Seminelí
Lēsoni 79—Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 65: “Mou Teuteu ʻa e Hāʻeleʻanga ʻo e ʻEikí … Koeʻuhí ke Hoko Mai ʻa e Puleʻanga ʻo e Langí”


“Lēsoni 79—Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 65: ʻMou Teuteu ʻa e Hāʻeleʻanga ʻo e ʻEikí … Koeʻuhí ke Hoko Mai ʻa e Puleʻanga ʻo e Langí,’” Tokāteline mo e Ngaahi Fuakavá – Tohi Lēsoni ʻa e Faiako Seminelí (2025)

“Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 65,” Tokāteline mo e Ngaahi Fuakavá – Tohi Lēsoni ʻa e Faiako Seminelí

Lēsoni 79: Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 64–66

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 65

“Mou Teuteu ʻa e Hāʻeleʻanga ʻo e ʻEikí … Koeʻuhí ke Hoko Mai ʻa e Puleʻanga ʻo e Langí”

Ko Sīsū ʻi Heʻene Hāʻele ʻAnga Ua Maí ʻi he lotolotonga ʻo ha falukunga kakai

Ko e taha ʻo e fatongia mahuʻinga ʻo e Siasi ʻo Sīsū Kalaisi ʻo e Kau Māʻoniʻoni ʻi he Ngaahi ʻAho Kimui Ní mo hono kāingalotú ke tokoni ki hono teuteuʻi ʻo e māmaní ki he toe hāʻele mai ʻa e Fakamoʻuí. ʻI he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 65, naʻe fakahā ai ʻe he ʻEikí ʻa e fatongia mahuʻinga ko ʻení ki Heʻene Palōfita ko Siosefa Sāmitá mo e Kāingalotú. ʻE lava ke tokoni ʻa e lēsoni ko ʻení ke mahino ki he kau akó ʻa e fatongia ʻo e Siasí ʻi hono teuteuʻi ʻo e māmaní ki he Hāʻele ʻAnga Ua Mai ʻa Sīsū Kalaisí.

Ngaahi ʻEkitivitī Ako ʻOku Ala Fakahokó

Teuteu ki he ʻekitivitií

Ko e founga ʻe taha ke kamata ʻaki e lēsoni ko ʻení ko hono tokoniʻi e kau akó ke fakakaukau ki he ngaahi tūkunga ʻoku mahuʻinga ai ʻa e teuteú. ʻE lava ke tokoni atu ʻa e ngaahi fehuʻi ko ʻení.

  • Ko e hā ha ʻekitivitī ʻokú ke fiefia ai ʻoku fiemaʻu ki ai ha teuteu lahi?

  • Kapau naʻá ke tokoni ki ha taha ke teuteu ki he ʻekitivitī ko ʻení, ko e hā te ke fiemaʻu ke ne ʻiló? Ko e hā ha tokoni pe maʻuʻanga tokoni te ke ʻoange kiate ia?

ʻOange ha faingamālie ki he kau akó ke vahevahe ʻenau ngaahi talí mo e kau ako kehé.

Tokoni ki he kau akó ke hiki ʻenau fakakaukaú ki he meʻa ʻoku tokoni ʻa e Siasi ʻo Sīsū Kalaisi ʻo e Kau Māʻoniʻoni ʻi he Ngaahi ʻAho Kimui Ní ke tau teuteu ki aí.

Hangē pē ko hono fiemaʻu ha teuteu lahi ki hoʻomou ʻekitivitií, ʻoku ʻi ai ha ngaahi meʻa ʻe hoko ʻoku fiemaʻu ke tau teuteu ki ai. Kuo fokotuʻu ʻe he ʻEikí Hono Siasí ke tokoni ki heʻetau teuteú.

  • Ko e hā ʻoku teuteuʻi kitautolu ki ai ʻe Hono Siasí?

Fakamatalaʻi ange ki he kau akó ʻoku teuteuʻi kitautolu ʻe Hono Siasí ki ha ngaahi meʻa lahi, pea poupouʻi kinautolu ke vahevahe ʻa e lahi taha te nau lava ʻo fakakaukau ki aí. Kole ange ke nau fakasio ha taha ʻo e ngaahi meʻa ko ʻení ʻi he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 65.

“Mou Teuteu ʻa e Hala ʻo e ʻEikí”

ʻI he ʻaho 12 ʻo Sepitema 1831, naʻe hiki ʻa Siosefa Sāmita mo hono fāmilí ʻi ha maile ʻe 30 ki he fakatonga hahake ʻo Ketilani, ʻOhaioó, ki he ʻapi ʻo Sione mo ʻĀlisi Sionisoní ʻi Hailame, ʻOhaiō. Naʻe fakahoko ha lotu ʻa e Siasí ʻi he ʻapi ʻo e fāmili Sionisoní ʻi he ʻaho Sāpate, 30 ʻo ʻOkatopa, 1831. Naʻe maʻu ʻe he Palōfitá ʻi he ʻaho tatau ʻa e fakahā ʻoku lekooti ʻi he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 65.

ko e tafaʻaki ki tuʻa ʻo e ʻapi ʻo Sione Sionisoní

ʻE lava ke akoako ʻe he kau akó ʻa e taukei ako folofola ʻo hono kumi ʻa e ngaahi foʻi lea mo e kupuʻi lea ʻoku toutou ʻasi ʻi heʻenau lau ʻa e ngaahi veesi ko ʻení. Te ke lava ʻo poupouʻi kinautolu ke fakaʻilongaʻi ʻa e taimi takitaha ʻo e “teuteú” ʻi he ngaahi veesi ko ʻení. Te nau lava foki ʻo fakatokangaʻi ʻa e kupuʻi lea “teuteú” ʻi he veesi 3.

Lau ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 65:1, 3 pea kumi ʻa e fakaafe ʻa e Fakamoʻuí.

  • Ko e hā naʻá ke maʻú?

Lau ʻa e Tokāteline mo e ngaahi Fuakava 65:2, ʻo kumi ha meʻa kuo ʻomi ʻe he Fakamoʻuí ke tokoni ke teuteuʻi kitautolu ki Heʻene Hā‘ele ‘Anga Ua Maí.

  • Ko e hā ha ngaahi foʻi lea pe ngaahi kupuʻi lea ʻoku ʻi ai haʻo fehuʻi ai?

    Ke tokoni ki he kau akó ke vakavakaiʻi mo mahino kiate kinautolu ʻa e ngaahi kupuʻi lea ʻi he veesi 2–3, fehuʻi ange pe ʻoku nau pehē ko e hā ʻa e ʻuhinga ʻo e ngaahi kupuʻi leá. Te ke lava ʻo vahevahe pe fakaʻaliʻali ha niʻihi ʻo e ngaahi meʻa ko ʻení ʻo ka fiemaʻu:

    1. Ko e “ngaahi kī ʻo e puleʻangá,” pe “ngaahi kī ʻo e lakanga fakataulaʻeikí,” ko e “ngaahi totonu ia ʻa e kau palesitení, pe ko e mālohi ia kuo foaki mai ʻe he ʻOtua ki he tangatá ke tataki mo puleʻi ʻaki ʻa e lakanga fakataulaʻeiki ʻo e ʻOtuá ʻi he māmaní” (Fakahinohino ki he Ngaahi Folofolá, “Kī ʻo e Lakanga Fakataulaʻeikí, Ngaahi,” scriptures.ChurchofJesusChrist.org). Vakai foki ki he Mātiu 16:18–19.

    2. “Ko e maka naʻe tā mei he moʻungá taʻe kau ai ha nimá” ko e “tupulaki [ia] ʻa e Siasi ʻo e ʻEikí ʻi he mālohi kae ʻoua kuó ne fakafonu ʻa e māmaní kotoa, ‘ʻo ʻikai ʻauha ʻo lauikuonga … [ka] ʻe tuʻu maʻu ia ʻo taʻengata’ [Taniela 2:44]” (Ronald A. Rasband, “Ko Hono Fakakakato ʻo e Kikité,” Liahona, Mē 2020, 75). Vakai foki ki he Taniela 2:31–35, 44–45.

    3. ʻOku ʻuhinga e “fai ʻa e teuteu ki he Tangata Taʻané” ki he founga “ʻoku fakataipe [ai] ʻa Sīsū Kalaisi ʻi he folofolá ko e Tangata Taʻané. ʻOku fakataipe ʻa e Siasí ko hono malí” (Fakahinohino ki he Ngaahi Folofolá, “Tangata Taʻané,” scriptures.ChurchofJesusChrist.org). Vakai foki ki he Fakahā 19:7–9.

    Ki ha ngaahi fakakaukau lahi ange ʻi he founga ke tokoniʻi ai e kau akó ke vakaiʻi e tupulaki ʻa e Siasí, vakai ki he konga “Ngaahi ʻEkitivitī Fakalahi ki he Akó” ʻi he lēsoni ko ʻení.

  • Te ke fakamatalaʻi fakanounou fēfē nai ʻa e meʻa ʻe lava ke tau ako mei he ngaahi veesi ko ʻení ko ha fakamatala ʻo e moʻoní?

ʻE lava ke vahevahe ʻe he kau akó ha meʻa hangē ko ʻení naʻe fakafoki mai ʻe Sīsū Kalaisi Hono Siasí ke tokoni ke tau teuteuʻi kitautolu mo e niʻihi kehé ki Heʻene Hāʻele ʻAnga Ua Maí. Fakakaukau ke ʻai ke nau hiki ʻa e foʻi moʻoni ko ʻení ʻi he tafaʻaki ʻo e veesi 1–3.

Naʻe fakahā ʻe ʻEletā D. Toti Kulisitofāsoni ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá:

ʻEletā D. Todd Christofferson

Kuo fakaivia makehe mo tuʻutuʻuniʻi ʻa e Siasi ʻo Sīsū Kalaisi ʻo e Kau Māʻoniʻoni ʻi he Ngaahi ʻAho Kimui Ní ke fakahoko ʻa e ngaahi teuteu naʻe fiemaʻu ki he Hāʻele ʻAnga Ua Mai ʻa e ʻEikí; ko e moʻoni, naʻe fakatatali pē ia ki he taumuʻa ko iá. … Kuo tuʻutuʻuni ʻa e Siasi ʻo Sīsū Kalaisí ke teuteu—pea ʻoku nau lolotonga teuteu—ʻa e māmaní ki he ʻaho ko iá. (D. Todd Christofferson, “Teuteu ki he Toe Hāʻele Mai ʻa e ʻEikí,” Liahona, Mē 2019, 82, 84)

  • Ko e hā hoʻo fakakaukau pe ongo fekauʻaki mo e fakamatala ko ʻení?

  • ʻOku lava fēfē nai ʻe he Siasí ʻo teuteuʻi makehe ʻa e māmaní ki he toe hāʻele mai ʻa e Fakamoʻuí?

  • Ko e hā ha ngaahi teuteu ʻokú ke ongoʻi ʻoku fiemaʻu ki he ʻaho ko iá?

Mahalo te ke fie hiki ʻi he palakipoé ʻa e ngaahi founga ʻoku tokoni ai ʻa e Siasí ki hono teuteuʻi ʻo e kakaí ki he Hāʻele ʻAnga Ua Maí. Kapau ʻoku faingataʻa ke maʻu ʻe he kau akó ha ngaahi fakakaukau, te ke lava ʻo vahevahe mo kinautolu ʻa e ngaahi fatongia ʻe fā ʻo e Siasí kuo fokotuʻu fakalangí. ʻOku kau heni ʻa e tokoni ʻi he ngāue ʻa e ʻOtuá ʻaki hono (1) moʻui ʻaki ʻa e ongoongolelei ʻo Sīsū Kalaisí, (2) tokangaʻi ʻa kinautolu ʻoku faingataʻaʻiá, (3) fakaafeʻi ʻa e taha kotoa ke nau tali ʻa e ongoongoleleí, mo (4) fakatahaʻi ʻa e ngaahi fāmilí ke taʻengata (vakai, Tohi Tuʻutuʻuni Fakakātoá: Ko e Ngāue ʻi he Siasi ʻo Sīsū Kalaisi ʻo e Kau Māʻoniʻoni ʻi he Ngaahi ʻAho Kimui Ní, 1.2, ChurchofJesusChrist.org). Te ke lava ʻo hiki ʻa e ngaahi meʻá ni ʻi he palakipoé pea kole ki he kau akó ke nau vahevahe ha ngaahi founga pau ange ʻe lava ke tokoni ki hono teuteuʻi ʻo e kakaí ki he Hāʻele ʻAnga Ua Mai ʻa e ʻEikí.

“Ui ki he ʻEikí, koeʻuhí ke ʻalu atu ʻa hono puleʻangá ʻi he funga ʻo e māmaní”

Lau ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 65:4–6, ʻo kumi ʻa e meʻa naʻe akoʻi ʻe he Fakamoʻuí te tau lava ʻo fakahoko fakafoʻituitui ke tokoni ke teuteu ʻa e māmaní ki Heʻene Hāʻele ʻAnga Ua Maí.

  • Ko e hā ʻa e meʻa naʻá ke ʻiló?

  • Ko e hā ha niʻihi ʻo e “ngaahi ngāue fakaofo” ʻa e Fakamoʻuí ʻoku fakahoko ʻo fakafou ʻi Hono Siasí? (Vakai, Tohi Tuʻutuʻuni Fakakātoa: Ko e Ngāue ʻi he Siasi ʻo Sīsū Kalaisi ʻo e Kau Māʻoniʻoni ʻi he Ngaahi ʻAho Kimui Ní, 1.2, 1.3, ChurchofJesusChrist.org.)

  • ʻOku tokoni fēfē nai ʻa e ngaahi ngāue ko ʻení ke teuteuʻi kitautolu mo e niʻihi kehé ki he Hāʻele ʻAnga Ua Mai ʻa e Fakamoʻuí?

Mahalo te ke fie ʻoange ki he kau akó ha faingamālie ʻi loto mo tuʻa ʻi he kalasí ke “fakahā ʻa ʻene ngaahi ngāue fakaofó” (Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 65:4). Te nau lava ʻo aleaʻi ha ngaahi founga ke vahevahe mo honau ngaahi fāmilí mo e kaungāmeʻá pe niʻihi kehé.

Naʻe akoʻi ʻe Palesiteni Lāsolo M. Nalesoni ko e meʻa ʻe taha te tau lava ʻo faí ko e “ui ki he ʻEikí, koeʻuhí ke ʻalu atu ʻa hono puleʻangá ʻi he funga ʻo e māmaní,” (Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 65:5).

2:3

Fakataha Lotu Fakaemāmani Lahi maʻá e Toʻu tupú ki he 2018

Palesiteni Russell M. Nelson

Ko ʻeku … fakaafé ke ke lotua fakaʻaho ke maʻu ʻe he fānau kotoa ʻa e ʻOtuá ʻa e ngaahi tāpuaki ʻo e ongoongolelei ʻo Sīsū Kalaisí. ʻOkú ta moʻui ke mamata, pea ʻe hokohoko atu ʻetau mamatá, ki hono tānaki fakataha ʻo ʻIsilelí ʻaki ʻa e mālohi lahi. Pea te ke hoko koe ko e konga ʻo e mālohi ʻokú ne pouaki ʻa e tānaki fakataha ko iá! (Russell M. Nelson mo Wendy W. Nelson, “ʻAmanakiʻanga ʻo ʻIsilelí” [fakataha lotu fakaemāmani lahi ʻa e toʻu tupú, 3 Sune 2018], ChurchofJesusChrist.org

Tuku ke fakalaulauloto ʻa e kau akó ki he fakaafe ʻa Palesiteni Nalesoní. Hili ʻenau maʻu ha faingamālie ke fakalaulaulotó, fakaafeʻi kinautolu ke vahevahe ʻa e ngaahi aʻusia kuo nau maʻu ʻi heʻenau muimui ki heʻene fakaafé.

Mahalo te ke fie fakaʻosi ʻaki ha fakamoʻoni ʻoku teuteu ʻe he Siasí, pe “puleʻanga ʻo e ʻOtuá,” ʻa e hala ki he “puleʻanga ʻo e langí” ke hoko mai ʻi he toe hāʻele mai ʻa e Fakamoʻuí (vakai, Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 65:6).