Fuakava Foʻoú 2023
10–16 ʻEpeleli. Mātiu 15–17; Maʻake 7–9: “Ko Koe ko e Kalaisí”


“10–16 ʻEpeleli. Mātiu 15–17; Maʻake 7–9: ‘Ko Koe ko e Kalaisí’” Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Lautohi Faka-Sāpaté: Fuakava Foʻou 2023 (2022)

“10–16 ʻEpeleli. Mātiu 15–17; Maʻake 7–9,” Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Lautohi Faka-Sāpaté: 2023

ʻĪmisi
Liliu ʻo Kalaisí

Ko e Liliú, tā fakatātaaʻi ʻe Carl Heinrich Bloch

10–16 ʻEpeleli

Mātiu 15–17; Maʻake 7–9

“Ko Koe ko e Kalaisí”

Ko e taha hoʻo ngaahi tefitoʻi kaveinga ko e faiakó ke tokoniʻi ʻa e niʻihi kehé ke fakatupulaki ʻenau tui kia Sīsū Kalaisí. Manatuʻi ʻeni ʻi hoʻo ako e folofolá ʻi he uike ní. Ko e hā ʻokú ke ʻilo ʻe lava ʻo tokoni ki he kau mēmipa ʻo e kalasí ke nau tui lahi ange kiate Iá?

ʻĪmisi
fakaʻilonga ʻo e feʻinasiʻakí

Fakaafeʻi e Feʻinasiʻakí

Ko ha founga ʻe taha te ke lava ai ʻo fakalotolahiʻi e kau mēmipa ʻo e kalasí ke ako fakataautaha e folofolá pea mo honau ngaahi fāmilí, ko hano fakaafeʻi kinautolu ke vahevahe ʻi he uike kotoa ʻa e founga kuo tokoniʻi ai kinautolu ʻe he ako ʻo e folofolá ke nau maʻu ha fakahā pea mo tāpuekina ʻenau moʻuí. Hangē ko ʻení, naʻe tākiekina fēfē ʻe heʻenau ako e ngaahi vahe ko ʻení ʻa e ngaahi fili ne nau fai he uike ní?

ʻĪmisi
fakaʻilonga ʻo e akoʻí

Akoʻi ʻa e Tokāteliné

Mātiu 16:13–17

ʻOku maʻu ʻa e fakamoʻoni kia Sīsū Kalaisí ʻi he fakahā.

  • Kuo ʻi ai nai ha taha ʻi he kau mēmipa ʻo hoʻo kalasí naʻe pau ke ne fakamatalaʻi ki ha taha e founga ne nau ʻilo ai ʻoku moʻoni e ongoongoleleí? ʻI he Mātiu 16:13–17, ko e hā naʻe akoʻi ʻe he Fakamoʻuí fekauʻaki mo e founga ʻoku tau maʻu ai ha fakamoʻoní? Te ke lava ʻo fakamatalaʻi e founga naʻe maʻu ai ʻe ʻAlamā ʻene fakamoʻoní (vakai, ʻAlamā 5:45–46) pe ko e meʻa naʻe akoʻi ʻe he ʻEikí kia ʻŌliva Kautele fekauʻaki mo e fakahaá (vakai, Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 6:14–15, 22–23; 8:2–3). ʻOkú ke pehē ko e hā e meʻa naʻe mei lea ʻaki ʻe Pita pe ko ʻAlamā pe ʻŌliva Kautele, kapau naʻe ʻeke ange ʻe ha taha kiate kinautolu ʻa e founga ne nau ʻilo ai ʻoku moʻoni e ongoongoleleí?

  • Mahalo ʻoku ʻi ai ha kakai ʻi hoʻo kalasí ʻoku nau lotua ha fakahā fakataautaha ka ʻoku ʻikai ke nau ʻilo e founga ke ʻiloʻi ai ʻi he taimi ʻoku hoko mai aí. Te ke lava ʻo maʻu ʻi he HearHim.ChurchofJesusChrist.org, ha ngaahi vitiō ʻoku vahevahe ai ʻe he kau taki ʻo e Siasí ʻa e founga ʻoku nau fakatokangaʻi ai e leʻo ʻo e ʻEikí. Te ke lava ʻo mamata mo e kalasí ʻi ha foʻi vitiō ʻe taha pe lahi ange pea mou talanoa ki he meʻa ʻoku akoʻi ʻe he ngaahi foʻi vitioó fekauʻaki mo e maʻu ʻo e fakahaá. Ko e hā mo ha ngaahi toe akonaki kehe pe ngaahi potufolofola ʻe lava ke fakakaukau ki ai hoʻo kalasí, ʻe tokoni ki ha taha ke ne fakatokangaʻi ʻa e fakahā fakatāutahá. (Hangē ko ʻení, vakai, 1 Ngaahi Tuʻi 19:11–12; Kalētia 5:22–23; ʻĪnosi 1:1–8; Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 6:22–24; 8:2–3; 9:7–9.)

Mātiu 16:13–19; 17:1–9

ʻOku mahuʻinga e ngaahi kī ʻo e lakanga fakataulaʻeikí ki hotau fakamoʻuí.

  • Te ke lava ke hiki ha ngaahi fakamoʻoni fakafolofola ʻi he palakipoé, ke kamata ʻaki ha fealeaʻaki ki he ngaahi kī ʻo e lakanga fakataulaʻeikí, ʻo hangē ko ʻení: Mātiu 16:19; Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 107:18–20; 128:8–11; 132:18–19, 59; Siosefa Sāmita—Hisitōlia 1:72; mo e “Lakanga Fakataulaʻeikí, Ngaahi Kī ʻo e” ʻi he Fakahinohino ki he Ngaahi Folofolá (scriptures.ChurchofJesusChrist.org). Hili ia pea fakaafeʻi e kau mēmipa ʻo e kalasí ke nau lau ha potufolofola ʻe taha pe lahi ange pea vahevahe ha meʻa ne nau ako mei ai fekauʻaki mo e ngaahi kī ʻo e lakanga fakataulaʻeikí. Ko e hā ʻoku tau fie maʻu ai ʻa e ngaahi kī ʻo e lakanga fakataulaʻeikí?

  • Koeʻuhí ke tokoni ki he kau mēmipa ʻo e kalasí ke fakamālohia ʻenau fakamoʻoni ki he fakafoki mai ʻo e ngaahi kī ʻo e lakanga fakataulaʻeikí ʻi he ngaahi ʻaho kimui ní, te ke lava ʻo kole ki ha vaeua ʻo e kalasí ke nau ako ʻa e Mātiu 17:1–9 pea mo e vaeua ʻe tahá ke nau ako ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 110. Hili ia pea te nau lava leva ke fevahevaheʻaki ʻa e meʻa ne nau akó mo fakatokangaʻi ʻa e faitatau ʻi he ongo fakamatalá.  

ʻĪmisi
maka fakamanatu ʻo Pita ʻokú ne maʻu e ngaahi kií

Ko e ngaahi kī ʻo e lakanga fakataulaʻeikí ko e mafai ia ke tataki ʻaki hono fakaʻaongaʻi ʻo e lakanga fakataulaʻeikí.

Maʻake 9:14–30

Ko e taimi ʻoku tau kumi ai ki ha tui lahi angé, ʻoku tau kamata ʻaki ʻa e tui ʻoku tau maʻú.

  • Naʻe fakaʻaongaʻi ʻe ʻEletā Sefilī R. Hōlani ʻa e fakamatala ki he tamai naʻe kumi ha fakamoʻui ki hono fohá, ke akoʻi ʻa e founga ʻoku totonu ke tau hū ai ki he ʻEikí ʻi heʻetau ongoʻi ʻoku ʻikai feʻunga ʻetau tuí (vakai, “ʻEiki, ʻOku Ou Tui,” Liahona, Mē 2013, 93–95). Hili hono lau fakakalasi e Maʻake 9:14–30, te mou lava leva ke aleaʻi fakataha ʻa e ngaahi meʻa ʻe tolu naʻe vakai ki ai ʻa ʻEletā Hōlaní (vakai, “Ngaahi Maʻuʻanga Tokoni Kehé”).

ʻĪmisi
fakaʻilonga ʻo e ngaahi maʻuʻanga tokoní

Ngaahi Maʻuʻanga Tokoni Kehé

Ngaahi fakakaukau ʻe tolu ke tokoni ke tau maʻu ha tui ʻoku lahi angé.

Hili hono toe fai e fakamatala ʻi he Maʻake 9:14–29, naʻe akoʻi leva ʻe ʻEletā Sefilī R. Hōlani:

“Ko e fakakaukau ʻuluaki fekauʻaki mo e fakamatala ko ʻení, ko e taimi naʻe fehangahangai ai mo e pole ʻo e tuí, naʻe ʻuluaki fakamamafaʻi ʻe he tamaí hono mālohí hili ia peá ne toki tali e fakangatangata pē meʻa ʻokú ne lavá. ʻOku pau pea ʻikai momou ʻene ʻuluaki leá: ‘ʻEiki, ʻoku ou tui.’ Te u pehē ki he taha kotoa ʻoku fie maʻu ha tui lahi angé, manatuʻi e tangata ko ʻení! ʻI he momeniti ʻo e ilifiá, veiveiuá pe taimi faingataʻá, tuʻu maʻu he tui kuó ke ʻosi maʻú, tatau ai pē kapau ko e tui ko iá ʻoku siʻisiʻi. …

“Ko e fakakaukau hono uá ko hano fulihi pē ʻo e ʻuluakí. Ko e taimi ʻoku hoko ai e palopalemá pea mo e ngaahi fehuʻí, ʻoua ʻe kamata hoʻo feinga ki he tuí ʻaki haʻo fakalau ʻa e lahi ʻo e meʻa ʻoku ʻikai ke ke maʻú, ʻo hangē leva ia ʻokú ke kamata ʻaki hoʻo ʻtaʻe-tuí.ʼ … ʻOku ʻikai ko ʻeku kole atú ke mou fakangalingali ʻi ha tui ʻoku ʻikai ke mou maʻu. Ko ʻeku kole atú ke mou tuʻu maʻu he tui ʻoku mou ʻosi maʻú. …

“Fakakaukau fakaʻosí: Ka hoko ʻa e veiveiuá pe faingataʻá, ʻoua naʻa manavasiʻi ke kole tokoni. Kapau ʻoku tau fie maʻu ia ʻi he loto-fakatōkilalo mo moʻoni ʻo hangē ko e tamai ko ʻení, te tau lava ʻo maʻu ia” (“ʻEiki, ʻOku Ou Tui,” Liahona, Mē 2013, 93–94).

Ko Hono Fakatupulaki ʻEtau Founga Akoʻí

Fai ha ngaahi fehuʻi ʻokú ne fakaafeʻi ʻa e fakamoʻoní. ʻE lava ʻe hono fai e ngaahi fehuʻi te ne poupouʻi ʻa e kau mēmipa ʻo e kalasí ke fai ʻenau fakamoʻoní ʻo hoko ko ha founga lelei ke fakaafeʻi ai ʻa e Laumālié. Hangē ko ʻení, ʻi hono aleaʻi ʻo e Mātiu 16:13–17, te ke lava ʻo fehuʻi ange, “Ko e hā kuó ke ako fekauʻaki mo e Fakamoʻuí kuó ne fakamālohia hoʻo fakamoʻoni kiate Ia ko e Fakamoʻuí?” (Vakai, Ko e Faiako ʻi he Founga ʻa e Fakamoʻuí,, 33.)

Paaki