Fuakava Foʻoú 2023
21–27 ʻAokosi. 1 Kolinitō 1–7: “Mou Māʻopoʻopo Lelei”


“21–27 ʻAokosi. 1 Kolinitō 1–7: ‘Mou Māʻopoʻopo Lelei,’” Haʻu ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Fakafoʻituituí mo e Ngaahi Fāmilí: Fuakava Foʻoú 2023 (2022)

“21–27 ʻAokosi. 1 Kolinitō 1–7,” Haʻu ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Fakafoʻituituí mo e Ngaahi Fāmilí: 2023

ʻĪmisi
Kolinitō ʻi he kuonga muʻá

Corinth, Southern Greece, the Forum and Civic Center [Kolinitō, Faka-Tonga ʻo Kalisí, Senitā Ako mo e Fakatahaʻangá, tā valivali ʻa e Balage Balogh/www.ArchaeologyIllustrated.com

21–27 ʻAokosi

1 Kolinitō 1–7

“Mou Māʻopoʻopo Lelei”

Lekooti hoʻo ngaahi ongó lolotonga hoʻo lau ʻa e 1 Kolinitō 1–7. ʻE lava ke kau ʻi he ngaahi ongo ko ʻení ʻa e ngaahi ueʻi ke ako lahi ange ki ha foʻi fakakaukau, ke vahevahe mo e niʻihi kehé ha meʻa ʻokú ke ako, pe liliu hoʻo moʻuí.

Lekooti e Ngaahi Ongo ʻOkú ke Maʻú

Lolotonga e ngaahi māhina naʻe ʻi Kolinitō ai ʻa Paulá, “naʻe fanongo mo tui ʻa e kakai Kolinitō tokolahi [kiate ia], pea naʻe papitaiso ʻa kinautolu” (Ngāue 18:8). Kuo pau pē naʻe fakatupu lotomamahi kia Paula ke fanongo mai, hili pē ha ngaahi taʻu siʻi mei ai, kuo ʻi ai ha “mavahevahe” mo e “ngaahi kikihi” ʻi he Kāingalotu Kolinitoó pea ʻi heʻene mavahé naʻe kamata ke nau tokanga ki he “poto ʻo māmaní” (1 Kolinitō 1:10–11, 20). ʻI ha tali ʻa Paula ki he meʻá ni, naʻá ne tohi ai e tohi ko ia ʻoku tau ui he taimí ni ko e tohi 1 Kolinitoó. ʻOku fonu ia ʻi he tokāteline mahuʻinga, ka ʻi he taimi tatau, naʻe loto-mamahi ʻa Paula he naʻe ʻikai ke mateuteu ʻa e Kāingalotú ke nau maʻu ʻa e tokāteline kotoa pē naʻá ne fie maʻu ke ʻoange kiate kinautolú. Naʻá ne tangilaulau ʻo pehē, “Naʻe ʻikai te u faʻa lea kiate kimoutolu, ʻe kāinga, ʻo hangē ki he fakalaumālié, … he ʻoku mou kei fakakakano” (1 Kolinitō 3:1–3). ʻI heʻetau teuteu ke lau ʻa e ngaahi lea ʻa Paulá, ʻe tokoni ke tau vakavakaiʻi ʻetau mateuteu ke maʻu ʻa e moʻoní—ʻo kau ai ʻetau loto-fiemālie ke talangofua ki he Laumālié mo feinga ke uouangataha hotau fāmilí mo hotau Kāingalotú, pea mo e ʻOtuá.

ʻĪmisi
fakaʻilonga ʻo e ako fakataautahá

Ngaahi Fakakaukau ki Hono Ako Fakataautaha ʻo e Folofolá

1 Kolinitō 1:10–17; 3:1–11

ʻOku fāifeinga e kau mēmipa ʻo e Siasi ʻo Kalaisí ke nau faaitaha.

ʻOku ʻikai ke tau ʻilo ki he ngaahi fakaikiiki kotoa pē ki he ʻikai uouangataha ʻi he Kāingalotu Kolinitoó, ka ʻoku tau ʻilo ki he ʻikai uouangataha ʻi hotau ngaahi vā fetuʻutakí. Fakakaukau ki ha vā fetuʻutaki ʻi hoʻo moʻuí ʻe ʻaonga ki ai ʻa e uouangatahá; hili iá pea fekumi ki he meʻa naʻe akoʻi ʻe Paula ʻi he 1 Kolinitō 1:10–17; 3:1–11 fekauʻaki mo e ʻikai uouangataha ʻi he Kāingalotu Kolinitoó. Ko e hā ha ngaahi fakakaukau te ke lava ʻo maʻu fekauʻaki mo e founga ke fakatupulaki ai ha uouangataha lahi ange mo e niʻihi kehé?

Vakai foki Mōsaia 18:21; 4 Nīfai 1:15–17; Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 38:23–27; 105:1–5; Ngaahi Tefito ʻo e Ongoongoleleí, “Uouangatahá,” topics.ChurchofJesusChrist.org.

1 Kolinitō 1:17–31; 2

Ke lavaʻi lelei e ngāue ʻa e ʻOtuá, te u fie maʻu e poto ʻa e ʻOtuá.

Neongo ʻoku lelei—ʻo aʻu pe ki hono fakaʻaiʻai—ke fekumi ki he potó ʻi ha feituʻu pē te tau lava ʻo maʻu ai ia (vakai 2 Nīfai 9:29; Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 88:118), ka naʻe fai ʻe Paula ha ngaahi fakatokanga mālohi fekauʻaki mo e poto taʻehaohaoa ʻa e tangatá, ʻa ia naʻá ne ui ko e “poto ʻo e māmaní.” ʻI hoʻo lau ʻa e 1 Kolinitō 1:17–25, fakalaulauloto ki he ʻuhinga ʻo e kupuʻi lea ko ʻení. ʻOkú ke pehē naʻe ʻuhinga ki he hā ʻa e pehē ʻe Paula “poto ʻo e ʻOtuá”? Ko e hā ʻoku tau fie maʻu ai e poto ʻa e ʻOtuá ke fakahoko e ngāue ʻa e ʻOtuá?

ʻI hoʻo feinga ke fakahoko ho ngaahi fatongia ʻi hono lavaʻi lelei e ngāue ʻa e ʻOtuá, kuó ke aʻusia nai ʻa e “manavahē, pea … tetetete lahi” naʻe ongoʻi ʻe Paula ʻi he taimi naʻá ne akoʻi ai e Kāingalotu Kolinitoó? (1 Kolinitō 2:3). Ko e hā ha meʻa ʻokú ke maʻu ʻi he 1 Kolinitō 2:1–5 ʻokú ne ʻoatu ha loto-toʻa kiate koe? Fakakaukau pe te ke fakahaaʻi fēfē hoʻo falala ki he “mālohi ʻo e ʻOtuá” ʻo lahi ange ia ʻi hoʻo falala ki he “poto ʻo e tangatá.”

Vakai foki Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 1:17–28.

1 Kolinitō 2:9–16

ʻOku ou fie maʻu ʻa e Laumālie Māʻoniʻoní kae lava ke mahino kiate au ʻa e ngaahi meʻa ʻa e ʻOtuá.

Kapau naʻá ke fie ako lahi ange ki ha meʻa hangē ko e ʻenisinia meʻalelé pe tā palani tufungá, te ke fakahoko fēfē nai ia? Fakatatau ki he 1 Kolinitō 2:9–16, ʻoku kehekehe fēfē nai ʻa hono ako ʻo e “ngaahi meʻa ʻa e ʻOtuá” mei hono ako ʻo e “ngaahi meʻa ʻa e tangatá”? Ko e hā kuo pau ai ke tau maʻu ʻa e Laumālie Māʻoniʻoní kae lava ke mahino ʻa e ngaahi meʻa ʻa e ʻOtuá? Hili hoʻo lau ʻa e ngaahi veesi ko ʻení, ko e hā ʻokú ke ongoʻi ʻoku totonu ke ke fai ke mahino kakato ange ai ʻa e ngaahi meʻa fakalaumālié? ʻE tokoniʻi fēfē nai ʻe he ngaahi lea ʻa Paulá ha taha ʻoku fefaʻuhi mo ʻene fakamoʻoní?

1 Kolinitō 6:13–20

ʻOku toputapu hoku sinó.

Naʻe tokolahi ʻa e kakai ʻi Kolinitō naʻa nau ongoʻi naʻe lelei pē ʻa e angaʻuli fakasekisualé pea naʻe fakataumuʻa honau sinó ki he fiefia fakataimí. ʻI hono fakalea ʻe tahá, naʻe ʻikai ke fuʻu faikehekehe ʻa Kolinitō mei he tuʻunga ʻoku ʻi ai ʻa e māmaní he ʻaho ní. Ko e hā naʻe akoʻi ʻe Paula ʻi he 1 Kolinitō 6:13–20 ʻe ala tokoni ke fakamatalaʻi ki he niʻihi kehé ʻa e ʻuhinga ʻokú ke fie moʻui maʻa aí?

Hangē ko Paulá, naʻe poupouʻi ʻe Sisitā Uenitī W. Nalesoni ʻa e Kāingalotú ke nau angamaʻa; vakai ki heʻene pōpoaki “ʻOfá mo e Nofomalí” (fakataha lotu fakaemāmani lahi maʻá e kakai lalahi kei talavoú, 8 Sānuali 2017, broadcasts.ChurchofJesusChrist.org). Fakatatau kia Sisitā Nalesoni, ko e hā e ngaahi tāpuaki ʻoku maʻu mei hono moʻui ʻaki e ngaahi tuʻunga moʻui ʻa e ʻEikí fekauʻaki mo e ʻofá mo e feohi fafalé?

1 Kolinitō 7:29–33

Naʻe akoʻi nai ʻe Paula ʻoku lelei ange e nofo taʻemalí ʻi he malí?

ʻOku lahi e ngaahi veesi ʻi he 1 Kolinitō 7 ʻoku hangē ʻokú ne fokotuʻu mai neongo ʻoku lelei pē ʻa e malí, ka ʻoku toe lelei ange ke nofo tāutaha pē pea fakaʻehiʻehi kakato mei he fetuʻutaki fakasekisualé. Ka, ʻoku tokoni ʻa e Liliu ʻa Siosefa Sāmita, 1 Kolinitō 7:29–33 (ʻi he Fakahinohino ki he Ngaahi Folofolá) ke mahino kiate kitautolu naʻe ʻuhinga ʻa Paulá kiate kinautolu ne ui ke hoko ko e kau faifekau taimi kakató, ʻi heʻene vakai naʻa nau lava ʻo tauhi lelei ange ki he ʻOtuá kapau te nau nofo taʻemali lolotonga ʻenau ngāue fakafaifekaú. Kuo akoʻi ʻe he ʻEikí ʻo fakafou ʻi Heʻene kau tamaioʻeikí, kau ai ʻa Paula, ʻoku kau ʻa e malí ʻi Heʻene palani taʻengatá pea ʻoku fie maʻu ia ki he hakeakiʻí (vakai 1 Kolinitō 11:11; Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 131:1–4).

ʻĪmisi
fakaʻilonga ʻo e ako fakafāmilí

Ngaahi Fakakaukau ki Hono Ako Fakafāmili ʻo e Folofolá mo e Efiafi ʻi ʻApí

1 Kolinitō 1:10–17; 3:1–11.ʻI hono lau ʻe homou fāmilí ʻa e ngaahi veesi ko ʻení, fakaafeʻi ke nau fekumi ki ha fakakaukau ʻe ala tokoni ke nau uouangataha angé.

1 Kolinitō 3:1–2.Mahalo te mou lava ʻo lau e ngaahi veesi ko ʻení lolotonga hoʻomou inu huʻakau mo kai kakanoʻi manú. Te mou lava ʻo fakafehoanaki e founga ʻoku tupu ai ʻa e fanga kiʻi pēpeé ʻo hoko ko ha kakai lalahí ki he founga ʻoku tau tupulaki fakalaumālie aí.

1 Kolinitō 3:4–9.Naʻe fakafehoanaki ʻe Paula ʻene ngāue fakafaifekaú ki hano tō ʻo ha tengaʻi ʻakau. Ko e hā ʻoku akoʻi mai ʻe heʻene fakafehoanakí fekauʻaki mo hono vahevahe ʻo e ongoongoleleí?

1 Kolinitō 6:19–20.ʻE lava ke hoko hono fakatatau hotau sinó ki he temipalé, ʻo hangē ko ia ne fai ʻe Paulá, ko ha founga lelei ia ke akoʻi fekauʻaki mo e toputapu hotau sinó. Te ke lava ʻo fakaʻaliʻali ha ʻū fakatātā ʻo ha ngaahi temipalé, ʻo hangē ko ia ʻoku fakakau atu ʻi he fokotuʻutuʻu ko ʻení. Ko e hā ʻoku toputapu ai e ngaahi temipalé? ʻOku faitatau fēfē hotau ngaahi sinó mo e ngaahi temipalé? Ko e hā te tau lava ʻo fai ke tauhi ai hotau sinó ke hangē ha ngaahi temipalé? (Vakai foki ki he pulusinga makehe ʻo e Liahona ʻAokosi 2020 fekauʻaki mo e tuʻunga fakasekisualé.)

Ke maʻu ha ngaahi fakakaukau lahi ange ki hono akoʻi ʻo e fānaú, vakai ki he fokotuʻutuʻu ki he uike ní ʻi he Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Palaimelí.

Hiva ʻoku fokotuʻu atú: “Ko Hoku Temipale Mei he ʻEikí,” Tohi Hiva ʻa e Fānaú, 73.

Ko Hono Fakatupulaki e Ako Fakataautahá

Faʻa kātakiʻi pē koe. Naʻe akoʻi ʻe Paula ko e taimi ʻoku tau ako ai e ongoongoleleí ʻoku tau ʻuluaki maʻu ʻa e huʻakau kimuʻa pea toki maʻu ʻa e kakanoʻi manú (vakai 1 Kolinitō 3:1–2). Kapau te ke ʻiloʻi ha ngaahi tokāteline ʻoku faingataʻa ke mahino he taimí ni, ke ke faʻa kātaki pē. Maʻu ha loto-falala ʻe maʻu ʻa e ngaahi talí ʻi hoʻo tui mo ako faivelengá.

ʻĪmisi
ngaahi temipale ʻe fā

Naʻe fakafehoanaki ʻe Paula ʻa hotau sinó ki he toputapu ʻo e ngaahi temipalé. Mei he tafaʻaki toʻohema ʻi ʻolungá ki he takai fakatoʻomataʻú: Temipale Curitiba Brazil, Temipale Mexico City Mexico, Temipale Tokyo Japan, Temipale Aura Chana.

Paaki