Fuakava Foʻoú 2023
28 ʻAokosi–3 Sepitema. 1 Kolinitō 8–13: “Ko e Sino ʻo Kalaisí ʻa Kimoutolu”


“28 ʻAokosi–3 Sepitema. 1 Kolinitō 8–13: ‘Ko e Sino ʻo Kalaisí ʻa Kimoutolu,’” Haʻu ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Fakafoʻituituí mo e Ngaahi Fāmilí: 2023 (2022)

“28 ʻAokosi–3 Sepitema. 1 Kolinitō 8–13,” Haʻu ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Fakafoʻituituí mo e Ngaahi Fāmilí: 2023

ʻĪmisi
houalotu sākalamēnití

28 ʻAokosi–3 Sepitema

1 Kolinitō 8–13

“Ko e Sino ʻo Kalaisí ʻa Kimoutolu”

ʻI hoʻo lau ʻi he faʻa lotu ʻa e 1 Kolinitō 8–13, ʻe lava ke ueʻi koe ʻe he Laumālie Māʻoniʻoní ʻi ha ngaahi founga ʻoku fakaoloolo (vakai 1 Ngaahi Tuʻi 19:11–12). ʻE tokoni hono lekooti ʻo e ngaahi ongo ko ʻení ke ke manatuʻi ai e ngaahi ongo mo e ngaahi fakakaukau naʻá ke maʻu lolotonga hoʻo akó.

Lekooti e Ngaahi Ongo ʻOkú ke Maʻú

ʻI he kuonga ʻo Paulá, naʻe hoko ʻa Kolinitō ko ha feituʻu fefakatauʻaki koloaʻia pea naʻe haʻu hono kakaí mei he ngaahi feituʻu kehekehe ʻo e Puleʻanga Lomá. Koeʻuhí ko e lahi fau ʻa e anga fakafonua mo e tui fakalotu kehekehe ʻi he koló, naʻe fāifeinga ʻa e Kāingalotu ʻo e Siasí ʻi Kolinitoó ke nau tauhi ʻa e uouangatahá, ko ia ai naʻe feinga leva ʻa Paula ke tokoniʻi kinautolu ke nau uouangataha ʻi heʻenau tui kia Kalaisí. Naʻe ʻikai ngata pē ʻi he fie maʻu ke nau nofo melinó; pea naʻe ʻikai ʻuhinga ʻa Paulá ke nau kātakiʻi pē honau ngaahi faikehekehé. Ka, naʻá ne akoʻi ʻi he taimi ʻokú ke kau ai ki he Siasi ʻo Sīsū Kalaisí, ʻokú ke “papitaiso […] ki he sino pē taha”, pea ʻoku ʻaonga ʻa e kupu kotoa pē ʻo e sinó (1 Kolinitō 12:13). ʻI he taimi ʻoku mole ai ha mēmipa ʻe tahá, ʻoku hangē pē ia ha mole ʻo ha kupu ʻo e sinó, pea ʻoku iku ai ʻo vaivai ange ʻa e sinó. ʻI he taimi ʻoku mamahi ai ha mēmipa ʻe tahá, ʻoku totonu ke tau ongoʻi kotoa ia pea fakahoko hotau fatongiá ke fakafiemālieʻi ia. ʻI he faʻahinga uouangataha ko ʻení, ʻoku ʻikai ngata pē ʻi hono fakahaaʻi ʻo e ngaahi faikehekehé ka ʻoku mataʻikoloa ʻaki ia, he ka ne taʻeʻoua ʻa e kau mēmipá mo e ngaahi meʻafoaki mo e meʻa kehekehe ʻoku nau malavá, ʻe fakangatangata pē ʻa e sinó. Ko ia ʻoku tatau ai pē pe kuó ke ongoʻi fiemālie maʻu pē ʻi he Siasí pe ʻokú ke fifili pe ʻoku totonu nai ke ke kau ki ai, ko e pōpoaki ʻa Paula kiate koé ʻoku ʻikai ko e uouangatahá ʻa e tuʻunga tataú. ʻOkú ke fie maʻu ho kaungā Kāingalotú, pea ʻoku fie maʻu koe ʻe hoʻo kaungā Kāingalotú.

ʻĪmisi
fakaʻilonga ʻo e ako fakataautahá

Ngaahi Fakakaukau ki Hono Ako Fakataautaha ʻo e Folofolá

1 Kolinitō 10:1–13

ʻOku ʻomi ʻe he ʻOtuá ha founga ke ke ikunaʻi ai e ʻahiʻahí.

ʻOku ʻikai ke hoko ʻa e ngaahi aʻusia fakalaumālié, ʻo aʻu ki he ngaahi aʻusia fakaofó, ke tau hao ai mei he ngaahi ʻahiʻahi ʻoku “faʻa hoko ki he tangatá” (1 Kolinitō 10:13). Mahalo ko ha ʻuhinga ia ʻe taha naʻe tohi ai ʻa Paula fekauʻaki mo e fefaʻuhi ʻa e kakai ʻIsileli ʻi he kuonga ʻo Mōsesé mo e ʻahiʻahí, neongo naʻa nau mamata tonu ki ha ngaahi mana lalahi (vakai ʻEkesōtosi 13:2114:13–31 ʻI hoʻo lau ʻa e 1 Kolinitō 10:1–13, ko e hā ʻa e ngaahi fakatokanga ʻi he aʻusia ʻa e kakai ʻIsilelí ʻoku ngali kaunga tonu kiate koé? Ko e hā ha faʻahinga “hao” mei he ʻahiʻahí kuo tofa ʻe he Tamai Hēvaní maʻau? (vakai foki ʻAlamā 13:27–30; 3 Nīfai 18:18–19).

1 Kolinitō 10:16–17; 11:16–30

ʻOku fakatahaʻi kitautolu ʻe he sākalamēnití ko e kau mēmipa ʻo e Siasi ʻo Kalaisí.

Neongo ʻoku kau ʻi he sākalamēnití ha tukupā fakataautaha ʻiate koe mo e ʻEikí, ka ko ha aʻusia foki ia ʻokú ke vahevahe mo e niʻihi kehé. ʻOku tau meimei maʻu fakataha maʻu pē ʻa e sākalamēnití, ʻi heʻetau hoko ko ha Kāingalotú. Lau ʻa e meʻa naʻe akoʻi ʻe Paula fekauʻaki mo e sākalamēnití, pea fakakaukau ki he founga ʻe ala tokoniʻi ai ʻe he ouau toputapu ko ʻení ʻa e “tokolahi” ke nau hoko ʻo “taha pē” ʻia Kalaisi (1 Kolinitō 10:17). ʻOku tokoni fēfē hono maʻu ʻo e sākalamēnití ke ke ongoʻi ofi ange ai kia Kalaisi mo e kakai tui kehé? ʻOku tākiekina fēfē ʻe he ngaahi veesi ko ʻení hoʻo ngaahi ongo fekauʻaki mo e sākalamēnití mo e founga hoʻo teuteu ki aí?

1 Kolinitō 11:11

ʻI he palani ʻa e ʻOtuá, ʻoku feʻaongaʻaki ʻa e houʻeiki tangatá mo fafiné.

ʻI he 1 Kolinitō 11:4–15, naʻe lau ai ʻa Paula ki he ngaahi anga fakafonua ʻoku ʻikai ke tau muimui ki ai he ʻaho ní. Ka naʻe akoʻi foki ʻe Paula ha moʻoni mahuʻinga ʻoku fakaʻaongaʻi taʻengata, ʻa ia ʻoku maʻu ʻi he veesi 11. ʻOkú ke pehē ko e hā e ʻuhinga ʻo e veesi ko ʻení, pea ko e hā ʻoku mahuʻinga aí? Naʻe akoʻi ʻe ʻEletā Tēvita A. Petinā ʻo pehē, “Naʻe fakataumuʻa e tangatá mo e fefiné ke na feakoʻaki, fefakamālohiaʻaki, fefaitāpuekinaʻaki, pea fefakakakatoʻaki” (“ʻOku Mau Tui ki he Angamaʻá,” Liahona, Mē 2013, 42). Ko e hā e founga ʻoku totonu ke tākiekina ai ʻe he moʻoni ko ʻení ha nofo-mali? ʻOku kaunga fēfē ia ki he anga ʻo ʻetau ngāue ʻi he Siasí?

Vakai foki e Jean B. Bingham, “Faaitaha ʻi Hono Fakahoko e Ngāue ʻa e ʻOtuá,” Liahona, Mē 2020, 60–63.

1 Kolinitō 12–13

ʻOku foaki mai e ngaahi meʻafoaki fakalaumālié ke ʻaonga ki he fānau kotoa pē ʻa e Tamai Hēvaní.

Ko e lisi ʻo e ngaahi meʻafoaki fakalaumālie ʻi he 1 Kolinitō 12–13 ʻoku ʻikai ko hono kakató ia. Ka ko ha kamataʻanga lelei ia ke ke ʻiloʻi mo fakalaulauloto ai ki he ngaahi meʻafoaki fakalaumālie kuo foaki ʻe he Tamai Hēvaní maʻaú. Mahalo ʻe tokoni e fakamatala ko e “Ngaahi Meʻafoaki Fakalaumālié” ʻi he Ngaahi Tefito ʻo e Ongoongoleleí (topics.ChurchofJesusChrist.org) ke mahino lelei ange kiate koe e ngaahi meʻafoaki ko ʻení. ʻI hoʻo lau e lisi ʻo e ngaahi meʻafoaki ʻa Paulá, te ke lava ʻo tānaki atu ha niʻihi kuó ke fakatokangaʻi ʻi he niʻihi kehé, ʻiate koe, pe ʻi he kakai ʻi he folofolá. Kapau ʻoku ʻi ai haʻo tāpuaki fakapēteliake, ʻe lava ke tala atu ai ha niʻihi ʻo hoʻo ngaahi meʻafoaki fakalaumālié. ʻOku tokoniʻi fēfē koe ʻe he ngaahi meʻafoakí ni ke ke tāpuekina e niʻihi kehé? Fakakaukau ki he founga te ke lava ai ʻo fekumi ʻi he “holi lahi ki he ngaahi [meʻa]foaki fungani leleí” (1 Kolinitō 12:31).

Vakai foki e 1 Kolinitō 14; Molonai 10:8–21, 30; Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 46:8–26; Ngaahi Tefito ʻo e Tui 1:7.

ʻĪmisi
fakaʻilonga ʻo e ako fakafāmilí

Ngaahi Fakakaukau ki Hono Ako Fakafāmili ʻo e Folofolá mo e Efiafi ʻi ʻApí

1 Kolinitō 24–27Koeʻuhí naʻe fakafehoanaki ʻe Paula ʻa hono moʻui ʻaki ʻo e ongoongoleleí ki he lele ʻi ha lova, te ke lava ʻo fai ha lova fakafāmili ke fakatātaaʻi ʻene ʻuhingá. Foaki ha kalauni ki he tokotaha kotoa pē ʻokú ne ʻosiki ʻa e lová, pea aleaʻi e founga ʻe ikuna ai ʻe he tokotaha kotoa pē ʻoku muimui faivelenga kia Sīsū Kalaisi ʻi he moʻui ní ʻa e pale “taʻe faʻa popó” (1 Kolinitō 9:25; vakai foki 2 Tīmote 4:7–8). Ko e hā ʻoku fakahoko ʻe ha tokotaha lele ke ne teuteu ai ki ha lova? Ko e hā te tau lava ʻo fakahoko ke teuteu ai ke foki ki he Tamai Hēvaní?

ʻĪmisi
kau lele ʻi ha faiʻanga lova

Naʻe fakafehoanaki ʻe Paula ʻa hono moʻui ʻaki ʻo e ongoongoleleí ki he lele ʻi ha lova.

1 Kolinitō 12:1–11.Hili hono lau fakataha e ngaahi veesi ko ʻení, fakakaukau ke tufa ki he tokotaha kotoa pē ha laʻipepa ʻoku tohi ʻi ʻolunga e hingoa ʻo ha mēmipa ʻe taha ʻo e fāmilí. Kole ki he tokotaha kotoa pē ke nau hiki e ngaahi meʻafoaki fakalaumālie ʻoku nau fakatokangaʻi ʻoku maʻu ʻe he tokotaha ko iá. Te ke lava leva ʻo paasi takai e ʻū laʻipepá kae ʻoua kuo maʻu ʻe he tokotaha kotoa pē ha faingamālie ke nau tohi ai e ngaahi meʻafoaki ʻa e mēmipa kotoa pē ʻi he fāmilí.

1 Kolinitō 12:3Ko e hā ʻoku fie maʻu ai e Laumālie Māʻoniʻoní ke tau maʻu ha fakamoʻoni kia Sīsū Kalaisí? Ko e hā te tau lava ʻo fai ke fakaafeʻi ai e Laumālie Māʻoniʻoní ke fakamālohia ʻetau fakamoʻoni kiate Iá?

1 Kolinitō 12:12–27.ʻE lava ke hoko ʻa e fakatātā ʻa Paula ki he sinó ko ha founga fakangalongataʻa ia ke aleaʻi ai ʻa e uouangataha ʻa e fāmilí. Hangē ko ʻení, ʻe lava ke feinga ʻa e kau mēmipa ʻo e fāmilí ke tā fakatātaaʻi ha sino ʻoku ʻi ai ha telinga pe ko e mata pē(vakai veesi 17). Ko e hā ʻoku fokotuʻu mai ʻe he ngaahi veesi ko ʻení fekauʻaki mo e founga ʻoku totonu ke tau feohi ai ko ha fāmilí?

1 Kolinitō 13:4–8.ʻE lava ke hoko ʻa e fakaʻuhinga ʻa Paula ki he [manavaʻofá] ko ha moto ʻueʻi fakalaumālie ia ki ho fāmilí. Te ke lava ʻo vahe ki he mēmipa takitaha ʻo e fāmilí ke nau ako ha kupuʻi lea ʻi he veesi 4–8 pea akoʻi ki he toenga ʻo e fāmilí ʻa hono ʻuhingá ʻo fakaʻaongaʻi ʻa e ngaahi fakaʻuhingá, sīpingá, mo e aʻusia fakataautahá. ʻOku hoko fēfē ʻa e Fakamoʻuí ko ha sīpinga ʻo e ngaahi ʻulungaanga ko ʻení? Te mou lava foki ke ngaohi ha ʻū pousitā ki he kupuʻi lea takitaha pea fakaʻaliʻali ia ʻi homou lotofalé. Ke ke mohu founga!

Ke maʻu ha ngaahi fakakaukau lahi ange ki hono akoʻi ʻo e fānaú, vakai ki he fokotuʻutuʻu ki he uike ní ʻi he Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Palaimelí.

Hiva ʻoku fokotuʻu atú: “Leaʻaki Heni e ʻOfá,” Tohi Hiva ʻa e Fānaú, 102–103.

Ko Hono Fakatupulaki ʻo ʻEtau Founga Akoʻí

Fakaʻaliʻali ha potufolofola. Fakaʻaliʻali ha veesi ʻokú ke pehē ʻoku ʻuhingamālié ʻi ha feituʻu ʻe lava ke toutou mamata ki ai ʻa e kau mēmipa ʻo e fāmilí. Fakaafeʻi e toenga ʻo e fāmilí ke nau taufetongi ʻi hono fili ha potufolofola ke fakaʻaliʻali.

ʻĪmisi
houalotu sākalamēnití

“Ko e mā ʻoku mau tofitofí, ʻikai ko e feohiʻanga ia ʻi he sino ʻo Kalaisí? Pea koeʻuhí ʻoku taha pē ʻa e foʻi maá, ko kitautolu ko e tokolahi ko e sino pē taha” (1 Kolinitō 10:16–17).

Paaki