Fuakava Motuʻá 2022
21–27 Nōvema. Siona; Maika: “ʻOkú Ne Fiefia ʻi he ʻAloʻofá”


“21–27 Nōvema. Siona; Maika: ‘ʻOkú Ne Fiefia ʻi he ʻAloʻofá,’” Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Lautohi Faka-Sāpaté: Fuakava Motuʻá 2022 (2021)

“21–27 Nōvema. Siona; Maika,” Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Lautohi Faka-Sāpaté: 2022

ʻĪmisi
tangata ʻoku totolo ʻi he matātahí mo ha tofuaʻa ʻi he loto tahí ʻi mui ʻiate ia

Jonah on the Beach at Nineveh [Ko Siona he Matātahi ʻo Ninivé], tā ʻe Daniel A. Lewis

21–27 Nōvema

Siona; Maika

“ʻOkú Ne Fiefia ʻi he ʻAloʻofá”

Ko e ului ʻoku tolongá ʻoku fie maʻu ia ke mahulu hake ʻi he lēsoni Lautohi Faka-Sāpate fakalaumālie fakahili uiké. Poupouʻi e kau mēmipa ʻo e kalasí ke nau feinga ke maʻu ha ngaahi aʻusia fakalaumālie fakataautaha ʻi he kotoa ʻo ʻenau moʻuí.

Lekooti e Ngaahi Ongo ʻOkú ke Maʻú

ʻĪmisi
fakaʻilonga feʻinasiʻakí

Fakaafeʻi e Feʻinasiʻakí

Fakakaukau ke hiki e ngaahi kupuʻi lea hangē ko ʻení ʻi he palakipoé: Ko ha moʻoni naʻá ku manatuʻi, Ko ha meʻa foʻou naʻá ku ako, mo e Ko ha meʻa ʻoku ou saiʻia ke ako lahi ange. Tuku ha taimi ki he kau mēmipa ʻo e kalasí ke nau toe vakaiʻi ʻa e meʻa ne nau ako ʻi he tohi Sioná mo e tohi Maiká ʻa ia ʻoku felāveʻi mo ha taha ʻo e ngaahi kupuʻi lea he palakipoé.

ʻĪmisi
fakaʻilonga akoʻí

Akoʻi e Tokāteliné

Siona 1–4; Maika 7:18–19

ʻOku ʻaloʻofa ʻa e ʻEikí ki he tokotaha kotoa pē ʻoku tafoki kiate Iá.

ʻE ala tokoni ʻa hono fakamanatu ki hoʻo kalasí ʻa e ʻaloʻofa ʻa e ʻEikí ke nau ongoʻi ʻa ʻEne ʻofa kiate kinautolú mo fakalotoa kinautolu ke nau fakatomala. Te ke lava ʻo fakaafeʻi e kalasí ke nau lau ʻa e Maika 7:18–19 pea lisi ʻi he palakipoé ha ngaahi meʻa ne hoko ʻi he Siona 1–4 ʻoku fakahaaʻi ai e fiefia ʻa e ʻEikí ʻi he ʻaloʻofá. Ko e hā mo ha toe ngaahi aʻusia ʻo e ʻaloʻofa ʻa e ʻOtuá ʻe lava ke tau vahevahe—mei he folofolá pe ko ʻetau moʻuí?

ʻE lava ke ueʻi kitautolu ʻe hono aʻusia e ʻaloʻofa ʻa e ʻEikí ke tau manavaʻofa lahi ange. Ko ha fakakaukau ʻeni ʻe taha ʻe ala tokoni ki he kau mēmipa hoʻo kalasí ke nau ako fekauʻaki mo e ʻaloʻofá mei he tohi ʻa Sioná. Te ke lava ʻo hiki ha fehuʻi peheni ʻi he palakipoé: Ko e hā ha meʻa ʻe lava ke akoʻi mai ʻe he ʻaloʻofa ʻa e ʻOtuá, hangē ko ia ʻoku fakatātaaʻi ʻi he Siona 1–4, fekauʻaki mo e ʻaloʻofa lahi angé? ʻE lava ke fili ʻe he mēmipa takitaha ʻo e kalasí ha vahe ke toe vakaiʻi pea fekumi ki ha ngaahi tali ki he fehuʻí. ʻOange ha taimi maʻá e kau mēmipa ʻo e kalasí ke nau fakakaukauloto ki ha ngaahi faingamālie ʻoku nau maʻu ke fetongi e loto-fakamāú ʻaki e loto-manavaʻofá kiate kinautolu pe ki he niʻihi kehé.

ʻĪmisi
ongomeʻa ʻe toko ua ʻokú na talatalanoa he veʻe vaitafe

Te tau lava ʻo vahevahe ʻa e ongoongoleleí mo e fānau ʻa e ʻOtuá.

Siona 1; 3–4

ʻOku fie maʻu ke fanongo ʻa e fānau kotoa pē ʻa e ʻOtuá ki he ongoongoleleí.

  • Ko ha founga ʻe taha ke ako ai ha ngaahi lēsoni mei he talanoa kia Sioná, ko hono fakahoa ia ki he ngaahi talanoa ʻo e kau faifekau ʻi he Tohi ʻa Molomoná. Fakakaukau ke tā ha kōlomu ʻe ua ʻi he palakipoé ʻoku ʻuluʻi tohi ʻaki ʻa e Siona mo e ʻAlamā mo e Ngaahi Foha ʻo Mōsaiá. Fakaafeʻi e kalasí ke nau fakafehoanaki ʻa e ʻulungaanga ʻo Sioná fekauʻaki mo hono akoʻi e kakai ʻo Ninivé (vakai, Siona 1; 3–4) mo e ʻulungaanga ʻo e ngaahi foha ʻo Mōsaiá fekauʻaki mo hono akoʻi ʻo e kau Leimaná (vakai, Mōsaia 28:1–5; ʻAlamā 17:23–25). Ko e hā ha meʻa ʻoku tau ako mei he ngāué ni fekauʻaki mo hono vahevahe ʻo e ongoongoleleí mo e fānau kotoa ʻa e ʻOtuá?

  • ʻE lava ke tokolahi hatau niʻihi ʻoku ongoʻi tatau mo Sioná ʻo veiveiua ke fakaafeʻi e niʻihi kehé ke nau tafoki ki he ʻEikí. Ko e hā ha ngaahi ʻuhinga ne hola ai ʻa Siona mei hono uiuiʻi ke fakatokanga ki he kakai Ninivé? Ko e hā e ʻuhinga ʻoku tau momou ai he taimi ʻe niʻihi ke vahevahe ʻa e ongoongoleleí? ʻE lava ke vahevahe ʻe he kau mēmipa ʻo e kalasí ha ngaahi founga kuo tokoniʻi ai kinautolu ʻe he ʻEikí ke nau ikunaʻi ʻenau loto-veiveiuá. ʻE ala tokoni ʻa e faleʻi meia Palesiteni Henelī B. ʻAealingi ʻi he “Ngaahi Maʻuʻanga Tokoni Lahi Angé” ke ʻiloʻi ʻe he kau mēmipa ʻo e kalasí ʻa e ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻe ala fakamālohia ai ʻetau ngaahi feinga ke vahevahe ʻa e ongoongoleleí.

Maika 6:6–8

“Ko e hā ʻoku ʻamanaki ʻe [he ʻEikí] ʻiate koé?”

  • ʻOku fakamatala ʻa eMaika 6:6–7 ki ha ngaahi konga kehekehe ʻo e ngaahi taufatungamotuʻa faka-Siú. Ka ʻoku ʻi ai ha ngaahi meʻa ʻoku mahuʻinga ange ki he ʻOtuá ʻi he ngaahi ʻulungaanga ʻoku hā ki tuʻá. Fakaafeʻi e kau mēmipa ʻo e kalasí ke nau fekumi ki he ngaahi meʻa mahuʻinga ko iá ʻi he veesi 8. Mahalo ʻe lava ke fakahaaʻi ʻe he kau mēmipa ʻo e kalasí ha ngaahi kupuʻi lea mahuʻinga ʻi he veesi ko ʻení pea aleaʻi ʻa e ʻuhinga ʻo e kupuʻi lea takitaha. Hili iá, ʻe lava leva ke nau fili ʻa e kupuʻi lea ʻoku nau saiʻia taha aí, kumi e ngaahi folofola ʻoku felāveʻi mo ia ʻi he Fakahinohino ki he Ngaahi Folofolá pe ko ha himi ʻoku felāveʻi mo ia ʻi he tohi himí, pea vahevahe ʻa e meʻa ʻoku nau akó. Ko e hā e ʻuhinga ʻoku mahuʻinga ai e ngaahi tefitoʻi moʻoni ko ʻení ki he ʻEikí?

ʻĪmisi
fakaʻilonga ki he ngaahi maʻuʻanga tokoni lahi angé

Ngaahi Maʻuʻanga Tokoni Lahi Ange

ʻOfá, faʻifaʻitakiʻangá, mo e fakamoʻoní.

Hili hono aleaʻi e fakatokanga ʻa Siona ki he kakai Ninivé, naʻe vahevahe ʻe Palesiteni Henelī B. ʻAealingi ha aʻusia ʻa ia ne fai ange ai heʻene faʻeé ha fakatokanga:

“ʻOku ou kei manatu pē ki heʻeku kei siʻí, ʻa e lea angavaivai kiate au ʻeku faʻeé he hoʻatā Sāpate ʻe taha, ʻi heʻeku kole ange ke u fai ha meʻa ne u pehē naʻe lelei pē ka naʻá ne ʻilo ʻe ia hono fakatuʻutāmakí. ʻOku ou kei ofo pē ʻi he mālohi ʻoku ou tui naʻe foaki ange ʻe he ʻEikí, ke ne liliu hoku lotó ʻaki ha ngaahi lea siʻi pē. ʻI heʻeku manatú, ko ʻene leá ʻeni: ‘ʻOku ou tui ʻe lava pē ke ke fai ia. Ka ko e fili pē ia ʻaʻau.’ Ko e fakatokangá naʻe ʻi heʻene fakamamafaʻi pē ʻo e foʻi lea ko e lavá mo e filí. Ka ne ʻosi feʻunga pē ia kiate au.

“Naʻe maʻu hono mālohi ke fakatokanga ʻaki ha ngaahi lea siʻi peé, mei ha meʻa ʻe tolu ne u ʻilo ʻo kau kiate ia. ʻUluakí, ne u ʻiloʻi naʻá ne ʻofa ʻiate au. Uá, ne u ʻiloʻi kuó ne ʻosi fehangahangai mo e ngaahi tūkunga tatau pea kuo tāpuekina ia heʻene fai e fili totonú. Pea tolú, kuó ne fakahā kiate au ʻene fakamoʻoniʻi pau ʻa e fuʻu mahuʻinga ʻo e fili ke u faí pea ʻe fakahā mai ʻe he ʻEikí ʻa e meʻa ke u faí ʻo kapau te u kole kiate Ia. Ko e ʻofá, faʻifaʻitakiʻangá mo e fakamoʻoní: ko e ngaahi tefitoʻi meʻa mahuʻinga ʻeni he ʻaho ko iá” (“A Voice of Warning,” Ensign, Nov. 1998,32).

Ko Hono Fakatupulaki ʻEtau Founga Akoʻí

Teuteuʻi koe. ʻOku kamata ʻa e akonaki mālohi ʻo e ongoongoleleí ʻi heʻetau teuteuʻi kitautolú. Kimuʻa peá ke teuteu hoʻo lēsoní, fakatefito ʻi hono fakafonu ho lotó ʻaki e Laumālie Māʻoniʻoní ʻo fakafou ʻi he ako mo e lotu ʻoku ʻuhingamālié. (Vakai, Ko e Faiako ʻi he Founga ʻa e Fakamoʻuí, 12.)

Paaki