Seminelí
Lēsoni 93—Siviʻi Hono 6 Hoʻo Akó: Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 76–83


“Lēsoni 93—Siviʻi Hono 6 Hoʻo Akó: Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 76–83,” Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava – Tohi Lēsoni ʻa e Faiako Seminelí (2025)

“Siviʻi Hono 6 Hoʻo Akó,” Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava – Tohi Lēsoni ʻa e Faiako Seminelí

Lēsoni 93: Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 81–83

Siviʻi Hono 6 Hoʻo Akó

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 76–83

toʻu tupu ʻoku fononga lalo

ʻE lava ke fakamālohia hotau vā fetuʻutaki mo e Tamai Hēvaní mo Sīsū Kalaisí ʻi hono tuku ha taimi ke fakatokangaʻi ai ʻa e tupulakí mo e fakalakalaka fakalaumālié, pea fakaʻaiʻai kitautolu ke tau nofo maʻu ʻi he hala ʻo e fuakavá. ʻE lava ke tokoni ʻa e lēsoni ko ʻení ke vakaiʻi ʻe he kau akó ʻenau tupulaki fakalaumālie mei heʻenau ako mai ʻeni ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakavá.

Ngaahi ʻEkitivitī Ako ʻOku Ala Fakahokó

ʻOku fakataumuʻa e lēsoni ko ʻení ke tokoniʻi e kau akó ke siviʻi ʻenau malava ke fakamatalaʻi e ngaahi akonaki ʻi he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakavá, vakaiʻi e ngaahi taumuʻa kuo nau fokotuʻú, mo vakaiʻi ʻa e founga ʻoku liliu ai honau ʻulungāngá, ngaahi holí, mo ʻenau malava ke moʻui ʻaki e ongoongoleleí. Mahalo kuo fakatefito ʻa e ako hoʻo kalasí ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 76–83 ʻi ha ngaahi moʻoni kehe mei he ngaahi moʻoni naʻe fakamamafaʻi ʻi he lēsoní. Kapau ko ia, fakakaukau ke liliu e ngaahi ʻekitivitií ke fakakau ai e ngaahi moʻoni ʻoku maheni ange mo hoʻo kau akó.

Ko hono fakahoungaʻi ʻo e tupulakí mo e fakalakalaká

tokotaha ʻoku fononga lalo
tokotaha ʻoku heka pasikala
tokotaha ʻoku lele

Kapau ʻe lava, kamata ʻa e kalasí ʻaki hano fakaʻaliʻali ha ngaahi tā ʻo ha kakai ʻoku nau lue lalo, heka pasikala, mo lele. Kole ki he kau akó ke hiki honau nimá kapau kuo nau fai ha taha pe lahi ange ʻi he ngaahi ʻekitivitī ko ʻení. Hokó, kole ki he kau akó ke hiki pē honau nimá kapau kuo nau kau ʻi ha lele, lue lalo, pe heka pasikala lōloa pe faingataʻa. Fakaafeʻi ha kau ako naʻe hiki honau nimá ke fakamatalaʻi ʻenau aʻusiá. Fakakaukau ke aleaʻi ha ngaahi fehuʻi hangē ko ʻení:

  • Ko e hā te ke lava ʻo fai ke ke fiefia ai ʻi he fonongá?

  • Te tau fakafehoanaki fēfē nai ʻa e faʻahinga fononga ko iá ki he founga ʻo e hoko ʻo hangē ko Sīsū Kalaisí?

  • Ko e hā ha ngaahi founga te tau lava ai ʻo fiefia mo fakahoungaʻi lahi ange ʻa e hala ʻo e tupulaki fakalaumālié?

    Fakaafeʻi ʻa e kau akó ke fakakaukau ki he meʻa kuo nau ako ʻi he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakavá, founga kuo nau ngāueʻi ai iá, mo ʻenau ngaahi fononga fakalaumālié. Mahalo te nau fakalaulauloto ki he founga kuo tokoniʻi ai ʻe he Fakamoʻuí haʻanau faʻahinga fakalakalaka kimuí ni mai.

  • ʻOku founga fēfē hoʻo ongoʻi ʻokú ke fakalakalaka mo tupulaki ke ofi ange ki he ʻEikí?

  • ʻOku tokoniʻi fēfē koe ʻe he ʻEikí?

ʻOku fakataumuʻa ʻa e ngaahi ʻekitivitī ko ʻení ke tokoni ki he kau akó ke nau ʻiloʻi, fakahoungaʻi, mo vakaiʻi ha fakalakalaka mo ha tupulaki ʻoku pau angé.

Ko hono fakamatalaʻi ʻo e nāunau ʻe tolú

Fakakaukau ke fakaʻaongaʻi ha tūkunga hangē ko ʻení ke tokoni ki he kau akó ke toe vakaiʻi mo siviʻi ʻenau mahino ki he tuʻunga ʻe tolu ʻo e ngaahi nāunaú ʻi he palani ʻa e Tamai Hēvaní. Kapau ʻe fiemaʻu, ʻe lava ke liliu ʻe he kau akó ʻa e ngaahi fakaikiiki ʻi he tūkungá ke fakapapauʻi ʻoku ongo moʻoni kiate kinautolu.

Fakakaukauloto ʻoku ʻi ai haʻo kaungāmeʻa ofi ko ʻOlivia ʻoku ʻikai ko ha mēmipa ʻo e Siasí ka ʻokú ne tui moʻoni kia Sīsū Kalaisi. ʻOkú ne fehuʻi atu ʻi ha ʻaho ʻe taha: “Ko e hā ʻoku tui ki ai ʻa e kāingalotu homou Siasí fekauʻaki mo e moʻui hili ʻa e maté? Kuo akonekina au ʻe ʻalu ʻa e tokotaha kotoa pē ki hēvani pe ko heli, ka naʻá ku fanongo ʻoku tui ʻa e kāingalotu ʻo e Siasi ʻo Sīsū Kalaisi ʻo e Kau Māʻoniʻoni ʻi he Ngaahi ʻAho Kimui Ní ki ha ngaahi langi kehekehe. ʻOku fekauʻaki ia mo e hā?”

Fakaʻaongaʻi ha kiʻi taimi ke hiki ha tali kia ʻOlivia ʻoku fakamatalaʻi ai hoʻo mahino mo e ʻilo ki he ngaahi nāunau ʻe tolú. Kapau te ke loto ki ai, ʻe lava ke ke fakakau ai ha ngaahi fakatātā ke tokoni kia ʻOlivia ke fakakaukauloto ki he meʻa ʻokú ke fakamatalaʻí.

Hili hono fakakakato ʻe he kau akó ʻenau ngaahi fakamatalá, fakakaukau ke fakaafeʻi ha niʻihi tokosiʻi ke vahevahe ʻa e meʻa ne nau tohí pe fakatātaaʻi ʻa e tūkungá ʻi muʻa ʻi he kalasí.

Kapau he ʻikai lea ʻaki ia ʻe he kau akó, fehuʻi ange pe ʻoku fakahaaʻi fēfē ʻe he nāunau ʻe tolú ʻa e ʻofa mo e ʻaloʻofa ʻa e Tamai Hēvaní mo Sīsū Kalaisí (vakai, Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 76:40–43). Fakamahinoʻi ange ko hono maʻu ko ia ha puleʻanga ʻo e nāunaú, kau ai ʻa e nāunau fakasilesitialé, ʻoku toki malava pē ia ʻia Sīsū Kalaisi (vakai, Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 76:69–70).

ʻEke ki he kau akó ʻa e meʻa ne nau ako mei he aʻusia ko ʻení. Kapau ʻoku ʻi ai ha ngaahi fehuʻi ʻa e kau akó fekauʻaki mo e ngaahi nāunau ʻe tolú, ʻeke ki he kalasí pe te nau lava ʻo maʻu ha ngaahi veesi ʻi he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 76 ke tokoni ki hono tali ʻenau ngaahi fehuʻí. Te ke lava foki ʻo toe vakaiʻi ha niʻihi ʻo e ngaahi naunau mei he ngaahi lēsoni kimuʻá.

Fakaʻapaʻapa ki he Tamai Hēvaní mo Sīsū Kalaisí

Fakakaukau ke fakaafeʻi ʻa e kau akó ke hiki ha lisi ʻo ha faʻahinga meʻa ne nau toki ako ʻi he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakavá kuó ne fakatupulaki ʻenau ʻofá, houngaʻiá, mo e fakaʻapaʻapa ki he Tamai Hēvaní mo Sīsū Kalaisí. ʻE lava foki ke fakakau ai ʻe he kau akó ha ngaahi aʻusia ʻi ʻapi, ʻi he ngaahi polokalama ʻa e Siasí, pe ʻi ha feituʻu kehe naʻá ne fakamālohia honau vā fetuʻutaki mo e Tamai Hēvaní mo Sīsū Kalaisí.

Mahalo ʻe tokoni ke fakaafeʻi ʻa e kau akó ke nau toe vakaiʻi ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 63:58–64; 76:19–24 mo ha faʻahinga fakamatala pē naʻa nau hiki lolotonga ʻenau ako e ngaahi veesi ko ʻení kimuʻá.

Te ke lava ʻo fakaʻaliʻali ʻa e fehuʻi ko ʻení pea fakaafeʻi ʻa e kau akó ke nau tali ke tokoniʻi kinautolu ke vakaiʻi ʻenau ngāue, holi, mo e fakalakalaka lolotongá:

  • Ko e hā ʻokú ke ako fekauʻaki mo e Tamai Hēvaní mo Sīsū Kalaisi ʻokú ne fakatupulaki hoʻo ʻofá, houngaʻiá, mo e fakaʻapaʻapa kiate Kinauá?

Poupouʻi ha kau ako ke vahevahe. Fakakaukau ke vahevahe foki mo hoʻo ngaahi fakakaukaú.

Ko hono ako mo fakalaulauloto ki he folofolá

Ko e ako mo e fakalaulauloto ʻa Siosefa Sāmita mo Sitenei Likitoni ki he folofolá

Fakakaukau ke fakaʻaliʻali ʻa e fakatātā ʻi ʻolungá pea fai ange ʻa e ngaahi fehuʻi ko ʻení:

  • Ko e hā naʻe fai ʻe Siosefa Sāmita mo Sitenei Likitoni kimuʻa peá na maʻu ʻa e mata meʻa-hā-mai ʻo e nāunau ʻe tolú?

  • Ko e hā naʻá ke ako mei heʻena ʻausiá?

Kapau ʻoku ʻikai ke manatuʻi ʻe he kau akó, fakaafeʻi kinautolu ke nau toe vakaiʻi ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 76:15–19. Fakapapauʻi ʻoku mahino kiate kinautolu, kimuʻa pea fakaava ʻa e meʻa-hā-maí kia Siosefa mo Siteneí, naʻe ako mo fakalaulauloto ʻa e ongo tangatá ki he folofolá. Ko e taha ʻo e ngaahi moʻoni ʻe lava ke ako ʻe he kau akó mei hení: ʻI heʻetau ako mo fakalaulauloto ki he folofolá ʻi he faʻa lotú, ʻoku tau teuteuʻi ai kitautolu ke maʻu ha mahino mei he ʻEikí ʻo fakafou ʻi he Laumālie Māʻoniʻoní.

ʻOange ha taimi ki he kau akó ke nau fakakaukau ai ki he ola lelei ʻo ʻenau ako folofolá. Mahalo te nau fakalaulauloto ki he tuʻunga lelei ʻo ʻenau ako mo fakalaulauloto ki he folofolá ʻi he faʻa lotú. Kapau ʻe ʻaonga, te ke lava ʻo fakaʻaliʻali ʻa e fakatātā ko ʻení pea fakaafeʻi ʻa e kau akó ke vahevahe e founga ʻe lava ke tokoniʻi ai kinautolu ʻe he meʻa takitaha ʻi heʻenau ako folofolá. ʻE lava ke vahevahe ʻe he kau akó ʻa e meʻa ʻoku nau fai ʻoku nau ongoʻi ʻoku tokoni kiate kinautolú.

siakale ʻo e fakalaulaulotó

ʻE lava foki ke ʻaonga ki he kau akó hano aleaʻi mo e kau mēmipa kehe ʻo e kalasí ʻa e ngaahi faingataʻá mo e ngaahi founga ʻe ala fakaleleiʻi ʻakí. Te ke lava ʻo vahevahe ʻa e kau akó ki ha fanga kiʻi kulupu iiki pea fakaafeʻi kinautolu ke nau aleaʻi ʻa e ngaahi faingataʻa ʻoku nau fehangahangai mo ia lolotonga ʻenau feinga ke ako mo fakalaulauloto ki he folofolá. Poupouʻi e kulupu takitaha ke nau fili ha faingataʻa pea fakakaukau ki ha fanga kiʻi sitepu faingofua te nau lava ʻo fai ke ikunaʻi ʻaki e faingataʻa ko iá pea mo fakatupulaki ʻa e ola ʻo ʻenau ako e folofolá. Fakaafeʻi ʻa e kulupu takitaha ke vahevahe mo e toenga ʻo e kalasí.

Ke fakaʻosí, fakaafeʻi ha niʻihi ʻo e kau akó ke nau fakamoʻoni ki he founga ʻoku tāpuekina ai ʻe he fakalaulaulotó mo e ako folofolá ʻenau moʻuí mo tokoniʻi kinautolu ke nau ongoʻi ofi ange kia Sīsū Kalaisí.