Fuakava Motuʻá 2022
28 Nōvema–4 Tīsema. Nēhumi; Hapakuki; Sefanaia: “ʻOku Taʻengata ʻa Hono Ngaahi ʻAluʻangá”


“28 Nōvema–4 Tīsema. Nēhumi; Hapakuki; Sefanaia: ‘ʻOku Taʻengata ʻa Hono Ngaahi ʻAluʻangá,’” Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Lautohi Faka-Sāpaté: Fuakava Motuʻá 2022 (2021)

“28 Nōvema–4 Tīsema. Nēhumi; Hapakuki; Sefanaia,” Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Lautohi Faka-Sāpaté: 2022

ʻĪmisi
Sīsū ʻoku ʻafio hake ki he fetuʻú

“ʻOku taʻengata ʻa hono ngaahi ʻaluʻangá” (Hapakuki 3:6). In the Beginning Was the Word [Naʻe ʻi he Kamataʻangá ʻa e Folofolá], tā ʻe Eva Timothy

28 Nōvema–4 Tīsema

Nēhumi; Hapakuki; Sefanaia

“ʻOku Taʻengata ʻa Hono Ngaahi ʻAluʻangá”

ʻE lava ke tāpuekina ʻe hoʻo tā sīpinga ko ha tokotaha ʻokú ne ako e ongoongoleleí ʻa e kau mēmipa hoʻo kalasí. Vahevahe mo kinautolu ʻa e founga ʻoku tokoni ai e Laumālie Māʻoniʻoní ke mahino kiate koe ʻa e folofolá, pea fakahaaʻi hoʻo loto-falala ʻe lava foki ke Ne tokoniʻi mo kinautolu.

Lekooti e Ngaahi Ongo ʻOkú ke Maʻú

ʻĪmisi
fakaʻilonga feʻinasiʻakí

Fakaafeʻi e Feʻinasiʻakí

Ke ʻoange ha faingamālie ki he kau mēmipa ʻo e kalasí ke nau vahevahe ha ngaahi fakakaukau mei heʻenau ako ʻa e folofolá, te ke lava ʻo hiki ʻi he palakipoé ʻa e ngaahi ʻuluʻi tohi ko e Nēhumi, Hapakuki, mo e Sefanaia . Hili iá ʻe lava leva ke hiki ʻe he kau mēmipa ʻo e kalasí ha foʻi lea pe kupuʻi lea ʻi lalo he ngaahi ʻuluʻi tohí ʻoku mahuʻinga kiate kinautolu pea mo e vahe mo e veesi ne nau maʻu mei aí. ʻOange ha taimi ke nau fakamatalaʻi ai ʻa e ʻuhinga ne ʻuhingamālie ai e ngaahi lea pe kupuʻi lea ko ʻení pea mo e meʻa ne akoʻi ange ʻe he Laumālie Māʻoniʻoní.

Akoʻi ʻa e Tokāteliné

Nēhumi 1

ʻOku fakatou mālohi mo manavaʻofa ʻa e ʻEikí.

  • ʻOku fokotuʻu mai ʻe hefokotuʻutuʻu ki he uiké ni ʻi he Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Fakafoʻituituí mo e Ngaahi Fāmilí ke fekumi ʻi he Nēhumi 1 ki ha ngaahi veesi ʻokú ne fakamatalaʻi e ʻulungaanga ʻa e ʻEikí. Te ke lava ʻo ʻeke ki he kau mēmipa ʻo e kalasí pe ko e hā e meʻa ne nau ako fekauʻaki mo e ʻEikí mei heʻenau ako fakafoʻituituí. Hangē ko ʻení, ko e hā e meʻa ʻoku tau ako fekauʻaki mo Ia mei he veesi 1–9? Te ke lava ʻo fakamahinoʻi ange naʻe kikiteʻi ʻe Nēhumi e ngaahi fakamaau ʻa e ʻEikí ki Ninivé, ko e kolomuʻa ʻo ʻAsīliá, pea naʻe ngaohikovia ʻe ʻAsīlia ʻa e kau ʻIsilelí ʻi ha ngaahi taʻu lahi. Ko e hā naʻe mahuʻinga ai ki he kau ʻIsilelí ke nau fanongo ki he pōpoaki ʻa Nēhumi fekauʻaki mo e ʻOtuá? Ko e hā ʻoku mahuʻinga ai ia kiate kitautolu he ʻaho ní?

    ʻĪmisi
    kolotau maka

    “ʻOku lelei ʻa [e ʻEikí], ko e hūfanga mālohi ia ʻi he ʻaho ʻo e mamahí” (Nēhumi 1:7).

Hapakuki 1:1–4; 2:1–4;3

Te tau lava ʻo falala ki he finangalo ʻa e ʻEikí mo ʻEne taimí.

  • Mahalo naʻa ʻaonga ke ʻiloʻi ʻe he kau mēmipa ʻo e kalasí, naʻe tatau ʻa Hapakuki mo ha tokolahi ʻo kitautolu, ʻo ne mamahi ʻi he meʻa naʻá ne mamata ki ai ʻi hono ʻātakaí. Mahalo naʻa lava ke lau ʻe he kau mēmipa ʻo e kalasí ʻa e Hapakuki 1:1–4 pea fakamatalaʻi fakanounou ʻa e ngaahi hohaʻa ʻa Hapakukí. ʻE lava foki ke nau fakafehoanaki ʻene ngaahi fehuʻí mo e ngaahi fehuʻi kehe ʻi he folofolá, hangē ko e ngaahi fehuʻi ʻoku hā ʻi he Maʻake 4:37–38 mo e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 121:1–6. Ko e hā ha ngaahi fehuʻi ʻoku faitatau mo ia ʻoku ʻeke ʻe he kakaí he ʻahó ni fekauʻaki mo e ʻOtuá? Ko e hā ha akonaki ne folofola ʻe he ʻEikí ʻi he Hapakuki 2:1–4 ʻoku tokoni ai kiate koe ke ke falala ki Hono finangaló mo e taimí? (vakai foki, Maʻake 4:39–40; Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 121:7–8). ʻE lava ke maʻu ʻe he kau mēmipa ʻo e kalasí ha ngaahi fakakaukau lahi ange ʻe ala tokoni ʻi he “Ngaahi Maʻuʻanga Tokoni Lahi Angé.” ʻE lava foki ke nau vahevahe ʻa e founga kuo tokoniʻi ai kinautolu ʻe he Fakamoʻuí ke “moʻui ʻi [heʻenau] tuí” ʻo aʻu pē ki he taimi ʻoku ʻi ai hanau ngaahi fehuʻi ʻoku teʻeki tali maí.

  • Ke kamata hano aleaʻi ʻo Hapakuki 3, te ke lava ʻo fakaafeʻi e kau mēmipa ʻo e kalasí ke nau toe vakaiʻi ʻa e vahé pea vahevahe e meʻa ʻoku nau maʻu ʻoku fakahaaʻi ai e fakafetaʻi mo e tui. Ke tokoni ke nau fakaʻaongaʻi e ngaahi leá ni, te ke lava ʻo fakaafeʻi e mēmipa takitaha ʻo e kalasí ke nau lisi e ngaahi tāpuaki kuo foaki ange ʻe he ʻOtuá kiate kinautolú. Fakaafeʻi ke nau fakalaulauloto ki he meʻa ʻe hoko kapau ʻe mole meiate kinautolu ha konga ʻo ʻenau ngaahi tāpuaki fakamatelié. Lau fakataha ʻa e Hapakuki 3:17–19, pea aleaʻi ʻa e ʻuhinga ʻe ala faingataʻa ai ke “fiefia ʻi [he ʻEikí]” (veesi 18) lolotonga e ngaahi faingataʻá ʻo hangē ko ia ʻoku fakamatalaʻi ʻi he veesi 17. Te tau fakatupulaki fēfē ʻa e tuí hangē ko Hapakukí?

Sefanaia 3:14–20

ʻE fiefia ʻa e ʻEikí mo Hono kakaí ʻi Saione.

  • Ke tokoni ki he kau mēmipa ʻo e kalasí ke nau maʻu ha ʻamanaki lelei ki he kahaʻú ʻi he Sefanaia 3:14–20, te ke lava ʻo tohi ʻi he palakipoé “Ke fiefia mo nekeneka ʻaki ʻa e lotó kotoa” koeʻuhí… Hili iá, ʻe lava leva ke fekumi ʻe he kau mēmipa ʻo e kalasí ki ha ngaahi tāpuaki ne talaʻofa ki he kahaʻú ʻa ia ʻe ala tokoni ke nau fiefia ai he ʻahó ni. ʻE tokoni fēfē ʻa e ngaahi talaʻofa ko ʻení kiate kitautolu lolotonga e ngaahi taimi faingataʻá?

ʻĪmisi
fakaʻilonga ki he ngaahi maʻuʻanga tokoni lahi angé

Ngaahi Maʻuʻanga Tokoni Lahi Ange

ʻOku ʻuhinga ʻa e tuí ke falala ki he poto, manavaʻofa mo e taimi ʻa e ʻOtuá.

Naʻe pehē ʻe ʻEletā Sefilī R. Hōlani:

“Ko e hā nai hono fuoloa ʻa ʻetau tatali ki ha fakafiemālie mei he ngaahi faingataʻa ʻoku hoko mai kiate kitautolú? Kae fēfē ʻa ʻetau kātekina ʻa e ngaahi faingataʻa fakatāutahá lolotonga ʻa ʻetau tatalí pea hangē ʻoku tuai mai ha tokoní? Ko e hā ʻoku tuai ai ʻi he taimi ʻoku hangē ʻoku faingataʻa ai ke fuesia ʻa e ngaahi faingataʻá?…

“…ʻE ʻi ai ʻa e taimi ʻi heʻetau moʻuí he ʻikai ʻomi ʻe heʻetau ngaahi ngāue fakalaumālie lelei tahá, ngaahi tautapá ʻa e ngaahi ikuna ʻa ia ʻoku fakaʻamuá ʻo tatau ai pē pe ʻoku fekauʻaki ia mo ha meʻa fakaemāmani lahi pe ko ha ngaahi meʻa iiki fakataautaha. Ko ia ʻi he lolotonga ko ia ʻetau lotu mo tatali fakataha ki he ngaahi tali ʻo e niʻihi ʻo ʻetau ngaahi lotú, ʻoku ou fie ʻoatu ʻa ʻeku palōmesi fakaeʻaposetolo ʻoku fanongoa mo tali mai ʻa kinautolu neongo ʻoku ʻikai fakahoko mai ia ʻi he taimi mo e founga naʻa tau fie maʻú. Ka ʻoku tali maʻu pē kinautolu ʻi he taimi mo e founga ʻoku totonu ke tali mai ʻaki ʻe ha mātuʻa tokaimaʻananga mo angaʻofa taʻengata. …

“…Ko e tuí ʻoku ʻuhinga ia ke falala ki he ʻOtuá ʻi he ngaahi taimi leleí mo e koví, pea kau ai mo ha faingataʻaʻia kae ʻoua kuo fakahā mai Hono toʻukupú kiate kitautolu” (“Tatali ki he ʻEikí,” Ensign pe Liahona, Nōvema 2020, 115–16).

Ko Hono Fakatupulaki ʻEtau Founga Akoʻí

ʻEke e ngaahi fehuʻi ʻoku ʻikai taha pē ʻa e tali ki aí. ʻI he taimi ʻokú ke fehuʻi ai ki he kau mēmipa ʻo e kalasí fekauʻaki mo ʻenau ngaahi aʻusia mo e folofolá, “ʻai ke nau ʻilo ʻoku ʻikai ke ke kumi ki ha tali pau ka ʻokú ke tokanga fakamātoato pē ki he meʻa ʻoku nau akó” (Ko e Faiako ʻi he Founga ʻa e Fakamoʻuí, 30). Ki ha ngaahi sīpinga ʻo ha ngaahi fehuʻi ʻoku ʻikai taha pē ʻa e tali ki aí, vakai, Ko e Faiako ʻi he Founga ʻa e Fakamoʻuí, 32–33.

Paaki