Fuakava Motuʻá 2022
14–20 Fēpueli. Sēnesi 18–23: “He ʻOku ʻI Ai ha Meʻa ʻe Taha ʻOku Faingataʻa [ki he ʻEikí]?”


“14–20 Fēpueli. Sēnesi 18–23: ‘He ʻOku ʻI Ai ha Meʻa ʻe Taha ʻOku Faingataʻa [ki he ʻEikí]?’” Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Palaimelí: Fuakava Motuʻá 2022 (2021)

“14–20 Fēpueli. Sēnesi 18–23,” Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Palaimelí: 2022

ʻĪmisi
Fua ʻe Sela ʻa e pēpē ko ʻAisaké

Sarah and Isaac, [Sela mo ʻAisake] tā fakatātā ʻe Scott Snow

14–20 Fēpueli

Sēnesi 18–23

“He ʻOku ʻI Ai ha Meʻa ʻe Taha ʻOku Faingataʻa [ki he ʻEikí]?”

ʻI hoʻo feinga ke feau e ngaahi fiemaʻu ʻa e fānau ʻokú ke akoʻí, manatuʻi e ngaahi fakakaukau ki he fānau lalahi mo iiki ange ʻi he lēsoni ko ʻení.

Lekooti Hoʻo Ngaahi Ongó

ʻĪmisi
fakaʻilonga feʻinasiʻakí

Fakaafeʻi e Feʻinasiʻakí

Ke tokoni ke vahevahe ʻe he fānaú ʻa e meʻa ʻoku nau ʻosi ʻilo fekauʻaki mo e Sēnesi 18–23, fakaʻaliʻali ha ʻū fakatātā ʻo ha meʻa ʻe taha pe lahi ange ne hoko mei he ngaahi vahe ko ʻení, pea kole ki he fānaú ke nau vahevahe ha meʻa ʻoku nau manatuʻi fekauʻaki mo e talanoá.

ʻĪmisi
fakaʻilonga akoʻí

Akoʻi e Tokāteliné: Fānau Iiki Angé

Sēnesi 18:9–14; 21:1–7

Te u lava ʻo falala ki he ʻOtuá ke Ne tauhi ʻEne ngaahi palōmesí.

Neongo naʻe palōmesi ʻe he ʻOtuá ʻe maʻu ʻe Sela mo ʻĒpalahame ha foha, ka ʻi he fakaʻau ke na motuʻá, naʻe hangē he ʻikai fakahoko ʻa e palōmesí. Te ke fakaʻaongaʻi fēfē ʻa e talanoa ko ʻení ke tokoni ki he fānaú ke nau maʻu ʻa e tui ʻe tauhi maʻu pē ʻe he ʻOtuá ʻa ʻEne ngaahi palōmesí?

Ngaahi ʻEkitivitī ʻe Ala Fakahokó

  • Fakamatalaʻi fakanounou ʻa e palōmesi ʻa e ʻOtuá kia ʻĒpalahame mo Sela te na maʻu ha tama pea mo hono fakahoko ʻa e palōmesi ko ʻení (vakai, Sēnesi 17:15–19; 18:9–14; 21:1–7). Pe fakaafeʻi ha ongomeʻa mali ʻi he uōtí ke na teuteu hangē ko ʻĒpalahame mo Selá pea fakamatala hona talanoá. Tokoni ke mahino ki he fānaú naʻe fuʻu motuʻa ʻa ʻĒpalahame mo Sela ke na maʻu ha fānau. ʻEke kiate kinautolu ʻa e fehuʻi mei he Sēnesi 18:14, “He ʻoku ʻi ai ha meʻa ʻe taha ʻoku faingataʻa [ki he ʻEikí]?” Fakamoʻoni ʻe lava ʻe he ʻEikí ʻo fakahoko ʻEne ngaahi palōmesí, ʻo tatau ai pē kapau ʻoku ngali taʻemalava ia.

  • Fai ha palōmesi ki he fānaú ʻa ia te ke fakahoko ʻi he fakaʻosinga e kalasí (hangē ko ʻení, te ke tuku ke nau valivali ha fakatātā). ʻI he toenga ʻo e kalasí, fakamanatu kiate kinautolu ʻa hoʻo palōmesí, peá ke fakahoko leva ia. Fakamatalaʻi ange ʻoku tauhi maʻu pē ʻe he ʻEikí ʻa ʻEne ngaahi palōmesí.

  • Kole ki he fānaú ke nau vahevahe ha taimi ne pau ai ke nau tatali ki ha meʻa ne nau fuʻu fiemaʻu. Hivaʻi fakataha mo e fānaú ha foʻi hiva ʻokú ne fakamoʻoni ki he ngaahi palōmesi ʻa e ʻOtuá, hangē ko e “Tauhi ʻa e Ngaahi Fekaú” (Ngaahi Himí, 195). Tokoni ki he fānaú ke nau fakahā ʻa e ngaahi meʻa kuo palōmesi mai ʻe he ʻOtuá maʻatautolu ʻo kapau te tau faivelenga.

  • Fakaʻaliʻali ha fakatātā ʻo ha papitaiso pe sākalamēniti (vakai, Tohi Fakatātā ʻo e Ongoongoleleí, fika 103, 104, 107108). Tokoni ki he fānaú ke nau ako ki he ngaahi palōmesi ʻoku tau fai mo e ʻOtuá, pea mo e meʻa ʻoku palōmesi mai ʻe he ʻOtuá ko hano fetongí, ʻi he taimi ʻoku tau papitaiso aí pea mo maʻu ʻa e sākalamēnití. (Vakai, Tuʻu Maʻu ʻi he Tuí, peesi 160–66.)

Sēnesi 22:1–14

Naʻe talangofua ʻa ʻĒpalahame ki he ʻEikí.

Naʻe matuʻaki faingataʻa kia ʻĒpalahame ke ne muimui ki he fekau ke feilaulauʻi hono fohá. Fakalaulauloto ki he founga te ke lava ai ʻo fakaʻaongaʻi fakalelei ʻa e talanoa ko ʻení ke fakalotolahiʻi e fānaú ke nau talangofua ki he ʻOtuá ʻo aʻu pē ki he taimi ʻoku faingataʻa pe ʻikai ke nau ʻiloʻi kakato ai ʻa e ngaahi ʻuhinga ki Heʻene ngaahi fekaú.

Ngaahi ʻEkitivitī ʻe Ala Fakahokó

  • Fakaʻaliʻali ha fakatātā ʻo ʻĒpalahame mo ʻAisake (vakai, lēsoni ki he uike ní ʻi he Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Fakafoʻituituí mo e Ngaahi Fāmilí), pea fakaʻaongaʻi ia ke tala ʻa e talanoa ʻo ʻĒpalahame mo ʻAisaké (vakai foki, “ ʻĒpalahame pea mo hono Feilaulauʻi ʻo ʻAisaké,” ʻi he Ngaahi Talanoa mei he Fuakava Motuʻá). Fakaʻaliʻali ha fakatātā ʻo Sīsū Kalaisi, pea talanoa ki he fānaú fekauʻaki mo e founga ʻe lava ke fakamanatu mai ai kiate kitautolu ʻe he talanoa ʻo ʻĒpalahame mo ʻAisaké ʻa e feilaulau naʻe fai ʻe he Tamai Hēvaní mo Sīsū Kalaisi maʻatautolú.

  • Fai ha foʻi vaʻinga faingofua ʻoku fiemaʻu ai e fānaú ke nau muimui ki ha fakahinohino. Hangē ko ʻení, ʻe lava ke tataki ʻe he fakahinohinó ki ha fakatātā ʻo e Fakamoʻuí ʻoku fufuuʻi ʻi he loki akó. Ko e hā ha ngaahi meʻa kuo kole mai ʻe he Tamai Hēvaní ke tau fakahoko? Tokoni ke mahino ki he fānaú ʻe tokoni ʻa hono tauhi ʻEne ngaahi fekaú ke tau toe foki ai ʻo nofo mo Ia mo Sīsū Kalaisi.

ʻĪmisi
fakaʻilonga akoʻí

Akoʻi e Tokāteliné: Fānau Lalahi Angé

Sēnesi 18:9–14; 21:1–7

ʻOku fakahoko ʻe he ʻEikí ʻa ʻEne ngaahi palōmesí, ʻo aʻu pē ki he taimi ʻoku ngali taʻemalava aí.

Naʻe tala kia ʻĒpalahame mo Sela te na maʻu ha foha, ka naʻe ngali taʻemalava ia—naʻe taʻu 100 ʻa ʻĒpalahame, pea naʻe taʻu 90 ʻa Sela (vakai, Sēnesi 17:17). Naʻe fakahoko ʻe he ʻOtuá ʻa ʻEne palōmesí, pea ʻe ala tokoni ʻa e talanoa ko ʻení ki he fānau ʻokú ke akoʻí ke fakamālohia ʻenau tui ki he ngaahi palōmesi ʻa e ʻOtuá maʻanautolú.

Ngaahi ʻEkitivitī ʻe Ala Fakahokó

  • Tohiʻi ʻi ha laʻipepa kehekehe ʻa e foʻi lea kotoa pē mei he foʻi ʻuluaki sētesi ʻo e Sēnesi 18:14, pea tufa ke taki taha ʻa e fānaú. Hili iá pea kole ange leva ke nau fokotuʻutuʻu ʻa e ngaahi foʻi leá ʻi hono hokohoko totonú. Lau fakataha mo e fānaú ʻa e Sēnesi 18:9–14; 21:1–7 ke maʻu ha sīpinga ʻe taha mei he moʻui ʻa Sela mo ʻĒpalahamé, ʻo ha taimi ne fai ai ʻe he ʻEikí ha meʻa ne ngali taʻemalava. Ko e hā ha meʻa ʻoku tau ako mei he aʻusia ʻa Sela mo ʻĒpalahamé ʻe lava ke ne poupouʻi kitautolu ke falala ki he ngaahi palōmesi ʻa e ʻOtuá?

  • Fakaʻaliʻali ha ʻū fakatātā ʻo e ngaahi talanoa mei he folofolá ʻa ia ne fai ai ʻe he ʻOtuá ha meʻa ne ngali taʻemalava pe faingataʻa (hangē ko ʻení, vakai ki he Tohi Fakatātā ʻo e Ongoongoleleí, fika 7, 8, 25, 26). Kole ki he fānaú ke nau vahevahe ʻa e meʻa ʻoku nau ʻiloʻi fekauʻaki mo e ngaahi meʻa naʻe fakahaaʻi ʻi he ʻū fakatātā ko ʻení, pea tokoni ke nau ʻiloʻi ʻa e founga ne fakahoko ai ʻe he ʻEikí ʻa ʻEne ngaahi palōmesí ʻi he tūkunga takitaha. Vahevahe ʻa e founga kuo tauhi ai ʻe he ʻEikí ʻa ʻEne ngaahi palōmesí ʻi hoʻo moʻuí pe ʻi he moʻui ʻa ha kakai ʻokú ke ʻiloʻi (ki ha ngaahi sīpinga ʻo e ngaahi palōmesi ʻa e ʻEikí, vakai, Malakai 3:10; Sione 14:26–27; Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 89:18–21). Tuku ki he fānaú ke nau vahevahe ha ngaahi sīpinga faitatau ʻoku nau ʻilo ki ai.

Sēnesi 19:15–26

Te u lava ʻo hola mei he faiangahalá.

ʻE lava ke hanga ʻe he talanoa ki he hola ʻa Lote mo hono fāmilí mei ha fonua faiangahalá ʻo ueʻi ʻa e fānau ʻokú ke akoʻí ke nau hola mei he ngaahi tākiekina kovi ʻi heʻenau moʻuí.

ʻĪmisi
Fakatātā ʻo e hola ʻa Lote mo hono fāmilí mei Sōtoma mo Komolá

Fleeing Sodom and Gomorrah, [Hola mei Sōtoma mo Komolá] tā ʻe Julius Schnorr von Carolsfeld

Ngaahi ʻEkitivitī ʻe Ala Fakahokó

  • Fakamatalaʻi fakanounou ʻa e Sēnesi 19:15–26 ʻaki hano fakamatalaʻi ange naʻe nofo ʻa Lote mo hono fāmilí ʻi ha kolo ne fuʻu faiangahala ʻaupito, pea naʻe fakatokanga ange ha ongo ʻāngelo ke nau mavahe. Lau fakataha ʻa e veesi 15–17, 26, pea tokoni ki he fānaú ke nau fakakaukau ki he ʻuhinga ke “hola” mei he koví pea “ʻoua naʻá ke sio ki muí” (veesi 17).

  • Fakaʻaliʻali ha fakatātā ʻo e Fakamoʻuí, pea kole ki he fānaú ke nau manga ʻe taha ki muʻa ʻi heʻenau vahevahe ha meʻa ʻe taha ʻe lava ke nau fai ke hola ai mei he koví pea ʻunu ke ofi ange kia Kalaisí.

  • Aleaʻi ha ngaahi tūkunga ʻa ia ʻe lava ke fakaafeʻi ai ʻe ha kaungāmeʻa ʻa e fānaú ke nau fai ha meʻa ʻoku nau ʻilo ʻoku ʻikai totonu. Te tau “hola” fēfē mei he ngaahi tūkunga ko ʻení? Ko e hā ha meʻa te tau talaange ki hotau kaungāmeʻá?

Sēnesi 22:1–14

Naʻe ʻomi ʻe he Tamai Hēvaní ʻa Hono ʻAló, ʻa ia naʻá Ne feilaulauʻi Ia maʻatautolu.

ʻI hoʻo akoʻi ʻa e loto-fiemālie ʻa ʻĒpalahame ke feilaulauʻi ʻa ʻAisaké, ʻai ke ke ongoʻingofua ʻa e ngaahi ongo ʻa e fānaú. Fakaʻaongaʻi ʻa e talanoa ko ʻení ke tokoniʻi e fānaú ke nau fakamālohia ʻenau ʻofa mo e houngaʻia ʻi he feilaulau ʻa e Fakamoʻuí.

Ngaahi ʻEkitivitī ʻe Ala Fakahokó

  • Ke tokoni ki he fānaú ke nau ako ʻa e talanoa ʻi he Sēnesi 22:1–14, lau ʻa e ngaahi vēsí kiate kinautolu, pea fakaafeʻi ke nau tā ha ʻū fakatātā ʻo e meʻa ʻokú ke laú. Ko e hā ne mei faingataʻa ai ke tauhi ʻe ʻĒpalahame ʻa e fekau ʻa e ʻEikí ke feilaulauʻi ʻa ʻAisaké? Ko e hā ʻoku tau ako mei he talanoa ko ʻení fekauʻaki mo ʻĒpalahamé?

  • Fakaʻaongaʻi ʻa e ʻū fakatātā ʻo ʻĒpalahame mo ʻAisake pea mo e Tutukí (vakai, Tohi Fakatātā ʻo e Ongoongoleleí, fika 957) ke fakahoa ʻa e talanoa ʻi he Sēnesi 22 mo e feilaulau ʻa e Fakamoʻuí (vakai, Mātiu 27:26–37). Ko e hā ʻe lava ke tau ako fekauʻaki mo e Tamai Hēvaní mo Sīsū Kalaisi mei he ongo talanoa kia ʻĒpalahame mo ʻAisaké pea mo e Tutukí?

  • Hivaʻi fakataha ha foʻi hiva fekauʻaki mo e feilaulau ʻa e Fakamoʻuí, hangē ko e “Naʻá Ne Fekau Hono ʻAló” (Tohi Hiva ʻa e Fānaú, 20). Fakaafeʻi e fānaú ke nau talanoa fekauʻaki mo e founga ʻoku fakahaaʻi ai ʻe he feilaulau ʻa Sīsuú ʻa e ʻofa ʻa e Tamai Hēvaní kiate kitautolú.

ʻĪmisi
learning icon

Poupouʻi e Ako ʻi ʻApí

Fakaafeʻi e fānaú ke nau vahevahe ki honau ngaahi fāmilí fekauʻaki mo ha taimi ne tāpuekina kinautolu ʻe he ʻOtuá ʻi he taimi ne nau talangofua ai ki ha taha ʻo ʻEne ngaahi fekaú.

Fakatupulaki ʻo ʻEtau Founga Akoʻí

Poupouʻi ʻa e ʻapasiá. ʻO ka fie maʻu he lolotonga e kalasí, te ke lava ʻo fakamanatu ki he fānaú ke nau loto-ʻapasia. Te mou lava ʻo fai ʻeni ʻaki haʻamou hivaʻi fakalongolongo pe ngūngū ha foʻi hiva pe fakaʻaliʻali ha fakatātā ʻo Sīsū.

Paaki