Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 2021
16–22 ʻAokosi. Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 89–92: “Ko Ha Tefitoʻi Moʻoni mo Hano Talaʻofa”


“16–22 ʻAokosi. Tokāteline and Ngaahi Fuakava 89–92: ‘Ko Ha Tefitoʻi Moʻoni mo Hano Talaʻofa’” Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Palaimelí: Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 2021 (2020)

“16–22 ʻAokosi. Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 89–92,” Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Palaimelí

ʻĪmisi
tangata mo ha fefine ‘oku fai ‘ena ngaohi meʻakai

16–22 ʻAokosi

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 89–92

“Ko Ha Tefitoʻi Moʻoni mo Hano Talaʻofa”

‘I hoʻo ako e ngaahi moʻoni ‘i he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 89–92, fakalaulauloto ki ha ngaahi founga foʻou mo kehekehe te ke lava ai ʻo tokoni ki he fānaú ke nau mahinoʻi lelei ange ai kinautolu.

Lekooti Hoʻo Ngaahi Ongó

ʻĪmisi
fakaʻilonga feʻinasiʻakí

Fakaafeʻi e Feʻinasiʻakí

Fakaafeʻi e fānaú ke tā pea fakamatala ki ha ngaahi meʻa lelei ne nau fai ʻi he uiké ni ke tokangaʻi ʻaki honau sinó mo e laumālié.

ʻĪmisi
fakaʻilonga akoʻí

Akoʻi e Tokāteliné: Fānau Iiki Angé

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 89

ʻE tāpuakiʻi au ʻi heʻeku talangofua ki he Lea ʻo e Potó.

Akoʻi ki he fānaú, ko hotau sinó ko ha meʻaʻofa ia mei he Tamai Hēvaní pea ʻokú Ne finangalo ke tau tokangaʻi lelei ia.

ʻĪmisi
fānau tangata ʻi ha matātahi

Ko hotau sinó ko ha meʻaʻofa ia mei he ʻOtuá.

Ngaahi ʻEkitivitī ʻe Ala Fakahokó

  • Ke tokoni ke mahino ki he fānaú e ngaahi fekau ʻa e ʻEikí ʻi he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 89: 10–17, tā pe fakaʻaliʻali ha ngaahi fakatātā ʻo ha ngaahi meʻa lelei te tau lava ʻo kai pe ngaahi meʻa lelei te tau lava ʻo fai ke tauhi hotau sinó ke moʻui lelei (vakai foki ki he peesi ʻekitivitī ʻo e uike ní). Tokoniʻi foki ke mahino ki he fānaú ʻoku uesia ʻe he kava mālohí, tapaká, tií, kofí mo e ngaahi faitoʻo konatapú hotau sinó pea kuo fakatokanga mai ʻa e ʻEikí ke ʻoua te tau fakaʻaongaʻi kinautolu. Fakaafeʻi e fānaú ke fili ha meʻa ʻe lava ke nau fai he uiké ni ke tauhi honau sinó ke moʻui lelei.

  • Fakaafeʻi e fānaú ke nau taufetongi ʻi hono tā ʻi he palakipoé ha fakatātā ʻokú ne fakafofongaʻi ha meʻa ne akoʻi ʻi he Lea ʻo e Potó. Tuku ke mateʻi ʻe he toenga ʻo e fānaú ʻa e meʻa ʻoku tā ʻe he tokotaha takitaha. Talanoa fekauʻaki mo e fekau ʻa e ʻEikí ʻi he vahe 89 ʻa ia ʻoku fekauʻaki mo e fakatātaá.

  • Fakaʻaongaʻi ʻa e sīpinga ko ʻení, pe ko ha ngaahi sīpinga kehe ʻokú ke fakakaukau ki ai, ke fakahaaʻi e founga ʻoku tāpuekina ai kitautolu ʻi heʻetau talangofua ki he Lea ʻo e Potó (vakai, Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 89:18–21). Fai fakataha ha kiʻi fakamālohisino faingofua, hangē ko e luelue, pe lele tuʻu maʻu, pea ʻai ke pehē ʻokú ke “ongosia” pe “pongia” (veesi 20). Fakamoʻoni ki he ngaahi talaʻofa ʻa e ʻEikí.

  • Fakaʻaliʻali ha fakatātā ʻo e temipalé, pea kole ki he fānaú ke nau fakamatalaʻi e meʻa ʻoku nau sio ki aí. Fakaʻaongaʻi ha foʻi hiva fekauʻaki mo e moʻui leleí, hangē ko e “Ko Hoku Temipale Mei he ʻEikí” (Tohi Hiva ʻa e Fānaú, 73), ke akoʻi ʻa e fānaú ʻoku hangē hotau sinó ko ha temipale maʻa hotau laumālié pea ʻoku finangalo ʻa e ʻOtuá ke tau tauhi hotau sinó ke moʻui lelei. Tokoniʻi e fānaú ke nau fakakaukau ki ha ngaahi founga te tau lava ai ʻo tokangaʻi hotau sinó, pea tuku ke fakatātaaʻi kinautolu ʻe he fānaú.

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 90:5

ʻOku tuku mai ʻe he ʻOtuá e kau palōfitá ke nau fakahinohinoʻi mo maluʻi kitautolu.

Tokoni ke mahino ki he fānaú e founga ʻe lava ai e kau palōfita ʻa e ʻEikí ʻo tokoniʻi kitautolu ke tau malu mei he ngaahi faingataʻa ʻo e moʻuí.

Ngaahi ʻEkitivitī ʻe Ala Fakahokó

  • Fakaʻaliʻali ki he fānaú ha ngaahi fakatātā ʻo ha kau palōfita ʻo e kuonga muʻá pea fakamatalaʻi ange e founga naʻe fakatokanga ai e kau palōfita ko ʻení ki he kakai ʻi honau kuongá. (Ki ha ngaahi fakakaukau, vakai, “Muimui he Palōfitá,” Tohi Hiva ʻa e Fānaú, 58–59.)

  • Ko e hā ʻoku totonu ai ke tau fakafanongo ai ki he kau palōfita ʻa e ʻOtuá? Fakaʻaliʻali ha fakatātā ʻo e palōfita lolotongá pea vahevahe ha ngaahi meʻa kuó ne akoʻi pe fakatokanga mai ai kimuí ni kiate kitautolu. Tokoni ki he fānaú ke nau fakakaukau ki ha ngaahi founga te tau lava ai ʻo muimui ki he palōfitá. Vahevahe hoʻo fakamoʻoni ki he ngaahi moʻoni ʻoku akoʻi ʻi he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 90:5. (Fakatokangaʻi ange ʻoku ʻuhinga ʻa e “kau maʻu mafai ʻo e ngaahi folofola ʻa e ʻOtuá” ki he ngaahi fakahā pe ko e kau palōfita ʻoku nau maʻu iá.)

ʻĪmisi
fakaʻilonga akoʻí

Akoʻi e Tokāteliné: Fānau Lalahi Angé

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 89

ʻOku tokoni ʻa e Lea ʻo e Potó ke u moʻui lelei fakaesino mo fakalaumālie.

Naʻe faleʻi ʻe ʻEletā Keuli E. Sitīvenisoni e kakai kei talavoú ke nau tomuʻa palani ʻa e meʻa te nau fai ʻi he taimi ʻe ʻahiʻahiʻi ʻaki ai kinautolu e kava mālohí pe faitoʻo konatapú. Naʻá ne akoʻi ʻo pehē, “Te ke ʻilo ai ʻoku siʻi ange hono puleʻi koe ʻe he ʻahiʻahí. Kuó ke ʻosi fili ke ke tali ʻaki ai iá mo e meʻa te ke faí. He ʻikai fie maʻu ke ke fai ha fili he taimi kotoa pē” (“Ko Hoʻo Tohi Fakahinohino ʻo e Lakanga Fakataulaʻeikí,” Ensign pe Liahona, Mē 2019, 48). Poupouʻi ʻa e fānau ʻokú ke akoʻí ke fili he taimí ni—pea ʻi he toenga ʻo ʻenau moʻuí—ke moʻui ʻaki e Lea ʻo e Potó.

Ngaahi ʻEkitivitī ʻe Ala Fakahokó

  • Vahevahe e fānaú ki ha kulupu ʻe ua, pea kole ange ki ha kulupu ʻe taha ke nau lau ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 89:1–4 pea ke lau ʻe he kulupu ʻe tahá ʻa e veesi 18–21. Kole ange ke nau fakalaulauloto ki he ngaahi fehuʻi hangē ko ʻení: Ko e hā ne foaki mai ai ʻe he ʻEikí ʻa e Lea ʻo e Potó kiate kitautolú? ʻE lava fēfē ke faitāpuekina fakaesino mo fakalaumālie au ʻe hono moʻui ʻaki e Lea ʻo e Potó?

  • Faʻu ha ʻekitivitī fakafonu-e-ngaahi-ʻataá ʻo fakaʻaongaʻi ha ngaahi kupuʻi lea mei he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 89, hangē ko e “ Kuo tuʻutuʻuni … ke fakaʻaongaʻi ʻe he tangatá pea mo e fanga manú” pe “Pea te nau ʻo ʻikai pongia” (veesi 14, 20). Fakaafeʻi ʻa e fānaú ke nau ngāue tautau toko ua ke kumi e ngaahi talí ʻi he vahe 89. ʻE lava ʻe he fānaú ʻo fakafaʻahinga e ngaahi fakamatalá ki he ngaahi kulupu ko ʻení: ngaahi meʻa ʻoku lelei ki hotau sinó, ngaahi meʻa ʻoku kovi ki hotau sinó, pea mo e ngaahi tāpuakí.

  • Fakaafeʻi ha taha ʻo e fānaú ke lau ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 89: 4 pea lau ʻe ha taha kehe ʻa e lea ko ia ʻa ʻEletā Sitīvenisoni ʻi ʻolungá. Ko e hā ʻoku totonu ke tau tomuʻa fili ai he taimí ni ke talangofua ki he Lea ʻo e Potó kae ʻikai tatali ki he taimi ko ia ʻo e ʻahiʻahí? Tokoni ki he fānaú ke fakafaivaʻi ʻa e founga ʻe lava ke nau tali ʻaki ai ki ha taha, ʻo aʻu ki ha kaungāmeʻa, ʻokú ne ʻoange ha meʻa ʻoku fepaki mo e Lea ʻo e Potó. ʻOku maluʻi fēfē kitautolu ʻe he talangofua ki he Lea ʻo e Potó?

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 90:2, 5, 14–16

ʻOku maʻu ʻe he Kau Palesitenisī ʻUluakí ʻa e “ngaahi kī ʻo e puleʻangá.”

ʻE lava ke tokoni e ngaahi fakahinohino ʻa e ʻEikí fekauʻaki mo e Kau Palesitenisī ʻUluakí ʻi he 1833 (Siosefa Sāmita, Sitenei Likitoni pea mo Feletiliki G. Uiliamisi) ke fakamālohia e fakamoʻoni ʻa e fānaú ki he Kau Palesitenisī ʻUluaki ʻo e ʻaho ní.

Ngaahi ʻEkitivitī ʻe Ala Fakahokó

  • Fakaafeʻi e fānaú ke fekumi ʻi he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 90:14–16 pea hiki e niʻihi ʻo e ngaahi meʻa ne kole ange ʻe he ʻEikí ke fai ʻe he Kau Palesitenisī ʻUluakí. Fakaʻaliʻali ki he fānaú ha tā ʻo e Kau Palesitenisī ʻUluaki lolotongá, pea vahevahe ha meʻa fekauʻaki mo kinautolu. (Te ke lava ʻo lau honau piokālafí ʻi he “Kau Palōfita Moʻuí mo e Kau Taki ʻo e Siasí” ʻi he ChurchofJesusChrist.org.) Vahevahe hoʻo fakamoʻoni ki honau ngaahi fatongia fakalangí mo e ngaahi tāpuaki kuó ke maʻu mei he muimui ki heʻenau faleʻí.

  • Fakamanatu mo e fānaú ha meʻa ne akoʻi ʻe ha mēmipa ʻo e Kau Palesitenisī ʻUluakí. Lau fakataha leva ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 90:5. Fakamahinoʻi ange ko e “kau maʻu mafai ʻo e ngaahi folofola ʻa e ʻOtuá” ko ha ngaahi fakahā ia pe ko e kau palōfita ia ʻoku nau maʻu e ngaahi fakahaá. ʻOku ʻuhinga ki he hā ke “maʻu ʻa e ngaahi mafai ʻo e ngaahi folofolá … ko ha meʻa maʻamaʻa”? Te tau fakahaaʻi fēfē ʻoku mahuʻinga kiate kitautolu ʻa e kau palōfitá mo e ngaahi meʻa ʻoku nau akoʻí?

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 91

ʻE lava ke tokoni ʻa e Laumālié ke u ʻiloʻi ʻa e meʻa ʻoku moʻoní.

ʻI hoʻo lau e folofola ʻa e ʻEikí kia Siosefa Sāmita fekauʻaki mo e ʻApokelefá, fakakaukau ki he founga ʻe lava ai e faleʻi ko ʻení ʻo tokoni ke fakafaikehekeheʻi ʻe he fānaú ʻa e moʻoní mo e meʻa ʻoku halá ʻa ia te nau fehangahangai mo ia ʻi heʻenau moʻuí.

Ngaahi ʻEkitivitī ʻe Ala Fakahokó

  • Lau fakataha ʻa e fakamatala ʻi he ʻuluʻi fakamatala ʻo e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 91 ke tokoni ke mahino ki he fānaú pe ko e hā ʻa e ʻApokelefá (vakai foki, Fakahinohino ki he Ngaahi Folofolá, “ʻApokelefá,” scriptures.ChurchofJesusChrist.org). Tokoniʻi e fānaú ke nau fakakaukau ki ha ngaahi feituʻu kehe, hangē ko e mītiá, ʻa ia te tau ala maʻu ai ha “ngaahi meʻa lahi… ʻoku moʻoni” mo ha “ngaahi meʻa lahi… ʻoku ʻikai moʻoni” (veesi 1–2). Fakaafeʻi leva e fānaú ke kumi ʻa e vahe 91 ke ʻilo ʻa e meʻa naʻe folofola ʻaki ʻe he ʻEikí te tau lava ʻo fai ke fakafaikehekeheʻi ʻa e moʻoní mo ia ʻoku halá.

  • Lau fakataha ʻa e Tokaāteline mo e Ngaahi Fuakava 91:4–6, pea ʻeke ki he fānaú pe ko e hā ʻoku akoʻi mai ʻe he ngaahi veesi ko ʻení fekauʻaki mo e Laumālie Māʻoniʻoní. Fakaafeʻi e fānaú ke vahevahe ha aʻusia fakataautaha ʻi ha taimi ne “[fakahā ai] ʻe he Laumālié ʻa e moʻoní” kiate kinautolú. Vahevahe foki hoʻo ngaahi aʻusia pē ʻaʻaú. Ko e hā ha toe ngaahi founga kehe ʻe lava ke tokoni ai e Laumālié kiate kitautolu?

ʻĪmisi
fakaʻilonga akó

Poupouʻi e Ako ʻi ʻApí

Fakaafeʻi ʻa e fānaú ke vahevahe mo honau fāmilí ʻa e meʻa ne nau ako he ʻahó ni fekauʻaki mo hono tokangaʻi honau sinó mo e laumālié pe ko ʻenau ngaahi taumuʻa ke talangofua ki he Lea ʻo e Potó.

Fakatupulaki ʻEtau Founga Akoʻí

Fekumi ki ha ueʻi fakalaumālie pē ʻaʻau. Ko e ngaahi fokotuʻutuʻu fakalēsoni ko ʻení ʻoku ʻikai ko ha ngaahi fakahinohino ia ke muimui pau ki ai ʻi hoʻo faiakó. Ka ke fakaʻaongaʻi kinautolu ko ha ngaahi fakakaukau ke ne langaki ai ha ueʻi fakalaumālie pē ʻaʻau ʻi hoʻo fakalaulauloto ki he ngaahi fie maʻu ʻa e fānau ʻokú ke akoʻí. (Vakai, Ko e Faiako ʻi he Founga ʻa e Fakamoʻuí,7.)

Paaki