Fuakava Foʻoú 2023
20–26 Māʻasi. Mātiu 13; Luke 8; 13: “Ko Ia ʻOkú ne Telinga Ongó, Ke Ongoʻi Ia”


“20–26 Māʻasi. Mātiu 13; Luke 8; 13: ‘Ko Ia ʻOkú ne Telinga Ongó, Ke Ongoʻi Ia,’” Hau, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Fakafoʻituituí mo e Ngaahi Fāmilí: Fuakava Foʻoú 2023 (2022)

“20–26 Māʻasi. Mātiu 13; Luke 8; 13,” Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Fakafoʻituituí mo e Ngaahi Fāmilí: 2023

ʻĪmisi
uite kuo maau ki he ututaʻú

20–26 Māʻasi

Mātiu 13; Luke 813

“Ko Ia ʻOkú ne Telinga Ongó, Ke Ongoʻi Ia”

ʻI hoʻo lau ʻa e Mātiu 13 mo e Luke 8; 13, fakakaukau ki he founga te ke mateuteu ai ke “ongoʻi” mo fakahoungaʻi e ngaahi akonaki ʻa e Fakamoʻuí ʻi he ngaahi talanoa fakatātā ko ʻení. Ko e hā te ke lava ʻo fai ke moʻui ʻaki e ngaahi akonaki ko ʻení?

Lekooti e Ngaahi Ongo ʻOkú ke Maʻú

Naʻe fakahoko ha niʻihi ʻo e ngaahi akonaki fakangalongataʻa taha ʻa e Fakamoʻuí ʻi he ngaahi talanoa fakatātā faingofua. Naʻe ʻikai ngata pē ʻi heʻene hoko ko ha ngaahi talanoa mālie kau ki he ngaahi naunau angamahení pe meʻa ne hokó. Ka naʻe ʻi ai foki mo ha ngaahi moʻoni mahuʻinga fekauʻaki mo e puleʻanga ʻo e ʻOtuá maʻá e niʻihi ko ia ne nau mateuteu fakalaumālié. ʻOku fakaafeʻi mai ʻe he taha ʻo e ngaahi fuofua talanoa fakatātā naʻe lekooti ʻi he Fuakava Foʻoú—ʻa e talanoa fakatātā ki he tangata tūtūʻí (vakai, Mātiu 13:3–23)—ke tau vakavakaiʻi ʻetau mateuteu ke maʻu e folofola ʻa e ʻOtuá. Naʻe fakahā ʻe Sīsū ʻo pehē, “[He ko ia ʻokú ne maʻú, ʻe toe foaki kiate ia, pea te ne maʻu ʻo lahi]” (Joseph Smith Translation Mathew 13:10 [ʻi he Mātiu 13:12, footnote a]). Ko ia ʻi heʻetau mateuteu ke ako ʻa e ngaahi talanoa fakatātā ʻa e Fakamoʻuí—pe ha taha pē ʻo ʻEne ngaahi akonakí—te tau lava ʻo kamata ʻaki hano siviʻi hotau lotó pea fakapapauʻi pe ʻoku tau tuku nai e folofola ʻa e ʻOtuá ki ha “kelekele lelei” (Mātiu 13:8) ke tupu ai, ʻo matala pea moʻui ke ne ʻomi ha fua te ne tāpuekina lahi ai kitautolu mo hotau ngaahi fāmilí.

ʻĪmisi
fakaʻilonga ʻo e ako fakatāutahá

Ngaahi Fakakaukau ki Hono Ako Fakataautaha ʻo e Folofolá

Mātiu 13:3–23; Luke 8:4–15; 13:6–9

Kuo pau ke mateuteu hoku lotó ke maʻu e folofola ʻa e ʻOtuá.

Ko e hā ʻoku faʻa ongoʻingofua ai ʻe hotau lotó ʻa e moʻoní, ka ʻi he taimi ʻe niʻihi ʻoku ʻahiʻahiʻi kitautolu ke tau fakafisingaʻi ia? ʻE lava ʻe hono lau ʻo e talanoa fakatātā ki he tangata tūtuuʻí ʻo ʻomi ai ha faingamālie lelei ke fakakaukau ki he anga hoʻo tali ʻa e moʻoní mei he ʻEikí. Mahalo naʻa tokoni ke fakahoa ʻa e veesi 3–8 ʻo e Mātiu 13 mo e ngaahi fakaʻuhinga ʻoku hā ʻi he veesi 18–23. Ko e hā te ke lava ʻo fai ke tanumaki ai ha “kelekele lelei” ʻiate koe? Ko e hā ha niʻihi ʻo e ngaahi “ʻakau talatala” ʻokú ne taʻofi koe mei hoʻo fanongo mo muimui moʻoni ki he folofola ʻa e ʻOtuá? ʻE lava fēfē ke ke ikunaʻi ʻa e ngaahi “ʻakau talatala” ko ʻení?

ʻE lava foki ʻe hoʻo ako ʻa e talanoa fakatātā ko ʻení ʻo tākiekina e founga hoʻo lau ʻa e talanoa fakatātā ʻi he Luke 13:6–9. Ko e hā ʻa e “fua” ʻoku fekumi ki ai ʻa e ʻEikí meiate kitautolú? ʻOku tau tanumaki fēfē hotau kelekelé kae lava ke tau “fua”?

Vakai foki, Mōsaia 2:9; ʻAlamā 12:10–11; 32:28–43; Dallin H. Oaks, “Ko e Talanoa Fakatātā ʻo e Tangata Tūtuuʻí,” Liahona, Mē 2015, 32–35.

Mātiu 13:24–35, 44–52; Luke 13:18–21

ʻOku tokoni ʻa e ngaahi talanoa fakatātā ʻa Sīsuú ke mahino kiate au ʻa e tupulaki mo e ikuʻanga ʻo Hono Siasí.

Naʻe akoʻi ʻe he Palōfita ko Siosefa Sāmitá ʻoku fakamatalaʻi ʻe he ngaahi talanoa fakatātā ʻi he Mātiu 13 ʻa e tupulaki mo e ikuʻanga ʻo e Siasí ʻi he ngaahi ʻaho kimui ní. Te ke fie vakaiʻi e ngaahi lea ʻa e Palōfitá ʻi he Ngaahi Akonaki ʻa e Kau Palesiteni ʻo e Siasí: Siosefa Sāmita (2007), 337–350, ʻi hoʻo fakakaukau ki he meʻa ʻoku akoʻi atu ʻe he ngaahi talanoa fakatātā ko ʻení fekauʻaki mo e Siasi ʻo e ʻEikí:

Hili hoʻo fakalaulauloto ki he ngaahi talanoa fakatātā ko ʻení, ko e hā ʻoku ueʻi koe ke ke fai ke ke kau ai ki he ngāue ʻi he Siasi ʻo Kalaisí ʻi he ngaahi ʻaho kimui ní?

Vakai foki, Fakahinohino ki he Ngaahi Folofolá, “Puleʻanga ʻo e ʻOtuá pe Puleʻanga ʻo e Langí,” “Talanoa Fakatātaá,” scriptures.ChurchofJesusChrist.org.

ʻĪmisi
mataʻitofe

Ko e ongoongolelei ʻo Sīsū Kalaisí ko ha “mataʻitofe mahuʻinga lahi” (Mātiu 13:46).

Mātiu 13:24–30, 36–43

Kuo pau ke tupulaki ʻa e kau māʻoniʻoní ʻi he lotolotonga ʻo e kau faiangahalá ʻo aʻu ki he ngataʻanga ʻo e māmaní.

Ko ha founga ʻe taha ki hono fakamatalaʻi ʻo e talanoa fakatātā ko ʻení ko hano tā hano fakatātā pea fakahingoa ʻaki ia ʻa e ngaahi fakaʻuhinga ʻi he Mātiu 13:36–43 mo e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 86:1–7. Ko e teá ko ha “musie pe ʻakau iiki ia ʻoku kona ʻa ia ʻoku fōtunga tatau mo e uité” (Fakahinohino ki he Ngaahi Folofolá, “Teá”). Ko e hā ha ngaahi moʻoni ʻi he talanoa fakatātā ko ʻení ʻokú ne ueʻi koe ke ke kei faivelenga neongo e ngaahi faiangahala ʻi he māmaní?

Luke 8:1–3

Ko e hā ha ngaahi founga naʻe tauhi ai ʻa e “kau fefiné” ki he Fakamoʻuí?

“Naʻe [ʻi ai] ha kau ākonga fefine kehe ne nau fononga holo mo Sīsū pea mo e Toko Hongofulu Mā Uá, ʻo nau ako fakalaumālie [meia Sīsū] mo tauhi fakatuʻasino kiate Ia. … Makehe mei hono maʻu ʻe he kau fafine ko ʻení ha tokoni fakalaumālie meia Sīsuú—ʻa e ngaahi ongoongo fakafiefia ʻo ʻEne ongoongoleleí pea mo e ngaahi tāpuaki ʻo Hono mālohi faifakamoʻuí—ne nau tokoni foki kiate Ia, ʻo foaki ʻenau koloá mo e ʻofa mateakí” (Ngaahi ʻOfefine ʻi Hoku Puleʻangá [2011], 4, 6). Naʻe toe vahevahe foki ʻe he kau fefine ne nau muimui ki he Fakamoʻuí ha fakamoʻoni mālohi kiate Ia (vakai, Linda K. Burton, “Kau Fefine Pau,” Liahona, Mē 2017, 12–15).

ʻĪmisi
fakaʻilonga ʻo e ako fakafāmilí

Ngaahi Fakakaukau ki Hono Ako Fakafāmili ʻo e Folofolá mo e Efiafi ʻi ʻApí

Mātiu 13.Lolotonga hono lau ʻe he fāmilí ʻa e ngaahi talanoa fakatātā ʻa e Fakamoʻuí, mahalo naʻa nau fiefia ke fakakaukau ki haʻanau ngaahi talanoa fakatātā pē ʻanautolu ʻoku akoʻi ai ʻa e ngaahi moʻoni tatau kau ki he puleʻanga ʻo e langí (ʻa e Siasí), ʻo fakaʻaongaʻi e ngaahi meʻa pe tūkunga ʻoku nau maheni mo iá.

Mātiu 13:3–23; Luke 8:4–15.Hili hono lau fakataha ʻe homou fāmilí ʻa e talanoa fakatātā ʻo e tangata tūtuuʻí, ʻe lava ke mou aleaʻi ha ngaahi fehuʻi hangē ko ʻení: Ko e hā te ne lava ʻo ngaohi hotau “kelekelé” (hotau lotó) ke “makamaka” pe “fakakāsia” ʻa e folofolá? Te tau fakapapauʻi fēfē ʻoku tau maʻu ha kelekele mo e fua ʻoku lelei?

Kapau ʻoku ʻi ai ha fānau iiki ʻi ho fāmilí, ʻe fakafiefia ke ke fakaafeʻi e kau mēmipa ʻo e fāmilí ke nau fakatātaaʻi ha ngaahi founga kehekehe ke teuteuʻi ai hotau lotó ke fanongo ki he folofola ʻa e ʻOtuá lolotonga iá ʻoku mateʻi ʻe he toenga ʻo e fāmilí e meʻa ʻoku nau faí.

Mātiu 13:13–16.Te ke tokoni fēfē ke mahino ki ho fāmilí ʻa hono mahuʻinga ʻo e tali loto-fiemālie ʻa e folofola ʻa Kalaisí? Ke fakatātaaʻi ʻa e “tuli [ʻa e] telingá,” te ke lava ʻo puke ha telinga ʻo ha mēmipa ʻo e fāmilí lolotonga hoʻo lau leʻo siʻi ʻa e Mātiu 13:13–16. Ko e hā hono lahi e meʻa naʻe mahino ki he mēmipa ko ia ʻo e fāmilí mei he ngaahi vēsí? Ko e hā ha ngaahi founga te tau lava ʻo fakaʻā hotau matá, fakaava hotau telingá, mo e lotó ki he folofola ʻa e ʻOtuá?

Mātiu 13:44–46.Ko e hā ʻoku faitatau ai e ongo tangata ʻi he talanoa fakatātā ko ʻení? ʻOku ʻi ai nai ha ngaahi meʻa kehe ʻoku totonu ke tau fakahoko fakafoʻituitui mo fakafāmili ke fakamuʻomuʻa ai ʻa e puleʻanga ʻo e ʻOtuá ʻi heʻetau moʻuí?

Luke 13:11–17.Kuo aʻusia nai ʻe he kau mēmipa ʻo e fāmilí ha ngaahi meʻa naʻe tupu ai ʻenau ongoʻi he ʻikai ke nau lava ʻo “[hiki] hake [kinautolu]”? ʻOku tau ʻiloʻi nai ha taha kehe ʻoku ongoʻi peheni? Ko e hā ha founga te tau lava ai ʻo tokoni? ʻOku tokoni fēfē ʻa e Fakamoʻuí ke “veteki” kitautolu mei hotau ngaahi vaivaí?

Ke maʻu ha ngaahi fakakaukau lahi ange ki hono akoʻi ʻo e fānaú, vakai ki he fokotuʻutuʻu ki he uike ní ʻi he Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Palaimelí.

Himi ʻoku fokotuʻu atú: “ʻOku Tau Tō ʻa e Tenga,” Ngaahi Himí, fika 123.

Ko Hono Fakatupulaki ʻo ʻEtau Founga Akoʻí

Ako maʻuloto ha potufolofola. Fili ha potufolofola ʻoku mahuʻingamālie ki homou fāmilí, pea fakaafeʻi e kau mēmipa ʻo e fāmilí ke nau ako maʻuloto ia. Naʻe akonaki ʻa ʻEletā Lisiate G. Sikoti ʻo pehē, “ʻOku hoko ʻa e potufolofola ʻoku ako maʻulotó ko ha kaungāmeʻa mamae he ʻikai fakavaivaiʻi ʻi he taʻau ʻo taimí” (“Ko e Mālohi ʻo e Folofolá,” Liahona, Nōvema 2011,6–7).

ʻĪmisi
tangata ʻoku tūtuuʻi ʻa e tengá

Ko e Talanoa Fakatātā ki he Tangata Tūtuuʻí, tā ʻe George Soper

Paaki