Fuakava Foʻoú 2023
Fakamatala Fakalahi E: Ko Hono Teuteuʻi ʻo e Fānaú ki he Moʻui Kakato ʻi he Hala ʻo e Fuakava ʻa e ʻOtuá


“Fakamatala Fakalahi E: Ko Hono Teuteuʻi ʻo e Fānaú ki he Moʻui Kakato ʻi he Hala ʻo e Fuakava ʻa e ʻOtuá,” Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Palaimelí: Fuakava Foʻoú 2023 (2022)

“Fakamatala Fakalahi E,” Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Palaimelí: Fuakava Foʻoú 2023

Fakamatala Fakalahi E

Ko Hono Teuteuʻi ʻo e Fānaú ki he Moʻui Kakato ʻi he Hala ʻo e Fuakava ʻa e ʻOtuá

ʻI he ngaahi māhina ʻoku ʻi ai ha Sāpate ʻe nimá, ʻoku poupouʻi ʻa e kau faiako Palaimelí ke fetongi ʻa e fokotuʻutuʻu kuo fakataimitēpileʻi ki he Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Aú ʻi he Sāpate nimá ʻaki ha ʻekitivitī ako ʻe taha pe lahi ange mei heni.

Ngaahi Tefitoʻi Moʻoni mo e Ngaahi Ouau ʻo e Ongoongolelei ʻo Sīsū Kalaisí

ʻOku akoʻi mai ʻe he tokāteline ʻo Kalaisí ʻa e founga ke foki ai ki he ʻOtuá.

ʻI he taimi naʻe hā ai ʻa Sīsū Kalaisi ki he kakai ʻi he ongo ʻAmeliká, naʻá Ne akoʻi kiate kinautolu ʻEne tokāteliné. Naʻá ne pehē te tau lava ʻo hū ki he puleʻanga ʻo e ʻOtuá kapau te tau maʻu ʻa e tuí, fakatomala, papitaiso, maʻu ʻa e Laumālie Māʻoniʻoní, pea kātaki ki he ngataʻangá (vakai, 3 Nīfai 11:31–40; Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 20:29). ʻE lava ke tokoni atu e ngaahi ʻekitivitī ʻi laló ke ke akoʻi ki he fānaú ʻe tokoniʻi kitautolu ʻe he ngaahi tefitoʻi moʻoni mo e ngaahi ouau ko ʻení ke tau ofi ange ai ki he Fakamoʻuí ʻi he kotoa ʻo ʻetau moʻuí.

Ke ʻilo lahi ange ki he tokāteline ʻo Kalaisí, vakai, 2 Nīfai 31.

Ngaahi ʻEkitivitī ʻe Ala Fakahokó

  • ʻOange ki he fānaú ha ngaahi fakatātā ʻoku nau fakafofongaʻi ʻa e tui kia Sīsū Kalaisí, fakatomalá, papitaisó mo e hilifakinimá (vakai, Tohi Fakatātā ʻo e Ongoongoleleí, 1, 111, 103, mo e 105). Lau pe lau maʻuloto mo e fānaú ʻa e tefito ʻo e tui hono faá, pea kole ange ke hiki hake ʻenau ngaahi fakatātaá ʻi he taimi ʻoku lau ai ki he tefitoʻi moʻoni pe ouau ko iá. Tokoni ke mahino ki he fānaú ʻa e founga ʻoku tokoniʻi ai kitautolu ʻe he ngaahi tefitoʻi moʻoni mo e ngaahi ouau takitaha ko ʻení ke tau hoko ʻo tatau ange mo e Tamai Hēvaní mo Sīsū Kalaisí.

  • Te ke tokoni fēfē ke mahino ki he fānaú ko e tuí, fakatomalá, papitaisó, mo e hilifakinimá ʻoku ʻikai ko ha meʻa ʻoku hoko tuʻo taha pē ka ʻokú ne tākiekina ʻetau tupulaki fakalaumālié ʻi he kotoa ʻo ʻetau moʻuí? Hangē ko ʻení, te ke lava ʻo fakaʻaliʻali ange ha fakatātā ʻo ha tengaʻi ʻakau mo ha fuʻu ʻakau lahi (pe tā ʻa e ngaahi meʻá ni ʻi he palakipoé). Tokoniʻi kinautolu ke fakakaukau ki he ngaahi meʻa ʻe tokoni ke tupu ʻa e tengaʻi ʻakaú ʻo hoko ko ha fuʻu ʻakau lahi, hangē ko e vaí, kelekelé, mo e laʻaá. Tokoni ke nau ʻiloʻi ʻoku hangē ʻeni ko e ngaahi meʻa ʻoku tau fai ke tau ofi ange ai ki he ʻOtuá ʻi he kotoa ʻo ʻetau moʻuí—ko hono langaki ʻetau tui kia Sīsū Kalaisí, fakatomala ʻi he ʻaho takitaha, moʻui ʻaki ʻetau ngaahi fuakava ʻo e papitaisó, pea fakafanongo ki he Laumālie Māʻoniʻoní.

  • Vahevahe mo e fānaú ʻa e talanoa fekauʻaki mo e foʻi ʻoné mei he pōpoaki ʻa ʻEletā Teili G. Lenilaní, “ʻE Tokoni Fēfē Nai e Fakatomalá ke u Ongoʻi Fiefia?” (Liahona, Tīsema 2017, 70–71 [ChurchofJesusChrist.org]). ʻI ha ngaahi taimi kehekehe lolotonga e talanoá, fakaafeʻi e fānaú ke nau fakakaukau ki he ongo naʻe maʻu ʻe ʻEletā Lenilaní. Ko e hā ʻoku tau ongoʻi fiefia ai ʻi he taimi ʻoku tau fakatomala aí? Vahevahe mo e fānaú ʻa e fiefia mo e ʻofa naʻá ke ongoʻi ʻi he taimi naʻá ke kole ai ki he Tamai Hēvaní ke fakamolemoleʻi koé.

Papitaiso

Naʻe fokotuʻu ʻe Sīsū Kalaisi ha sīpinga maʻaku ʻi he taimi naʻá Ne papitaiso aí.

Neongo naʻe ʻikai ha angahala ʻa Sīsū, ka naʻe papitaiso Ia ke ne fokotuʻu ha sīpinga haohaoa ʻo e talangofua ki he Tamai Hēvaní (vakai, 2 Nīfai 31:6–10).

Ke ʻilo lahi ange kau ki he papitaisó, vakai, Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 20:37; Ngaahi Tefito ʻo e Ongoongoleleí, “Papitaisó,” topics.ChurchofJesusChrist.org.

Ngaahi ʻEkitivitī ʻe Ala Fakahokó

  • Fakaʻaliʻali ha fakatātā ʻo hono papitaiso ʻo e Fakamoʻuí mo e papitaiso ʻo ha taha kehe (pe vakai, Tohi Fakatātā ʻo e Ongoongoleleí, fika 35 mo e fika 103 pe fika 104). Kole ki he fānaú ke nau vahevahe ʻa e meʻa ʻoku kehé pea mo e meʻa ʻoku tatau ʻi he ongo fakatātaá. Lau fakataha ʻa e Mātiu 3:13–17 pe “Vahe 10: Ko Hono Papitaiso ʻo Sīsuú” ʻi he Ngaahi Talanoa ʻo e Fuakava Foʻoú, 26–29, ChurchofJesusChrist.org. Tuku ki he fānaú ke nau tuhu ki he ngaahi meʻa ʻi he ʻū fakatātaá ʻoku ʻasi ʻi he laukongá. Talanoa ki he fānaú fekauʻaki mo hoʻo ʻofa ki he Fakamoʻuí pea mo hoʻo holi ke muimui kiate Iá.

  • Fanongo pe hivaʻi ha foʻi hiva fekauʻaki mo e papitaisó, hangē ko e “ʻI he Papitaiso ʻa Sīsū Kalaisí” (Liahona, Fēpueli 2015). Ko e hā ʻoku tau ako mei he hiva ko ʻení fekauʻaki mo e papitaisó? Lau ʻa e 2 Nīfai 31:9–10, pea fakaafeʻi ʻa e fānaú ke nau fanongo ki he ʻuhinga ne papitaiso ai ʻa Sīsū Kalaisí. Fakaafeʻi ke nau tā ha fakatātā ʻo kinautolu ʻi honau ʻaho papitaisó.

Te u lava ʻo fili ke fai ha fuakava mo e ʻOtuá pea papitaiso.

ʻOku mahulu hake ʻa e teuteu ki he papitaisó ʻi he teuteu pē ki ha meʻa ʻoku hokó. ʻOku ʻuhinga ia ke teuteu ke fai ha fuakava pea tauhi ʻa e fuakava ko iá ʻi he kotoa ʻo e moʻuí. Fakalaulauloto ki he founga te ke lava ai ʻo tokoni ke mahino ki he fānaú ʻa e fuakava te nau fai mo e Tamai Hēvaní ʻi heʻenau papitaisó, ʻa ia ʻoku kau ai ʻa e ngaahi palōmesi ʻokú Ne fai kiate kinautolú mo e ngaahi palōmesi ʻoku nau fai kiate Iá.

Ngaahi ʻEkitivitī ʻe Ala Fakahokó

  • Fakamatalaʻi ange ko e fuakavá ko ha palōmesi ʻi he vahaʻa ʻo ha tokotaha mo e Tamai Hēvaní. ʻI heʻetau feinga ke tauhi ʻetau ngaahi palōmesi ki he ʻOtuá, ʻoku palōmesi mai e ʻOtuá ke tāpuakiʻi kitautolu. Hiki ʻi he palakipoé Ko ʻEku Ngaahi Palōmesi ki he ʻOtuá mo e Ngaahi Palōmesi ʻa e ʻOtuá kiate Aú. Lau fakataha ʻa e Mōsaia 18:10, 13 mo e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 20:37, pea tokoniʻi e fānaú ke nau faʻu ha lisi ʻo e ngaahi palōmesi ʻoku nau maʻú ʻi lalo ʻi he ngaahi ʻuluʻi tohi totonú (vakai foki, Dallin H. Oaks, “Ko Hoʻo Fuakava ʻi he Papitaisó,” Kaumeʻa, Fēpueli 2021, 2–3). Vahevahe ʻa e founga kuo tāpuekina ai koe ʻe he Tamai Hēvaní ʻi hoʻo feinga ke tauhi hoʻo ngaahi fuakava ʻo e papitaisó.

  • Fakaʻaliʻali ki he fānaú ha ngaahi fakatātā ʻo e ngaahi meʻa naʻe fai ʻe Sīsū Kalaisi ʻi Heʻene kei ʻi he māmaní (ki ha ngaahi sīpinga, vakai, Tohi Fakatātā ʻo e Ongoongoleleí, fika 33–49). Tuku ki he fānaú ke fakamatalaʻi e meʻa ʻoku fai ʻe Sīsū he fakatātā takitaha. Lau ʻa e Mōsaia 18:8–10, 13, pea fakaafeʻi ʻa e fānaú ke fanongo ki he ngaahi meʻa ʻoku nau palōmesi ke fai ʻi heʻenau papitaisó (vakai foki, “Ko e Fuakava ʻo e Papitaisó,” Ko e Kaumeʻá, Fēpueli 2019, 7; Liahona, Fēpueli 2019, K3). ʻE tākiekina fēfē ʻe he ngaahi palōmesi ko ʻení ʻetau ngaahi ngāué ʻi he ʻaho kotoa pē? Fakaafeʻi e fānaú ke tā ha fakatātā ʻo kinautolu ʻoku nau tokoniʻi ha taha ʻo hangē ne mei fai ʻe Sīsuú. Pe te ke ngaohi ha pine faingofua ʻoku hā ai e huafa ʻo e Fakamoʻuí maʻá e fānaú.

    ʻĪmisi
    ko e tamasiʻi ʻoku papitaiso

    ʻI heʻetau papitaisó, ʻoku tau fai ha ngaahi palōmesi ki he ʻOtuá pea ʻokú Ne fai mai ha ngaahi palōmesi kiate kitautolu.

Hilifakinima

ʻI hono hilifakinima aú, ʻoku ou hoko ko ha mēmipa ʻo e Siasi ʻo Sīsū Kalaisi ʻo e Kau Māʻoniʻoni ʻi he Ngaahi ʻAho Kimui Ní.

ʻOku ʻomi ʻe he hoko ko ha mēmipa ʻo e Siasi ʻo Sīsū Kalaisi ʻo e Kau Māʻoniʻoni ʻi he Ngaahi ʻAho Kimui Ní ha ngaahi tāpuaki lahi, kau ai ʻa e ngaahi faingamālie ke kau longomoʻui ʻa e fānaú ʻi he ngāue ʻa e ʻOtuá.

Ke ako lahi ange fekauʻaki mo e hilifakinimá mo e meʻa-foaki ʻo e Laumālie Māʻoniʻoní, vakai, Gary E. Stevenson, “ʻE Tokoniʻi Fēfē Koe ʻe he Laumālie Māʻoniʻoní?,” Liahona, Mē 2017, 117–20; Ngaahi Tefito ʻo e Ongoongoleleí, “Laumālie Māʻoniʻoní,” topics.ChurchofJesusChrist.org.

Ngaahi ʻEkitivitī ʻe Ala Fakahokó

  • Fakaafeʻi ha taha naʻe toki papitaiso mo hilifakinima ke haʻu ki he kalasí ʻo vahevahe pe ko e hā naʻá ne ongoʻi ʻi he hilifakinimá. Ko e hā hono ʻuhinga ki he tokotaha ko ʻení ke hoko ko ha mēmipa ʻo e Siasi ʻo Sīsū Kalaisi ʻo e Kau Māʻoniʻoni ʻi he Ngaahi ʻAho Kimui Ní. Tokoniʻi e fānaú ke nau fakakaukau ki ha ngaahi founga te nau lava ʻo tauhi ai ʻenau fuakava ʻi he papitaisó ʻi heʻenau hoko ko e kāingalotu ʻo e Siasí (hangē ko e tokoni ki he niʻihi kehé, fakaafeʻi e niʻihi kehé ke ako lahi ange fekauʻaki mo Sīsū, lotu ʻi he ngaahi fakatahá, mo e ngaahi alā meʻa peheé). Vahevahe ʻa e founga kuo tokoniʻi ai koe ʻe hono fakahoko ʻo e ngaahi meʻa ko ʻení ke ke ongoʻi ʻa e fiefia ʻi hoʻo hoko ko ha mēmipa ʻo e Siasi ʻo Kalaisí.

  • Fakaʻaliʻali ha fakatātā ʻo e kakai ʻi he Vai ʻo Molomoná (vakai, Tohi Fakatātā ʻo e Ongoongoleleí, fika 76), pea kole ki he fānaú ke nau fakamatalaʻi ʻa e meʻa ʻoku nau mamata ki ai ʻi he fakatātaá. Fai e talanoa ʻo hono papitaiso ʻo ʻAlamā mo hono kakaí (vakai, Mōsaia 18:1–17; “Vahe 15: Ko e Akonaki mo e Fai Papitaiso ʻa ʻAlamaá,” Ngaahi Talanoa ʻo e Tohi ʻa Molomoná, 43–44.ChurchofJesusChrist.org Toe vakaiʻi ʻa e Mōsaia 18:8–9 pea fakaafeʻi ʻa e fānaú ke nau fai ha ngaahi ngāue ke tokoniʻi ke nau manatuʻi ʻa e ngaahi meʻa naʻe loto-fiemālie ʻa e kakaí ke fai ʻi heʻenau hoko ko e kau mēmipa ʻo e Siasi ʻo Kalaisí. Vahevahe ha meʻa naʻá ke aʻusia ʻi ha taimi naʻá ke siotonu ai ʻi he ngāue ʻa e kāingalotu ʻo e Siasí ʻi he ngaahi founga ko ʻení.

ʻI hono hilifakinima aú, ʻoku ou maʻu ai ʻa e meʻa-foaki ʻo e Laumālie Māʻoniʻoní.

ʻI hono papitaiso mo hilifakinima kitautolú, ʻoku palōmesi ʻa e Tamai Hēvaní ʻe “ʻiate [kitautolu] maʻu ai pē ʻa Hono Laumālié” (Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 20:77) ʻOku ui ʻa e meʻa-foaki fakaʻofoʻofa ko ʻeni mei he ʻOtuá ko e meʻa-foaki ʻo e Laumālie Māʻoniʻoní.

Ngaahi ʻEkitivitī ʻe Ala Fakahokó

  • Lau ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 33:15, pea kole ki he fānaú ke nau fakafanongo pe ko e hā e meʻa-foaki makehe ʻoku foaki mai ʻe he Tamai Hēvaní ʻi he taimi ʻoku papitaiso mo hilifakinima ai kitautolú. Ke tokoni ke nau ʻilo lahi ange ki he founga ʻe tokoniʻi ai kinautolu ʻe he meʻa-foaki ʻo e Laumālie Māʻoniʻoní, toe vakaiʻi fakataha mo kinautolu ʻa e Sione 14:26; Kalētia 5:22–23; 2 Nīfai 32:5; 3 Nīfai 27:20. Te ke lava foki ʻo toe vakaiʻi ʻa e fakamatala “Ko e Laumālie Māʻoniʻoní Ko e …” (Liahona, Sune 2019, K12–K13).

  • Kimuʻa ʻi he kalasí, kole ki he mātuʻa ʻa ha toko taha pe tokolahi ange ʻo e fānaú ke nau vahevahe ʻa e founga kuo tāpuekina ai kinautolu koeʻuhí ko ʻenau maʻu ʻa e meʻa-foaki ʻo e Laumālie Māʻoniʻoní. ʻOkú Ne tokoniʻi fēfē kinautolu? ʻOku nau fanongo fēfē nai ki Hono leʻó?

  • Hivaʻi fakataha ha foʻi hiva fekauʻaki mo e Laumālie Māʻoniʻoní, hangē ko e “Ko e Laumālie Māʻoniʻoní” (Tohi Hiva ʻa e Fānaú, 56). Tokoni ke mahino ki he fānaú pe ko e hā ʻoku akoʻi kiate kinautolu ʻe he foʻi hivá fekauʻaki mo e founga ʻoku tokoniʻi ai kitautolu ʻe he Laumālie Māʻoniʻoní.

‘Oku malava ke folofola mai ʻa e Laumālie Māʻoniʻoní ʻi he ngaahi founga lahi.

Ko e fānau ko ia ʻoku nau lava ʻo ʻiloʻi ʻa e leʻo ʻo e Laumālié, te nau mateuteu ke maʻu ha fakahā fakataautaha ke tataki kinautolu ʻi he toenga ʻo ʻenau moʻuí. Akoʻi ange ʻoku lahi e ngaahi founga ʻe lava ke folofola mai ai ʻa e Laumālie Māʻoniʻoní kiate kitautolú.

Ngaahi ʻEkitivitī ʻe Ala Fakahokó

  • Tokoniʻi e fānaú ke nau fakakaukau ki ha ngaahi founga kehekehe te tau lava ai ʻo talanoa ki ha kaungāmeʻa ʻoku nofo mamaʻo, hangē ko ha faitohi, ʻīmeili, pe talanoa ʻi he telefoní. Akoʻi ange ʻe lava ʻo folofola mai ʻa e Tamai Hēvaní ʻo fakafou ʻi he Laumālie Māʻoniʻoní. Fakaʻaongaʻi e pōpoaki ʻa Palesiteni Tāleni H. ʻOakesi “ʻOku Folofola Fēfē Mai e Tamai Hēvaní Kiate Kitautolú?” ke tokoni ke mahino ki he fānaú ʻa e ngaahi founga kehekehe ʻoku folofola mai ai ʻa e Laumālié ki hotau ʻatamaí mo e lotó (Liahona, Māʻasi 2020, K2–K3).

  • Vahevahe ha aʻusia ʻi he taimi naʻe fetuʻutaki atu ai ʻa e Laumālie Māʻoniʻoní kiate koe, ʻi ha ngaahi fakakaukau ʻi ho ʻatamaí pe ʻi ha ongo ʻi ho lotó (vakai, Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 6:22–23; 8:2–3; vakai foki Henry B. Eyring, “Fakaava Ho Lotó ki he Laumālie Māʻoniʻoní,” Liahona, ʻAokosi 2019, K2–K3). Fakamoʻoni ki he fānaú ʻe lava ke tokoniʻi kinautolu ʻe he Laumālie Māʻoniʻoní ʻi he ngaahi founga tatau.

  • Tokoniʻi e fānaú ke nau fakakaukau ki ha ngaahi taimi ne nau ongoʻi ai ʻa e Laumālié—hangē ko ʻení, ʻi he taimi ʻoku hivaʻi ai ha foʻi hiva fekauʻaki mo e Fakamoʻuí pe taimi ʻoku nau fai ai ha meʻa lelei maʻá e niʻihi kehé. Tokoniʻi kinautolu ke nau fakatokangaʻi ʻa e ngaahi ongo fakalaumālie ʻoku ʻomi ʻe he Laumālie Māʻoniʻoní. ʻOkú ke pehē ko e hā ʻoku ʻomi ai ʻe he Laumālie Māʻoniʻoní ʻa e ngaahi ongo ko iá? Tokoniʻi e fānaú ke nau fakakaukau ki ha ngaahi meʻa ʻoku fiemaʻu ke tau fai ke fanongo ai ki he folofola mai ʻa e Laumālie Māʻoniʻoní. Talanoa fekauʻaki mo e meʻa ʻokú ke fai ke fanongo lelei ange ai ki he Laumālié.

Ko e Sākalamēnití

Ko e taimi ʻoku ou maʻu ai ʻa e sākalamēnití, ʻoku ou manatuʻi e feilaulau ʻa e Fakamoʻuí mo fakafoʻou ai ʻeku ngaahi fuakavá.

Naʻe foaki mai ʻe he Fakamoʻuí ʻa e sākalamēnití ke tokoni ke tau manatuʻi ʻEne feilaulau maʻatautolú mo fakafoʻou ʻetau ngaahi fuakavá. Koeʻuhí ko e ouau fakauike ko ʻení, ʻe lava ke hokohoko atu ʻetau fiefia ʻi he ngaahi tāpuaki ʻo hotau papitaisó ʻi he kotoa ʻo ʻetau moʻuí.

Ke ako lahi ange, vakai Mātiu 26:26–30; 3 Nīfai 18:1–12; Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 20:77, 79.

Ngaahi ʻEkitivitī ʻe Ala Fakahokó

  • Fakaafeʻi e fānaú ke nau valivali ʻa e “Fakafeʻiloaki ʻe Sīsū ʻa e Sākalamēnití ki he Kau Nīfaí” ʻi he Tohi Tā Valivali ʻo e Ngaahi Talanoa Mei he Folofolá: Tohi ʻa Molomoná (2019), 26. Kole ange ke nau tuhu ki he meʻa ʻoku fakakaukau ki ai ʻa e kakaí ʻi he fakatātaá. Lau ki he fānaú ha ngaahi konga ʻo e 3 Nīfai 18:1–12 pe “Vahe 45: Ko Hono Akoʻi ʻe Sīsū Kalaisi ʻo Kau ki he Sākalamēnití mo e Lotú,” Ngaahi Talanoa ʻo e Tohi ʻa Molomoná, 126–27.ChurchofJesusChrist.org Ko e hā te tau lava ʻo fai ke manatuʻi ʻa Sīsū Kalaisi lolotonga e sākalamēnití?

  • Kole ki he fānaú ke nau tala atu ha ngaahi meʻa ʻoku totonu ke nau manatuʻi maʻu pē ke fai, hangē ko hono haʻi honau suú pe fanofano kimuʻa pea nau kaí. Ko e hā ‘oku mahuʻinga ai ke manatuʻi ʻa e ngaahi meʻa ko ‘ení? Lau ʻa e Molonai 4:3 ki he fānaú, pea fakaafeʻi kinautolu ke nau fakafanongo ki he meʻa ʻoku tau palōmesi ke manatuʻi maʻu pē ʻi he taimi ʻoku tau maʻu ai ʻa e sākalamēnití. Ko e hā ʻoku mahuʻinga ai ke manatuʻi ʻa Sīsū Kalaisí? Tokoni ke mahino ki he fānaú ʻa e founga ʻoku tokoniʻi ai kitautolu ʻe he maá mo e vai ʻo e sākalamēnití ke tau manatuʻi ʻa e meʻa kuo fai ʻe Sīsū maʻatautolú (vakai, Molonai 4:3; 5:2).

  • Hiki ʻi he palakipoé “ʻOku ou palōmesi ke .” Lau ʻa e ongo lotu ʻo e sākalamēnití ki he fānaú (vakai, Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 20:77, 79). ʻI heʻenau fanongo ki ha palōmesi ʻoku tau fai ki he ʻOtuá, kiʻi taʻofi ʻo tokoni ke fakakakato ʻa e sētesi ʻi he palakipoé ʻaki ʻa e talaʻofa ne nau fanongo ki aí. Tokoni ke mahino kiate kinautolu ko e taimi ʻoku tau maʻu ai ʻa e sākalamēnití, ʻoku tau fai ʻa e ngaahi palōmesi tatau pē naʻa tau fai ʻi he papitaisó.

  • ʻOku ʻuhinga ki he hā ke toʻo kiate kitautolu ʻa e huafa ʻo Sīsū Kalaisí? Ke tokoni ke tali ʻe he fānaú ʻa e fehuʻi ko ʻení, vahevahe ha sīpinga ʻo ha meʻa ʻoku tau tohi ai hotau hingoá. Ko e hā ʻoku hiki ai hotau hingoá ʻi he ngaahi meʻa ko ʻení? Ko e hā ka finangalo ai ʻe Sīsū Kalaisi ke ʻai Hono huafá kiate kitautolú? Fakakaukau ke vahevahe ʻa e fakamatala ko ʻeni meia Palesiteni Lāsolo M. Nalesoni: “ʻOku kau ʻi hono toʻo kiate kitautolu e huafa ʻo e Fakamoʻuí hono fakahaaʻi mo fakamoʻoniʻi ki he niʻihi kehé—ʻi heʻetau tōʻongá mo e leá—ko e Kalaisí ʻa Sīsū” (“Ko e Hingoa Totonu ʻo e Siasí,” Liahona, Nōvema 2018, 88).

Mālohi ʻo e Lakanga Fakataulaʻeikí, Mafaí, mo e Ngaahi Kií

ʻOku tāpuakiʻi ʻe he ʻOtuá ʻEne fānaú ʻo fakafou ʻi he mālohi ʻo e lakanga fakataulaʻeikí.

ʻOku maʻu ʻe he fānau kotoa ʻa e ʻOtuá—ʻa e fefine mo e tangata, ʻa e talavou mo e matuʻotuʻa—ʻa e mālohi ʻo e ʻOtuá ʻi heʻenau tauhi ʻa e ngaahi fuakava kuo nau fai mo Iá. ʻOku tau fai ʻa e ngaahi fuakava ko ʻení ʻi heʻetau maʻu ʻa e ngaahi ouau ʻo e lakanga fakataulaʻeikí hangē ko e papitaisó (vakai, Tohi Tuʻutuʻuni Fakakātoá: Ko e Ngāue ʻi he Siasi ʻo Sīsū Kalaisi ʻo e Kau Māʻoniʻoni ʻi he Ngaahi ʻAho Kimui Ní, 3.5, ChurchofJesusChrist.org).

Ke ako lahi ange, vakai, Russell M. Nelson, “Ngaahi Koloa Fakalaumālie,” Liahona, Nōvema 2019, 76–79; “Ngaahi Tefitoʻi Moʻoni ʻo e Lakanga Fakataulaʻeikí,” vahe 3 ʻi he Tohi Tuʻutuʻuni Fakakātoá.

Ngaahi ʻEkitivitī ʻe Ala Fakahokó

  • Tokoniʻi e fānaú ke nau fakatokangaʻi ʻa e ngaahi tāpuaki ʻoku nau maʻu koeʻuhí ko e lakanga fakataulaʻeikí. Ke ʻoange ha ngaahi fakakaukaú, te ke lava ʻo fakahā ange ʻa e foʻi vitiō “Ngaahi Tāpuaki ʻo e Lakanga Fakataulaʻeikí” (ChurchofJesusChrist.org). Fakakaukau ke hiki ʻa e ngaahi tāpuakí ko ʻení ʻi he palakipoé. Ko e hā ʻoku mahuʻinga ai e ngaahi tāpuaki ko ʻení kiate kitautolú? Fakamoʻoni ʻoku tau maʻu e ngaahi tāpuaki ko ʻení koeʻuhí ko Sīsū Kalaisi mo Hono mālohi ʻo e lakanga fakataulaʻeikí.

  • Hiki ʻa e ngaahi ʻuluʻi tohi ko ʻení ʻi he palakipoé: Mālohi ʻo e ʻOtuá mo e Mālohi mo e mafai ʻo e ʻOtuá foaki ki he tangatá ʻi he māmaní. Kole ki he fānaú ke nau fakapipiki ha ngaahi fakatātā ʻi lalo ʻi he ʻuluaki ʻuluʻi tohí ʻoku tokoni ke mahino kiate kitautolu e founga kuo fakaʻaongaʻi ai ʻe he ʻOtuá Hono mālohí ke tāpuekina kitautolú, hangē ko hono fakatupu ʻo e māmaní, tataki mo fakahinohinoʻi kitautolú, fakahaaʻi mai ʻokú Ne ʻofa mo ʻafioʻi kitautolu, mo fanongo mo tali ʻetau ngaahi lotú (vakai, Tohi Fakatātā ʻo e Ongoongoleleí, fika 3, 68, 90,111). Kole ange ke nau fakapipiki ʻa e ngaahi fakatātā ʻi lalo ʻi he ʻuluʻi tohi hono uá ʻoku tokoni ke mahino kiate kitautolu ʻa e founga ʻoku fakaʻaongaʻi ai ʻe he kakai tangata moʻui taau ʻi he māmaní ʻa e mālohi mo e mafai ʻo e ʻOtuá ke tāpuakiʻi kitautolú, hangē ko e tāpuakiʻi ʻo e mahakí, papitaisó, hilifakinimá, tāpuakiʻi mo e tufa ʻo e sākalamēnití, mo e silaʻi ʻo e ngaahi fāmilí (vakai, Tohi Fakatātā ʻo e Ongoongoleleí, fika 46, 104, 105, 107, 120). Vahevahe ʻa e ʻuhinga ʻokú ke houngaʻia ai ʻi he lakanga fakataulaʻeikí mo e ngaahi tāpuaki ʻokú ne ʻomí.

  • Ko e taha ʻo e ngaahi tefitoʻi founga ʻoku tau maʻu ai e ngaahi tāpuaki ʻo e mālohi ʻo e ʻOtuá ʻi heʻetau moʻuí, ʻoku fakafou ia ʻi he ngaahi ouau ʻo e lakanga fakataulaʻeikí (vakai, Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 84:20). Ke tokoniʻi e fānaú ke nau ako ʻa e moʻoni ko ʻení, te ke lava ʻo hiki ʻa e ngaahi potufolofola ko ʻení ʻi he palakipoé: 3 Nīfai 11:21–26, 33 (papitaiso); Molonai 2 (hilifakinima); Molonai 4–5 (sākalamēniti). ʻE lava ke takitaha fili ʻe he fānaú ha taha ʻo e ngaahi potufolofola ko ʻení pea feinga ke ʻiloʻi ʻa e ouau ʻokú ne fakamatalaʻí. Fakaafeʻi ʻa e fānaú ke vahevahe ʻa e founga kuo tāpuekina fakataautaha ai kinautolu ʻi hono maʻu ʻo e ngaahi ouau ʻo e lakanga fakataulaʻeikí.

  • Tokoni ke mahino ki he fānaú te nau maʻu ʻa e mālohi mei he ʻOtuá ʻi heʻenau papitaiso mo tauhi ʻenau fuakava ʻo e papitaisó. Fehuʻi ki he fānaú pe ʻe tokoniʻi fēfē kinautolu ʻe he mālohi ko ʻení.

ʻOku tataki e ngāue ʻa e ʻOtuá ʻe he ngaahi kī ʻo e lakanga fakataulaʻeikí pea fakahoko ʻi he mafai ʻo e lakanga fakataulaʻeikí.

ʻE lava ke fakanofo ʻa e kau mēmipa tangata moʻui taau ʻo e Siasí ki ha tuʻunga ʻi he lakanga fakataulaʻeikí. ʻIkai ngata aí, ko e taimi pē ʻoku vaheʻi ai ha taha ki ha uiuiʻi pe vaheʻi ke tokoni ʻi he ngāue ʻa e ʻOtuá, ʻe lava ke ne fakaʻaongaʻi ʻa e mafai lakanga fakataulaʻeiki ʻoku ʻoangé. Ko hono fakaʻaongaʻi ʻo e mafai kotoa pē ʻo e lakanga fakataulaʻeikí ʻi he Siasí ʻoku tataki ia ʻe he niʻihi fakafoʻituitui ʻoku nau maʻu ʻa e ngaahi kī ʻo e lakanga fakataulaʻeikí, hangē ko e palesiteni fakasiteikí, pīsopé, mo e kau palesiteni fakakōlomú. Ko e ngaahi kī ʻo e lakanga fakataulaʻeikí ko e mafai ia ke tataki ʻa hono fakaʻaongaʻi ʻo e lakanga fakataulaʻeikí ʻi hono fai e ngāue ʻa e ʻEikí.

Ngaahi ʻEkitivitī ʻe Ala Fakahokó

  • Lau mo e fānaú ʻa e Maʻake 3:14–15, pea fakaʻaliʻali ange ha fakatātā ʻo e meʻa naʻe hoko naʻe fakamatalaʻi aí (hangē ko e Tohi Fakatātā ʻo e Ongoongoleleí, fika 38). Fehuʻi ki he fānaú pe kuo nau mamata ʻi ha taimi ne fakanofo ai ha taha ki ha tuʻunga ʻo e lakanga fakataulaʻeikí pe vaheʻi ki ha uiuiʻi (pe fakamatalaʻi ange ha ngaahi meʻa kuó ke aʻusia). ʻOku faitatau fēfē ʻeni mo e meʻa naʻe fai ʻe he Fakamoʻuí ki Heʻene kau ʻAposetoló? Tokoniʻi ʻa e fānaú ke nau lisi ʻi he palakipoé ʻa e ngaahi tuʻunga ʻo e lakanga fakataulaʻeikí pe ngaahi uiuiʻi ʻe lava ke foaki ki he kāingalotu ʻo e Siasí, hangē ko ha faiako pe taki ʻi ha houalotu. Te ke lava ʻo hiki ʻi he tafaʻaki ʻo e lakanga pe uiuiʻi takitaha, ʻa e mafai ʻoku lava ʻe he tokotaha takitaha ʻo e lakanga pe uiuiʻi ko iá ʻo faí. Talaange ki he fānaú ʻa e founga kuo tokoniʻi ai koe ʻe hano vaheʻi ʻe ha taha kuo fekauʻi ʻi he malumalu ʻo e ngaahi kī ʻo e lakanga fakataulaʻeikí ke ke ngāué.

  • Fakaafeʻi e fānaú ke nau fakakaukau ki ha meʻa ʻokú ke fiemaʻu ki ai ha kī, hangē ko ha kā pe matapā. Ko e hā ʻe hoko kapau ʻoku ʻikai ke ke maʻu ʻa e kií? Lau fakataha ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 65:2, pea vahevahe hoʻo fakamoʻoni fekauʻaki mo e mahuʻinga ʻo hono maʻu e ngaahi kī ʻo e lakanga fakataulaʻeikí ʻi he māmaní.  ChurchofJesusChrist.org

  • Kole ki ha taha ʻi he uōtí ʻokú ne maʻu ʻa e ngaahi kií ke haʻu ki he kalasí ʻo vahevahe mo e fānaú ʻa e ʻuhinga ʻo e maʻu e ngaahi kī ʻo e lakanga fakataulaʻeikí. Fakaafeʻi ia ke ne vahevahe hono ngaahi fatongiá. Ko e hā ha ngaahi konga ʻo e ngāue ʻa e ʻEikí ʻokú ne tatakí? ʻOku tokoniʻi fēfē ia ʻe he Fakamoʻuí?

Ko e Temipalé mo e Palani ʻo e Fiefiá

Ko e temipalé ko e fale ia ʻo e ʻEikí.

ʻOku hoko ʻa e ngaahi temipalé ko ha konga ʻo e palani ʻa e Tamai Hēvaní maʻa ʻEne fānaú. ʻOku tau fakahoko ʻi he temipalé ha ngaahi fuakava toputapu mo Ia, fakakoloaʻi kitautolu ʻaki e mālohi ʻo e lakanga fakataulaʻeikí, maʻu fakahā, fakahoko e ngaahi ouau maʻa ʻetau ngaahi kui kuo pekiá, pea silaʻi ki hotau ngaahi fāmilí ki he taʻengatá. ʻOku hoko kotoa ʻeni koeʻuhi ko Sīsū Kalaisi mo ʻEne feilaulau fakaleleí.

Te ke tokoniʻi fēfē ʻa e fānau ʻokú ke akoʻí ke nau ʻiloʻi ʻa e toputapu ʻo e fale ʻo e ʻEikí pea teuteuʻi kinautolu ke nau moʻui taau ke kau ʻi he ngaahi ouau ʻo e temipalé? Fakakaukau ke toe vakaiʻi ʻa e ngaahi maʻuʻanga fakamatala ko ʻení: Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 97:15–17; Russell M. Nelson, “Lea Tukú,” Liahona, Nōvema 2019, 120–22.temples.ChurchofJesusChrist.org.

ʻĪmisi
toʻu tupu ʻi tuʻa ʻi ha temipale

ʻOku hoko ʻa e ngaahi temipalé ko ha konga ʻo e palani ʻa e Tamai Hēvaní maʻa ʻEne fānaú.

Ngaahi ʻEkitivitī ʻe Ala Fakahokó

  • Fakaʻaliʻali ha fakatātā ʻe taha pe lahi ange ʻo e ngaahi temipalé. Fehuʻi ki he fānaú pe ko e hā ʻokú ne ʻai ʻa e temipalé ko ha feituʻu makehé. Fakamahinoʻi ange ʻoku hā ʻi he temipale takitaha ʻa e tohi ko ʻení: “Māʻoniʻoni ki he ʻEikí: Ko e Fale ʻo e ʻEikí.” Fehuʻi ki he fānaú pe ʻoku nau pehē ʻoku ʻuhinga nai ki he hā ʻa e “Māʻoniʻoni ki he ʻEikí.” Ko e hā ʻoku ui ai ʻa e temipalé ko e fale ʻo e ʻEikí? Ko e hā ʻoku akoʻi mai heni fekauʻaki mo e temipalé? Kapau naʻe ʻalu ha taha ʻo e fānaú ki ha temipalé, te nau lava foki ʻo vahevahe ʻa e ongo naʻa nau maʻu ʻi heʻenau ʻi aí. Kapau kuó ke ʻalu ki he temipalé, vahevahe ʻa e founga kuó ke ongoʻi ʻoku ʻi ai ʻa e ʻEikí, pea talanoa ki he ʻuhinga ʻoku hoko ai ʻa e temipalé ko ha feituʻu toputapu kiate koé.

  • Lau fakataha e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 97:15–17. Kole ki he fānaú ke nau fekumi ki he meʻa ʻoku ʻamanaki mai ki ai ʻa e ʻEikí meiate kinautolu ʻoku hū ki Hono fale māʻoniʻoní. Ko e hā ʻoku fiemaʻu ai ke tau moʻui taau ke hū ki Hono falé? Ko e konga ʻo e fepōtalanoaʻaki ko ʻení, talanoa ki he fānaú fekauʻaki mo e ngaahi lekomeni temipalé, kau ai ʻa e founga ke maʻu ai iá. Te ke lava ʻo fakaafeʻi ha mēmipa ʻo e kau pīsopelikí ke vahevahe mo kinautolu pe ʻoku fēfē ʻa e ʻinitaviu lekomeni temipalé pea mo e ngaahi fehuʻi ʻoku fai aí.

ʻOku tau fakahoko ha ngaahi fuakava mo e ʻOtuá ʻi he temipalé.

Naʻe akoʻi ʻe Palesiteni Lāsolo M. Nalesoni, “ʻOku fakaafeʻi kitautolu ʻe Sīsū Kalaisi ke tau foki ange ʻi he hala ʻo e fuakavá ki heʻetau Ongomātuʻa Fakalangí ʻo fakataha ai mo kinautolu ʻoku tau ʻofa aí” (“Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au,” Liahona, Mē 2019, 91). Tokoni ke mahino ki he fānaú ʻoku kau ʻi he hala ʻo e fuakavá ʻa e papitaisó, hilifakinimá, pea mo e ʻenitaumeni mo e sila ʻi he temipalé.

Ngaahi ʻEkitivitī ʻe Ala Fakahokó

  • Kole ki he fānaú ke nau tokoni atu ke mou toe vakaiʻi ʻa e fuakava ʻoku tau fai mo e ʻOtuá ʻi he taimi ʻoku tau papitaiso aí pea ʻoku tau fakafoʻou ia ʻi he taimi ʻoku tau maʻu ai ʻa e sākalamēnití (vakai, Mōsaia 18:10; Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 20:77, 79). Fakaʻaliʻali ha fakatātā ʻo e temipalé pea fakamatalaʻi ange ʻoku maʻu ʻe he Tamai Hēvaní ha ngaahi tāpuaki lahi ange ʻokú Ne finangalo ke foaki maʻatautolu ʻi he temipalé.

  • Tā ha matapā ʻoku fakatau ki ha hala. Fehuʻi ki he fānaú pe ko e hā ʻoku nau pehē ʻoku tokoni ke ʻi ai ha hala ke lue aí. Lau fakataha ʻa e 2 Nīfai 31:17–20, ʻa ia ʻoku fakafehoanaki ai ʻe Nīfai ʻa e fuakava ʻo e papitaisó ki ha matapā pea fakaafeʻi kitautolu ke hokohoko atu ʻi he hala hili ʻa e papitaisó. ʻOku lahi ange ʻa e ngaahi fuakava ke fai hili ʻa e papitaisó, kau ai mo e ngaahi fuakava ʻi he temipalé. Fakamatalaʻi ange kuo ui ʻe Palesiteni Nalesoni ʻa e hala ko ʻení ko e “hala ʻo e fuakavá.”

ʻI he temipalé, te tau lava ʻo papitaiso mo hilifakinima maʻa ʻetau ngaahi kui kuo pekiá.

ʻOku fakaʻatā ʻe he ongoongolelei ʻo Sīsū Kalaisí ke malava ʻo toe foki kotoa ʻa e fānau ʻa e ʻOtuá ʻo nofo mo Ia, neongo kapau te nau mate teʻeki ke nau ʻilo ʻa e ongoongoleleí. ʻI he temipalé, ʻe lava ke papitaiso mo hilifakinima kitautolu ko ha kāingalotu ʻo e Siasi ʻo Sīsū Kalaisí maʻanautolu.

Ngaahi ʻEkitivitī ʻe Ala Fakahokó

  • Talanoa fekauʻaki mo ha taimi naʻe fai ai ʻe ha taha ha meʻa maʻau naʻe ʻikai ke ke lava ʻo fai maʻau. Fakaafeʻi e fānaú ke nau vahevahe ha ngaahi aʻusia tatau mo iá. Fakamatalaʻi ange ko e taimi ʻoku tau ʻalu ai ki he temipalé, te tau lava ʻo maʻu ʻa e ngaahi ouau toputapu hangē ko e papitaiso maʻá e niʻihi kehe kuo pekiá. ʻOku tau tatau fēfē mo Sīsū ʻi he taimi ʻoku tau fai ai e ngāue maʻá e kau pekiá? Ko e hā kuó Ne fai maʻatautolu ʻa ia he ʻikai ke tau lava ʻo fai maʻatautolú?

  • Fakaafeʻi ha toʻutupu ʻe toko taha pe tokolahi ange kuo nau papitaiso maʻa ʻenau ngaahi kuí ke vahevahe ʻenau aʻusiá. Fehuʻi ange pe naʻe anga fēfē ʻa e temipalé. Poupouʻi kinautolu ke nau vahevahe ʻa e ongo naʻa nau maʻu ʻi heʻenau fai e ngāue ko ʻení maʻa ʻenau ngaahi kuí.

  • Tā ha fuʻu ʻakau ʻi he palakipoé, kau ai ʻa e ngaahi aká mo e ngaahi vaʻá. Kole ki he fānaú ke nau fakakaukau ki he founga ʻoku tatau ai ha fāmili mo ha fuʻu ʻakau. Fakahingoa e ngaahi aká ko e Ngaahi Kuí, fakahingoa e ngaahi vaʻá ko e Ngaahi Hakó, pea fakahingoa e sino ʻo e fuʻu ʻakau, ko Koe. Lau fakataha ʻa e sētesi ko ʻeni mei he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 128:18: “He ʻoku ʻikai lava ke fakahaohaoaʻi ʻa kitautolu taʻekau ai ʻa kinautolu [ʻetau ngaahi kuí] pe fakahaohaoaʻi ʻa kinautolu taʻekau ai ʻa kitautolu.” Fai e ngaahi fehuʻi hangē ko ʻení: “Ko e hā ʻoku tau fiemaʻu ai ʻetau ngaahi kuí? Ko e hā ʻoku fiemaʻu ai kitautolu ʻe hotau ngaahi hakó? Kuo tokoniʻi fēfē kitautolu ʻe heʻetau mātuʻá, ngaahi kuí, mo e ngaahi kui kehé?” Fakaafeʻi e fānaú ke nau fekumi ʻi he toenga ʻo e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 128:18 ki ha kupuʻi lea ʻokú ne fakamatalaʻi e founga te tau lava ai ʻo tokoni ki heʻetau ngaahi kuí.

  • Fakakaukau ke ngāue mo e mātuʻa ʻa e fānau takitaha ke kumi e hingoa ʻo ha kui ke ʻave ʻe he fānaú ki he temipalé (vakai, FamilySearch.org).

Paaki