Fuakava Foʻoú 2023
9–15 Sānuali. Mātiu 2; Luke 2: Kuo Mau Omi ke Hū Kiate Ia


“9–15 Sānuali. Mātiu 2; Luke 2: Kuo Mau Omi ke Hū Kiate Ia,” Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Lautohi Faka-Sāpaté: Fuakava Foʻou 2023 (2022)

“9–15 Sānuali. Mātiu 2; Luke 2,” Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Lautohi Faka-Sāpaté: 2023

ʻĪmisi
kau tangata ʻe toko tolu ʻoku nau fononga ʻi ha fanga kāmeli

Tuku ke Tau ʻOfa Kiate Ia, tā fakatātaaʻi ʻe Dana Mario Wood

9–15 Sānuali.

Mātiu 2; Luke 2

Kuo Mau Omi ke Hū Kiate Ia

Kimuʻa peá ke lau e ngaahi fakakaukau ʻi he fakamatala ko ʻení, ako ʻa e Mātiu 2 mo e Luke 2, pea lekooti hoʻo ngaahi ongo fakalaumālié. ʻE tokoni ʻeni kiate koe ke ke maʻu ha fakahā ki he founga ke ke feau lelei taha ai e fiemaʻu ʻa hoʻo kalasí.

ʻĪmisi
fakaʻilonga ʻo e feʻinasiʻakí

Fakaafeʻi e Feʻinasiʻakí

ʻE lava fēfē ke ke poupouʻi ‘a e kau mēmipa ʻo e kalasí ke nau vahevahe e ngaahi fakakaukau mo e ngaahi meʻa ne nau aʻusia ʻi heʻenau ako fakafoʻituitui mo fakafāmili e folofolá? Neongo ʻenau ngali maheni mo e ngaahi fakamatala ki he ʻaloʻi ʻo e Fakamoʻuí ʻi he Mātiu 2 mo e Luke 2, ka te nau kei lava maʻu pē ke maʻu ha ngaahi ʻilo fakalaumālie. Fakakaukau ke fakaafeʻi ha niʻihi tokosiʻi ʻi he kalasí ke nau vahevahe ha pōpoaki ne nau fakatokangaʻi naʻe ongo foʻou kiate kinautolu.

ʻĪmisi
fakaʻilonga ʻo e akoʻí

Akoʻi ʻa e Tokāteliné

Mātiu 2:1–12; Luke 2:1–38

ʻOku ʻi ai ha kau fakamoʻoni tokolahi ki he ʻaloʻi ʻo Kalaisí.

  • ʻE lava e fakamatala fekauʻaki mo e kau moihū ʻi he Mātiu 2:1–12 mo e Luke 2:1–38 ʻo tokoni ki he kau mēmipa hoʻo kalasí ke nau fakalaulauloto ki he ngaahi founga ʻoku fakahaaʻi ai ʻenau ʻofa ki he Fakamoʻuí. Toe vakaiʻi ʻa e saati fekauʻaki mo e kau fakamoʻoni ki he ʻaloʻi ʻo Kalaisí ʻi he fokotuʻutuʻu ʻo e uike ní ʻi he Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Fakafoʻituituí mo e Ngaahi Fāmilí. Mahalo ʻe ʻi ai ha kakai ʻi hoʻomou kalasí ʻe ʻi ai haʻanau ngaahi fakakaukau ke vahevahe mei he ʻekitivitī ko ʻení, pe ko haʻamou fakahoko fakakalasi ʻa e ʻekitivitií. Ko e hā ʻoku mahuʻinga ai e omi ʻa e kau fakamoʻoni ʻo Kalaisí mei ha ngaahi tūkunga kehekehe ʻo e moʻuí? Te tau lava fēfē ʻo muimui ki heʻenau sīpingá?

    ʻĪmisi
    tauhisipí mo e sipi

    Naʻe kau e kau tauhisipí ʻi he niʻihi ʻo e kau ʻuluaki fakamoʻoni ki he ʻaloʻi ʻo e Fakamoʻuí.

  • Kimuʻa pea hū ʻa e kau fakamoʻoni ko ʻení ki he valevale ko Kalaisí, naʻa nau fekumi Kiate Ia. Ke tokoniʻi e kau mēmipa ʻo e kalasí ke ako mei heʻenau sīpingá, te ke lava ʻo hiki ʻi he palakipoé ʻa e ngaahi ʻuluʻi tohi ko ʻení: Kau Tauhisipí, ʻAna, Simione, mo e Kau Tangata Potó. Hili ia pea toki fekumi ʻe he kau mēmipa ʻo e kalasí ʻa e Mātiu 2 mo e Luke 2 pea hiki ʻi he palakipoé ʻa e meʻa naʻe fai ʻe he kakaí ni ke fekumi ki he Fakamoʻuí. Ko e hā ʻoku fokotuʻu mai ‘e he ngaahi fakamatala ko ʻení fekauʻaki mo ha niʻihi ʻo e ngaahi founga te tau lava ai ke fekumi kia Kalaisí?

Mātiu 2:13–23

ʻE lava ke maʻu ‘e he ngaahi mātuʻá ha fakahā ki hono maluʻi honau ngaahi fāmilí.

  • Ke kamataʻi ha fealēleaʻaki fekauʻaki mo e founga naʻe tataki ai ʻe he Tamai Hēvaní ʻa Siosefa mo Mele ʻi hona fatongia ko e ongomātuʻa ʻa e Fakamoʻuí, fakakaukau ke fakaafeʻi e kau mēmipa ʻo e kalasí ke hiki ʻi he palakipoé ha niʻihi ʻo e ngaahi fakatuʻutāmaki ʻoku tau fehangahangai mo ia he ʻaho ní. Ko e hā ʻoku tau ako mei he Mātiu 2:13–23 fekauʻaki mo e founga ke maluʻi ai kitautolu mei he ngaahi fakatuʻutāmaki ko ʻení? Kuo tokoniʻi fēfē kitautolu ʻe he fakahā fakafoʻituituí ke maluʻi hotau ngaahi fāmilí pe niʻihi kehe ʻoku tau ʻofa aí, mei he fakatuʻutāmakí? Ko e hā ha faleʻi kuo tuku mai ʻe he kau palōfitá mo e kau ʻaposetoló ke tokoni ke tau malu fakalaumālie aí?

Luke 2:40–52

Naʻa mo ʻEne kei tupu haké, naʻe tokanga taha pē ʻa Sīsū ki he fakahoko e finangalo ʻo ʻEne Tamaí.

  • ʻE malava ke mālohi makehe e talanoa ʻo e faiako ʻa Sīsū ‘i he temipalé ʻi heʻene kei taʻu 12, ki he toʻu tupu ʻoku nau fifili fekauʻaki mo e tokoni te nau lava ʻo fakahoko ki he ngāue ʻa e ʻOtuá. Te ke lava ʻo vahevahe e kalasí ke nau tauhoa pea lau fakataha ʻa e Luke 2:40–52. ʻE lava ke toʻo ‘e he hoa takitaha ha ngaahi miniti siʻi ke na fevahevaheʻaki ʻa e meʻa ʻokú ne ueʻi kinaua fekauʻaki mo e fakamatala ko ʻení. Ko e hā ha ngaahi faingamālie ʻoku tau maʻu ke tau vahevahe ai e meʻa ʻoku tau ʻilo fekauʻaki mo e ongoongoleleí? Ko e hā ha ngaahi aʻusia te tau lava ʻo vahevahe?

  • Ko e hā ʻoku akoʻi mai ʻe he Luke 2:40–52 fekauʻaki mo e tuʻunga ne ʻi ai ʻa Sīsū ʻi Heʻene kei talavou siʻí? ʻE lava ʻe he sīpinga ki he tupulaki fakatāutahá ʻoku fokotuʻu atu ʻi he Luke 2:52 ke fakatupu ha fealeaʻaki ki he meʻa ʻoku tau fai ke tau hangē ange ai ko Kalaisí. Te ke lava ʻo fokotuʻu ange ke fakalaulauloto e kau mēmipa ʻo e kalasí ki he founga ʻoku nau tupulaki ai ʻi he potó (fakaʻatamai), lahí (fakaesino), ʻofeina ʻe he ʻOtuá (fakalaumālie) pea mo e niʻihi kehé (fakasōsiale). Te nau lava foki ʻo fokotuʻu ha ngaahi taumuʻa ʻi ha taha ʻo e ngaahi tafaʻaki ko ʻení pe toe lahi ange. Kapau ʻokú ke fie hoko atu ha fealēleaʻaki fekauʻaki mo e hoko ʻo hangē ko Kalaisí ʻi he ngaahi tafaʻaki ko ʻení, tautautefito kapau ʻokú ke akoʻi ʻa e toʻu tupú, fakakaukau ke ke fakaʻaongaʻi e fakamatala ʻi he “Ngaahi Maʻuʻanga Tokoni Kehé.”

ʻĪmisi
fakaʻilonga ʻo e ngaahi maʻuʻanga tokoní

Ngaahi Maʻuʻanga Tokoni Kehé

Ko hono tokoniʻi ʻo e fānaú mo e toʻu tupú ke nau tupulaki “[ʻi he] poto … mo e lahi, pea [mo] ʻofeina … ʻe he ʻOtuá mo e tangatá.”

Naʻe fakamatalaʻi ʻe Palesiteni Sitīveni J. Lani ʻa e polokalama ki he Fānaú mo e Toʻu Tupú, ʻa ia ʻoku fakatefito hano konga ʻi he Luke 2:52, ʻi he founga ko ʻení:

“Ko e Fānaú mo e Toʻu Tupú ko ha meʻangāue ia ke tokoni ki he fānau Palaimeli mo e toʻu tupu kotoa pē ke tupulaki ʻi he tuʻunga fakaākongá pea mo maʻu ha vīsone ʻi he tuí ki he halanga ʻo e fiefiá. ʻE lava ke nau fakatuʻamelie mo fakaʻamu ki he ngaahi mālōlōʻanga mo e ngaahi fakaʻilonga ʻi he hala ʻo e fuakavá, ʻa ia te nau papitaiso mo hilifakinima ai ke maʻu ʻa e meʻa-foaki ʻo e Laumālie Māʻoniʻoní pea nau kau ʻi ha taimi ki he ngaahi kōlomu mo e ngaahi kalasi ʻa e kau Finemuí, ʻa ia te nau ongoʻi ai ʻa e fiefia ʻi hono tokoniʻi e niʻihi kehé ʻo fakafou ʻi ha ngaahi ngāue tokoni faka-Kalaisi hokohoko. Te nau fokotuʻu ha ngaahi taumuʻa, lalahi mo iiki, ʻa ia te ne fakapalanisi ʻenau moʻuí ʻi heʻenau fakaʻau ke hoko ʻo hangē [ange] ko e Fakamoʻuí,” (“Ko Hono Maʻu ʻa e Fiefiá ʻia Kalaisí,” Liahona, Nōvema 2020, 36–37).

Ko Hono Fakatupulaki ʻEtau Founga Akoʻí

Fakakau ʻa e kau ako naʻe ʻikai ke nau ako ʻa e folofolá ʻi ʻapí. Neongo ʻe ʻi ai ha kau mēmipa ʻo e kalasí ʻe ʻikai ke nau lava ʻo lau ʻa e Luke 2 mo e Mātiu 2 pea toki fai ʻa e kalasí, ʻe lava pē ke nau kei vahevahe ha ngaahi fakakaukau mahuʻinga. Fakapapauʻi ʻoku maʻu ʻe he kau mēmipa kotoa ʻo e kalasí ha ngaahi faingamālie ke kau ai mo tokoni ki he fealēleaʻakí.

Paaki