Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au
1–7 Sune. ʻAlamā 5–7: “Kuo Mou Ongoʻi Koā ʻa e Fuʻu Liliu Lahí ni ʻi Homou Lotó?”


“1–7 Sune. ʻAlamā 5–7: ʻKuo Mou Ongoʻi Koā ʻa e Fuʻu Liliu Lahí ni ʻi Homou Lotó?’“ Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Lautohi Faka-Sāpaté: Tohi ʻa Molomoná 2020 (2020)

“1–7 Sune. ʻAlamā 5–7,” Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Lautohi Faka-Sāpaté: 2020

ʻĪmisi
ko hono pukepuke ʻe Sīsū ha kiʻi lami

ʻOku ʻIkai Ngalo ʻAkimoutolu, tā fakatātaaʻi ʻe Jon McNaughton

1–7 Sune

ʻAlamā 5–7

“Kuo Mou Ongoʻi Koā ʻa e Fuʻu Liliu Lahí ni ʻi Homou Lotó?”

ʻI hoʻomou lau ʻa e ʻAlamā 5–7, fakakaukau ki he kau mēmipa hoʻo kalasí ʻoku nau fakafōtunga ʻa e ngaahi akonaki ʻi he ngaahi vahé ni. Fakakaukauʻi ha ngaahi founga te mou lava ai ke fakakau kinautolu ʻi hoʻomou fealēleaʻaki ʻi he Sāpaté.

Lekooti e Ngaahi Ongo ʻOkú ke Maʻú

ʻĪmisi
fakaʻilonga vahevahé

Fakaafeʻi Ke Vahevahe

ʻOange ha ngaahi miniti siʻi ki he kau mēmipa ʻo e kalasí ke nau fakamanatu ai ʻa e meʻa ne nau lau ʻi he ʻAlamā 5–7 mo kumi ha foʻi moʻoni te nau fie vahevahe ʻi he kalasí. Hili ia pea kole ange ke nau vahevahe ia mo ha taha ʻoku tangutu ofi mai.

ʻĪmisi
fakaʻilonga akoʻí

Akoʻi ʻa e Tokāteliné

ʻAlamā 5:14–33

Kuo pau ke tau foua—mo kei ongoʻi ai pē—ha fuʻu liliu lahi ʻo e lotó.

  • Naʻe fakaafeʻi ʻa e kau mēmipa ʻo e kalasí ke nau fakakaukau ki he ngaahi fehuʻi ʻi he ʻAlamā 5:14–33 ʻi he fokotuʻutuʻu ki he uike ní ʻi he Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Fakafoʻituituí mo e Ngaahi Fāmilí. Te mou ala kamata e fealēleaʻaki ʻi he ngaahi veesi ko ʻení ʻaki haʻo kole ange ki he kau mēmipa ʻo e kalasí ke nau vahevahe pe ko e fē ʻa e ngaahi fehuʻi mei he ngaahi veesi ko ʻení naʻe mahuʻinga kiate kinautolú. Hili ia pea te ke lava ʻo fakaafeʻi ʻa e kau mēmipa ʻo e kalasí ke nau ngāue fakakulupu ke toe vakaiʻi ʻa e ʻAlamā 5:14–33 mo ʻiloʻi hono ʻuhinga ʻo e foua ha liliu ʻo e lotó ʻo fakafou ʻi he Fakamoʻuí mo ʻEne Fakaleleí. Te nau toe lava foki ke kumi ʻa e ngaahi tāpuaki ʻoku maʻu ʻi ha loto kuo liliú. Ko e hā mo ha ngaahi toe lea fakatātā kehe kuo fakaʻaongaʻi ke fakamatalaʻi ʻa e liliu ʻoku fakamatalaʻi ʻe ʻAlamaá? (Hange ko ‘ení, vakai, Sione 3:1–7; 2 Kolinitō 5:17; Teila G. Lenilani, “Tauhi ke Tolonga ʻa e Fuʻu Liliu Lahi ʻo e Lotó,” Ensign pe Liahona, Nōv. 2009, 97–99.) ʻE founga fēfē haʻatau pukepuke ha liliu ʻo e lotó ʻi heʻetau moʻuí kotoa? (vakai, ʻAlamā 5:26).

    ʻĪmisi
    taʻahine ʻoku lotu ʻi ha veʻe mohenga

    Te tau lava ʻo foua ha “liliu ʻo e lotó” kapau te tau tafoki ki he ʻOtuá.

ʻAlamā 5:44–51

Te tau lava ʻo maʻu haʻatau fakamoʻoni ki he Fakamoʻuí mo ʻEne ongoongoleleí ʻo fou ʻi he Laumālie Māʻoniʻoní.

  • Kuo maʻu ʻe he kau mēmipa ʻo hoʻo kalasí haʻanau fakamoʻoni ki he Fakamoʻuí mo ʻEne ongoongoleleí, ʻo tatau mo ʻAlamā. Koeʻuhí ke tokoni ke nau ʻilo e meʻa naʻe fai ʻe ʻAlamā ke maʻu ai ʻene fakamoʻoni ʻo fakafou ʻi he Laumālié, te ke lava ʻo tufa ha ngaahi laʻipepa ʻoku tohiʻi ʻi ʻolunga ai ʻa e Fakamoʻoni. ʻE lava ke ngāue tauhoa ʻa e kau mēmipa ʻo e kalasí ke fakamanatu ʻa e ʻAlamā 5:44–51 pea fakaʻaongaʻi ʻa e meʻa ʻoku nau maʻu ʻi he ngaahi veesi ko ʻení ke tohi ha “founga” ki ha fakamoʻoni. Hangē ko ʻení, ʻe lava ke hoko e “ngaahi meʻa” ʻo e foungá, ko e ngaahi moʻoni ʻoku nau faʻu ʻetau fakamoʻoní. Ko e “ngaahi fakahinohino” ki he foungá, ʻe lava pē ko e ngaahi meʻa ʻoku tau fie maʻu ke fai ke maʻu ai ha fakamoʻoní. (Vakai ki he pōpoaki meia ‘Eleta Tieta F. ʻUkitofa ‘i he “Ngaahi Maʻuʻanga Tokoni Lahi Ange” ki ha ngaahi fakakaukau.) Ko e hā ha “ngaahi meʻa” mo e “ngaahi fakahinohino” te nau lava ke tānaki ki he foungá mei heʻenau aʻusiá pe ha toe ngaahi aʻusia kehe ʻi he folofolá? Fakaafeʻi ʻa e ngaahi hoá ke nau vahevahe ʻa e meʻa ne nau akó pea mo e meʻa ʻoku nau fai ke fakaafeʻi ʻa e Laumālie Māʻoniʻoní ke ne fakamoʻoniʻi ʻa e moʻoní kiate kinautolú.

ʻAlamā 6

ʻOku tau fakataha ko e Kau Māʻoniʻoni ke fanongo ki he folofola ʻa e ʻOtuá mo fakahoko ʻEne ngāué.

  • Te ke lava ʻo fakaafeʻi ʻa e kau mēmipa ʻo e kalasí ke nau fakakaukau ki ha taha ʻoku nau ʻiloʻi ʻokú ne ʻongoʻi ʻoku ʻikai fie maʻu ke te kau ki ha Siasí, ke fakamanatu ki he kalasí hono mahuʻinga ʻo e fakataha ko ha sino ʻo e Kau Māʻoniʻoní. Ko e hā te nau lava ʻo vahevahe mei he ʻAlamā 6 ke akoʻi ʻa e tokotahá ni fekauʻaki mo ha ngaahi tāpuaki ʻo e kau ki ha siasí? Te tau lava fēfē ke fakahoko lelei ange ʻa e ngaahi taumuʻa ʻo e fakataha naʻe fakamatalaʻi ʻe ʻAlamaá?

ʻAlamā 7:7–16

Naʻe toʻo ʻe he Fakamoʻuí kiate Ia ʻa ʻetau ngaahi angahalá, mamahí, mo e faingataʻaʻiá.

  • Mahalo naʻa ʻi ai ha kakai ʻi he kalasí ʻoku nau fuʻu fie maʻu ke ʻiloʻi ʻa e meʻa ʻoku akoʻi ʻe he ʻAlamā 7:7–16—naʻe ʻikai ngata pē ʻi hono toʻo ʻe he Fakamoʻuí kiate Ia ʻa ʻetau ngaahi angahalá ka naʻe kau ai mo ʻetau ngaahi mamahí, faingataʻaʻiá, mahamahakí, mo e ngaahi vaivaí. ʻE founga fēfē haʻo tokoni ke nau ʻiloʻi ʻeni? Mahalo te ke lava ʻo ʻai ha saati ʻi he palakipoé mo e ongo ʻuluʻi tohi ko ʻení Meʻa naʻe fuesia ʻe he Fakamoʻuí mo e ʻUhinga naʻá Ne fuesia aí. ʻE lava ke fakafonu ʻe he kalasí ʻa e sātí ka hili ʻenau lau ʻa e ʻAlamā 7:7–16. ʻE toe ala tokoni foki ke nau fakakaukauʻi ha ngaahi meʻa kehe naʻe fuesia ʻe he Fakamoʻuí he lolotonga ʻo ʻEne moʻuí (vakai ki ha ngaahi sīpinga ʻi he “Ngaahi Maʻuʻanga Tokoni Lahi Ange”).

  • Hili haʻamou aleaʻi e meʻa naʻe akoʻi ʻe ʻAlamā ʻi he ʻAlamā 7:7–16, mahalo naʻa lava ke vahevahe ʻe he kau mēmipa ʻo e kalasí ha ngaahi aʻusia ʻi ha taimi naʻe fakafiemālieʻi ai kinautolu ʻe he Fakamoʻuí, ʻa ia ko hono ʻuhingá, naʻá Ne tokoniʻi kinautolu (vakai, “Ngaahi Maʻuʻanga Tokoni Lahi Ange” ke maʻu ha ngaahi sīpinga ʻo e ngaahi founga ʻoku fakafiemālieʻi ai kitautolu ʻe Sīsuú). Te ke lava foki ‘o vahevahe e lea ko eni meia Palesiteni Tāleni H. ʻOakesi: “Kuo fakahā ʻe hotau Fakamoʻuí naʻe ‘hāʻele hifo ki lalo ʻi he ngaahi meʻa kotoa pē’ (T&F 88:6). … Mahalo ʻe aʻu ʻo tau pehē ko ʻene hifo mai ʻo māʻulalo ange he meʻa kotoá, ʻoku ʻi ha tuʻunga ai ke Ne hiki hake kitautolu mo foaki mai ʻa e ivi ʻoku tau fie maʻu ke kātakiʻi hotau ngaahi mamahí. Ko e meʻa pē ʻoku toé ke tau kole” (“Fakamālohia ʻe he Fakalelei ʻa Sīsū Kalaisí,” Ensign pe Liahona, Nōv. 2015, 64).

  • Naʻe fakahā ʻe Alamā ko e hāʻele mai ko ia ʻa e Huhuʻí “ʻoku mahuʻinga ange ia” ʻi ha toe meʻa. Mahalo naʻa lava ʻa e kau mēmipa ʻo e kalasí ke nau fakakaukau ʻo pehē ʻoku nau ʻi ha kalasi hisitōlia ʻo aleaʻi ʻa e ngaahi meʻa mahuʻinga taha ne hoko ʻi he hisitōliá. Ko e hā ha ngaahi veesi mei he ʻAlamā 7 te nau ala vahevahe ke poupouʻi e lea ʻa ʻAlamā ʻi he veesi 7? Ko e hā ha faleʻi naʻe fai ʻe ʻAlamā ki hono kakaí ʻe lava ʻo tokoni ke tau teuteu ki he hāʻele mai ʻa e Fakamoʻuí?

ʻĪmisi
fakaʻilonga akoʻí

Poupouʻi ʻa e Ako ʻi ʻApí

Koeʻuhí ke poupouʻi ʻa e kau mēmipa ʻo e kalasí ke nau lau ʻa e ʻAlamā 8–12, te ke ala vahevahe ange ʻoku fakamatala ʻe he ngaahi vahé ni ha talanoa ki ha ongo tangata. Ko e taha naʻe ʻikai mahuʻingaʻia ʻi he Siasí pea ko e tahá ko ha tokotaha fakatanga vilitaki, ka naʻá na fakatou hoko ko ha ongo taukapo loto-toʻa ʻo e tuí.

ʻĪmisi
fakaʻilonga ngaahi maʻuʻanga tokoní

Ngaahi Maʻuʻanga Tokoni Lahi Ange

Ko hono maʻu ʻo ha fakamoʻoni pē ʻatautolú.

Naʻe ʻomi ʻe ʻEletā Tieta F. ʻUkitofa ʻa e sīpinga fakalaumālie ko ʻeni ki hono “maʻu ha fakamoʻoni fakatāutaha ʻoku fakatefito ʻi he fakamoʻoni ʻa e Laumālie Māʻoniʻoní”:

ʻUluakí: Maʻu ha holi ke tui. ʻOku poupouʻi kitautolu ʻe he Tohi ʻa Molomoná: ʻKapau te mou ʻā hake ʻo fakaake homou ʻatamaí, ʻo ʻahiʻahiʻi ʻa ʻeku ngaahi leá, pea ngāue ʻaki ha kihiʻi konga siʻi ʻo e tuí, … kapau foki ʻoku ʻikai te mou lava ʻo fai ha meʻa lahi ange ʻi he holi pē ke tuí’ ( ʻAlamā 32:27). … ʻOku talaʻofa mai ʻe he ʻOtuá ha tokoni fakalangi kapau te tau maʻu pē e holi ke tuí, ka kuo pau ke moʻoni pea ʻikai ko ha holi ʻoku fakangalingali pē.

Uá: Kumi ʻi he folofolá. Ka ʻoku ʻi ai haʻo ngaahi fehuʻi; ako kinautolu; fekumi ʻi he folofolá ki ha ngaahi tali. Te u toe pehē, ʻoku ʻi he Tohi ʻa Molomoná ha faleʻi kiate kitautolu: ʻKapau te mou fakaʻatā ha potu, ke tō ai ha tenga ʻi homou lotó’ ʻi hono ako fakamātoato e folofola ʻa e ʻOtuá, ʻe ʻkamata [ʻa e tenga leleí] ke pupula ʻi homou lotó’ kapau he ʻikai te mou angatuʻu ʻi he taʻetui. ʻE ʻlangaki hake ʻe ia [ho] laumālié’ pea ʻfakamaama [ho] ʻatamaí’ ( ʻAlamā 32:28).

Tolú: Fakahoko e finangalo ʻo e ʻOtuá; tauhi e ngaahi fekaú. … ʻOku fie maʻu ke tau haʻu kia Kalaisi mo muimui ʻi Heʻene ngaahi akonakí. Naʻe akoʻi ʻe he Fakamoʻuí: ‘Ko ʻeku akonakí ʻoku ʻikai ʻaʻaku, ka ʻoku ʻaʻana naʻá ne fekau aú. Ko ia ia ʻe fai ki hono finangaló, te ne ʻilo ʻa e akonakí’ [Sione 7:16–17; tānaki atu ʻa e mataʻitohi fakahihifí]. …

Faá: Fakalaulauloto, ʻaukai, mo lotu. Koeʻuhí ke tau maʻu ha ʻilo mei he Laumālie Māʻoniʻoní, kuo pau ke tau kole ia ki he Tamai Hēvaní [vakai, ʻAlāmā 5:45–46; Molonai 10:3–4]” (“The Power of a Personal Testimony,” Ensign pe Liahona, Nōv. 2006, 38–39).

Ko e hā naʻe fuesia ʻe Sīsū Kalaisí?

Ko e hā mo ha toe ngaahi faingataʻa kehe naʻe foua ʻe he Fakamoʻuí?

ʻOku founga fēfē hono tokoniʻi kitautolu ʻe Sīsū Kalaisí?

  • Fakamolemoleʻi ʻetau ngaahi angahalá mo toʻo atu ʻa e ongoʻi halaiá (vakai, ʻĪnosi 1:5–6)

  • Fakamolū e loto ʻo e niʻihi kehé (vakai, Mōsaia 21:15)

  • Fakamālohia kitautolu ke tau fua ʻetau ngaahi kavengá (vakai, Mōsaia 24:14–15)

  • Fakamoʻui hotau ngaahi vaivaí (vakai, 3 Nīfai 17:6–7)

  • ʻAi ʻa e ngaahi meʻa vaivaí ke hoko ʻo mālohi pea mo fakafiemālieʻi kitautolu (vakai, ʻEta 12:27–29)

  • Tokoniʻi kitautolu ke tau ʻilo ʻa e ngaahi mamahí ʻi honau tuʻunga totonú (vakai, T&F 121:7–10)

Ko e hā ha toe ngaahi founga kehe kuo tokoniʻi ai kitautolu ʻe Sīsū?

Fakatupulaki ʻo ʻEtau Founga Akoʻí

Fakatupulaki ʻo hangē ko ha faiako anga faka-Kalaisí. ʻI hoʻo hoko ko e faiakó, ʻoku mahuʻinga ke ke fakalaulauloto ki ha ngaahi founga te ke lava ʻo tokoni ai ki he kau akó ke nau fakatupulaki ha tui ki he Tamai Hēvaní mo Sīsū Kalaisi. Fakakaukau ke ke fakaʻaongaʻi ʻa e ngaahi fehuʻi vakaiʻi fakataautaha he peesi 37 ʻo e Faiako ʻi he Founga ʻa e Fakamoʻuí ke ueʻi fakalaumālie koe.

Paaki