Xjalam-uuch li santil ochoch re laj Sorobabel, xb’aan laj Sam Lawlor

18–24 julio

Esdras 1; 3–7; Nehemias 2; 4–6; 8

Yookin chixb’aanunkil jun li xnimal ru k’anjel

Li Awa’b’ej Ezra Taft Benson kixye, “Li raatin li Dios … wan xwankil chixkawob’resinkileb’ laj santil paab’anel rik’in li Musiq’ej re naq naru te’xtz’eqtaana li maa’usilal, te’xchap rib’ chiru li us, ut te’xtaw xsahileb’ xch’ool sa’ li yu’am a’in” (Enseñanzas de los Presidentes de la Iglesia: Ezra Taft Benson [2014], 128).

Tz’iib’a li nakak’oxla

Eb’ laj Judio ke’wan chi preexil sa’ Babilonia chiru 70 chihab’. Sachenaq Jerusalen ut li santil ochoch, ut naab’al reheb’ xsach sa’ xch’ooleb’ lix chaq’rab’ li Dios. A’b’an moko sachenaq ta li tenamit sa’ xch’ool li Dios. Rik’in xtz’uumal re lix profeet, a’an kixye, “Laa’in texwula’ani ut tinb’aanu li kinyeechi’i eere, naq texsutq’iiq” (Jeremias 29:10). Jo’ kixye, li Qaawa’ kixtenq’aheb’ laj Judio chi sutq’iik, ut kixwaklesiheb’ lix moos li ke’xb’aanu jun xnimal ru k’anjel choq’ re lix tenamit (chi’ilmanq Nehemias 6:3). Sa’ xyanqeb’ li moos a’in wan jun aj jolominel, aj Sorobabel xk’ab’a’, li kixk’e chi kab’lamank wi’chik li rochoch li Qaawa’; laj Esdras, jun aj tij ut aj tz’iib’ li kixsutq’isi xch’ooleb’ li kristiaan rik’in lix chaq’rab’ li Qaawa’; ut laj Nehemias, jun aj jolominel sa’ Juda, li kixk’e chi kab’lamank wi’chik lix xaqxookil tz’akil Jerusalen. Ke’xk’ul li ch’a’ajkilal, a’b’an ke’tenq’aak ajwi’ rik’in sachb’a-ch’oolej. Li ke’xk’ul naru tixk’e qana’leb’ ut tooxmusiq’a, xb’aan naq laa’o ajwi’ yooko chixb’aanunkil jun xnimal ru k’anjel. Ut jo’ xk’anjeleb’ a’an, li qak’anjel jayalinb’il rik’in li rochoch li Qaawa’, lix chaq’rab’ li Qaawa’, ut li qamusiq’ejil kolb’al naqataw rik’in a’an.

Re xtzolb’al k’a’ru wan sa’ li hu Esdras ut Nehemias, chi’ilmanq “Esdras” ut “Nehemias” sa’ li K’utul Raqal reheb’ li Loq’laj Hu.

Li na’leb’ re xtzolb’aleb’ li loq’laj hu aajunes

Esdras 1

Li Qaawa’ naxmusiq’aheb’ li kristiaan re naq te’xb’aanu li rajom.

Chirix naq Persia kinumta sa’ xb’een Babilonia, li rey re Persia, aj Siro, kimusiq’aak xb’aan li Qaawa’ chixtaaqenkil jun ch’uut reheb’ laj Judio toj sa’ Jerusalen re xkab’lankil wi’chik li santil ochoch. Naq nakawil Esdras 1, k’e reetal li tixb’aanu raj laj Siro re xtenq’ankileb’ laj Judio sa’ li xnimal ru k’anjel a’an. Chan ru naq nakawil li Qaawa’ chi k’anjelak rik’in ruq’eb’ li winq ut ixq sa’ laa yu’am, jo’eb’ ajwi’ li moko komoneb’ ta sa’ lix Iglees? K’a’ru naxk’ut a’in chawu chirix li Qaawa’ ut lix k’anjel?

Chi’ilmanq ajwi’ Isaias 44:24–28.

Esdras 3:8–13; 6:16–22

Li santil ochoch naru tixk’e xsahil inch’ool.

Naq eb’ laj Babilonia ke’reechani Jerusalen, ke’xpoqle li santil ochoch ut ke’xk’at (chi’ilmanq 2 Reyes 25:1–10; 2 Cronicas 36:17–19). K’a’ raj ru kaweek’a wi ta katwan chaq sa’ xyanqeb’ laj Judio li ke’ril a’in? (chi’ilmanq Salmos 137). K’e reetal li ke’reek’a laj Judio, k’iila chihab’ chirix a’an, naq ke’kanab’aak chi q’ajk ut chixkab’lankil wi’chik li santil ochoch (chi’ilmanq Esdras 3:8–13; 6:16–22). K’oxla li k’a’ru nakaweek’a chirix li santil ochoch? K’a’ut naq li santil ochoch naxk’e li sahil ch’oolejil? Chan ru taab’antioxi re li Qaawa’ naq wankeb’ li santil ochoch?

Re rilb’al chan ru naq xkab’lankileb’ li santil ochoch naxk’e li sahil ch’oolejil sa’ li qakutankil, chi’ilmanq li video “Las bendiciones del Templo de El Salvador” (ChurchofJesusChrist.org).

Li santil ochoch naru tixk’e xsahil qach’ool sa’ li qayu’am.

Esdras 4–6; Nehemias 2; 4; 6

Naru tintenq’a lix k’anjel li Qaawa’ chi xik chi uub’ej us ta wan li rahob’tesiik.

Junelik wankeb’ li neke’raj xsachb’al lix k’anjel li Qaawa’, ut yaal ajwi’ a’an sa’ li k’anjel ke’xb’aanu laj Sorobabel ut laj Nehemias. Choq’ re xkab’ichaleb’, “eb’ li xik’ neke’ilok reheb’ laj Juda,” (Ezra 4:1) a’aneb’ aj Samaria—eb’ li ralal xk’ajoleb’ laj Israelita li ke’xjunaji rib’ rik’ineb’ laj Gentil. Rilb’al ru chan ru naq ke’xka’pak’ali lix kab’lankil li santil ochoch (chi’ilmanq Esdras 4–6) naru tatxk’e chixk’oxla k’a’ru naxyal xsachb’al lix k’anjel li Dios anajwan, ut k’a’ru taab’aanu naq nachal li ch’a’ajkilal a’an.

Jo’kan ajwi’, rilb’al ru resil lix k’anjel laj Nehemias re xkab’lankil wi’chik lix xaxqookil tz’aqil Jerusalen (chi’ilmanq Nehemias 2; 4; 6) naru tatxk’e chixk’oxla li k’anjel naraj li Dios naq taab’aanu. K’a’ru nakatzol rik’in lix b’aanuhom laj Nehemias?

Chi’ilmanq ajwi’ Dieter F. Uchtdorf, “Estamos haciendo una gran obra y no podemos ir,” Liahona, mayo 2009, 59–62.

Esdras 7; Nehemias 8

Osob’tesinb’ilin naq nawileb’ ru li loq’laj hu.

Us ta ak xkab’laman wi’chik li santil ochoch, toj ke’ch’a’ajko’ li tenamit aj Jerusalen sa’ musiq’ej, xb’aan naq chiru k’iila chihab’ jwal ch’a’aj xtzolb’al “xhuhil lix chaq’rab’ laj Moises” (Nehemias 8:1). Laj Esdras kikanab’aak xb’aan xreyeb’ aj Persia chi xik sa’ Jerusalen, b’ar wi’ “kixk’am chaq li chaq’rab’ chiru li komonil” (Nehemias 8:2). Chan ru taataaqe xb’aanuhom laj Esdras li wan sa’ Esdras 7:10? Naq nakawil Nehemias 8, tz’iib’anb’il wi’ resil naq laj Esdras kixyaab’asi li chaq’rab’ chiru li tenamit, k’a’ru nakak’oxla chirix lix wankilal li raatin li Dios sa’ laa yu’am?

Chi’ilmanq ajwi’ Enseñanzas: Ezra Taft Benson, 125–135.

Li na’leb’ re xtzolb’aleb’ li loq’laj hu jo’ junkab’al, ut choq’ re li q’ojyin re junkab’al

Esdras 3:8–13; 6:16–22.Chan ru naq eb’ laj Judio ke’xk’ut xsahileb’ xch’ool chirix li santil ochoch naq yoo chi kab’lamank wi’chik ut naq ki’osob’tesiik? K’a’ru yooko chixb’aanunkil re xk’utb’al xsahil li qach’ool chirix li santil ochoch? Jo’ junkab’al, maare teeril jun xjalam-uuch li santil ochoch, ut tex’aatinaq chirix li sahil ch’oolej naxk’e li santil ochoch eere (chi’ilmanq temples.ChurchofJesusChrist.org).

Esdras 7:6, 9–10, 27–28.Laj Esdras kixtz’iib’a k’iila sut sa’eb’ li raqal a’in naq li ruq’ li Qaawa’ kiwan sa’ xb’een naq xik re Jerusalen. K’a’ru naraj naxye a’an? Ma xqeek’a jun sutaq naq li ruq’ li Qaawa’ wan sa’ qab’een? Laa junkab’al naru te’xwotz k’a’ru ke’xk’ul rik’in li na’leb’ a’an.

Nehemias 2; 4; 6.Li seraq’ chirix laj Nehemias naru tixtenq’a laa junkab’al naq neke’xk’ul li rahob’tesiik sa’ xb’aanunkil jun xnimal ru k’anjel (chi’ilmanq Nehemias 6:3). Jo’ junkab’al, naru teeyib’ jun xaqxookil tz’ak rik’in k’a’aq re ru sa’ lee rochoch naq nekerileb’ ru li raqal a’in: Nehemias 2:17–20; 4:13–18; 6:1–3. K’a’ru naqatzol rik’in laj Nehemias chirix xk’ulb’al li rahob’tesiik? K’a’ru li xnimal ru k’anjel li naraj li Qaawa’ naq taqab’aanu? Chan ru naq li Qaawa’ xooxkawob’resi re toonumtaaq sa’ xb’een lix ka’pak’alinkil li k’anjel a’in?

Nehemias 8:1–12.Sa’ Nehemias 8, laj Esdras kixyaab’asi lix chaq’rab’ laj Moises chiru jun tenamit li ke’raj rab’inkil li raatin li Dios. Rilb’aleb’ ru li raqal 1–12 naru tixtenq’a laa junkab’al chixb’antioxinkil li raatin li Dios. K’a’ru ke’reek’a li tenamit chirix lix chaq’rab’ li Dios? Chan ru taqatenq’a qib’ chiqib’il qib’ “chixtawb’al ru li xyaab’asimank”? (raqal 8).

Re xtawb’al xkomon chik li na’leb’ chirix xtzolb’aleb’ li kok’al, chi’ilmanq li tusleb’ aatin re li xamaan a’in sa’ Kim, Taaqehin—Choq’ re li Tzoleb’aal reheb’ li Kok’al.

Jun b’ich naru xb’ichankil: “Sa’ li santil ochoch,” B’ichleb’aal choq’ reheb’ li Kok’al, 99.

Xkawresinkil qib’ jo’ aj k’utunel

Jo’ junkab’al, aatinaqex chirixeb’ li loq’laj hu. Naq yookex chixtzolb’aleb’ li loq’laj hu jo’ junkab’al, k’e xhoonaleb’ li komon chixwotzb’al li raqal xe’xtzol xjuneseb’ li nawulak chiruheb’.

Xjalam-uuch laj Esdras naq naxyaab’asiheb’ li loq’laj hu chiruheb’ li tenamit aj Jerusalen, xb’aan laj H. Willard Ortlip, © Providence Collection/licensed from goodsalt.com