Fuakava Foʻoú 2023
17–23 Siulai. Ngāue 10–15: “Naʻe Tupu pea Mafola Atu ʻo Lahi ʻa e Folofola ʻo e ʻOtuá”


“17–23 Siulai. Ngāue 10–15: ‘Naʻe Tupu pea Mafola Atu ʻo Lahi ʻa e Folofola ʻo e ʻOtuá,’” Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Lautohi Faka-Sāpaté: Fuakava Foʻou 2023 (2022)

“17–23 Siulai. Ngāue 10–15,” Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Lautohi Faka-Sāpaté: 2023

ʻĪmisi
talanoa ʻa Pita mo Koniliusí

17-23 Siulai

Ngāue 10–15

“Naʻe Tupu pea Mafola Atu ʻo Lahi ʻa e Folofola ʻo e ʻOtuá”

ʻE hanga ʻe hano tomuʻa ako ʻi he faʻa lotu e Ngāue 10–15 pea toki lau e fokotuʻutuʻu ko ʻení, ʻo tokoniʻi koe ke ke maʻu ha ngaahi ongo mei he ʻEikí. Ko e ngaahi fakakaukau ʻi laló ko ha ngaahi fokotuʻu pē ia.

ʻĪmisi
fakaʻilonga ʻo e feʻinasiʻakí

Fakaafeʻi e Feʻinasiʻakí

Fakaafeʻi e kau mēmipa ʻo e kalasí ke vahevahe mo ha taha ʻoku tangutu ofi mai, ha meʻa naʻe akoʻi ange ʻe he Laumālié ʻi heʻenau lau ʻa e Ngāue 10–15. Fakaafeʻi ha niʻihi tokosiʻi ke nau vahevahe ʻenau ngaahi ʻiló mo e kalasí kotoa.

ʻĪmisi
fakaʻilonga ʻo e akoʻí

Akoʻi ʻa e Tokāteliné

Ngāue 10; 11:1–18; 15:1–25

ʻOku akoʻi kitautolu ʻe he Tamai Hēvaní ʻi he ʻotu lea ki he ʻotu lea ʻo fakafou ʻi he fakahā.

  • Mahalo ʻoku ʻi ai ha kau mēmipa ʻe niʻihi ʻo e kalasí ʻoku nau maʻuhala fekauʻaki mo e founga hono maʻu ʻo e fakahaá. ʻE ala tokoni kiate kinautolu ke aleaʻi e founga naʻe maʻu ai ʻe Pita e fakahaá pea mo e founga te nau lava ai ʻo laka ki muʻa, ʻo “ʻoua [ʻe] manavahē” (Ngāue 10:20), ʻi he taimi ʻoku ngali taʻekakato pe taʻemahino ai ʻa e fakahaá. Fakakaukau ke tā ha laine ʻi he palakipoé pea tohiʻi ʻi he tuliki ʻe taha ʻo e lainé Kuo pau ke malangaʻi ʻa e ongoongoleleí ki he kakai Senitailé. Toe fakamanatu fakakalasi ʻa e Ngāue 10 mo e 11:1–18, pea toki tānaki atu ha ngaahi meʻa mahuʻinga ʻi he funga lainé ʻoku fakahaaʻi ai hono fakahā fakahokohoko ʻe he ʻEikí kia Pita kuo hokosia e taimi ke malangaʻi ai ʻa e ongoongoleleí ki he kakai Senitailé. Hangē ko ʻení, te ke ala kamata ʻaki ha tuʻunga kuo ʻosi fakahingoa ko e “naʻe mamata ʻa Koniliusi ki ha meʻa-hā-mai” (Ngāue 10:1–6) pe kamata ʻaki e fekau ʻa e Fakamoʻuí ki Heʻene kau ākongá ke “akoʻi ʻa e ngaahi puleʻanga kotoa pē” ʻi he Mātiu 28:19. Ko e hā te tau lava ʻo ako fekauʻaki mo e fakahaá ʻi he aʻusia ʻa Pitá? Ko e hā ʻoku tānaki mai ʻe he ngaahi akonaki ʻa Nīfai fekauʻaki mo e fakahā ʻi he 2 Nīfai 28:30 mo e ngaahi akonaki ʻa ʻEletā Tēvita A. Petinā ʻi he “Ngaahi Maʻuʻanga Tokoni Kehé” ki heʻetau mahinó?

    ʻĪmisi
    taʻahine ʻoku lau folofola

    ʻOku faʻa maʻu ʻa e fakahā fakatāutahá ʻi he fakalau atu ʻa e taimí, ʻo tuʻunga ʻi he feinga taʻetūkuá.

  • Te mou lava ʻo ako ha ngaahi meʻa ne hoko ʻi he folofolá ʻa ia naʻe akoʻi ai ʻe he ʻEikí ʻa e kakaí, ʻi he ʻotu lea ki he ʻotu lea. Makehe mei he aʻusia ʻa Pita ʻi he Ngāue 10, ʻe lava ke toe vakaiʻi ʻe he kau mēmipa ʻo e kalasí e ngaahi aʻusia ʻa Nīfaí (1 Nīfai 18:1–3); ʻAlamaá (ʻAlamā 7:8; 16:20); mo Molomoná (3 Nīfai 28:17, 36–40). Ko e hā mo ha ngaahi toe sīpinga kehe ʻe lava ke fakakaukau ki ai e kau mēmipa ʻo e kalasí ʻoku maʻu ai ʻe he kakaí ha fakahinohino fakalaumālie ʻo “siʻi ʻi heni pea siʻi ʻi hená”? (2 Nīfai 28:30). Ko e hā ka fili ai ʻe he ʻEikí ʻi ha taimi ʻe niʻihi ke fakahā mai ha ngaahi meʻa ʻi he foungá ni, kae ʻikai ʻomi fakaʻangataha e ngaahi talí kiate kitautolu? (vakai, Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 50:40; 98:12).

  • ʻOku maʻu ʻe he kau mēmipá, ʻi he taimi ʻe niʻihi, ha ngaahi fehuʻi pe hohaʻa fekauʻaki mo e ngaahi liliu ʻi he ngaahi tuʻutuʻuni mo e ngaahi polokalama ʻi he Siasí. ʻE ala tokoni kiate kinautolu ke nau aleaʻi hono fetongi ʻe he fakahā ke kamata malangaʻi e ongoongoleleí ki he kakai Senitailé (vakai, Ngāue 10) ʻa e ngaahi fakahinohino kimuʻa ʻa e ʻEikí ki Heʻene kau ākongá (vakai, Mātiu 10:1, 5–6).   ʻE tali fēfē nai e kau mēmipa ʻo e kalasí ki ha taha ʻi he kuonga ʻo Pitá naʻe ʻikai loto ki he fakahinohino ʻa Pitá koeʻuhí he ʻoku fepaki mo e ngaahi angafai kimuʻá? ʻE tokoni fēfē nai e fakahā ʻi he Ngāue 10 ke tau tokanga ki he fakahā hokohoko ʻa e ʻEikí ʻoku fakafou mai Heʻene palōfitá?

Ngāue 10:9–48

“ʻOku ʻikai filifilimānako ʻa e ʻOtuá ki he kakaí.”

  • ʻE ʻaonga nai ki hoʻo kalasí ha fealēleaʻaki fekauʻaki mo e ʻuhinga ʻo e “ʻikai filifilimānako ki he kakaí”? Te ke ala kamata ʻaki hano fakaafeʻi e kalasí ke nau lau ʻa e ngaahi potufolofola ʻoku nau akoʻi ʻoku ʻikai filifilimānako ʻa e ʻOtuá ki he kakaí, hangē ko ia ʻi he Loma 2:1–11; 1 Nīfai 17:34–40; 2 Nīfai 26:32–33; ʻAlamā 5:33; Molonai 8:12; mo e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 1:34–35. Kole ki he kau mēmipa ʻo e kalasí ke nau tohi ha ngaahi fakaʻuhinga ki he “ʻikai filifilimānako ki he kakaí,” ʻo fakatatau mo e meʻa ne nau laú, pea toki vahevahe leva e meʻa ne nau tohí. ʻOku fakahaaʻi fēfē ʻe he ngaahi meʻa ne hoko mo e ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻi he Ngāue 10:34–48 ʻoku ʻikai filifilimānako ʻa e ʻOtuá ki he kakaí? ʻE lava fēfē ke “maʻu” mo “ʻofeina” ʻe he ʻOtuá ʻa e kau angatonú ka ʻoku ʻikai ko ha taha filifilimānako Ia ki he kakaí? (vakai, Ngāue 10:34–35; 1 Nīfai 17:35).

    Mahalo ʻe fie maʻu ke ke tokoni ke mahino ki he kau mēmipa ʻo e kalasí ʻoku ʻikai ʻuhinga ʻa e “ʻikai filifilimānako ki he kakaí” ʻoku tāpuekina tatau ʻe he ʻOtuá ʻa e taha kotoa neongo pe ko e hā ʻenau ngaahi angafaí. ʻOkú Ne finangalo ki Heʻene fānaú kotoa ke nau tali ʻEne ongoongoleleí, ka ko e kakato ʻo e ngaahi tāpuaki ʻo e ongoongoleleí ʻoku tuku ia maʻanautolu ʻoku nau fakahoko mo tauhi ʻa e ngaahi fuakava mo Iá.

ʻĪmisi
fakaʻilonga ʻo e ngaahi maʻuʻanga tokoní

Ngaahi Maʻuʻanga Tokoni Kehé

Ko hono maʻu ʻo e fakahaá ʻi he ʻotu lea ki he ʻotu leá.

Naʻe akoʻi ʻe ʻEletā Tēvita A. Petinā: “ʻOku meimei ke faʻa pehē ʻe hatau niʻihi tokolahi te tau maʻu ha tali pe ha ueʻi fakalaumālie ki heʻetau ngaahi lotu tāumaʻú mo ʻetau ngaahi tautapá. Pea ʻoku tau faʻa ʻamanaki foki ko e faʻahinga tali pe ueʻi ko iá ʻe hoko mai ʻi he taimi pē ko iá mo kotoa ʻi he taimi tatau. ʻI heʻene peheé, ʻoku tau fakahehema ke tui ʻe foaki mai ʻe he ʻEikí ha tali lahi fakavavevave pea kotoa ʻi he taimi pē taha. Ka, ko e sīpinga ʻoku toutou fakamatalaʻi ʻi he folofolá ʻokú ne fokotuʻu mai ʻoku tau maʻu ia ʻi he ‘ʻotu lea ki he ʻotu lea, mo e akonaki ki he akonaki’ pe ko hono fakalea ʻe tahá, ko ha ngaahi tali iiki ʻoku lahi ʻene haʻú ʻi ha vahaʻa taimi. Ko hono ʻiloʻi mo e maʻu ha mahino ki he sīpinga ko ʻení ko ha kī mahuʻinga ia ke maʻu ha tataki fakalaumālie mo ha tokoni mei he Laumālie Māʻoniʻoní” (“Line upon Line, Precept upon Precept,” New Era, Sept. 2010, 3–4).

Ko Hono Fakatupulaki ʻEtau Founga Akoʻí

Kamata ʻaki e folofolá. Kimuʻa peá ke fakaʻaongaʻi e ngaahi maʻuʻanga tokoní, ako fakamātoato ʻa e ngaahi folofola ʻo e kuonga muʻá mo onopōní. ʻE hanga ʻe he ako ʻi he faʻalotu e folofola ʻa e ʻOtuá ʻo fakaʻatā ʻa e Laumālié ke tokoni atu ke ke maʻu tokoni mei he meʻa naʻá ke ʻosi akó, ʻi hoʻo faiakó. (Vakai, Ko e Faiako ʻi he Founga ʻa e Fakamoʻuí, 12.)

Paaki