“Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 30–36, Konga 1: ‘Fakahā ʻa ʻEku Ongoongoleleí,’” Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava – Tohi Lēsoni ʻa e Faiako Seminelí (2025)
“Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 30–36, Konga 1,” Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava – Tohi Lēsoni ʻa e Faiako Seminelí
Lēsoni 47: Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 30–36
Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 30–36, Konga 1
“Fakahā ʻa ʻEku Ongoongoleleí”
Hili ha ngaahi māhina siʻi mei hono fokotuʻu ʻo e Siasí, naʻe fakahinohinoʻi ʻe he Fakamoʻuí ha kāingalotu foʻou tokolahi ke nau ngāue fakafaifekau. Neongo ʻenau toki tali mo siʻisiʻi ʻa e mahino naʻa nau maʻu ki he ongoongolelei kuo fakafoki maí, ka naʻe ui ʻe he ʻEikí ʻa e kau tangatá ni ke malanga ʻaki ʻEne ongoongoleleí ʻi he “leʻo ʻo ha talupite” (Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 30:9). ʻE lava ke tokoni ʻa e lēsoni ko ʻení ke mahino ki he kau akó ha niʻihi ʻo e ngaahi ʻuhinga ʻa e Fakamoʻuí ki hono fekauʻi kitautolu ke malanga ʻaki ʻEne ongoongoleleí.
Ngaahi ʻEkitivitī Ako ʻOku Ala Fakahokó
Ko e ʻuluaki ʻeni ʻo ha lēsoni ʻe ua ʻokú ne akoʻi ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 30–36. ʻE nofotaha ʻa e konga 1 ʻi he ngaahi ʻuhinga ʻoku finangalo ai ʻa e ʻEikí ke tau vahevahe ʻEne ongoongoleleí, pea ʻe nofotaha ʻa e konga 2 ʻi he tokoni ʻokú Ne fakahoko maʻatautolú mo e founga te tau lava ai ʻo malanga ki he niʻihi kehé. Kapau ʻoku fakangatangata ʻa e taimi kalasí pea ko e lēsoni pē ʻe taha ʻi he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 30–36 ʻe lava ke akoʻí, fakakaukau ki he founga ʻe lava ke fakatahaʻi lelei ai ʻa e ongo lēsoní.
Ko hotau fatongiá ke malanga ʻaki ʻa e ongoongoleleí
Fakakaukau ke kamata ʻa e kalasí ʻaki hano fakaʻaliʻali ha uiuiʻi ngāue fakafaifekau naʻe toki maʻu kimuí ni mai pea lau leʻolahi ia. Fakaafeʻi ʻa e kau akó ke vahevahe ʻenau ngaahi ongo fekauʻaki mo e meʻa ʻoku fakafiefiá pea mahalo mo e ngaahi meʻa ʻoku fakatupu hohaʻa kiate kinautolu ʻi he taimi ʻoku nau fakakaukau ai ke ngāue fakafaifekaú.
Naʻe vahevahe ʻe Palesiteni Lāsolo M. Nalesoni ʻa e faleʻi ko ʻeni fekauʻaki mo e ngāue fakafaifekau taimi kakató:
Malangaʻi e Ongoongolelei ʻo e Melinó
ʻOku ou toe fakapapauʻi mālohi atu ʻi he ʻahó ni ʻa e meʻa naʻe kole mai ʻe he ʻEikí ki he talavou moʻui taau kotoa pē ʻe malavá, ke teuteu ke ʻalu ʻo ngāue fakafaifekau. Ki he kau talavou ʻo e Siasí, ko e ngāue fakafaifekaú ko ha fatongia ʻo e lakanga fakataulaʻeikí. …
Kiate kimoutolu kau finemui ʻoku malavá, ko ha faingamālie mālohi lahi foki ʻa e ngāue fakafaifekaú, ʻo ka ke ka loto ki ai. ʻOku mau ʻofeina ʻa e kau faifekau fefiné mo talitali lelei moʻoni kinautolu. ʻOku fakaofo moʻoni ʻa e meʻa ʻoku mou ʻomi ki he ngāué ni! Lotua ke ke ʻiloʻi pe ʻoku finangalo ʻa e ʻEikí ke ke ngāue fakafaifekau, pea ʻe ʻoatu ʻe he Laumālie Māʻoniʻoní ʻa e talí ki ho lotó mo e ʻatamaí.
Siʻoku ngaahi kaungāmeʻa kei talavou, ʻoku mou mahuʻinga kotoa ki he ʻEikí. Naʻá Ne tuku fakatatali kimoutolu ki he taimí ni ke tokoni ki hono tānaki ʻo ʻIsilelí. Ko hoʻo fili ko ia ke ngāue fakafaifekaú, neongo pe ko ha ngāue fakafaifekau malanga pe faifekau tokoni, ʻe tāpuekina ai koe mo e niʻihi kehé. …
ʻOku faiako mo fakamoʻoni ʻa e faifekau kotoa pē ki he Fakamoʻuí. ʻOku hanga ʻe he fakapoʻuli fakalaumālie ʻo e māmaní ʻo ʻai ke fiemaʻu lahi ange ʻa e maama ʻo Sīsū Kalaisí ʻi ha toe taimi. ʻE fiemaʻu ʻe he taha kotoa pē ha faingamālie ke ne ʻilo fekauʻaki mo e ongoongolelei ʻo Sīsū Kalaisi kuo fakafoki maí. ʻE fiemaʻu ʻe he taha kotoa pē ke ne ʻilo ʻa e feituʻu te nau lava ke maʻu ai ʻa e ʻamanaki leleí mo e melino ʻoku “[ope] atu ʻi he ʻilo kotoa pē” [Filipai 4:7]. (Russell M. Nelson, “Malangaʻi e Ongoongolelei ʻo e Melinó,” Liahona, Mē 2022, 6–7)
-
Ko e hā ha ngaahi fakakaukau pe ongo ʻokú ke maʻu fekauʻaki mo e lea ʻa Palesiteni Nalesoní?
-
Ko e hā ha fakamoʻoni ʻokú ke mamata ki ai ʻoku fiemaʻu lahi ʻa e maama ʻo Sīsū Kalaisí ʻi he taimí ni ʻi ha toe taimi ange ʻi he māmaní?
Fakamatalaʻi ange ʻoku ʻikai ngata pē ʻi he hoko hono malangaʻi ʻo e ongoongolelei ʻa e Fakamoʻuí ko ha fatongia ʻo e kau faifekau taimi kakató ka ko ha fatongia foki ia maʻá e kāingalotu kotoa pē ʻo e Siasí. Talaange ki he kau akó ʻe nofotaha ʻa e lēsoni ʻo e ʻaho ní ʻi he ngaahi akonaki ʻa e ʻEikí fekauʻaki mo e ʻuhinga ʻoku totonu ke tau vahevahe ai ʻEne ongoongoleleí. Fakakaukau ke vahevahe ʻa e ngaahi fakaafe ko ʻení ke tokoni ki he kau akó ke nau teuteu ke ako ʻa e lēsoni ko ʻení.
Fakalaulauloto ki he meʻa kuó ke ʻosi ʻilo fekauʻaki mo e ʻuhinga ʻoku ʻamanaki mai ai ʻa e ʻEikí ke malanga ʻaki ʻe Hono kau muimuí ʻa e ongoongoleleí, ʻo tatau ai pē pe ko ha faifekau taimi kakato pe ʻi he ngaahi feohi fakaʻahó. ʻE lava ke ke hiki ʻa e ngaahi ʻuhinga ko ʻení ʻi hoʻo tohinoa akó. ʻI hoʻo ako ʻi he ʻaho ní, kumi ha ngaahi akonaki ʻe tokoni ke mahino lelei ange kiate koe ʻa e ʻuhinga ʻoku finangalo ai ʻa e ʻEikí ke vahevahe ʻe Hono kau muimuí ʻa ʻEne ongoongoleleí.
“Malanga mei he taimí ni ʻo fai atu”
Kimuʻa pea kamata ʻa e kalasí, fakaʻaliʻali ʻa e ngaahi hingoa ko ʻení ʻi he palakipoé pe takatakai ʻi he holisí ʻi he lokí: Pita Uitemā ko e Siʻí., Sione Uitemā, Tōmasi B. Maasi, Paʻale P. Palati, Sipa Pitasoni, ʻEselā Teia, Notelopi Suiti, ʻOasoni Pālati, Sitenei Likitoni, mo ʻEtuate Pātilisi. ʻEke ki he kau akó pe ʻoku nau ʻiloʻi ha taha ʻo e ngaahi hingoá. Fakamatalaʻi ange naʻe uiuiʻi ʻe he ʻEikí ʻa e kau tangata kotoa ko ʻení ke nau ngāue fakafaifekau mo malanga ʻaki ʻa e ongoongoleleí hili pē ha taimi nounou mei hono fokotuʻu ʻo e Siasí. Fakamahinoʻi ange naʻe nounou ange ʻi he māhina ʻe tahá hili hono papitaiso ha niʻihi ʻo kinautolú pea maʻu honau uiuiʻí.
ʻE lava ke tokoni ʻa e ʻekitivitī ako ko ʻení ke mahino ki he kau akó ha niʻihi ʻo e ngaahi ʻuhinga ʻoku kole mai ai ʻe he Fakamoʻuí ke tau malanga ʻaki ʻEne ongoongoleleí. Fakakaukau ke vahevahe ʻa e kau akó ki ha ngaahi kulupu pea ʻoange ki he tokotaha ako takitaha ha tatau ʻo e laʻipepa tufa ko ʻení. ʻE lava ke vahe ki he kulupu takitaha ha taha ʻo e ngaahi potufolofolá ke nau ako.
Ko e Faleʻi ʻa e ʻEikí ki he Kau Faifekaú ʻi he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 30–36
Ako ʻa e faleʻi ʻa e Fakamoʻuí ki he niʻihi fakafoʻituitui ʻoku hiki atu ʻi laló, pea aleaʻi ʻa e ngaahi fehuʻi ʻoku hoko mai aí.
Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 31:1–5 (Tōmasi B. Maasi)
-
Ko e hā ha ngaahi moʻoni mei he ngaahi veesi ko ʻení ʻe lava ʻo tokoni ke mahino kiate koe ʻa e ʻuhinga ʻoku kole mai ai ʻe he Fakamoʻuí ke tau vahevahe ʻEne ongoongoleleí?
-
ʻOkú ke pehē ko e hā naʻe ui ai ʻe Sīsū Kalaisi ʻEne ongoongoleleí ko e “ongoongo fakafiefia ʻo e fiefia lahí”? (veesi 3). ʻOku ʻomi fēfē nai ʻe he ongoongolelei ʻa e Fakamoʻuí ha fiefia kiate koe?
Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 33:1–7, 10–12 (ʻEselā Teia mo Notelopi Suiti)
-
Ko e hā ha ngaahi moʻoni mei he ngaahi veesi ko ʻení ʻe lava ʻo tokoni ke mahino kiate koe ʻa e ʻuhinga ʻoku kole mai ai ʻe he Fakamoʻuí ke tau vahevahe ʻEne ongoongoleleí?
-
Ko e hā ka finangalo ai ʻa e ʻEikí ke fakahā ʻEne ongoongoleleí ʻaki ha leʻo lahi hangē ko e “leʻo ʻo ha talupité”? (veesi 2).
Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 34:1–7 (ʻOasoni Pālati)
-
Ko e hā ha ngaahi moʻoni mei he ngaahi veesi ko ʻení ʻe lava ʻo tokoni ke mahino kiate koe ʻa e ʻuhinga ʻoku kole mai ai ʻe he Fakamoʻuí ke tau vahevahe ʻEne ongoongoleleí?
-
ʻOkú ke pehē ko e hā ʻoku tau “monūʻia lahi ange” (veesi 5) ai ʻi hono ui kitautolu ke malanga ʻaki e ongoongolelei ʻa e Fakamoʻuí kae ʻikai ko ʻetau tui pē ki aí?
Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 35:1–3, 6–8, 12–13 (Sitenei Likitoni)
-
Ko e hā ha ngaahi moʻoni mei he ngaahi veesi ko ʻení ʻe lava ʻo tokoni ke mahino kiate koe ʻa e ʻuhinga ʻoku kole mai ai ʻe he Fakamoʻuí ke tau vahevahe ʻEne ongoongoleleí?
-
ʻOkú ke pehē ko e hā ʻoku ui ai ʻe he ʻEikí ʻa e “taʻeakó” mo e kakai taʻetaukeí ke fakahā ʻEne ongoongoleleí ki he “ngaahi puleʻanga” ʻo e māmaní? (veesi 13).
© 2023 by Intellectual Reserve, Inc. All rights reserved.
Hili hono ako ʻe he kau akó ʻa e ngaahi veesi ko ʻení, fakaafeʻi kinautolu ke nau vahevahe ‘a e meʻa naʻa nau akó. Ko e founga ʻe taha ke fai ai ʻení ko hono hiki ʻi lotomālie ʻi he palakipoé ʻa e kupuʻi lea Ngaahi ʻUhinga ʻoku finangalo ai ʻa e Fakamoʻuí ke tau vahevahe ʻEne ongoongoleleí. ʻE lava ke haʻu ha kau ako tokolahi ki he palakipoé ʻo hiki ha ngaahi fakakaukau naʻa nau maʻu mei heʻenau akó. Poupouʻi ʻa e kau akó ke nau feinga ke maʻu ha ngaahi fakakaukau ʻi he lahi taha te nau lavá. Ko ha ngaahi sīpinga tali ʻeni ʻe niʻihi ʻe lava ke nau vahevahe:
-
ʻE lava ke tokoni ʻEne ongoongoleleí ke aʻusia ʻe he kakaí ʻa e fiefiá (vakai, Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 31:3).
-
He ʻikai lava ke tau maʻu ʻa e moʻui taʻengatá taʻe-te-tau fakaʻaongaʻi ʻa e tui kiate Iá, fakatomala, mo maʻu ʻa e ngaahi ouau ʻo ʻEne ongoongoleleí (vakai, Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 33:10–12).
-
ʻOkú Ne finangalo ke mateuteu ʻa e māmaní ki Heʻene Hāʻele ʻAnga Ua Maí (vakai, Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 33:10; 34:6–7).
-
ʻOkú Ne ʻofa ʻiate kitautolu mo foaki ʻEne moʻuí maʻatautolu (vakai, Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 34:3; 35:2).
Hili hono vahevahe ʻe he kau akó ʻa e ngaahi moʻoni naʻa nau akó, fakakaukau ke ʻeke ange ha ngaahi fehuʻi hangē ko ʻení:
-
ʻE ueʻi fēfē nai kitautolu ʻe he ʻilo ki he ngaahi moʻoni ko ʻení ke tau vahevahe ʻa e ongoongolelei ʻa e Fakamoʻuí mo e niʻihi kehé, ʻo tatau ai pē pe ko e kau faifekau taimi kakato pe ʻi heʻetau ngaahi fengāueʻaki fakaʻahó?
-
Ko e hā ha niʻihi ʻo e ngaahi ʻuhinga mahuʻinga taha ke ke vahevahe ai ʻa e ongoongolelei ʻa e Fakamoʻuí?
Fakamoʻoni ki he ngaahi moʻoni kuo mou aleaʻi ʻi he ʻaho ní. Poupouʻi ʻa e kau akó ke nau ngāueʻi ʻa e ngaahi ongo kuo nau maʻú. Fakakaukau ke fakaafeʻi kinautolu ke fakakaukau ʻi he faʻa lotu ki he founga ke tali ʻaki ʻa e faleʻi ʻa Palesiteni Nalesoni fekauʻaki mo e ngāue fakafaifekau taimi kakató.