Fuakava Motuʻá 2022
28 Māʻasi–3 ʻEpeleli. ʻEkesōtosi 7–13: “Manatu ki he ʻAhó Ni, ʻa ia Kuo Mou Haʻu Ai mei ʻIsipité”


“28 Māʻasi–3 ʻEpeleli. ʻEkesōtosi 7–13: ‘Manatu ki he ʻAhó Ni, ʻa ia Kuo Mou Haʻu Ai mei ʻIsipité,’” Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Palaimelí: Fuakava Motuʻá 2022 (2021)

“28 Māʻasi–3 ʻEpeleli. ʻEkesōtosi 7–13,” Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Palaimelí: 2022

ʻĪmisi
Mōsese, ʻĒlone mo Felo

Tā fakatātā ʻo Mōsese mo ʻĒlone ʻi he fakamaauʻanga ʻo Feló, tā ʻe Robert T. Barrett

28 Māʻasi–3 ʻEpeleli

ʻEkesōtosi 7–13

“Manatu ki he ʻAhó Ni, ʻa ia Kuo Mou Haʻu Ai mei ʻIsipité”

ʻI hoʻo lau ʻa e ʻEkesōtosi 7–13, fakakaukau ki he founga ʻoku fakamālohia ai ʻe he ngaahi moʻoni ʻi he ngaahi vahe ko ʻení ʻa hoʻo tui kia Sīsū Kalaisí. Te ke tokoniʻi fēfē ʻa e fānau ʻokú ke akoʻí ke nau maʻu ʻa e aʻusia tatau?

Lekooti Hoʻo Ngaahi Ongó

ʻĪmisi
fakaʻilonga feʻinasiʻakí

Fakaafeʻi e Feʻinasiʻakí

ʻUfiʻufiʻi ha ʻū fakatātā kehekehe ʻoku nau fakafofongaʻi ʻa e ngaahi meʻa ʻi he ʻEkesōtosi 7–13 (hangē ko e potó, langó, pea mo ha lami) ʻaki ha konga tupenu ʻi ha funga tēpile. Fakaafeʻi ha taha he fānaú ke ne toʻo ha taha ʻo e ʻū fakatātaá mei he lalo ʻufiʻufí, pea fakaafeʻi ʻa e kalasí ke nau vahevahe ʻa e meʻa ne nau ako ʻi ʻapi he uiké ni fekauʻaki mo e fakatātā ko ʻení.

ʻĪmisi
fakaʻilonga akoʻí

Akoʻi e Tokāteliné: Fānau Iiki Angé

ʻEkesōtosi 7–11

ʻOku maʻu ʻe he ʻEikí ʻa e mālohi ki he meʻa kotoa pē.

Naʻe puke pōpula ʻa e kau ʻIsilelí pea naʻe ʻikai ke nau lava ʻo fakatauʻatāinaʻi kinautolu, ka naʻe fakahaaʻi ʻe he ʻEikí ʻa Hono māfimafí ʻo Ne fakahaofi ʻa kinautolu. Te ke fakaʻaongaʻi fēfē ʻa e talanoa ko ʻení ke tokoni ki he fānaú ke nau falala ki he ʻEikí mo Hono mālohí?

Ngaahi ʻEkitivitī ʻe Ala Fakahokó

  • Lau ha ngaahi veesi kuo filifili mei he ʻEkesōtosi 7–11 ke akoʻi ki he fānaú fekauʻaki mo e ngaahi fakaʻauha ʻe hongofulu ne ʻomi ʻe he ʻEikí ki he kau ʻIsipité (vakai foki, “Ko e Palōfita ko Mōsesé,” ʻi he Ngaahi Talanoa mei he Fuakava Motuʻá). Fakaafeʻi e fānaú ke nau tā ha ʻū fakatātā ʻokú ne fakahaaʻi ha niʻihi ʻo e ngaahi fakaʻauhá. Kole ki he fānaú ke nau hiki hake ʻenau ʻū fakatātaá ʻi hoʻomou toe talanoa ki he ngaahi fakaʻauhá. Lau ʻa e ngaahi kupuʻi lea mei he ʻEkesōtosi 7:5 mo e 9:14 ke fakamatalaʻi e ʻuhinga ne ʻomi ai ʻe he ʻEikí ʻa e ngaahi fakaʻauhá ki ʻIsipité.

  • Vahevahe mo e fānaú ʻa e founga kuo fakahaaʻi ai ʻe he ʻEikí “ʻoku ʻikai ha toko taha ʻi māmani ʻe hangē ko [Iá]” (ʻEkesōtosi 9:14). Tuku ki he fānaú ke nau vahevahe ʻa e founga ʻoku nau ʻiloʻi ai ʻoku mālohi ʻa e ʻEikí.

ʻEkesōtosi 12:1–13; 13:10

ʻE lava ke tokoniʻi au ʻe he sākalamēnití ke u manatu kia Sīsū.

Naʻe akoʻi ʻe he Laka Atú ki he kau ʻIsilelí fekauʻaki mo e Fakamoʻuí pea mo e feilaulau te Ne fakahoko ʻi ha ʻaho maʻatautolú. ʻI he ʻaho ní, ʻoku tau maʻu ʻa e sākalamēnití ke manatu ki he feilaulau ʻa Sīsuú.

ʻĪmisi
kakai ʻoku nau maʻu ʻa e sākalamēnití

ʻOku tokoni ʻa e sākalamēnití ke tau manatu kia Sīsū Kalaisi.

Ngaahi ʻEkitivitī ʻe Ala Fakahokó

  • Ngāue ʻaki ʻa e ʻEkesōtosi 12:1–13 ke talanoa ki he fānaú ʻa e meʻa naʻe folofola ʻe he ʻEikí ki he kau ʻIsilelí ke nau fai kae lava ke fakahaofi kinautolu mei he fakaʻauha fakaʻosí (vakai foki, “Ko e Laka Atú,” ʻi he Ngaahi Talanoa mei he Fuakava Motuʻá). Fakaʻaliʻali ʻa e fakatātā Ko Hono Fua ʻe Sisū ʻa e Lami Naʻe Heé (Tohi Fakatātā ʻo e Ongoongoleleí, fika 64), pea fakamahinoʻi ʻa e ngaahi meʻa ʻoku faitatau ʻi he lami naʻe fakaʻaongaʻi ʻi he Laka Atú mo Sīsū Kalaisi, ko Lami ʻa e ʻOtuá.

  • Kole ki he fānaú ke nau fakalau ʻa e ngaahi meʻa ʻoku tau fai ke fakamanatu e ngaahi meʻa mahuʻinga hangē ko e ʻaho fāʻeleʻí mo e ʻaho mālōloó. Lau ʻa e ʻEkesōtosi 13:10, pea fakamatalaʻi ange naʻe kole ʻe he ʻEikí ki he fānau ʻIsilelí ke nau fakamanatu ʻa e Laka Atú he taʻu kotoa ke tokoni ke nau manatuʻi naʻá Ne fakahaofi kinautolu mei he kau ʻIsipité. Ko e hā ha ngaahi founga ʻe niʻihi ʻe lava ke tau manatuʻi ai naʻe fakahaofi kitautolu ʻe Sīsū mei he angahalá mo e maté?

  • Kapau ʻe lava, ʻaʻahi mo e fānaú ki he tēpile sākalamēnití, pea talanoa ki he founga ʻoku tokoni ai ʻa e sākalamēnití ke tau manatuʻi ʻa Sīsū Kalaisí. Hivaʻi fakataha ʻa e “ʻOku ou Feinga ke Hangē ko Sīsuú” (Tohi Hiva ʻa e Fānaú, 40) pe ko ha toe foʻi hiva loto-ʻapasia kehe fekauʻaki mo Sīsū Kalaisi. Tokoniʻi e fānaú ke nau ʻiloʻi ʻa e ongoʻi nonga ʻoku nau maʻu ʻi he taimi ʻoku nau fakakaukau ai ki he Fakamoʻuí, pea fakaafeʻi ke nau fekumi ki he ongo ko iá ʻi he taimi ʻoku nau maʻu ai e sākalamēnití.

  • ʻOange ki he fānaú ha ʻū kongokonga laʻipepa ʻoku tohiʻi ʻi ʻolunga ʻa e ngaahi foʻi lea “Te u lava ʻo manatu kia Sīsū Kalaisi ʻi he lolotonga e sākalamēnití ʻaki ʻa e …” Fakaafeʻi ke nau tā ha ʻū fakatātā ʻe lava ke nau sio ki ai he lolotonga e sākalamēnití ke tokoni ke nau manatu kia Sīsū.

ʻĪmisi
fakaʻilonga akoʻí

Akoʻi e Tokāteliné: Fānau Lalahi Angé

ʻEkesōtosi 7–11

ʻOku maʻu ʻe he ʻEikí ʻa e mālohi ke fakahaofi au.

ʻOku fehangahangai ʻa e fānaú mo ha ngaahi pole pea ʻoku nau fie maʻu ʻa e ʻEikí ke tokoniʻi kinautolu. ʻE lava ke tokoni e talanoa ki he ngaahi fakaʻauha ʻe hongofulu ne ʻomi ʻe he ʻEikí ke fakatauʻatāinaʻi ʻaki ʻa e kau ʻIsilelí ke mahino ki he fānaú ʻokú Ne maʻu foki e mālohi ke tokoniʻi kinautolu.

Ngaahi ʻEkitivitī ʻe Ala Fakahokó

  • ʻOange ki he fānau takitaha ha laʻipepa ʻoku vahevahe ki ha konga ʻe hongofulu, pea fakaafeʻi ʻa e fānaú ke nau tā ha ʻū fakatātā ʻo e fakaʻauha ʻoku fakamatalaʻi ʻi he ngaahi veesi ko ʻení: ʻEkesōtosi 7:17–18; 8:1–4; 8:16–17; 8:20–22; 9:1–6; 9:8–9; 9:22–23; 10:4–5; 10:21–22; 11:4–7. Ko e hā ʻoku akoʻi mai ʻe he ngaahi fakaʻauhá kiate kitautolu fekauʻaki mo e mālohi ʻo e ʻOtuá? Ko e hā e ʻuhinga ʻoku mahuʻinga ai ke ʻilo fekauʻaki mo Hono mālohí?

  • Fehuʻi ki he fānaú fekauʻaki mo ha ngaahi taimi ne nau ongoʻi ai ne nau fiemaʻu e tokoni ʻa e ʻEikí. Te Ne tokoniʻi fēfē kitautolu ʻi he ngaahi tūkunga ko ʻení? Poupouʻi ke nau talanoa ki ha ngaahi taimi ne nau aʻusia ai pe ko honau fāmilí ʻa e mālohi ʻa e ʻEikí ʻi heʻenau moʻuí. Vahevahe hoʻo fakamoʻoni ʻoku maʻu ʻe he ʻEikí ʻa e mālohi ke tokoniʻi kitautolu.

ʻEkesōtosi 8:28–32; 9:7

ʻE lava ke tokoniʻi au ʻe he ʻEikí ke u maʻu ha loto vaivai.

Naʻe fili ʻe Felo ke fakafefeka hono lotó ʻi he taimi ne folofola ange ai ʻe he ʻEikí ke ne tukuange ʻa e fānau ʻo ʻIsilelí. Te ke fakalotoa fēfē ʻa e fānau ʻokú ke akoʻí ke nau fili ke maʻu ha loto vaivai koeʻuhí ke nau loto-fiemālie ke ngāue maʻá e ʻEikí mo fai Hono finangaló?

Ngaahi ʻEkitivitī ʻe Ala Fakahokó

  • ʻOmi ki he kalasí ha meʻa ʻe taha ʻoku fefeka, hangē ko ha foʻi maka, pea mo ha meʻa ʻoku molū, hangē ko ha vavae. Lau fakataha mo e fānaú ha ngaahi veesi ʻe niʻihi ʻokú ne fakamatalaʻi ʻa e founga ne tali ʻaki ʻe Felo ʻa e ngaahi fakaʻauha ne ʻomi ʻe he ʻEikí (vakai, ʻEkesōtosi 8:28–32; 9:7), pea fehuʻi ki he fānaú pe ko e fē meʻa ʻokú ne fakafofongaʻi lelei taha ʻa e loto pe ʻulungaanga ʻo Feló. ʻOku ʻuhinga ki he hā ke maʻu ha loto vaivaí? (vakai, Mōsaia 3:17).

  • Faʻu fakataha mo e kalasí ha lisi ʻo e ngaahi tōʻonga ʻe niʻihi ʻe lava ke ne fakahaaʻi ʻa e founga ʻoku tau maʻu ai ha loto fefeká (hangē ko ʻení, ko e kē mo ha tokoua pe ko e taʻe fie fai ha lotú). Te tau fakahaaʻi fēfē ki he ʻEikí ʻoku tau loto ke maʻu ha loto vaivaí?

ʻEkesōtosi 11:5–6; 12:1–13

ʻOku fakataipe ʻe he Laka Atú ʻa e mālohi fakalelei ʻo Sīsū Kalaisí.

Naʻe akoʻi ʻe he Laka Atú ki he fānau ʻIsilelí naʻe fakahaofi ʻe he ʻEikí ʻa kinautolu mei ʻIsipite. ʻOku toe fakataipe foki ʻe he Laka Atú ʻa e feilaulau fakalelei ʻo Sīsū Kalaisí, ʻa ia ʻokú ne fakahaofi kitautolu mei he angahalá mo e maté. ʻI he ʻaho ní, ʻoku tokoni ʻa e sākalamēnití ke tau manatuʻi ʻa e feilaulau ʻa Sīsū Kalaisi maʻatautolú. ʻE lava ke tokoni ʻa hono akoʻi ki he fānaú fekauʻaki mo e Laka Atú ke nau maʻu ha aʻusia ʻuhingamālie ange ʻi he sākalamēnití.

Ngaahi ʻEkitivitī ʻe Ala Fakahokó

  • Kole ki ha fānau ʻe niʻihi ke nau lau ʻa e ʻEkesōtosi 11:5–6 ke ako fekauʻaki mo e fakaʻauha fakaʻosi ne ʻomi ʻe he ʻEikí ki he kau ʻIsipité. Kole ki he toenga e fānaú ke nau lau ʻa e ʻEkesōtosi 12:3, 5–7, 13 ke ako fekauʻaki mo e founga ne fakahaofi ai ʻa e fānau ʻIsilelí mei he fakaʻauha ko iá.

  • Ke tokoni ke mahino ki he fānaú ko e Fakamoʻuí ʻa e Lami ʻokú Ne fakahaofi kitautolú, fakaʻaliʻali ha fakatātā ʻo ha lami. Fakaafeʻi e fānaú ke nau lau ʻa e ʻEkesōtosi 12:3–7 ke ʻiloʻi pe ko e hā e faʻahinga lami naʻe finangalo ʻa e ʻOtuá ke ngāue ʻaki ʻe he kakaí ki he houa kai Laka Atú. ʻOku faitatau fēfē ʻa e lamí mo Sīsū Kalaisí? (Hangē ko ʻení, naʻe haohaoa ʻa Sīsū, pea naʻe lilingi ʻe Sīsū ʻa Hono totó ke fakahaofi kitautolu.) Ko e hā ha toe ngaahi fakataipe kehe ʻoku tokoni ke tau fakakaukau kia Sīsū Kalaisí?

  • Lau fakataha ʻa e ongo lotu tāpuakiʻi ʻo e sākalamēnití (vakai, Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 20:77, 79). ʻOku faitatau fēfē ʻa e sākalamēnití mo e Laka Atú? Ko e hā ha meʻa te tau lava ʻo fai ke fakakaukau kia Sīsū lolotonga e sākalamēnití?

  • Vahevahe mo e fānaú ha taha ʻo e ngaahi himi sākalamēniti ʻokú ke saiʻia taha aí (vakai, Ngaahi Himí, fika 90–107), pea talanoa kau ki he founga ʻokú ne tokoniʻi ai koe ke ke manatu ki he feilaulau ʻa e Fakamoʻuí. Fakaafeʻi e fānaú ke nau vahevahe ha himi ʻokú ne fai e meʻa tatau kiate kinautolú.

ʻĪmisi
fakaʻilonga akó

Poupouʻi e Ako ʻi ʻApí

Fakaafeʻi e fānaú ke nau vahevahe mo honau ngaahi fāmilí ʻa e meʻa ne nau ako fekauʻaki mo Sīsū Kalaisi lolotonga e kalasi Palaimeli he ʻaho ní.

Fakatupulaki ʻEtau Akoʻí

Tokoniʻi e fānaú ke nau fakakaukauloto ki he talanoá. Ko e taimi ʻoku maʻu ai ʻe he fānaú ha fakatātā ʻe lava ke nau mamata ki ai fekauʻaki mo e meʻa ʻoku nau akó, ʻoku angamaheni ange ke nau manatuʻi ia. Fekumi ki ha ngaahi founga ke tokoni ke sioloto ʻa e fānaú ki he ngaahi talanoa ʻi he folofolá ʻo ngāue ʻaki ha naunau tokoni hangē ko e ʻū fakatātā, tā valivali, ngaahi vitiō, fanga kiʻi tamapua pe tulama.

Paaki