Fuakava Motuʻá 2022
18–24 ʻEpeleli. ‘Ekesōtosi 18–20: “Te Mau Fai ʻa ia Kotoa Pē Kuo Folofola Ki Ai ʻa [e ʻEikí]”


“18–24 ʻEpeleli. ʻEkesōtosi 18–20: ‘Te Mau Fai ʻa ia Kotoa Pē Kuo Folofola Ki Ai ʻa [e ʻEikí],’” Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Lautohi Faka-Sāpaté: Fuakava Motuʻá 2022 (2021)

“18–24 ʻEpeleli. ʻEkesōtosi 18–24,” Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Lautohi Faka-Sāpaté: 2022

ʻĪmisi
moʻunga

ʻOku ʻi ai ha moʻunga ʻi ʻIsipite ʻoku ʻi ai e tui ʻi he tala tukufakaholó ko e Moʻunga Sainaí ia.

18–24 ʻEpeleli

ʻEkesōtosi 18–20

“Te Mau Fai ʻa ia Kotoa Pē Kuo Folofola Ki Ai ʻa [e ʻEikí]”

Lau ʻa e ʻEkesōtosi 7–16, pea lekooti e ngaahi ongo ʻokú ke maʻu fekauʻaki mo e founga ke tokoni ai ki he kau mēmipa hoʻo kalasí ke nau ako mei he ngaahi vahe ko ʻení. ‘E lava ke tataki e ngaahi ongo fakalaumālie īkí ha ngaahi aʻusia fakaako mahuʻingamālie.

Lekooti Hoʻo Ngaahi Ongó

ʻĪmisi
fakaʻilonga feʻinasiʻakí

Fakaafeʻi e Feʻinasiʻakí

Fakaafeʻi e kau mēmipa ʻo e kalasí ke vahevahe e meʻa naʻa nau akó, hanga ʻo hiki ʻi he palakipoé ʻa e 18, 19, mo e 20—ko e ngaahi vahe ia ne nau lau ʻi he ʻEkesōtosí he uike ní. Kole ki he kau mēmipa ʻo e kalasí ke nau tohi ʻi he tafaʻaki ʻo e vahe takitaha e lahi ʻo e ngaahi veesi ʻoku nau fie aleaʻi mei he vahe ko iá. Lolotonga hono vahevahe ʻe he kalasí ʻenau ngaahi fakakaukaú, ʻeke ki he kau mēmipa kehe ʻo e kalasí pe naʻe ʻi ai haʻanau ngaahi fakakaukau fekauʻaki mo e ngaahi potufolofola tatau.

ʻĪmisi
fakaʻilonga akoʻí

Akoʻi e Tokāteliné

ʻEkesōtosi 18:13–26

Te tau lava ʻo tokoni ke “fua ʻa e kavenga” ʻo hono fai e ngāue ʻa e ʻEikí.

  • Te ke lava ʻo poupouʻi hoʻo kalasí ke aleaʻi e poupou naʻe fai ʻe Setelō kia Mōsesé (vakai, ʻEkesōtosi 18:13–26) ʻaki hono kole ange ke nau fakakaukauloto ʻoku nau fepōtalanoaʻaki mo ha taha ʻokú ne ongoʻi ʻoku “fuʻu lahi ʻaupito” hono ngaahi uiuiʻi faka-Siasí, ngaahi fatongia fakafāmilí, pe ngaahi fatongia kehe pea ʻe “ʻosi moʻoni” ia ( ʻEkesōtosi 18:18). ʻE tokoni fēfē nai e faleʻi ʻi he ʻEkesōtosi 18:13–26? Ko e hā ha toe faleʻi te tau lava ʻo vahevahe mei heʻetau ngaahi aʻusia fakataautahá?

  • ʻE lava ke ʻomi ʻe he talanoa fekauʻaki mo e ʻEkesōtosi 18:13–26 ha faingamālie ke aleaʻi ai e founga ʻe lava ʻo tokoniʻi ai kitautolu ke tau “fua ʻa e kavengá” mo ʻetau kau taki ʻi he ngāue ʻa e ʻEikí ( ʻEkesōtosi 18:22). Ko e hā ha ngaahi ʻulungaanga naʻe fokotuʻu ʻe Setelō kia Mōsese ke ne kumi ʻaki ha “kau pule” ki he kakaí? (vakai, ʻEkesōtosi 18:21). Ko e hā ʻoku mahuʻinga ai e ngaahi ʻulungaanga ko iá ʻi heʻetau ngaahi ngāue ke fetauhiʻakí? ‘Oku tokoni fēfē e ngāue fakaetauhi ki he kau mēmipa ʻo e fāmilí, kāingalotu ʻo e Siasí, mo e niʻihi kehé ke “fua e kavenga” ʻa hotau kau taki ʻi he Siasí? Te ke lava ʻo hulu ha taha ʻo e ngaahi vitiō fekauʻakí mo ha konga ʻo hoʻomou fealeaʻakí mei he ministering.ChurchofJesusChrist.org.

    ʻĪmisi
    tangata ʻoku lulululu mo ha fefine

    Ko e ngāue fakaetauhi ki he niʻihi kehé ko ha founga ia ʻe taha te tau lava ai ʻo kau atu ki he ngāue ʻa e ʻEikí.

ʻEkesōtosi 20:2–11

ʻOku totonu ke tau fakamuʻomuʻa ʻa e ʻEikí ʻi heʻetau moʻuí.

  • Te ke lava nai ʻo fakakaukau ki ha ngāue ʻoku lelei ange hili ʻetau tomuʻa fakakakato e ngaahi sitepu mahuʻinga tahá? (‘E lava ke kau ʻi he ngaahi sīpingá ha palopalema fakafika pe ko e muimui ʻi ha founga feimeʻatokoni). Vahevahe mo e kalasí ha ngaahi sīpinga ʻokú ke maheni mo ia, pea fakaafeʻi ke nau fakakaukau ki ha sīpinga ʻanautolu pē. ‘Oku fekauʻaki fēfē hono fakakakato e ngaahi fuofua sitepu mahuʻingá ki he ngaahi fekau ʻi he ʻEkesōtosi 20:2–11? Ko e hā ʻoku akoʻi mai ʻe he ngaahi fekaú kiate kitautolu fekauʻaki mo hono fakamuʻomuʻa e ʻOtuá ʻi heʻetau moʻuí? Ko e hā ha ngaahi meʻa ʻe ala ʻahiʻahiʻi kitautolu ke tau fakamuʻomuʻa ʻiate Ia? (Vakai ki he fakamatala ʻi he “Ngaahi Maʻuʻanga Tokoni Kehé” ki ha ngaahi sīpinga.) ʻE lava ke tokoni hono toe vakaiʻi e ʻEkesōtosi 20:2–11 ke fakakaukauloto e kau mēmipa ʻo hoʻo kalasí ki heʻenau tukupā ke fakamuʻomuʻa e ʻOtuá.

ʻEkesōtosi 20:2–17

ʻOku ʻaloʻofa ʻa e ʻOtuá.

  • Te ke tokoniʻi fēfē e kau mēmipa ʻo e kalasí ke mahino e mahuʻinga ʻo e Ngaahi Fekau ʻe Hongofulú ʻi hotau kuongá? Te tau lava ʻo vahevahe e kalasí ke nau tauhoa pea fakaafeʻi ke nau lau e ʻEkesōtosi 20:2–17 pea aleaʻi e founga ʻoku tāpuekina ai kinautolu, honau ngaahi fāmilí, mo e kakai ʻoku nau feohí, ʻi he talangofua kotoa ki he ngaahi fekaú.   Ko e hā ha ngaahi tāpuaki ʻoku talaʻofa mai ʻe he Tamai Hēvaní kiate kitautolu ʻi heʻetau talangofua ki Heʻene ngaahi fekaú? (hangē ko ʻení, vakai Mōsaia 2:41). ‘Oku fakahaaʻi fēfē ʻe he ngaahi fekau ko ʻení e ʻofa ʻa e ʻOtuá kiate kitautolú?

ʻĪmisi
additional resources icon

Ngaahi Maʻuʻanga Tokoni Kehé

ʻIkai mo ha ʻotua kehe.

Na‘e akoʻi ʻe Palesiteni Sipenisā W. Kimipolo ʻoku ʻi ai ha ngaahi lēsoni faitatau ʻi he moihū ki he ngaahi ʻotua tamapua fakakuongamuʻá mo e ʻulungaanga ʻo e kakai he kuonga ní: Naʻá ne pehē:

“ʻOku kau ʻa e tauhi tamapuá ʻi he ngaahi hia fakalielia tahá . …

“ʻE lava ke hā mai ʻi he ngaahi ʻahó ni ha ngaahi meʻa fakatātā pe ngaahi ʻotua loi ʻo fakafōtunga mai ia ʻi he valá, ngaahi ʻapí, pisinisí, ngaahi mīsiní, meʻalelé, ngaahi vaka folau fakafiefiá, mo ha ngaahi meʻa lahi kehe ʻa ia ʻokú ne tohoakiʻi atu ʻa e kakaí mei he ngaahi anga faka-ʻOtuá. …

“ʻE lava ke hoko ʻa e ngaahi meʻa ʻoku ʻikai ke tau lava ʻo sio pe ala ki aí ko ha ngaahi ʻotua. ʻE lava ke hoko ʻa e ngaahi mataʻitohí, ngaahi tohi mo e ngaahi hingoa fakalangilangí ko ha ngaahi ʻotua. …

“ʻOku tokolahi ha kakai ia ʻoku nau tomuʻa langa honau falé pea teuteuʻi ʻo maau pea fakatau mai mo haʻanau meʻalele—pea nau toki fakatokangaʻi leva ʻoku ‘ʻikai ke lava’ ʻo totongi totonu ʻa ʻenau vahehongofulú. Ko hai nai ʻoku nau lotu ki aí? ʻOku ʻikai ko e ʻEiki ia ʻo e langí mo māmaní. …

“ʻOku ʻi ai ha tokolahi kuo hoko ʻa e tuli manú, toutaí pe ʻalu ʻo mālōlō pea kaimeʻakai mo ʻeveʻeva ʻi he [fakaʻosinga ʻo e] uiké, [ko ha meʻa ia ʻoku nau lotu ki ai.] ʻOku ʻi ai ha niʻihi ʻoku nau ʻotua ʻaki ʻa e ngaahi sipotí hangē ko e [peisipoló, soká, ko e tuli pulú,] pe tāpulú. …

“Pea ko e taha ʻo e ngaahi meʻa fakatātā ʻoku lotu ki ai ʻa e tangatá ko e mafaí mo e ongoongó. … Ko e ngaahi ʻotua ko ʻeni ʻo e mafaí, koloá, mo e mālohí, ko ia ʻoku nau fakafemoʻuekinaʻi lahi taha hotau taimí pea ʻoku nau ʻi ai tonu pē ʻo hangē ko e ngaahi pulu mui koula ʻa e fānau ʻa ʻIsilelí ʻi he toafá” (Ngaahi Akonaki ʻa e Kau Palesiteni ʻo e Siasi: Sipenisā W. Kimipolo [2006], 146–47).

Ko Hono Fakatupulaki ʻEtau Founga Akoʻí

Tokanga taha ki ha ngaahi tefitoʻi moʻoni pē ʻe niʻihi. “ʻOku lahi fau e meʻa ke aleaʻi ʻi he lēsoni takitaha, ka ʻoku ʻikai fie maʻu ia ke akoʻi e meʻa kotoa pē ʻi he foʻi kalasi ʻe taha kae toki ongo e lēsoní ki ha loto ʻo ha taha—ʻi he taimi ʻe niʻihi, ʻoku feʻunga pē ha meʻa mahuʻinga ʻe taha pe ua” (Ko e Faiako ʻi he Founga ʻa e ʻEikí, 7).

Paaki