fāmilí: Fuakava Foʻoú 2023 (2022)

“6–12 Māʻasi. Mātiu 9–10; Maʻake 5; Luke 9,” Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Fakafoʻituituí mo e Ngaahi Fāmilí: 2023

ʻĪmisi
ko hono fakanofo ʻe Sīsū ʻa Pitá

6–12 Māʻasi

Mātiu 9–10; Maʻake 5; Luke 9

“Ko e Toko Hongofulu Mā Toko Ua ʻEni Naʻe Tuku Atu ʻe Sīsuú”

ʻOku fakataumuʻa e ngaahi fakakaukau ako ʻi he fokotuʻutuʻu ko ʻení ke tokoni atu ke ke maʻu ha ʻuhinga fakataautaha ʻi he folofolá. Ka neongo ia, ʻoku ʻikai totonu ke nau fetongi ʻa e fakahā fakataautaha te ke ala maʻu fekauʻaki mo e ngaahi potufolofola ke akó pe founga ke ako ai kinautolú.

Lekooti e Ngaahi Ongo ʻOkú ke Maʻú

Naʻe mafola vave e ongoongo ʻo e ngaahi mana faifakamoʻui ʻa Sīsuú. Naʻe muimui ha kakai tokolahi kiate Ia, ʻo ʻamanaki ki ha fakamoʻui mei honau ngaahi mahakí. Ka ʻi he taimi naʻe ʻafio ai ʻa e Fakamoʻuí ki he haʻofanga kakaí, naʻe ope atu ʻEne vakaí ʻi heʻenau ngaahi mahaki fakaesinó. Naʻá Ne fonu ʻi he ʻofá, ʻi Heʻene vakai ki ha “fanga sipi taʻe hanau tauhí” (Mātiu 9:36). Naʻá Ne folofola ʻo pehē, “Ko e moʻoni ʻoku lahi ʻa e taʻú, ka ʻoku tokosiʻi ʻa e kau ngāué” (Mātiu 9:37). Ko ia naʻá Ne ui ha kau ʻAposetolo ʻe toko hongofulu mā ua, ʻo “tuku kiate kinautolu ʻa e mālohí,” pea fekauʻi kinautolu ke nau akoʻi mo malangaʻi ʻa e “fanga sipi hē ʻo e fale ʻo ʻIsilelí” (Mātiu 10:1, 6). ʻOku lahi tatau pē ʻi he kuongá ni ʻa e fie maʻu ko ia ha kau ngāue tokolahi ange ke tokoni ki he fānau ʻa e Tamai Hēvaní. ʻOku kei toko hongofulu mā ua pē ʻa e kau ʻAposetoló, ka ʻoku toe tokolahi ange ʻa e kau ākonga ʻa Sīsū Kalaisí ʻi ha toe taimi—ko ha kakai te nau lava ʻo fakahā ki māmani, “ʻOku ofi ʻa e puleʻanga ʻo e langí” (Mātiu 10:7).

ʻĪmisi
fakaʻilonga ʻo e ako fakataautahá

Ngaahi Fakakaukau ki Hono Ako Fakataautaha ʻo e Folofolá

Mātiu 9:18–26; Maʻake 5:22–43

“ʻOua te ke manavahē, ka ke tui pē.”

ʻI he fuofua kole ʻe Sailosi kia Sīsū ke fakamoʻui hono ʻofefiné, ʻa ia naʻe “ʻi he tuʻunga ʻo e maté,” naʻe lea fakavavevave ʻa Sailosi mo fakatuʻamelie: “Haʻu ʻo hili ho nimá kiate ia, … pea ʻe moʻui ia” (Maʻake 5:23). Ka ʻi heʻena fonongá, naʻe talaange ʻe ha talafekau kia Sailosi kuo fuʻu tōmui ia: “Kuo pekia ho ʻofefiné: ko e hā ʻokú ke kei fakafiu ai ʻa e ʻEikí?” (veesi 35). Ko e meʻa tatau pē, ne hangē ne ngali fuʻu tōmui ki he fefine naʻe fakamatalaʻi ʻi he Maʻake 5:25–34, ʻa ia naʻá ne fokoutua ʻi ha taʻu ʻe 12.

ʻI hoʻo lau e ngaahi fakamatala ko ʻení, mahalo te ke fakakaukau ki he ngaahi meʻa ʻi hoʻo moʻuí pe ko ho fāmilí ʻoku fie maʻu ke fakamoʻuí—kau ai e ngaahi meʻa ʻoku “tei maté” pe fuʻu tōmui ke fakamoʻuí. Ko e hā ʻokú ke mahuʻingaʻia ai fekauʻaki mo hono fakahaaʻi ʻo e tuí ʻi he ngaahi fakamatala ko ʻení? Fakatokangaʻi ange foki ʻa e folofola ʻa Sīsū ki he fefiné pea mo Sailosí. ʻOkú ke ongoʻi ko e hā ʻEne folofola atu kiate koé?

Vakai foki Luke 8:41–56; Russell M. Nelson, “Ko Hono Tohoakiʻi Mai e Mālohi ʻo Sīsū Kalaisí ki Heʻetau Moʻuí,” Liahona, Mē 2017, 39–42; Ngaahi Akonaki ʻa e Kau Palesiteni ʻo e Siasí: Kōtoni B. Hingikelī (2016), 367–77.

ʻĪmisi
fefine ʻoku ala ki he pulupulu ʻo Sīsuú

Falala ki he ʻEikí, tā ʻe Liz Lemon Swindle

Mātiu 10; Luke 9:1–6

ʻOku foaki ʻe he ʻEikí e mālohi ki Heʻene kau tamaioʻeikí ke fai ʻaki ʻEne ngāué.

ʻE lava foki ke tau fakaʻaongaʻi ʻa e ngaahi fakahinohino naʻe fai ʻe Sīsū ʻi he Mātiu 10 ki Heʻene Kau ʻAposetoló, koeʻuhí ʻoku tau kau kotoa ʻi he ngāue ʻa e ʻEikí. Ko e hā e mālohi naʻe foaki ʻe Kalaisi ki Heʻene kau ʻAposetoló ke tokoni ki hono fakakakato honau misioná? Te ke lava fēfē ʻo maʻu Hono mālohí ʻi he ngāue kuo uiuiʻi koe ke ke faí? (vakai 2 Kolinitō 6:1–10; Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 121:34–46).

ʻI hoʻo lau ʻa e fekau naʻe fai ʻe Kalaisi ki Heʻene kau ʻAposetoló, mahalo te ke maʻu ha ngaahi ongo fekauʻaki mo e ngāue ʻoku finangalo ʻa e ʻEikí ke ke faí. ʻE ala tokoni ha saati hangē ko ʻení ke ke fokotuʻutuʻu ai hoʻo ngaahi fakakaukaú:

Mātiu 10

Ngaahi ongo ʻoku ou maʻú

Naʻe foaki ʻe he Fakamoʻuí ʻa e mālohi ki Heʻene kau ākongá.

ʻE foaki mai ʻe he ʻOtuá ʻa e mālohi ʻoku ou fie maʻú ke fakahoko ʻaki ʻeku ngāué.

Vakai foki Maʻake 6:7–13; Ngaahi Tefito ʻo e Tui 1:6; Fakahinohino ki he Ngaahi Folofolá, “ʻAposetolo”; “ʻOku ui ʻe Sīsū e kau ʻAposetolo ʻe toko hongofulu mā ua ke malanga pea faitāpuekina e niʻihi kehé” (vitiō), ChurchofJesusChrist.org.

Mātiu 10:17–20

ʻI he taimi ʻoku ou fai ai e ngāue ʻa e ʻEikí, te Ne ueʻi au ke u ʻiloʻi ʻa e meʻa ke lea ʻakí.

Ne tomuʻa ʻafioʻi ʻe he ʻEikí ʻe fakatangaʻi mo fehuʻia ʻEne kau ākongá fekauʻaki mo ʻenau tuí—ko e meʻa tatau pē ia mo e meʻa ʻoku aʻusia ʻe he kau ākonga ʻo e kuonga ní. Ka naʻá Ne talaʻofa ki he kau ākongá te nau ʻiloʻi ʻi he Laumālié ʻa e meʻa ke lea ʻakí. Kuo ʻi ai nai ha taimi kuó ke aʻusia ai hano fakahoko ʻa e talaʻofa fakalangi ko ʻení ʻi hoʻo moʻuí, mahalo ʻi hoʻo vahevahe hoʻo fakamoʻoní, tuku ha tāpuaki, pe fepōtalanoaʻaki mo ha taha? Fakakaukau ke vahevahe hoʻo ngaahi aʻusiá mo ha taha ʻokú ke ʻofa ai pe hiki ia ʻi ha tohinoa. Ko e hā ʻokú ke ongoʻi ʻoku ueʻi koe ke ke fai kae lava ke tuʻo lahi hoʻo maʻu ʻa e ngaahi aʻusia peheé?

Vakai foki Luke 12:11–12; Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 84:85.

Mātiu 10:34–39

Naʻe ʻuhinga ki he hā ʻa e folofola ʻa Sīsū ʻo pehē “Naʻe ʻikai te u haʻu ke ʻomi ʻa e melinó, ka ko e heletaá”?

Naʻe akoʻi ʻe ʻEletā D. Toti Kulisitofasoni ʻo pehē: “ʻOku ou tui ʻoku ʻi ai hamou niʻihi kuo fakasītuʻaʻi mo [motuhi] koe ʻe ha tamai mo ha faʻē, ngaahi tokoua mo e tuofāfine ʻi hoʻo tali e ongoongolelei ʻo Sīsū Kalaisí mo kau ʻi Heʻene fuakavá. Kuo hanga ʻi ha founga, ʻe hoʻo ʻofa lahi ange kia Kalaisí ʻo fie maʻu ke feilaulauʻi ʻa e ngaahi fetuʻutaki naʻe mahuʻinga kiate koé, pea kuo lahi e tō ho loʻimatá. Ka ʻi he ʻikai hōloa hoʻo ʻofá, ʻokú ke pīkitai ai ki he kolosí ni, ʻo fakahaaʻi ʻoku ʻikai ke ke maaʻi e ʻAlo ʻo e ʻOtuá” (“Ko Hono Maʻu Hoʻo Moʻuí,” Liahona, Māʻasi 2016, 20).

ʻOku ʻi ai ha talaʻofa maʻanautolu ko ia ʻoku nau loto-fiemālie ke feilaulauʻi honau ngaahi vā fetuʻutaki mahuʻingá ka nau muimui ki he Fakamoʻuí ʻa ia ʻoku pehē “ko ia ʻoku mole ʻene moʻuí koeʻuhí ko aú, ʻe maʻu ʻe ia ia” (Mātiu 10:39).

ʻĪmisi
fakaʻilonga ʻo e ako fakafāmilí

Ngaahi Fakakaukau ki Hono Ako Fakafāmili ʻo e Folofolá mo e Efiafi ʻi ʻApí

Maʻake 5:22–43.ʻI hono lau fakataha ʻe homou fāmilí ʻa e talanoa ko ʻení, mahalo te mou kiʻi taʻofi ʻo fehuʻi ki he kau mēmipa ʻo e fāmilí pe te nau ongoʻi fēfē kapau ko Sailosi, fefine, pe kakai kehe kinautolu ʻi he talanoá. Te ke lava foki ʻo fakaʻaliʻali ha ngaahi fakatātā ʻo e talanoá, hangē ko ia ʻi he fokotuʻutuʻu ko ʻení. ʻOku fakahaaʻi fēfē ʻe he ngaahi fakatātā ko ʻení ʻa e tui ʻa e kakai ʻi he ngaahi talanoá?   Te ke lava foki ʻo fakakaukau ki ha ngaahi faingataʻa ʻoku fehangahangai mo homou fāmilí. Te tau fakaʻaongaʻi fēfē ʻEne folofola, “ʻOua te ke manavahē, ka ke tui pē”? (Maʻake 5:36).

Mātiu 10:39; Luke 9:23–26.ʻOku ʻuhinga ki he hā ke “mole” ʻetau moʻuí pea “maʻu” ia? (Mātiu 10:39). Mahalo ʻe lava ke vahevahe ʻe he kau mēmipa ʻo e fāmilí ha ngaahi aʻusia ʻoku fakatātaaʻi ai e ngaahi akonaki ʻa Sīsū ʻi he ngaahi veesi ko ʻení.

Mātiu 10:40.ʻOku fēfē hoʻo maʻu mo muimui mo ho fāmilí ki he faleʻi ʻa e Kau ʻAposetolo ʻo onopōní? ʻOku hoko fēfē ʻetau talangofua ki heʻenau faleʻí ke tau ofi ange ai kia Sīsū Kalaisí?

Luke 9:61–62.ʻOku ʻuhinga ki he hā ke sio ki mui hili hono ʻai hotau nimá ki he huo tohó? Ko e hā ka hanga ai ʻe he tōʻonga fakakaukau ko ʻení ʻo fakataʻefeʻungaʻi kitautolu ki he puleʻanga ʻo e ʻOtuá?

Ke maʻu ha ngaahi fakakaukau lahi ange ki hono akoʻi ʻo e fānaú, vakai ki he fokotuʻutuʻu ki he uike ní ʻi he Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Palaimelí.

Himi ʻoku fokotuʻu atú: “Ko e Tui Mateakí,” Ngaahi Himí, fika 62.

Ko Hono Fakatupulaki e Ako Fakataautahá

Fakafanongo ki he Laumālié. Tokanga ki hoʻo ngaahi fakakaukaú mo e ongó lolotonga hoʻo akó (vakai Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 8:2–3), neongo kapau ʻoku ʻikai felāveʻi ia mo e meʻa ʻokú ke laú. ʻE lava ke hoko e ngaahi ongo ko iá ko e meʻa ʻoku finangalo ʻa e ʻOtuá ke ke ʻiloʻi mo fakahokó.

ʻĪmisi
Ko hono fokotuʻu ʻe Sīsū ha taʻahine mei hono mohengá

Tālita Kiumi, tā ʻe Eva Koleva Timothy

Paaki