Fuakava Foʻoú 2023
20–26 Māʻasi. Mātiu 13; Luke 8; 13: “Ko Ia ʻOkú Ne Telinga Ongó, Ke Ongoʻi Ia”


“20–26 Māʻasi. Mātiu 13; Luke 8; 13: ‘Ko Ia ʻOkú Ne Telinga Ongó, Ke Ongoʻi Ia,’” Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Palaimelí: Fuakava Foʻoú 2023 (2022)

“20–26 Māʻasi. Mātiu 13; Luke 8; 13,” Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Palaimelí: 2023

ʻĪmisi
uite kuo maau ki he ututaʻú

20–26 Māʻasi

Mātiu 13; Luke 813

“Ko Ia ʻOkú Ne Telinga Ongó, Ke Ongoʻi Ia”

Ko e ngaahi talanoa fakatātaá, ko ha fanga kiʻi talanoa faingofua ia ʻe lava ke fakamānako ki he fānaú. ʻE lava ke tokoni atu ʻa e lēsoni ko ʻení mo e Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Fakafoʻituituí mo e Ngaahi Fāmilí ke ke fakaʻaongaʻi e ngaahi talanoa fakatātā ʻa e Fakamoʻuí ke akoʻi ki he fānaú ha ngaahi moʻoni mahuʻinga.

ʻĪmisi
fakaʻilonga feʻinasiʻakí

Fakaafeʻi e Feʻinasiʻakí

ʻOmi ha ngaahi meʻa ʻe lava tokoni ki he fānaú ke nau manatuʻi ha niʻihi ʻo e ngaahi talanoa fakatātā ʻi he Mātiu 13, hangē ko ha tengaʻi ʻakau, mataʻitofe, pe ko ha puha tauhiʻanga koloa mahuʻinga. Fakaafeʻi e fānaú ke nau vahevahe e meʻa ʻoku nau manatuʻi fekauʻaki mo e ngaahi talanoa fakatātaá.

ʻĪmisi
fakaʻilonga akoʻí

Akoʻi e Tokāteliné: Fānau Iiki Angé

Mātiu 13:1–23

ʻOku fie maʻu ke u teuteu ke ako e ngaahi akonaki ʻa Sīsuú.

Mahalo he ʻikai lava ke mahino ki he fānau īkí e kotoa ʻo e ngaahi fakataipe ʻi he talanoa ʻo e tangata tūtūʻí, ka te nau lava ʻo ako e ngaahi moʻoni faingofua ʻo e ongoongoleleí ʻokú ne akoʻí. Te ke tokoni fēfē nai ke mahino lelei ange kiate kinautolu e fehokotaki ʻo e talanoa fakatātā ko ʻení kiate kinautolú?

Ngaahi ʻEkitivitī ʻe Ala Fakahokó

  • Fakaʻaliʻali ha faʻahinga kehekehe ʻo e kelekelé (pe fakatātā ʻo e kelekelé) ʻi hoʻo fakamatalaʻi fakanounou e Mātiu 13:3–8. ʻOange ki he fānau takitaha ha tengaʻi ʻakau, pea fehuʻi ange pe ko e hā te nau lava ʻo fai ke tokoni ke tupu ʻa e tengaʻi ʻakaú. Fakamatalaʻi ange ʻoku tatau ʻetau fakamoʻoní mo ha tengaʻi ʻakau. Te tau tokoniʻi fēfē ʻetau fakamoʻoní ke tupu ʻo hangē ko e “tengaʻi ʻakaú”?

  • Fakaʻaongaʻi e peesi ʻekitivitī ki he uike ní ke tokoni ke mahino ki he fānaú ʻa e meʻa ʻoku akoʻi ʻe he faʻahinga takitaha ʻo e kelekelé ʻoku fakamatalaʻi ʻi he Mātiu 13 fekauʻaki mo hotau lotó. Fehuʻi ki he fānaú pe ko e fē e faʻahinga loto ʻoku finangalo ʻa Sīsū ke nau maʻú kae lava ke nau ako ʻEne ngaahi akonakí.

  • Lau e Mātiu 13:9,15, pea fakaafeʻi e fānaú ke nau tuhu ki he ngaahi kupu kehekehe ʻo honau sinó ʻi he taimi te nau fanongo ai ʻoku lea ʻaki iá. Te tau fakaʻaongaʻi fēfē e ngaahi kupu ko ʻeni ʻo hotau sinó ke ako e ngaahi akonaki ʻa Sīsuú?

Mātiu 13:24–30, 36–43, 47–48

ʻOku finangalo e Tamai Hēvani ke u fili ki he totonú.

ʻOku akoʻi mai ʻe he niʻihi ʻo e ngaahi talanoa fakatātā ʻa Sīsuú, ʻe fakamavaheʻi ʻe he ʻOtuá ʻa e kau faiangahalá mei he kau māʻoniʻoní, ʻi he ʻaho fakaʻosí. Te ke fakaʻaongaʻi fēfē e ngaahi talanoa fakatātaá ke ueʻi fakalaumālie e fānaú ke nau fili ki he totonú?

Ngaahi ʻEkitivitī ʻe Ala Fakahokó

  • Tuku ki he fānaú ke nau fakatātaaʻi e talanoa fakatātā ʻo e uité mo e teá (vakai, Mātiu 13:24–30). Fakamatalaʻi ange ʻoku fakafofongaʻi ʻe he uité ʻa e kakai ʻoku nau fai e ngaahi fili māʻoniʻoní, pea fakafofongaʻi ʻe he teá (vao fakatuʻutāmakí) ʻa e kakai ʻoku ʻikai ke nau fili peheé. ʻE ʻi ai e ʻaho, ʻe fakatahatahaʻi ʻe he Tamai Hēvaní ʻa e kakai māʻoniʻoní ke nau nofo fakataha mo Ia.

  • ʻOange ki he fānaú ha ngaahi sīpinga ʻo ha ngaahi fili ʻoku tonu mo hala. Kole ki he fānaú ke nau lea ʻaki e “fili ‘a e uité” ʻi he taimi ʻokú ke fakamatalaʻi ai ha fili lelei pea “fili ʻa e teá” ʻi he taimi ʻokú ke fakamatalaʻi ai ha fili hala.

  • ʻOmi ha ʻū fakatātā ʻo ha ngaahi vaʻa uite, pea tuku ki he fānaú ke nau tā ʻi he ʻū fakatātaá ha ngaahi founga te nau lava ai ʻo hoko ʻo māʻoniʻoni.

Mātiu 13:44–46

Ko ha koloa mahuʻinga ʻa ʻeku hoko ko e mēmipa ʻo e Siasi ʻo Sīsū Kalaisi ʻo e Kau Māʻoniʻoni ʻi he Ngaahi ʻAho Kimui Ní.

Te ke fakaʻaongaʻi fēfē ʻa e heliaki ʻo e koloa mahuʻingá mo e ngaahi mataʻitofe leleí, ke tokoni ke mahino ki he fānaú ʻa e mahuʻinga ʻo e kau ki he Siasi ʻo Kalaisí?

Ngaahi ʻEkitivitī ʻe Ala Fakahokó

  • Fufuuʻi e ʻū fakatātā ʻo ha puha faʻoʻanga koloa mo ha mataʻitofe ʻi he lokí, pea tuku ki he fānaú ke nau kumi ia. Fakaʻaongaʻi e ʻū fakatātaá ke akoʻi e ongo talanoa fakatātā ʻi he Mātiu 13:44–46. Talanoa ki he ʻuhinga ʻe ala tukuange ai ʻe ha taha ʻa e meʻa kotoa pē ʻokú ne maʻú koeʻuhí ko ha foʻi tofe fakaʻofoʻofa pe ko ha koloa fufū ʻi ha ngoue. Fakamatalaʻi ange, ko e taimi ʻe niʻihi ʻoku tau tukuange ai ha meʻa lelei koeʻuhí ko ha meʻa ʻoku toe lelei ange. Talaange ki he fānaú ʻa e ʻuhinga ʻoku mahuʻinga ai ʻa e ongoongoleleí kiate koé.

  • Faʻo ʻi ha puha pe tauhiʻanga koloa ha ngaahi meʻa ʻe niʻihi pe ʻū fakatātā ʻoku nau fakafofongaʻi e “ngaahi [makakoloa]” ʻi he Siasi ʻo Sīsū Kalaisi ʻo e Kau Māʻoniʻoni ʻi he Ngaahi ʻAho Kimui Ní, hangē ko e Fakamoʻuí, ngaahi temipalé pe ko e Tohi ʻa Molomoná. Kole ki he fānau takitaha ke fili ha meʻa pe fakatātā pea talanoa fekauʻaki mo e ʻuhinga ʻoku hoko ai ia ko ha koloa mahuʻingá.

  • Hivaʻi fakataha e “Ko e Siasi ʻo Sīsū Kalaisí” (Tohi Hiva ʻa e Fānaú 48), pea kole ki he fānaú ke nau talanoa kau ki he ʻuhinga ʻoku nau houngaʻia ai ʻi he Siasi ʻo e Fakamoʻuí. Fakamoʻoni ki he ngaahi tāpuaki kuó ke aʻusia koeʻuhí ko hoʻo hoko ko e mēmipa ʻo e Siasí.

ʻĪmisi
fakaʻilonga akoʻí

Akoʻi e Tokāteliné: Fānau Lalahi Angé

Mātiu 13:1–23

ʻOku fie maʻu ke u teuteuʻi hoku lotó ke u tali e ngaahi akonaki ʻa Sīsuú.

Te ke lava fēfē ʻo tokoniʻi e fānaú ke nau ʻiloʻi e mahuʻinga ʻo hono maʻu ha loto-fakatōkilalo mo loto-fiemālie kae lava ke akoʻi kinautolu ʻe Sīsuú?

Ngaahi ʻEkitivitī ʻe Ala Fakahokó

  • Vahe ki he fānau takitaha ke ne laukonga fekauʻaki mo e taha ʻo e ngaahi faʻahinga ʻe fā ʻo e kelekele ʻi he Mātiu 13:4–8. Fakaafeʻi ke nau kumi pea vahevahe e ngaahi meʻa ʻoku hoko ki he tengaʻi ʻakaú ʻi he faʻahinga kelekele ne nau laú. ʻE lava fēfē ke tatau hotau lotó mo e faʻahinga kehekehe ʻo e kelekelé? (vakai, Mātiu 13:19–23).

  • Fakaʻaliʻali ki he fānaú ha fakatātā ʻo ha ngoue. Ko e hā e tuʻunga ʻoku fie maʻu ke ʻi ai e kelekelé kae lava ke tupu ai ha ʻakau? Fakaʻaliʻali ha fakatātā ʻo ha kelekele ʻoku makamaka pe talatalaʻia. Ko e hā ka faingataʻa ai ke tupu e ʻakaú ʻi he faʻahinga kelekele ko ʻení? Te tau fakapapauʻi fēfē ʻoku tatau hotau lotó mo e kelekele leleí kae lava ke tau maʻu e ngaahi akonaki ʻa e Fakamoʻuí?

  • Fakaafeʻi e fānaú ke nau lau e Mātiu 13:15–17. Tā ha mata, telinga, pea mo ha foʻi haati ʻi he palakipoé. Te tau fakaʻaongaʻi fēfē e ngaahi meʻa ko ʻení ke ako e ngaahi akonaki ʻa Sīsuú?

Mātiu 13:24–30, 36–43

Te u lava ʻo fili ki he totonú neongo he ʻikai fai ia ʻe he niʻihi ʻoku ou feohi mo iá.

ʻI hoʻo lau e ngaahi veesi ko ʻení lolotonga hoʻo fakakaukau ki he fānaú, ko e hā e ngaahi ongo ʻokú ke maʻú?

Ngaahi ʻEkitivitī ʻe Ala Fakahokó

  • Fakaafeʻi e fānaú ke nau tā ha ngaahi konga kehekehe mei he talanoa fakatātā ʻo e uité mo e teá, ʻa ia ʻoku maʻu ʻi he Mātiu 13:24–30, pea vahevahe ʻenau ʻū fakatātaá mo e kalasí. Kole ange ke nau fakahingoa ʻenau ʻū fakatātaá ʻaki e fakaʻuhinga ʻo e talanoa fakatātā ʻoku maʻu ʻi he Mātiu 13:36–43. Mahalo ʻe fie maʻu ke ke fakamatalaʻi ange ko e teá ko ha vao fakatuʻutāmaki ia.

  • Kapau ʻe lava, pea fakaʻaliʻali ha tā ʻo e uité mo e teá. Fakamatalaʻi ange ʻe tupu fakataha ʻa e uité mo e teá ʻo aʻu ki he ututaʻú (ngataʻanga ʻo e māmaní). ʻOku akoʻi heni kiate kitautolu, ʻoku tau feohi fakataha mo e leleí pea mo e koví ʻi heʻetau moʻuí, pea kuo pau ke tau tokanga ke fili ki he totonú. Kole ki he fānaú ke nau vahevahe e founga te nau lava ai ʻo tala e faikehekehe ʻo e leleí mo e koví.

Mātiu 13:44–46

Ko ha koloa mahuʻinga ʻeku hoko ko ha mēmipa ʻo e Siasi ʻo Sīsū Kalaisi ʻo e Kau Māʻoniʻoni ʻi he Ngaahi ʻAho Kimui Ní.

ʻOku lau nai ʻe he fānau ʻokú ke akoʻí, ko ha koloa mahuʻinga ʻa ʻenau hoko ko ha mēmipa ʻo e Siasí? Mahalo ʻe tokoni ʻa hono aleaʻi e ngaahi talanoa fakatātā ʻi he Mātiu 13:44–46 ke nau vahevahe ʻenau ngaahi ongo fekauʻaki mo e Siasi ʻo e Fakamoʻuí.

Ngaahi ʻEkitivitī ʻe Ala Fakahokó

  • Fakaafeʻi e fānaú ke nau lau e Mātiu 13:44–46 ʻiate kinautolu pē pea vahevahe ʻa e ngaahi talanoa fakatātaá ki ha mēmipa ʻe taha ʻo e kalasí ʻi he lea pē ʻanautolu.

  • Kosi ʻo toʻo ha fanga foʻi siakale ke fakafofongaʻi ha koini, pea faʻo ia ki ha puha tauhiʻanga koloa. Fakaafeʻi ʻa e fānaú ke nau toʻo ha koini pea tā pe tohiʻi ai ha meʻa ʻe taha ʻoku nau saiʻia ai ʻi heʻenau hoko ko ha mēmipa ʻo e Siasí. Kole ki he fānaú ke nau vahevahe e meʻa ne nau tohiʻi pe tā ʻi heʻenau koiní.

  • Fakaafeʻi ha mēmipa ʻo e uōtí ke vahevahe ki he fānaú ʻa e talanoa ʻo hono uluí pea mo e meʻa naʻá ne feilaulauʻi ke kau ai ki he Siasi ʻo Sīsū Kalaisi ʻo e Kau Māʻoniʻoni ʻi he Ngaahi ʻAho Kimui Ní. Pe kole ki he fānaú ke nau talanoa kau ki ha ngaahi feilaulau ʻoku nau fakahoko maʻá e ʻEikí mo Hono Siasí.

ʻĪmisi
fakaʻilonga akó

Poupouʻi e Ako ʻi ʻApí

Fakaafeʻi ʻa e fānaú ke akoʻi honau ngaahi fāmilí fekauʻaki mo ha taha ʻo e ngaahi talanoa fakatātā ne nau ako ʻi he Palaimelí.

Fakatupulaki ʻEtau Founga Akoʻí

ʻOku saiʻia e fānaú ke vahevahe ʻa e meʻa ʻoku nau akó. Neongo ʻoku nau kei iiki, ka ʻoku lava ʻe he fānaú ʻo fakamālohia e ngaahi mēmipa honau fāmilí. Poupouʻi ke nau vahevahe ki honau ngaahi fāmilí e ngaahi meʻa ʻoku nau ako ʻi he Palaimelí. (Vakai, Ko e Faiako ʻi he Founga ʻa e Fakamoʻuí30.)

Paaki