Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 2021
12–18 ʻEpeleli. Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 37–40: “Kapau ʻOku ʻIkai Ke Mou Taha, ʻOku ʻIkai ʻAʻaku ʻA Kimoutolu”


“12–18 ʻEpeleli. Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 37–40: ‘Kapau ʻOku ʻIkai Ke Mou Taha, ʻOku ʻIkai ʻAʻaku ʻA Kimoutolu,’” Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Palaimelí: Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 2021 (2020)

“12–18 ʻEpeleli. Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 37–40,” Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Palaimelí: 2021

ʻĪmisi
Teuteu ʻa e kāingalotú ke nau hiki

Hiki e Kāingalotú ki Ketilani, tā ʻe Sam Lawlor

12–18 ʻEpeleli

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 37–40

“Kapau ʻOku ʻIkai ke Mou Taha ʻOku ʻIkai ʻAʻaku ʻa Kimoutolu”

ʻOku ʻafioʻi ʻe he ʻOtuá ʻa e meʻa ʻoku fie maʻu ke ako ʻe he fānau ʻi hoʻo kalasí. Tuku ke Ne tataki koe ʻi hoʻo fili ʻa e ngaahi tefitoʻi moʻoni mo e ngaahi ʻekitivitī ke tokoni atu ʻi hoʻo akoʻi kinautolú.

Lekooti Hoʻo Ngaahi Ongó

ʻĪmisi
fakaʻilonga feʻinasiʻakí

Fakaafeʻi e Feʻinasiʻakí

Paasi takai ha tatau ʻo e folofolá. ʻI hono puke ʻe he fānaú takitaha ʻa e folofolá, tuku ki he tokotaha ko iá ke ne vahevahe ha meʻa ʻe taha ʻokú ne manatuʻi mei he lēsoni ʻo e uike kuo ʻosí pe mei hono lau ʻo e folofolá ʻi ʻapi ʻi he uike ní.

ʻĪmisi
fakaʻilonga akoʻí

Akoʻi e Tokāteliné: Fānau Iiki Angé

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 38:24–27

ʻOku ou lava ʻo ʻofa ki he niʻihi kehé.

Naʻe finangalo ʻa e ʻEikí ke tānaki fakataha ʻa e Kāingalotú ki ʻOhaiō pea ke nau feʻofaʻaki tatau. Te ke tokoniʻi fēfē ʻa e fānaú ke nau ongoʻi uouangataha mo ʻofa ki he niʻihi kehé?

Ngaahi ʻEkitivitī ʻe Ala Fakahokó

  • Fakaʻaongaʻi ʻa e peesi ʻekitivitī ki he uike ní ke fakahā ki he fānaú, ko e taimi ne fuofua kamata ai ʻa e Siasí, naʻe folofola ʻe he ʻEikí ki he kāingalotú ke nau hiki fakataha ki ʻOhaiō (vakai foki ki he mape ʻi he fokotuʻutuʻu ʻo e uike ní ʻi he Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Fakafoʻituituí mo e Ngaahi Fāmilí). Naʻe finangalo ʻa e ʻOtuá ke nau ako e founga ke nau feʻofaʻaki mo feohi aí. Kole ki he fānaú ke nau ʻomi ha ngaahi fakakaukau ki he founga te nau lava ʻo fakahaaʻi ai ʻenau feʻofaʻakí.

  • Lau ki he fānaú ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 38:25, pea fakamatala ange ʻi hoʻo lea pē ʻaʻau ʻa hono ʻuhinga ʻo e fakaʻapaʻapaʻi ho tokouá, tuongaʻané, pe tuofefiné ʻo hangē pē ko koé (vakai foki, Mātiu 7:12). Tokoniʻi kinautolu ke nau toe lau ʻa e potufolofolá ʻo fetongi ʻa e “ki hono tokouá” ʻaki honau ngaahi hingoá.

  • Hivaʻi ha foʻi hiva fekauʻaki mo e feʻofaʻakí pea mo hono fakakauʻi ʻo e niʻihi kehé, hangē ko e “Te u ʻAʻeva Pea mo Koe” pe ko e We are Different (Tohi Hiva ʻa e Fānaú, 78, 263 (in English)). ʻI hoʻomou hivá, tuku ki he fānaú ke nau puke ha ʻū tā ʻo e fānau mei he ngaahi feituʻu kehekehe ʻi he māmaní.

  • Tokoniʻi e fānaú ke nau fakatātaaʻi ha foʻi ʻata ʻo ha tokotaha foʻou ʻoku kau mai ki heʻenau kalasi Palaimelí. Te tau tokoni fēfē nai ke ongoʻi ʻe he tokotaha ko iá ʻoku talitali lelei ia? ʻE ala fiefia ʻa e fānaú ke nau fakatātaaʻi ʻeni ʻaki hano fakatui ha fanga kiʻi tamapua ʻi honau nimá pe ko ha fakatātā naʻe kosi.

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 38:30

Kapau ʻoku ou mateuteu, ʻe ʻikai te u manavahē.

Ko e founga ʻe taha ʻoku tokoni ai e Tamai Hēvaní ke ʻoua naʻa tau manavaheé, ko hono akoʻi kitautolu ke tau mateuteu.

Ngaahi ʻEkitivitī ʻe Ala Fakahokó

  • Toutou lea ʻaki ʻa e kupuʻi lea “Ka ʻo kapau te mou mateuteu, ʻe ʻikai te mou manavahē” (veesi 30). Hili ha kiʻi taimi nounou hono lea ʻaki iá, toʻo ha foʻi lea, pea tuku ki he fānaú ke nau lea ʻaki e foʻi lea ʻoku pulí. Talanoa ki he fānaú kau ki ha taimi naʻá ke mateuteu ai ki ha meʻa, pea tupu mei hoʻo mateuteú ne ʻikai te ke manavahē ai.

  • Tokoniʻi e fānaú ke nau fakakaukau ki ha ngaahi meʻa ʻoku finangalo ʻa e Tamai Hēvaní ke nau teuteu ki ai, hangē ko e papitaisó pe ko e ʻalu ki he temipalé. Fakaʻaongaʻi ha ʻū fakatātā pe ngaahi meʻa ke nau maʻu ai ha ngaahi fakakaukau. Talanoa ki ha ngaahi founga te nau lava ai ke mateuteú, pea tuku ke nau tā ha ʻū fakatātā ʻo ʻenau mateuteú pe kau ki he meʻa ne nau fakakaukau ki aí.

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 39:6, 23

ʻOku ou maʻu ʻa e meʻafoaki ʻo e Laumālie Māʻoniʻoní ʻi he taimi ʻoku hilifakinima ai aú.

Ko e hā e meʻa ʻoku fie maʻu ke mahino ki he fānau ʻi hoʻo kalasí fekauʻaki mo hono maʻu ʻo e meʻafoaki ʻo e Laumālie Māʻoniʻoní. ʻE ala tokoni e ngaahi fakahinohino ʻa e ʻEikí kia Sēmisi Kovili fekauʻaki mo e ouau ko ʻení.

Ngaahi ʻEkitivitī ʻe Ala Fakahokó

  • Fakaʻaliʻali ha fakatātā ʻo ha taha ʻoku papitaiso mo ha taha ʻoku hilifakinima (vakai, Tohi Fakatātā ʻo e Ongoongoleleí, fika 104, 105). Lau ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 39:23, pea kole ki he fānaú ke nau tuhu ki he fakatātā tonú ʻi he taimi te nau fanongo ai ki hoʻo laukonga fekauʻaki mo e papitaisó pe hilifakinimá.

  • Lau fakataha ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 39:6, pea fakaʻaliʻali ki he fānaú ʻa e ʻū fakatātā pe meʻa ʻokú ne fakafofongaʻi e ngaahi founga ʻoku faitāpuekina ai kitautolu ʻe he Laumālie Māʻoniʻoní (kau ai ʻa e ngaahi meʻa ʻoku ʻasi ʻi he veesi 6). Tuku ki he fānaú ke nau taufetongi ʻi hono puke ʻo e ʻū fakatātaá pe ʻū meʻa ne ʻomí, pea ʻi heʻenau fai iá, vahevahe hoʻo fakamoʻoni ki he founga kuo tāpuekina ai koe ʻe he Laumālie Māʻoniʻoní ʻi he ngaahi founga ko ʻení. Tokoniʻi e fānaú ke nau fakatokangaʻi e taimi ʻe lava ke nau ongoʻi ai e tākiekina ʻa e Laumālié.

ʻĪmisi
fakaʻilonga akoʻí

Akoʻi e Tokāteliné: Fānau Lalahi Angé

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 37; 38:31–33

ʻOku tānaki kitautolu ʻe he ʻOtuá ke Ne tāpuakiʻi kitautolu.

Ko e tānaki ko ia ki ʻOhaiō naʻe hoko ia ko ha fuʻu feilaulau lahi ki he kaingalotu tokolahi. ʻI he ʻaho ní, ʻoku ikai fekauʻi kitautolu ke tau tānaki fakataha ki ha feituʻu, ka ʻoku tau fakatahataha ko ha ngaahi fāmili, uooti, mo e siteiki.

Ngaahi ʻEkitivitī ʻe Ala Fakahokó

  • Fakaʻaliʻali ki he fānaú ʻa e peesi ʻekitivitī ki he uike ní pe ko e mape ʻi he fokotuʻutuʻu fakanounou ki he uike ní ʻi he Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Fakafoʻituituí mo e Ngaahi Fāmilí. Lau fakataha ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 37, pea tokoniʻi e fānaú ke nau kumi ʻi he mapé ʻa e ngaahi feituʻu naʻe ʻasi ʻi he fakahaá. Ko e hā naʻe fekau ʻe he ʻEikí ke fai ʻe he Kāingalotú?

  • Fili ha kupuʻi lea mahuʻinga pe sētesi mei he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 38:31–33 ʻokú ke ongoʻi ʻokú ne fakamatalaʻi e ʻuhinga naʻe finangalo ai e ʻEikí ke fakatahataha ʻa Hono kakaí. Fakamoveteveteʻi ʻa e ngaahi foʻi lea mei he sētesi ko ʻení ʻi he lokí, pea fakaafeʻi ʻa e fānaú ke nau fakatahatahaʻi kinautolu, fokotuʻutuʻu ia ki hono hokohoko totonú, pea fekumi pe ko e fē feituʻu ʻi he ngaahi vēsí ʻoku hā ai ʻa e sētesí. Ko e hā e ʻuhinga ʻoku finangalo ai e ʻEikí ke tau fakatahatahá?

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 38:24–27

ʻOku finangalo ʻa e ʻOtuá ke uouangataha ʻa Hono kakaí.

Ke teuteuʻi e Kāingalotú ke nau tānaki fakatahá, naʻe akoʻi kinautolu ʻe he ʻEikí ke nau ʻiloʻi ʻoku nau tatau pē ʻo “taha” (veesi 27). ʻE ala tokoni fēfē nai ʻa e fakahinohino ko ʻení ki he fānau ʻokú ke akoʻí?

Ngaahi ʻEkitivitī ʻe Ala Fakahokó

  • Lau fakataha ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 38:24–27, pea fakaafeʻi ʻa e fānaú ke nau hiki ha ngaahi foʻi lea mei he ngaahi veesi ko ʻení ʻoku nau pehē ʻoku mahuʻinga, kau ai e ngaahi foʻi lea ʻoku toutou ʻasí. Ko e hā e ʻuhinga naʻe toutou folofola ʻaki ai ʻe he ʻEikí ʻa e ngaahi leá ni? Tuku ke nau vahevahe ʻa e meʻa naʻa nau tohí, pea aleaʻi ʻa e meʻa ʻoku nau ako mei he ngaahi foʻi lea ko iá.

  • Tokoniʻi ʻa e fānaú ke nau fakakaukau ki ha ngaahi tūkunga ʻa ia ʻe ala ongoʻi tuenoa ai ha taha, hangē ko e hoko ko ha mēmipa foʻou ʻo e Siasí pe hiki ki ha feituʻu pe ʻapiako foʻou. Ko e hā ʻoku fokotuʻu mai ʻe he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 38:24–27 fekauʻaki mo e founga ʻoku totonu ke tau feohi ai mo ha taha ʻi he ngaahi tūkunga ko ʻení? Fakatātaaʻi ha niʻihi ʻo e ngaahi tūkunga ʻe ala hokó.

  • Vahevahe ha lēsoni ʻokú ne fakatātaaʻi mai ai e founga ʻoku totonu ke fakatahatahaʻi ai ha ngaahi meʻa ke hoko ʻo taha, hangē ko ha ʻū kongokonga tupenu ke hoko ko ha monomono pe ko e ʻū meʻa feimeʻatokoní ke ngaohi ʻaki ko ha foʻi mā ʻe taha. Ko e hā ʻoku akoʻi mai ʻe he ngaahi sīpinga ko ʻení fekauʻaki mo e hoko ʻo taha ko ha kakai ʻa e ʻOtuá?

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 39–40

Te u lava ʻo tauhi ʻeku ngaahi palōmesí.

Naʻe fai ʻe Sēmisi Kovili ha palōmesi ke talangofua ki he ʻEikí, ka naʻe ʻikai ke ne tauhi ʻene palōmesí. ʻE ala tokoni ʻa e ako ki heʻene aʻusiá ke manatuʻi ai ʻe he fānaú ʻa e mahuʻinga ʻo e talangofuá.

Ngaahi ʻEkitivitī ʻe Ala Fakahokó

  • Fakaafeʻi ʻa e fānaú ke nau lau ʻa e ʻuluʻi vahe ki he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 39 mo e 40, pea kole ange ke nau fakamatala fakanounou ʻi he ngaahi lea pe fakatātā ʻa e meʻa ne nau ako kau kia Sēmisi Kovilí.

  • Hiki ha ngaahi fehuʻi ʻi he palakipoé ʻe tokoni ke mahino ki he fānaú ʻa e vahe 40, hangē ko ʻení Ko e hā naʻe fuakava ʻa Sēmisi Kovili te ne faí? Ko e hā e ʻuhinga naʻe ʻikai ke ne tauhi ai ʻene fuakavá? Fakaafeʻi ʻa e fānaú ke nau fekumi ki ha ngaahi tali ʻi he vahe 40.

  • Tokoniʻi e fānaú ke nau manatuʻi ʻa e ngaahi palōmesi ne nau fai ʻi he taimi ne nau papitaiso aí (vakai, Mōsaia 18:8–10). Tokoniʻi e fānaú ke nau lisi ha niʻihi ʻo e ngaahi manavahē pe “tokanga ki he māmaní” (Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 40:2) ʻe ala taʻofi ai ha taha mei heʻene tauhi e ngaahi palōmesi ko ʻení. Fakaafeʻi ʻa e fānaú ke nau hiki ha kiʻi pōpoaki nounou ko ha fakamanatu kiate kinautolu ko e talangofua ko ia ki he ngaahi fekau ʻa e Tamai Hēvaní ʻe tokoni ia ke nau ikunaʻi ai ʻa e ngaahi manavaheé pe tokanga ki he māmaní. Poupouʻi ke nau tauhi ʻenau kiʻi pōpoaki fakamanatú ʻi ha feituʻu te nau lava ʻo sio maʻu pē ki ai.

ʻĪmisi
fakaʻilonga akoʻí

Poupouʻi e Ako ʻi ʻApí

Fakaafeʻi ʻa e fānaú ke nau aleaʻi mo ʻenau mātuʻá pe mēmipa kehe ʻo e fāmilí ʻa e founga te nau toe uouangataha ange ai ko ha fāmilí.

Fakaleleiʻi ʻEtau Founga Akoʻí

Ako maʻuloto ha potufolofola. Fakakaukau ke fili ha potufolofola ʻokú ke pehē te ne ala fakamālohia e ngaahi fakamoʻoni ʻa e fānaú, pea tokoni ke nau ako maʻuloto ia. ʻE lava ke ako maʻuloto ʻe he fānau iiki angé ha konga ʻo ha potufolofola pe ko ha kupuʻi lea faingofua.

ʻĪmisi
peesi ʻekitivitií: Te u lava ʻo ʻofa ki he niʻihi kehé

Paaki