Fuakava Foʻoú 2023
31 Siulai–6 ʻAokosi. Ngāue 22–28: “Ko e Faifekau mo e Fakamoʻoni”


“31 Siulai–6 ʻAokosi. Ngāue 22–28: ‘Ko e Faifekau mo e Fakamoʻoni,’” Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Palaimelí: Fuakava Foʻoú 2023 (2022)

“31 Siulai–6 ʻAokosi. Ngāue 22–28,” Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Palaimelí: 2023

ʻĪmisi
Paula ʻi he fale fakapōpulá

31 Siulai–6 ʻAokosi

Ngāue 22–28

“Ko e Faifekau mo e Fakamoʻoni”

ʻI hoʻo lau e ngaahi talanoa mei he ngāue fakafaifekau ʻa Paula ko e ʻAposetoló ʻi he Ngāue 22–28, fekumi ki ha ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻe ʻuhingamālie ki he fānau ʻokú ke akoʻí.

ʻĪmisi
fakaʻilonga feʻinasiʻakí

Fakaafeʻi e Feʻinasiʻakí

Fakaʻaliʻali ha ʻū fakatātā te ne ala fakamanatu ki he fānaú ʻa e talanoa mei he Ngāue 22–28, hangē ko ha loki pilīsone, ko ha vaka, mo ha ngata. Fakaafeʻi e fānaú ke vahevahe ha faʻahinga talanoa pē ʻoku nau ʻilo fekauʻaki mo Paula ʻa ia ʻoku kaunga ki ai e ʻū fakatātā ko ʻení.

ʻĪmisi
fakaʻilonga akoʻí

Akoʻi e Tokāteliné: Fānau Iiki Angé

Ngāue 23:10–11

ʻOku tokanga mai ʻa e Tamai Hēvaní mo Sīsū kiate au pea te Na tokoniʻi au lolotonga e ngaahi taimi faingataʻá.

ʻE lava ʻe he ako kau ki hono tokoniʻi ʻe he Fakamoʻuí ʻa Paulá, ʻo langaki e tui ʻa e fānaú, ʻoku tokanga ange ʻa e Tamai Hēvaní mo Sīsū kiate kinautolu.

Ngaahi ʻEkitivitī ʻe Ala Fakahokó

  • Vahevahe ʻa e talanoa ʻo e ʻaʻahi ʻa e Fakamoʻuí kia Paula ʻi he fale fakapōpulá, ʻi he Ngāue 23:10–11.   Vahevahe ki ha taimi naʻá ke ʻi ha faingataʻa ai pea naʻá ke maʻu ha fakahinohino mo ha fakanonga mei he ʻOtuá. Kole ki he fānaú ke nau vahevahe ki ha ngaahi taimi ne nau ongoʻi ai ne fakafiemālieʻi kinautolu ʻe he ʻOtuá.

  • Tokoniʻi e fānaú ke nau maʻuloto e folofola ʻa Sīsū kia Paulá: “Ke ke fiemālie.” Kole ki he fānaú ke nau fakakaukau ki ha taha te nau lava ʻo fakaafeʻi ke fiemālie—mahalo pē ko ha tokotaha ʻoku loto-mamahi pe loto-hohaʻa.

  • Hivaʻi mo e fānaú ha foʻi hiva fekauʻaki mo e moʻui fiefiá, hangē ko e “Malimalí” (Tohi Hiva ʻa e Fānaú, 128).

ʻĪmisi
ko ha taʻahine ʻoku lea ʻi he tuʻunga malangá ʻi he lotú mo ha fefine ʻi hono tuʻá

Te tau lava ʻo fili ke fai ʻetau fakamoʻoni ki he Fakamoʻuí, ʻo hangē ko Paulá.

Ngāue 26:1–29

Te u lava ʻo vahevahe ʻeku fakamoʻoní mo e niʻihi kehé.

ʻE lava ke tokoni ʻa hono toe fakamanatu e fakamoʻoni ʻa Paula ki he Tuʻi ko ʻAkilipá, ke ako ʻe he fānaú e founga ke nau vahevahe ai e meʻa ʻoku nau ʻilo ʻoku totonú.

Ngaahi ʻEkitivitī ʻe Ala Fakahokó

  • ʻOmi ha kalauni pepa ki he kalasí pea tuku ki ha taha ke ne tui mo ʻai ke pehē pē ko e Tuʻi ia ko ʻAkilipá. Fakaafeʻi ha tokotaha kehe ke tuʻu ʻi muʻa ʻi he tuʻí ʻo ne fakafofongaʻi ʻa Paula lolotonga hoʻo fakamatalaʻi fakanounou e fakamoʻoni ʻa Paulá pea mo e tali ʻa e Tuʻi ko ʻAkilipá, ʻa ia ʻoku maʻu ʻi he Ngāue 26:1–29 (vakai, “Vahe 63: Ko Hono Fakaʻosi ʻe Paula ʻEne Ngāue Fakafaifekaú,” ʻi he Ngaahi Talanoa ʻo e Fuakava Foʻoú, 162–66, pe vitiō fekauʻaki mo iá ʻi he ChurchofJesusChrist.org). Fakamatalaʻi ange te tau lava ʻo vahevahe ʻetau ngaahi fakamoʻoní mo e niʻihi kehé, ʻo hangē ko ia ne fai ʻe Paulá.

  • Kole ki he fānaú ke nau fakafanongo lolotonga hoʻo hiva pe lau ha foʻi hiva fekauʻaki mo e fakamoʻoní, hangē ko e “ʻOku Moʻui ʻEku Tamaí” (Tohi Hiva ʻa e Fānaú, 8). Fakaafeʻi e fānaú ke hiki honau nimá ʻi he taimi te nau fanongo ai ki ha meʻa ʻoku nau ʻilo ʻoku moʻoni. Mahalo te ke fie maʻu ke toutou hivaʻi e foʻi hivá; fakaafeʻi e fānaú ke nau kau fakataha hono hivaʻí ʻi heʻenau feangai mo e ngaahi leá. Tokoniʻi ke nau akoako vahevahe ʻenau fakamoʻoni ki he ngaahi meʻa ʻoku nau ʻilo ʻoku moʻoní.

  • Fakaʻaongaʻi e peesi ʻekitivitī ki he uike ní ke tokoni ki he fānaú ke nau fakakaukau ki ha meʻa te nau lava ʻo lea ʻaki ʻi he taimi te nau vahevahe ai ʻenau fakamoʻoní (vakai ki he Ngaahi Tefito ʻo e Tuí ki ha ngaahi fakakaukau lahi ange). Fakaafeʻi ke nau vahevahe ʻenau ngaahi fakamoʻoní mo ha taha ʻi honau fāmilí.

Ngāue 27

ʻOku fakatokanga mai kiate au ʻe he kau palōfitá ha fakatuʻutāmaki.

Fakakaukau ki he founga ʻoku lava ke akoʻi ai ki he fānaú ʻe he talanoa ʻo e fakaevaha ʻa Paulá, ʻoku mamata ʻa e kau palōfitá ki ha fakatamaki fakatuʻasino mo fakalaumālie ʻoku ʻikai ke tau lava ʻo sio ki ai.

Ngaahi ʻEkitivitī ʻe Ala Fakahokó

  • Fakaafeʻi e fānaú ke nau pehē pē ʻoku nau ʻi ha vaka ʻoku lolotonga maumauʻi ʻi ha matangi. Lau e fakatokanga ʻa Paula ki he kakaí ʻa ia ʻoku hā ʻi he Ngāue 27:9–10, pea vahevahe e talanoa ʻo e fakaevaha naʻe hokó koeʻuhi ko e ʻikai ke nau fanongo ki heʻene fakatokangá (vakai, Ngāue 27:11, 39–44). Fakaʻaliʻali ha fakatātā ʻo e Palesiteni ʻo e Siasí, pea fakamoʻoni ange te ne lava ʻo fakatokanga mai fekauʻaki mo ha ngaahi fakatuʻutāmaki fakalaumālie.

  • Fokotuʻu ha ʻū fakatātā pe ngaahi meʻa ʻi he lokí ʻa ia ʻokú ne fakafofongaʻi e ngaahi meʻa kuo akoʻi mai ʻe he kau palōfitá ke tau fai ke tau tatau ange ai mo Sīsuú, hangē ko e ʻofa ki he niʻihi kehé pe papitaisó. Lue takai fakataha mo e kalasí ʻi he lokí, pea tuʻu ʻi he fakatātā pe meʻa takitaha ke talanoa fekauʻaki mo e founga ʻoku tokoni ai ʻetau muimui ki he ngaahi akonaki ʻa e kau palōfitá ke tau malú.

ʻĪmisi
fakaʻilonga akoʻí

Akoʻi e Tokāteliné: Fānau Lalahi Angé

Ngāue 23:10–11; 27:18–25; 28:1–6

ʻI he taimi ʻoku ou fehangahangai ai mo e ʻahiʻahí, ʻoku ʻikai liʻaki au ʻe he ʻOtuá.

ʻI he ngaahi faingataʻa ne aʻusia ʻe Paulá, naʻe ʻiate ia ʻa e ʻEikí. Te ke lava fēfē ʻo tokoni ki he fānaú ke nau fakatatau e ngaahi aʻusia ʻa Paulá ki heʻenau moʻuí?

Ngaahi ʻEkitivitī ʻe Ala Fakahokó

  • ʻI he ngāue ʻaki e Ngāue 23:10, fakamatalaʻi ange naʻe tuku pōpula ʻa Paula koeʻuhí naʻá ne akoʻi e kakaí kau kia Sīsū. Lau leva mo e fānaú e Ngāue 23:11.   Ko e hā naʻe lava ai ʻa Paula ʻo “fiemālie” neongo ʻene ʻi he fale fakapōpulá?

  • Hiki ʻi he palakipoé ʻa e Ngāue 23:10–11; Ngāue 27:18–25; mo e Ngāue 28:1–6. Fakaʻaliʻali ha fakatātā ʻo ha fale fakapōpula, ko ha vaka, mo ha ngata, pea fakaafeʻi e fānaú ke nau toe vakaiʻi e ngaahi veesi ko ʻení pea fakatauhoa kinautolu ki he ʻū fakatātaá. ʻI he ngaahi talanoa takitaha ko ʻení, naʻe fakahā fēfē ʻe he ʻEikí kia Paula ʻokú Ne fakataha mo iá? Vahevahe ha aʻusia ʻi he taimi naʻe ʻiate koe ai ʻa e ʻEikí lolotonga ha taimi faingataʻa pea mo e founga ne fakamālohia ai hoʻo fakamoʻoni kiate Iá. Poupouʻi e fānaú ke nau vahevahe foki mo ha ngaahi aʻusia.

Ngāue 26

Te u lava ʻo vahevahe loto-toʻa ʻeku fakamoʻoni kia Sīsū Kalaisí.

ʻE lava ke tokoni ʻa e loto-toʻa ʻa Paula ʻi hono vahevahe ʻene fakamoʻoní, ke loto-toʻa ai mo e fānaú ʻi heʻenau vahevahe ʻenau fakamoʻoní.

Ngaahi ʻEkitivitī ʻe Ala Fakahokó

  • Fili ha ngaahi veesi mei he Ngāue 26 ke lau mo e fānaú ke tokoni ke mahino kiate kinautolu ʻa e meʻa ne talaange ʻe Paula ki he Tuʻi ko ʻAkilipá fekauʻaki mo ʻene ngaahi aʻusiá (hangē ko e veesi 9–16) pea mo e meʻa naʻá ne akoʻi kau kia Sīsū Kalaisí (hangē ko e veesi 18, 23).   Ko e hā e ʻuhinga ne mei ngali fakailifia ai kia Paula ke ne vahevahe e ngaahi meʻá ni ki he tuʻí? Fakaafeʻi e fānaú ke nau lisi ha ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻo e ongoongoleleí ʻoku nau ʻiloʻi ʻoku moʻoni. Kole ange ke nau fakakaukau ki ha tokotaha ʻoku nau ʻilo ʻokú ne fie maʻu ke fanongoa ʻenau ngaahi fakamoʻoni ki he ngaahi moʻoni ko ʻení?

  • Fakaafeʻi ʻa e fānaú ke nau ngāue ʻaki ʻa e peesi ʻekitivitī ki he uike ní ke hiki ha meʻa te nau ala lea ʻaki ʻi he taimi te nau vahevahe ai ʻenau ngaahi fakamoʻoní.

Ngāue 27

ʻOku fakatokanga mai kiate au ʻe he kau palōfitá ha fakatuʻutāmaki.

ʻE lava ke fanongo ʻa e fānaú ki he ngaahi pōpoaki ʻa e kau palōfita moʻuí mo ʻiloʻi ʻenau ngaahi fakatokangá. Te ke lava fēfē ʻo tokoniʻi e fānaú ke nau ako ki he founga ke nau muimui ai ki he ngaahi fakatokanga ko iá?

Ngaahi ʻEkitivitī ʻe Ala Fakahokó

  • Kosikosi ha laʻipepa ke fuo hangē ha vaká pe kosi ki ha pāsolo. Fakaafeʻi e fānaú ke nau hiki e ngaahi fakatokanga ʻa Paula ʻi he Ngāue 27:9–11 ʻi he ʻū kongokongá pea fokotuʻu leva ʻa e pāsoló. Ko e hā e ʻuhinga ne ʻikai fanongo ai e kakaí kia Paulá? (Vakai, veesi 11). Fakaafeʻi ʻa e fānaú ke nau lau ʻa e veesi 18–20 mo e 40–44 ke ʻiloʻi ko e hā e ola ʻo e meʻa naʻe hokó. (Fakamatalaʻi ange, koeʻuhi naʻe muimui e kakaí ki he akonaki ʻa Paula kimui ke nofo maʻu ʻi he vaká, naʻe ʻikai mate ha taha ʻi he fakaevahá; vakai, veesi 30–32.) Ko e hā te tau lava ʻo ako mei he aʻusia ko ʻení fekauʻaki mo e muimui ki he palōfitá?

  • ʻOmi ha pōpoaki ʻa e Palesiteni ʻo e Siasí mei he konifelenisi fakamuimuitahá, ʻo vahevahe mo e fānaú ha ngaahi fakatokanga pe akonaki naʻá ne ʻomi. Fakaafeʻi e fānaú ke nau fakakaukau ki ha ngaahi founga te nau lava ai ʻo muimui ki he palōfitá.

  •    

ʻĪmisi
fakaʻilonga akó

Poupouʻi e Ako ʻi ʻApí

Kole ki he fānaú ke nau fakaʻaongaʻi e meʻa ne nau ako fekauʻaki mo Paulá, ke poupouʻi honau ngaahi fāmilí ke ako e ngaahi pōpoaki fakamuimuitaha ʻa e palōfitá, pea aleaʻi e ngaahi founga te nau lava ai ʻo muimui ki heʻene akonakí.

Fakatupulaki ʻEtau Founga Akoʻí

Fakakau atu ʻa e ngaahi ongoʻangá (senses). “ʻOku ako lelei taha ha fānau (mo e kakai lalahi) tokolahi ʻi he taimi ʻoku fakakau atu ai ha ngaahi ongoʻanga (senses) kehekehé. Kumi ha ngaahi founga ke tokoniʻi ai e fānaú ke nau fakaʻaongaʻi honau ngaahi ongoʻanga ko e sió, fanongó mo e alá ki heʻenau akó. ʻE ʻi ai ha ngaahi tūkunga te ke ʻilo ai ha ngaahi founga ke fakakau honau ngaahi ongoʻanga ko e nāmuʻí pea mo e ʻahiʻahiʻí!” (Ko e Faiako ʻi he Founga ʻa e Fakamoʻuí25).

Paaki