Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 2021
9–15 ʻAokosi. Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 88: “Fokotuʻu … Ha Fale ʻo e ʻOtuá”


“9–15 ʻAokosi. Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 88: ‘Fokotuʻu … Ha Fale ʻo e ʻOtuá,’” Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Palaimelí: Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 2021 (2020)

“9–15 ʻAokosi. Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 88,” Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Palaimelí: 2021

ʻĪmisi
loki mo hono ngaahi sea mo e sea lōloa

9–15 ʻAokosi

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 88

“Fokotuʻu… Ha Fale ʻo e ʻOtuá”

ʻOku faleʻi mai ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 88:118, ke “Feakoʻiʻaki ʻiate kimoutolu ʻa e ngaahi lea ʻo e potó.” Ko e hā ha “ngaahi lea ʻo e potó” ʻi he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 88 ʻoku ngali mahuʻinga ki he fānau ʻokú ke akoʻí?

Lekooti Hoʻo Ngaahi Ongó

ʻĪmisi
fakaʻilonga feʻinasiʻakí

Fakaafeʻi e Feʻinasiʻakí

Talaange ki he fānaú ʻoku finangalo ʻa e Tamai Hēvaní mo Sīsū Kalaisi ke hokohoko atu ʻetau akó ʻi he kotoa ʻo ʻetau moʻuí. Kole ange leva ke nau vahevahe ha meʻa ʻoku nau ako ki ai ʻi ʻapi, akoʻangá pe ʻi he lotú.

ʻĪmisi
fakaʻilonga akoʻí

Akoʻi e Tokāteliné: Fānau Iiki Angé

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 88:63

ʻOku finangalo ʻa e ʻOtuá ke u ofi kiate Ia.

Ko e hā te ke lava ʻo fai ke tokoniʻi e fānau ʻokú ke akoʻí ke nau ongoʻi ʻoku ʻi heʻenau moʻuí ʻa e ʻOtuá?

Ngaahi ʻEkitivitī ʻe Ala Fakahokó

  • ʻI hoʻo lau ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 88: 63, fakaafeʻi e fānaú ke nau fakatātaaʻi ha niʻihi ʻo e ngaahi lea ʻoku nau fanongo ki aí. Hangē ko ʻení, ʻe lava ke nau ʻai ke pehē ʻoku nau fekumi ki ha meʻa pe tukituki.

  • Kole ki ha taha ʻo e fānaú ke ne pukepuke ha fakatātā ʻo Sīsū ʻi muʻa ʻi he lokí kae tuʻu ʻi mui ʻa e toenga ʻo e fānaú. Fakaafeʻi e fānaú ke nau manga ki muʻa he taimi kotoa pē ʻokú ke lea ʻaki ai ha meʻa ʻe lava ke tau fai ke tau ofi ange ai ki he Fakamoʻuí pea manga ki mui ʻi he taimi ko ia ʻokú ke lea ʻaki ai ha meʻa ʻokú ne ʻai ke tau mamaʻo ange ai mei he Fakamoʻuí. Fakamoʻoni ange ko e taimi ko ia ʻoku tau feinga ai ke toe ofi ange ki he ʻEikí, ʻokú Ne toe ofi mai ange ai kiate kitautolu.

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 88:118

ʻOku finangalo ʻa e Tamai Hēvaní ke u ako.

“Ko e ako fakaʻatamaí ko ha konga mahuʻinga ia ʻo e palani ʻa e Tamai Hēvaní ke tokoniʻi koe ke ke hoko ʻo hangē ai ko Iá. … ʻE mahuʻinga kiate koe hoʻo ako fakaʻatamaí lolotonga hoʻo moʻui ʻi he māmaní pea ʻi he moʻui ka hoko maí” (Ki Hono Fakamālohia ʻo e Toʻu Tupú, 9).

Ngaahi ʻEkitivitī ʻe Ala Fakahokó

  • Fakaʻaliʻali ha tā ʻo ha ʻapiako pe tā fakatātaaʻi ia ʻi he palakipoé, pea fakaafeʻi e fānaú ke nau fakamatalaʻi ko e hā ʻa e ʻapiako pea mo e meʻa ʻoku hoko aí. Fakamatala fekauʻaki mo e ʻapiako ne kamata ʻe Siosefa Sāmitá (vakai, “Vahe 31: Ko e Lea ʻo e Potó,” Ngaahi Talanoa ʻo e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakavá, 119–22). Fakaʻaliʻali ki he fānaú ha ngaahi fakatātā ʻo ha ʻapi, falelotu, pea mo ha temipale pea fehuʻi ange kiate kinautolu pe ʻoku tatau fēfē nai ʻa e ngaahi feituʻú ni mo e ngaahi ʻapiakó.

  • Hivaʻi ha foʻi hiva fekauʻaki mo e akó, hangē ko e “Fekumi, Fifili pea mo Lotu” (Tohi Hiva ʻa e Fānaú, 66). ʻEke ki he fānaú pe ko e hā e meʻa ʻoku nau saiʻia ke ako ki aí.

  • Lau ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 88:118, pea fakamamafaʻi ʻa e kupuʻi lea “feakoʻiʻaki ʻiate kimoutolú.” Vahevahe ha ngaahi poto kuó ke ako mei he fānau takitaha ʻi hoʻo kalasí pea fakaafeʻi kinautolu ke vahevahe ha poto kuo nau ako.

    ʻĪmisi
    fānau ʻoku nau ako e folofolá

    ʻOku totonu ke tau fekumi ki he potó mo e ʻiló.

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 88:119

Ko e temipalé ko e fale ia ʻo e ʻOtuá.

Fakakaukau ki he founga te ke tokoniʻi ai e fānaú ke nau ongoʻi ʻofa ki he temipalé pea loto holi ke moihū ki he ʻEikí ʻi he taimi ʻoku nau mateuteu aí.

Ngaahi ʻEkitivitī ʻe Ala Fakahokó

  • Fakaʻaliʻali ki he fānaú e founga ke faʻu ai ha “taua” ʻo ha temipale ʻaki hono hiki honau nimá ki ʻolunga pea fakafehokotaki honau ʻuluʻulutuhú. Lau ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 88:119, pea kole ange ke nau ʻai ha taua ʻi he taimi kotoa pē ʻokú ke lea ʻaki ai ʻa e foʻi lea ko e “falé.” Fakamatalaʻi ange naʻe finangalo e Tamai Hēvaní ke langa ʻe Siosefa Sāmita mo e Kāingalotú ha temipale pe “fale ʻo e ʻOtuá.” Fakaʻaliʻali ha fakatātā ʻo ha temipale ofi mai ʻi hoʻo talanoa fekauʻaki mo e faikehekehe ʻo ha temipale mo ha falelotu ʻo e Siasí.

  • Vahevahe hoʻo fakamoʻoni ki he temipalé, pea hivaʻi fakataha ha foʻi hiva fekauʻaki mo e temipalé, hangē ko e “Fie Siofia ha Temipale” (Tohi Hiva ʻa e Fānaú, 99). Fakaafeʻi ʻa e fānaú ke nau tā ha fakatātā ʻo kinautolu ʻoku nau ō ki he temipalé.

ʻĪmisi
fakaʻilonga akoʻí

Akoʻi e Tokāteliné: Fānau Lalahi Angé

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 88:68, 74

ʻE lava ke fakamaʻa au ʻe Sīsū Kalaisi mei he angahalá.

ʻOku ʻuhinga e fakamāʻoniʻoniʻí ke maʻa mo haohaoa. Te ke tokoniʻi fēfē ke mahino ki he fānau ʻokú ke akoʻí ʻe lava ke fakamāʻoniʻoniʻi kinautolu ʻi heʻenau muimui kia Sīsū Kalaisí?

Ngaahi ʻEkitivitī ʻe Ala Fakahokó

  • Fakaafeʻi ha taha ʻo e fānaú ke lau leʻolahi ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 88:68 pea mo ha taha kehe ke ne lau e veesi 74. Kole ki he fānaú ke nau fakafanongo ke ʻiloʻi ha kupuʻi lea ʻoku ʻasi ʻi he ongo veesi fakatouʻosi ko ʻení. ʻOku tau “fakamāʻoniʻoniʻi” fēfē ʻa kitautolu? (Kapau ʻe fie maʻu, tokoniʻi e fānaú ke kumi ʻa e “Fakamāʻoniʻoniʻí” ʻi he Fakahinohino Ki he Ngaahi Folofolá.) Tā ʻi he palakipoé ha fakatātā ʻo ha foʻi haati, nima, pea mo ha vaʻe. Tokoni ki he fānaú ke nau fakakaukau ki he meʻa ʻoku ngali ʻuhinga ki ai ʻa e “fakamāʻoniʻoniʻi” mo “fakamaʻa” hotau lotó, nimá mo e vaʻé. ʻOku tokoniʻi fēfē nai kitautolu ʻe he Fakamoʻuí ke tau fakahoko ʻení? ʻE founga fēfē haʻatau fakaʻaongaʻi hotau lotó, nimá, mo e vaʻé ke hoko ʻo hangē ange ko Sīsuú?

  • Fakamatalaʻi ange naʻe finangalo e ʻEikí ke fakamāʻoniʻoniʻi ʻe Hono kakaí ʻa kinautolu kimuʻa pea lava ke hū ki he temipalé. Fakakaukau ke fakaafeʻi ha talavou pe finemui ʻoku ʻi ai haʻane lekomeni temipale ke ʻaʻahi atu ki he kalasí. Fakaafeʻi ia ke ne fakaʻaliʻali ki he fānaú e fōtunga ʻo ha lekomeni pea aleaʻi ʻa e meʻa te nau lava ʻo fai ke moʻui taau ke maʻu ai iá, pea vahevahe hono ʻuhinga ʻoku mahuʻinga ai ke ʻi ai ha lekomeni temipale naʻa mo e taimi ʻoku ʻikai ke tau nofo ofi ai ki ha temipalé.

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 88:77–80, 118

ʻOku finangalo ʻa e Tamai Hēvaní ke u ako.

ʻE lava ke ke tokoni ke mahino ki he fānaú ʻe lava ke teuteuʻi kinautolu ʻe he ako fekauʻaki mo e ngaahi meʻa fakalaumālie mo fakatuʻasinó fakatouʻosi ke nau ngāue maʻá e ʻEikí.

Ngaahi ʻEkitivitī ʻe Ala Fakahokó

  • Hiki ʻi he palakipoé ʻa e Ko e hā, ʻUhingá, mo e Foungá. Fakaafeʻi e fānaú ke lau tautau toko ua ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 88:77–79 pea hiki ha lisi ʻo e ko e hā ʻoku finangalo e ʻEikí ke tau ako ki aí. Hili iá pea kole ange ke nau fekumi ʻi he veesi 80 ke ʻiloʻi pe ko e hā ʻa e ʻuhinga ʻokú Ne finangalo ai ke tau akó. ʻE lava leva ke nau kumi he veesi 118 ke ʻiloʻi e founga ʻoku totonu ke tau ako aí. Ko e hā ʻoku tau ako mei he ngaahi veesi ko ʻení ʻo fekauʻaki mo e vakai ʻa e ʻEikí kau ki he ako fakaʻatamaí mo e ʻiló?

  • Fakaʻaliʻali ha mape ʻo e māmaní, pea lau fakataha ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 88:79. Ko e hā ʻoku mahuʻinga ai ke tau ako fekauʻaki mo e ngaahi fonua kehé mo honau anga fakafonuá? Kapau kuó ke ʻeva pe ko e fānau ʻokú ke akoʻí pe nofo ʻi ha fonua kehe, fakaʻaliʻali ha ngaahi meʻa ʻokú ne fakafofongaʻi e anga fakafonua ʻo e fonuá pea vahevahe ʻa e meʻa naʻá ke akó.

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 88:119–26

“Fokotuʻu… Ha Fale ʻo e ʻOtuá.”

ʻE lava ke tokoni kiate kitautolu e ngaahi fakahinohino ʻa e ʻEikí fekauʻaki mo e “fale ʻo e ʻOtuá” ʻi heʻetau langa ʻetau moʻuí mo hotau ʻapí.

Ngaahi ʻEkitivitī ʻe Ala Fakahokó

  • Fakaafeʻi ʻa e fānaú ke fili ha ngaahi foʻi lea ʻe fitu ʻoku nau fakamatalaʻi honau ʻapí pe ko ha ʻapi ʻe taha kuo nau ʻaʻahi ki ai. Hili iá, kole ange ke nau lau ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 88:119 pea kumi e ngaahi foʻi lea ʻe fitu ʻoku fakaʻaongaʻi ʻe he ʻEikí ke fakamatalaʻi ʻaki Hono falé. Tokoniʻi e fānaú ke fakakaukau ki ha ngaahi founga te nau lava ʻo ngaohi ai honau ʻapí ko ha “fale ʻo e ʻOtuá.”

  • ʻOange ki he fānau takitaha ha kupuʻi lea mei he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 88:119–26 ke ne tā fakatātaaʻi. ʻI he taimi ʻoku nau fefakahāʻaki ai ʻenau ngaahi fakatātaá, tuku ke kumi ʻe he fānaú e ngaahi veesi ke mateʻi pe ko e fē ʻa e kupuʻi lea ʻoku fakafofongaʻi ʻe he fakatātā takitaha.

  • Hiki ʻi he palakipoé ʻa e Fakahoko mo e ʻOua ʻe Fakahoko. Fakaafeʻi e fānaú ke lau ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 88:119–26 pea hiki ha ngaahi meʻa ne finangalo e ʻEikí ke fakahoko pe ʻikai fakahoko ʻe he Kāingalotú ke mateuteu ke ako ʻi he temipalé. ʻE lava ke nau kumi ʻi he tikisinalé e ngaahi foʻi lea ʻoku ʻikai ke nau maheni mo iá. Fakaafeʻi e fānaú ke fili ha meʻa te nau kamata fakahoko pe ha meʻa he ʻikai te nau fakahoko.

ʻĪmisi
fakaʻilonga akó

Poupouʻi e Ako ʻi ʻApí

Fakaafeʻi e fānaú ke tohi pe tā fakatātaaʻi ha meʻa ʻe taha kuo nau ako pea ʻoku nau loto ke vahevahe mo honau ngaahi fāmilí.

Fakatupulaki ʻEtau Founga Akoʻí

Tokoniʻi ʻa e fānau iiki angé ke kau ʻi he ngaahi fealēleaʻaki ʻi he ongoongoleleí. Mahalo naʻa fie maʻu ke ke mohu founga ke fai ha fealeaʻaki mo e fānau iiki angé. Hangē ko ʻení, te ke lava ʻo ʻomi ki he kalasí ha meʻa ʻe lava e fānaú ʻo pukepuke ʻi he hoko e taimi ke nau lea aí.

Paaki