Fuakava Foʻoú 2023
21–27 ʻAokosi. 1 Kolinitō 1–7: “Ka Mou Māʻopoʻopo Lelei”


“21–27 ʻAokosi. 1 Kolinitō 1–7: ‘Mou Māʻopoʻopo Lelei,’” Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Palaimelí: Fuakava Foʻoú 2023 (2022)

“ʻAokosi 21–27. 1 Kolinitō 1–7,” Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Palaimelí: 2023

ʻĪmisi
Kolinitō ʻi he kuonga muʻá

Kolinitō, Faka-Tonga ʻo Kalisí, Senitā Ako mo e Fakatahaʻangá,tā valivali ʻe Balage Balogh/www.ArchaeologyIllustrated.com

21–27 ʻo ʻAokosí

1 Kolinitō 1–7

“Mou Māʻopoʻopo Lelei”

ʻE tokoni atu ʻa e Laumālie Māʻoniʻoní ke ke ʻiloʻi e ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻi he 1 Kolinitō 1–7 ʻe tokoni ki he fānau ʻokú ke akoʻí. ʻI hoʻo ako ʻi he faʻa lotu ʻa e ngaahi vahe ko ʻení, lekooti e ngaahi fakakaukau mo e ngaahi ongo ʻoku haʻu kiate koe mei he Laumālié.

ʻĪmisi
fakaʻilonga ʻo e feʻinasiʻakí

Fakaafeʻi e Feʻinasiʻakí

Fehuʻi ki he fānaú pe naʻa nau vahevahe mo honau fāmilí ha meʻa ne nau ako ʻi he Palaimelí he uike kuo ʻosí. (Mahalo ʻe fie maʻu ke ke toe fakamanatu ange ʻa e lēsoni ʻi he uike kuo ʻosí.) Kapau ne nau fai ia, ko e hā e meʻa ne nau vahevahé?

ʻĪmisi
fakaʻilonga akoʻí

Akoʻi e Tokāteliné: Fānau Iiki Angé

1 Kolinitō 2:11–14

ʻOku akoʻi mai ʻe he Laumālie Māʻoniʻoní kiate au ha ngaahi moʻoni ʻo e ongoongoleleí.

Ko e taha ʻo e ngaahi fatongia e Laumālie Māʻoniʻoní ko hono akoʻi mai kiate kitautolu e moʻoní. Ko e hā ha ngaahi aʻusia te ke lava ʻo vahevahe mo e fānaú ke tokoni ke mahino ʻeni kiate kinautolu?

Ngaahi ʻEkitivitī ʻe Ala Fakahokó

  • Fakaʻaliʻali ha ngaahi meʻa pe fakatātā ʻokú ne fakafofongaʻi ha ngaahi founga ʻoku tau ako ai fekauʻaki mo e māmaní (hangē ko e ʻapiakó, tohí, pe telefoni toʻotoʻo). Ko e hā e meʻa te tau lava ʻo ako ʻi he taimi te tau fakaʻaongaʻi ai e ʻū meʻá ni? Fakamatalaʻi ange, ʻi he 1 Kolinitō 2:11, 14, naʻe akoʻi mai ai ʻe Paula te tau lava ʻo ako fekauʻaki mo e ʻOtuá ʻo fakafou ʻi he Laumālie pē ʻo e ʻOtuá, ʻa ia ko e Laumālie Māʻoniʻoní. Ko e hā te tau lava ʻo fai ke tau ako ai e “ngaahi meʻa ʻa e ʻOtuá”?

  • Pasi ho nimá ʻi hoʻo lea ʻaki e foʻi silapa kotoa pē ʻi he sētesi, “ʻOku akoʻi mai ʻe he Laumālie Māʻoniʻoní ʻa e moʻoní.” Kole ki he fānaú ke nau pasi honau nimá mo toe lau e kupuʻi leá. Vahevahe mo e fānaú ha aʻusia ʻi ha taimi naʻe tokoniʻi ai koe ʻe he Laumālie Māʻoniʻoní ke ke ʻiloʻi ʻoku moʻoni ha meʻa.

  • Hivaʻi fakataha ha foʻi hiva fekauʻaki mo e Laumālie Māʻoniʻoní, hangē ko e “Ko e Laumālie Māʻoniʻoní” (Tohi Hiva ʻa e Fānaú, 56). Tokoniʻi e fānaú ke nau kumi ha ngaahi foʻi lea pe kupuʻi lea ʻi he hivá ʻokú ne akoʻi mai e founga ʻoku lea mai ai e Laumālie Māʻoniʻoní kiate kitautolú pea ko e hā ʻokú Ne akoʻi maí.

1 Kolinitō 3:10–11

Ko Sīsū Kalaisi ʻa hoku fakavaʻé.

ʻOku fokotuʻu ʻe he fānaú ha fakavaʻe ki heʻenau ngaahi fakamoʻoní, pea te ke lava ʻo tokoniʻi kinautolu ke langa ha fakavaʻe pau ʻia Sīsū Kalaisi.

Ngaahi ʻEkitivitī ʻe Ala Fakahokó

  • Lau ki he fānaú e 1 Kolinitō 3:11 pea fakamatalaʻi ange ko Sīsū Kalaisi ʻa hotau makatuʻungá. Fakaʻaliʻali ki he fānaú ha ʻū fakatātā ʻe niʻihi ʻo e ngaahi meʻa te tau lava ʻo fakamoʻoniʻí, kau ai ha fakatātā ʻo Sīsū Kalaisi. Tokoniʻi ke nau fokotuʻutuʻu e ʻū fakatātaá ke tuʻu e fakatātā ʻo Sīsuú ʻi lalo, hangē ha fakavaʻé, pea “langa” leva ʻa e ʻū fakatātā kehé ʻi ha fakamoʻoni ʻo kau kiate Ia.

  • Fakatātaaʻi e hiva “Ko e Tangata Potó mo e Tangata Valé” (Tohi Hiva ʻa e Fānaú, 132), pea hivaʻi fakataha mo e fānaú ʻa e foʻi hivá. ʻOange ki he fānaú ha foʻi maka kuo tohi ai e “Ko Sīsū Kalaisi ʻa hoku fakavaʻé.” Tuku ke nau foki mo e ngaahi foʻi maká ki honau ʻapí ke fakamanatu kiate kinautolu e meʻa ne nau akó.

  • Vahevahe ha ʻū fakatātā ʻoku nau fakahā ha niʻihi ʻo e ngaahi talanoa ʻokú ke manako ai mei he moʻui ʻa e Fakamoʻuí, pea kole ki he fānaú ke nau tala atu e meʻa ʻoku hoko ʻi he ʻū fakatātaá. Tuku ke nau vahevahe ha niʻihi ʻo e ngaahi talanoa ʻoku nau manako ai fekauʻaki mo Sīsuú. Vahevahe hoʻo fakamoʻoni ko Sīsū Kalaisi ʻa e fakavaʻe ʻa hoʻo tuí.

1 Kolinitō 6:19

Ko hoku sinó ʻoku hangē ha temipalé.

Te ke lava fēfē ʻo tokoniʻi e fānaú ke nau houngaʻia ʻi honau sinó ko ha meʻaʻofa mei he ʻOtuá, mo maʻu ha holi lahi ange ke tauhi lelei honau sinó?

Ngaahi ʻEkitivitī ʻe Ala Fakahokó

  • Fakaʻaliʻali ki he fānaú ha ʻū fakatātā ʻo ha ngaahi temipale (vakai, fokotuʻutuʻu ki he uike ní ʻi he Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Fakafoʻituituí mo e Ngaahi Fāmilí), pea lau e ngaahi leá ni mei he 1 Kolinitō 6:19: “Ko homou sinó ko e fale tapu ʻo e Laumālie Māʻoniʻoní.” Tokoniʻi e fānaú ke mahino kiate kinautolu ʻoku finangalo e ʻOtuá ke tau tauhi hotau sinó ke maʻa mo māʻoniʻoni, ʻo hangē ha temipalé.

  • Fakaʻaliʻali ha fakatātā ʻo ha kiʻi tamasiʻi pe taʻahine, pea tuku takai ha ʻū fakatātā ʻo e ngaahi meʻa ʻoku lelei mo ha ngaahi meʻa ʻoku kovi ki hotau sinó. Fakaafeʻi e fānaú ke nau taufetongi ʻi hono feinga ke ʻiloʻi e ngaahi meʻa ʻoku leleí pea toʻo e ngaahi meʻa ʻoku koví.

  • Hivaʻi fakataha ha foʻi hiva fekauʻaki mo e sinó, hangē ko e “ʻUlu, Uma, Tui mo e Vaʻe” (Tohi Hiva ʻa e Fānaú, 129a), pea fehuʻi ki he fānaú ko e hā e ʻuhinga ʻoku nau houngaʻia ai ʻi honau sinó.

ʻĪmisi
fakaʻilonga akoʻí

Akoʻi e Tokāteliné: Fānau Lalahi Angé

1 Kolinitō 1:23–25

ʻOku ʻuhinga ʻa e potó ki he falala ki he poto ʻo e ʻOtuá.

ʻE ʻilo ʻe he fānau ʻokú ke akoʻí—kapau kuo teʻeki ai—ha kakai ʻe niʻihi ʻoku nau akoʻi e ngaahi meʻa ʻoku fehangahangai mo e poto ʻa e ʻOtuá. ʻE lava ke tokoni ʻa hono ako ʻa e 1 Kolinitō 1:23–25 ke mahino ki he fānaú, te tau lava ʻo falala ki he poto ʻa e ʻOtuá koeʻuhí ʻoku mahulu hake ia ʻi heʻetau potó.

Ngaahi ʻEkitivitī ʻe Ala Fakahokó

  • Kole ki he fānaú ke nau lau ʻa e 1 Kolinitō 1:23–25 pea kumi e ongo foʻi lea ko e poto mo e vale. Fakamatalaʻi ange naʻe fakakaukau e kakai tokolahi ʻoku fakavalevale e ngaahi akonaki ʻa Paulá, ka naʻe fakamatalaʻi ange ʻe Paula ko e poto moʻoní ʻa e tui ki he ongoongolelei ʻo Kalaisí. Ko e hā e ʻuhinga ʻoku fakapotopoto ai ke tui ki he meʻa ʻoku akoʻi ʻe he ʻOtuá?

  • Tokoni ki he fānaú ke nau fakatātaaʻi e founga ʻoku nau pehē te nau tali ʻaki ki he kakai ʻoku nau pehē ʻoku “fakavalevale” e ngaahi fekau ʻa e ʻOtuá—hangē ko e fekau ke tui ki he Fakamoʻuí, tauhi e Lea ʻo e Potó, pe talangofua ki he fono ʻo e vahehongofulú. Hangē ko ʻení, te nau lava ʻo fakamoʻoni ki he ngaahi tāpuaki ʻoku maʻu mei hono moʻui ʻaki e ngaahi akonaki ko ʻení.

  • Vahevahe ha aʻusia ʻo ha taimi naʻe fakakaukau ai ha niʻihi ʻoku fakavalevale e meʻa ʻokú ke tui ki aí, pe vahevahe ha sīpinga mei he folofolá. Tuku ke vahevahe ʻe he fānaú ha ngaahi aʻusia faitatau. ʻE tokoni fēfē ʻa e 1 Kolinitō 1:25 ke tau tuʻu maʻu ʻi he taimi ʻoku ui ai ʻe ha niʻihi ʻetau ngaahi tuí ʻoku fakavalevalé?

1 Kolinitō 2:11–14

ʻOku akoʻi mai ʻe he Laumālie Māʻoniʻoní kiate au ha ngaahi moʻoni ʻo e ongoongoleleí.

Te ke tokoniʻi fēfē ʻa e fānaú ke nau ʻiloʻi ʻoku nau fie maʻu ʻa e Laumālie Māʻoniʻoní kae lava ke mahino ʻa e “ngaahi meʻa ʻa e ʻOtuá”?

Ngaahi ʻEkitivitī ʻe Ala Fakahokó

  • Kole ki he fānaú ke nau faʻu ha lisi ʻo e ngaahi founga te tau lava ai ʻo ako fekauʻaki mo e māmaní—hangē ko e ʻū tohí, ʻapiakó, mo e ʻinitanetí. Lau fakataha leva e 1 Kolinitō 2:11–14. Ko e hā ʻoku akoʻi ʻe he ngaahi veesi ko ʻení ʻo fekauʻaki mo e founga ʻoku tau ako ai e “ngaahi meʻa ʻa e ʻOtuá”?

  • Talanoa ki ha taimi naʻá ke ako ai ha meʻa ʻo fakafou ʻi he Laumālie ʻo e ʻOtuá. Tokoniʻi e fānaú ke nau ʻiloʻi e ngaahi taimi kuo nau ongoʻi ai e Laumālié. Ko e hā ha “ngaahi meʻa ʻa e ʻOtuá” (1 Kolinitō 2:11) kuo tokoni e Laumālié ke mahino kiate kitautolú?

  • Fakaafeʻi e fānau takitaha ke lau ha taha ʻo e ngaahi folofola ko ʻení: 1 Kolinitō 2:11–14; 1 Nīfai 10:17; Molonai 10:3–5; mo e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 8:2–3. Kole ki he fānaú ke nau vahevahe ha meʻa ne nau ako mei he ngaahi folofola ko ʻení ʻo kau ki he founga ʻoku akoʻi ai ʻe he Laumālie Māʻoniʻoní kitautolú. Ko e hā ʻoku tau houngaʻia ai ʻi he meʻafoaki ʻo e Laumālie Māʻoniʻoní?

1 Kolinitō 6:19–20

ʻOku totonu ke u fakaʻapaʻapaʻi hoku sinó mo tauhi ia ke māʻoniʻoni.

ʻE tokoni ʻa e mahino ko ia ko hotau sinó ko ha meʻaʻofa ia mei he Tamai Hēvaní, ke tauhi ai ʻe he fānaú honau sinó ke toputapu, ʻo aʻu pē ki he taimi ʻe ʻahiʻahiʻi ai kinautolu ke nau fai ha meʻa halá.

Ngaahi ʻEkitivitī ʻe Ala Fakahokó

  • ʻOmi ha koniteina faʻoʻanga meʻa fakataha mo ha tā ʻo ha kiʻi tamasiʻi pe taʻahine, mo ha temipale ʻi loto. Fakaafeʻi e fānaú ke nau lau e 1 Kolinitō 6:19–20 pea mateʻi pe ko e hā e meʻa ʻoku ʻi loto ʻi he meʻaʻofá. Tuku ke nau fakaava e meʻaʻofá pea aleaʻi e founga ʻoku tatau ai hotau sinó mo e temipalé.

  • Talanoa mo e fānaú fekauʻaki mo e founga ʻoku totonu ke tau tauhi ʻaki ha temipalé. Kapau ʻoku hangē hotau sinó ko e temipalé, ʻoku totonu nai ke tau tauhi fēfē hotau sinó? ʻE lava ke tokoni ʻa hono hivaʻi pe lau ha ngaahi lea ʻo ha hiva kau ki he temipalé, hangē ko e “Ko Hoku Temipale Mei he ʻEikí” (Tohi Hiva ʻa e Fānaú, 73), ke tali ʻaki ʻa e fehuʻí ni. ʻI he taimi ʻoku tau fai ai ha fehalaaki, te tau lava fēfē ʻo ngaohi ke toe maʻa hotau “temipalé”?

  • Lau fakataha ʻa e “ʻOku toputapu ho Sinó” (ʻi he Ki Hono Fakamālohia ʻo e Toʻu Tupú [fakahinohinó, 2022], 22–29). Fakaafeʻi e fānaú ke nau lisi ʻi he palakipoé ʻa e akonaki ʻoku nau maʻu kau ki he founga ke tokangaʻi ʻaki hotau sinó.

ʻĪmisi
fakaʻilonga akó

Poupouʻi e Ako ʻi ʻApí

Fakaafeʻi e fānaú ke nau vahevahe mo honau ngaahi fāmilí ha hiva ne nau hiva ʻi he kalasí mo e meʻa ne nau ako mei aí.

Fakatupulaki ʻEtau Founga Akoʻí

Fakamoʻoni kia Sīsū Kalaisi. Ko e taha ʻo e ngaahi meʻa mahuʻinga taha te ke lava ʻo fai ko e faiakó, ko hoʻo fakamoʻoni kia Sīsū Kalaisí. ʻE ala tokoni ʻeni ki he fānaú ke fakamālohia ʻenau ngaahi fakamoʻoní mo ongoʻi e ʻofa ʻa e Fakamoʻuí kiate kinautolú.

Paaki