Fuakava Motuʻá 2022
31 ʻOkatopa–6 Nōvema Taniela 1–6: “ʻOku ʻIkai mo ha ʻOtua ʻe Faʻa Fakahaofi”


“31 ʻOkatopa–6 Nōvema. Taniela 1–6: ‘ʻOku ʻIkai mo ha ʻOtua ʻe Faʻa Fakahaofi,’” Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Lautohi Faka-Sāpaté: Fuakava Motuʻá 2022 (2021)

“31 ʻOkatopa–6 Nōvema. Taniela 1–6,” Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Lautohi Faka-Sāpaté: 2022

ʻĪmisi
fakaʻuhingaʻi ʻe Taniela e misi ʻa e tuʻí

Daniel Interprets Nebuchadnezzar’s Dream [Fakaʻuhingaʻi ʻe Taniela e misi ʻa Nepukanesá], tā ʻe Grant Romney Clawson

31 ʻOkatopa–6 Nōvema

Taniela 1–6

“ʻOku ʻIkai mo ha ʻOtua ʻe Faʻa Fakahaofi”

ʻE tokolahi e kau mēmipa ʻo e kalasí te nau maheni mo ha niʻihi ʻo e ngaahi talanoa ʻi he tohi ʻa Tanielá. ʻI hoʻo ako mo teuteu ke faiakó, fekumi ki ha tataki mei he Laumālié fekauʻaki mo e founga ʻe lava ke ke tokoni ai ki he kau mēmipa ʻo e kalasí ke nau ako ha ngaahi meʻa ʻoku ʻuhingamālie fakafoʻituitui kiate kinautolú.

Lekooti e Ngaahi Ongo ʻOkú ke Maʻú

ʻĪmisi
fakaʻilonga feʻinasiʻakí

Fakaafeʻi e Feʻinasiʻakí

ʻE ala tokoni ke fakaafeʻi e kau mēmipa ʻo e kalasí ke nau vahevahe ʻa e tuʻunga ʻoku ʻi ai ʻenau ako folofola fakafoʻituituí mo fakafāmilí. Ko e taimi ʻoku vahevahe ai ʻe ha mēmipa ʻo e kalasí ha fakakaukau fekauʻaki mo ha meʻa ne akoʻi ange ʻe he Laumālie he uiké ni, te ke lava ʻo ʻeke ange pe ko e hā e meʻa ne nau fai ne tupunga ai ʻenau maʻu e ngaahi fakakaukau ko iá.

ʻĪmisi
fakaʻilonga akoʻí

Akoʻi e Tokāteliné

Taniela 1; 3; 6

Te tau lava ʻo falala ki he ʻEikí ʻi he taimi ʻoku ʻahiʻahiʻi ai ʻetau tuí.

  • Ke kamata ha fealeaʻaki fekauʻaki mo e founga ne fakahaaʻi ai ʻe Taniela, Setaleki, Mesake mo ʻApitenikō ʻa e tui ki he ʻEikí, te ke lava ʻo kole ki ha kau mēmipa ʻe niʻihi ʻo e kalasí ke nau fakamatalaʻi fakanounou ʻa e ngaahi pole ne fehangahangai mo e kau tangata ʻe toko fā ko ʻeni ʻoku fakamatalaʻi ʻi he Taniela 1, 3, mo e6. Ko e hā nai hono ʻuhinga ne faingataʻa ai ke tui faivelenga ʻi he ngaahi tūkunga ko ʻení? Ko e hā ha ngaahi tūkunga ʻoku tau fehangahangai mo ia ʻokú ne poleʻi ʻetau tuí? ʻE lava ke fekumi ʻe he kau mēmipa ʻo e kalasí ʻi he Taniela 1:10–13; 3:15–18; 6:10, ʻo fekumi ki he founga ne tali ai ʻe he kau tangata ʻe toko fā ko ʻení ʻenau ngaahi polé. ʻE tokoni fēfē ʻenau ngaahi tā sīpingá kiate kitautolu ʻi heʻetau feinga ke hoko ko e kau ākonga faivelenga ʻo Sīsū Kalaisí?

  • Ko ha tokolahi ʻo kitautolu kuo tau ongoʻi tatau mo Taniela mo hono ngaahi kaungāmeʻá, ʻo tau ongoʻi ʻa e ivi tākiekina ke holoki ʻetau tuʻunga moʻuí. Ko e hā ha niʻihi ʻo e ngaahi tupuʻanga ʻo e ivi tākiekina ko ʻení ʻi heʻetau moʻuí? Ke tokoni ki he kau akó ke nau ako mei he sīpinga ʻa Taniela mo hono ngaahi kaungāmeʻá, te ke lava ʻo vahevahe ʻa e kalasí ki ha ngaahi kulupu ʻe tolu pea vahe ki he kulupu takitaha ke nau toe vakaiʻi ha taha ʻo e ngaahi vahe ko ʻení: Taniela 1, 3, pe6. Ko e hā e founga ne tāpuekina ai ʻe he ʻEikí ʻa Taniela, Setaleki, Mēsake mo ʻApitenikō ʻi he taimi ne nau fili ai ke tui faivelenga neongo e teke faingataʻa ne nau fehangahanga mo iá? ʻE lava ke vahevahe ʻe he kulupu takitaha ʻa e meʻa ne nau ʻiló mo e kalasí. ʻE lava leva ke feakoʻiʻaki ʻa e kau mēmipa ʻo e kalasí fekauʻaki mo e founga ke kei tui faivelenga ai neongo e teke fakasōsialé pe ngaahi ivi tākiekina kehé. ʻE lava foki ke nau aleaʻi ʻa hono mahuʻinga ke kumi ha ngaahi kaungāmeʻa lelei te nau poupouʻi kitautolu ʻi hotau ngaahi tuʻunga moʻuí.

Taniela 2

Ko e Siasi ʻo Sīsū Kalaisi ʻo e Kau Māʻoniʻoni ʻi he Ngaahi ʻAho Kimui Ní ʻa e puleʻanga ʻo e ʻOtuá ʻi he māmaní.

  • ʻE ala tokoni ʻa hono aleaʻi ʻo e Taniela 2 ke maʻu ai ʻe he kalasí ha mahino ki he founga ʻoku fakakakato ai ʻe he Siasi ʻo Sīsū Kalaisi ʻo e Kau Māʻoniʻoni ʻi he Ngaahi ʻAho Kimui Ní ʻa hono ikuʻangá ʻi he kikite ke “tā ʻa e maká mei he moʻungá” (veesi 45). Ke kamatá, te ke lava ʻo toe vakaiʻi mo e kalasí ʻa e fakamatala mo e fakaʻuhinga ʻe Taniela ʻa e misi ʻa Nepukanesá, ʻa ia ʻoku maʻu ʻi he Taniela 2:31–45. Hili iá peá ke fakaʻaliʻali leva ha fakatātā ʻo ha fuʻu maka (pe tā ia ʻi he palakipoé). Fakaafeʻi e kau mēmipa ʻo e kalasí ke nau vahevahe ʻa e meʻa ʻoku nau ako fekauʻaki mo e puleʻanga ʻo e ʻOtuá ʻaki haʻanau fakafehoanaki ia mo e ngaahi fakamatala ʻo e maká ʻi he Taniela 2:34–35, 44–45. Mahalo naʻa ʻilo ʻe he kau mēmipa ʻo e kalasí ha niʻihi ʻo e hisitōlia ʻo e Siasí ʻi homou feituʻú ʻa ia ʻe lava ke nau vahevahe. Ko e hā ha founga kuo tau mātā ai ki hono fakahoko e ngaahi kikite ʻa Tanielá ʻi heʻetau moʻui fakafoʻituituí?

Taniela 2:1–30

ʻOku fie maʻu ha teuteu fakalaumālie ki hono maʻu ʻo e fakahaá.

  • Mahalo naʻa ʻaonga ki he kau mēmipa ʻo e kalasí ke nau ako ki he founga ne teuteuʻi ai ʻe Taniela ia ke ne maʻu ʻa e fakahā naʻe fie maʻú ke fakamatalaʻi mo fakaʻuhingaʻi ʻa e misi ʻa Nepukanesá. Te ke lava ʻo kamata ʻaki haʻo kole ki he kau mēmipa ʻo e kalasí ke toe vakaiʻi ʻa e Taniela 2:1–15 pea vahevahe leva ʻa e anga ʻenau ongo ʻo kapau te nau ʻi he tuʻunga ne ʻi ai ʻa Tanielá. Fakaafeʻi ke nau fekumi ʻi he Taniela 2:16–18 ke ʻilo e meʻa ne fai ʻe Tanielá. Ko e hā e meʻa ʻoku tau ako mei he Taniela 1:17 fekauʻaki mo e founga ne teuteuʻi ai ʻe he ʻOtuá ʻa Tanielá? Ko e hā ha meʻa ʻe lava ke tau ako meia Taniela ʻe ala tokoni ke tau fekumi ki he fakahā fakafoʻituituí? Ko e hā ha meʻa ʻe lava ke tau ako mei he ngaahi lea mo e angafai ʻa Tanielá ʻi he hili ʻene maʻu e tokoni ʻa e ʻEikí? (vakai, Taniela 2:20–30).

ʻĪmisi
tamaiki tangata ʻe toko fā ʻi ha tēpile ʻoku ʻikai ke nau tali ʻa e kakanoʻi manu ne foaki ange ʻe ha tangata

Tā fakatātā ʻo Taniela mo hono ngaahi kaungāmeʻá ʻi heʻenau taʻetali ʻa e meʻatokoni mei he tuʻí, tā ʻa Brian Call

Taniela 3

ʻI he taimi ʻoku taʻepau ai ʻa e olá, te tau kei lava pē ʻo fili ʻa e tuí.

  • ʻE ala tokoni ʻa e aʻusia ʻa Setaleki, Mēsake mo ʻApitenikō ne maʻu ʻi he Taniela 3 ke mahino kakato ange ai ki he kau mēmipa hoʻo kalasí ʻa e ʻuhinga ke maʻu ʻa e tui kia Sīsū Kalaisí. Te ke lava ʻo fakaafeʻi e kau mēmipa ʻo e kalasí ke nau fakamatalaʻi nounou ʻa e faingataʻa ne fehangahangai mo Setaleki, Mēsake mo ʻApitenikoó (vakai, Taniela 3:1–12) pea aleaʻi leva ʻa e anga ʻenau talí (vakai, Taniela 3:13–18). Ko e hā ʻoku tau ako fekauʻaki mo e tuí mei he tali ʻa e kau tangata ko ʻení? Te ke lava ʻo tohi ʻi he palakipoé ʻa e ongo kupuʻi lea ʻOku lava ʻe hotau ʻOtuá ʻo… mo e Pea kapau ʻe ʻikai… mei he veesi 17–18. ʻE lava ke fokotuʻu mai ʻe he kau mēmipa ʻo e kalasí ʻa e founga ʻe lava ke nau fakafonu ai ʻa e ngaahi ʻataá ʻaki e ngaahi tūkunga te nau ala fehangahangai mo iá. Hangē ko ʻení, ʻe lava ke nau fokotuʻu mai ʻa e “ʻOku lava ʻe hotau ʻOtuá ʻo tali ʻeku ngaahi fehuʻi kotoa pē” mo e “Pea kapau ʻe ʻikai, te u falala ʻi he faʻa kātaki kiate Ia.” ʻI hono vahevahe ʻe he kau mēmipa ʻo e kalasí ʻa e ngaahi sīpingá, fakalotolahiʻi ke nau talanoa ki he founga ʻoku poupouʻi mo fakaivia ai ʻe he Fakamoʻuí ʻa kitautolú ʻo aʻu pē ki he taimi ʻoku ʻikai ke tau ʻilo ai e ola ʻo ha meʻa.

Ko Hono Fakatupulaki ʻEtau Founga Akoʻí

Fakaʻaongaʻi ha ʻū fakatātā. “ʻE lava ke tokoni ʻa e ʻātí, kau ai e fakatātaá, vitioó mo e faiva fakatulamaʻí, ke fakakau mai e kau akó—tautefito ki he kau ako ʻoku fakaʻaongaʻi e nāunau ki he sió—pea toe fakangalongataʻa ange ai e ngaahi talanoa fakafolofolá” (Ko e Faiako ʻi he Founga ʻa e Fakamoʻuí, 22).

Paaki