“Lēsoni 191—Ko e Mahuʻinga ʻo e Akó: ʻOku Mahuʻinga ʻa e Akó ki Heʻetau Fakalakalaká,” Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava – Tohi Lēsoni ʻa e Faiako Seminelí (2025)
“Ko e Mahuʻinga ʻo e Akó” Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava – Tohi Lēsoni ʻa e Faiako Seminelí
Lēsoni 191: Ko e Teuteu ki he Akó mo e Ngāue Maʻuʻanga Moʻuí ʻi he Kahaʻú
Ko e Mahuʻinga ʻo e Akó
ʻOku Mahuʻinga ʻa e Akó ki Heʻetau Fakalakalaká
ʻOku finangalo ʻa e Tamai Hēvaní mo Sīsū Kalaisi ke tau ako mo maʻu ʻa e akó ʻi he toenga ʻo ʻetau moʻuí. ʻOku mahuʻinga ʻetau fai iá ki heʻetau fakalakalaka ʻi he māmaní pea aʻu ki ʻitāniti. ʻE lava ke tokoni ʻa e lēsoni ko ʻení ke mahino ki he kau akó ʻa e mahuʻinga ʻo e akó.
Ngaahi ʻEkitivitī Ako ʻOku Ala Fakahokó
Ko e hā ʻoku mahuʻinga ai ʻa e akó?
Ke tokoniʻi ʻa e kau akó ke nau kamata fakakaukau ki he mahuʻinga ʻo e akó, fakakaukau ke vahevahe ʻa e tūkunga ko ʻení:
Fakakaukauloto ʻoku ʻi ai ha tokotaha ako ko Sala ʻoku ʻikai saiʻia he akó. ʻOkú ne fakakaukau ʻoku maumau taimi ia mo fakatupu loto-mafasia lahi kiate ia. ʻIkai ngata aí, ʻoku ʻikai ke ne maʻu ha holi lahi ke ako koeʻuhí he kuo teʻeki ai pē ke lelei ʻene akó. ʻE sai ange ke ne ʻeva mo hono ngaahi kaungāmeʻá, mālōlō ʻi ʻapi, pe ʻalu ki he ngāué.
Fakaafeʻi e kau akó ke nau fakakaukau angé pe kuo ʻi ai ha taimi ne nau maʻu ai ha ngaahi hohaʻa ʻo hangē ko Salá. Fakamatalaʻi ange ʻe tokoniʻi kinautolu ʻe he lēsoni ko ʻení ke nau ako ʻa e ʻuhinga ʻoku finangalo ai e Tamai Hēvaní mo Sīsū Kalaisi ke tau akó.
ʻE ala tokoni ke fakamanatu ki he kau akó ʻe lava ke kau ʻi he akó ʻa e ako ʻoku hoko ʻi he ngaahi feituʻu totonú, hangē ko e akó. ʻE lava foki ke kau ʻi he akó ʻa e ako ʻoku fakahoko ʻi he ngaahi feituʻu angamahení, hangē ko ʻapi pe ʻi ha ngaahi ʻekitivitī fakaʻaho kehe.
Tohi ʻi ʻolunga ʻi ha peesi ʻi hoʻo tohinoa akó ha ʻuluʻi tohi ʻoku ui ko e “Ko e hā ʻoku mahuʻinga ai ʻa e akó?” ʻI hoʻo ako ʻi he ʻaho ní, fekumi ki ha fakahā mei he Tamai Hēvaní ʻo fakafou ʻi he Laumālie Māʻoniʻoní ke ke vakai ki he mahuʻinga ʻo e akó ʻi hoʻo moʻuí. Tānaki atu hoʻo ngaahi fakakaukaú mo e ngaahi ongo fakalaumālié ki he lisi ʻi hoʻo tohinoá.
Ako ʻa e mahuʻinga ʻo e akó
ʻOange ha taimi ki he kau akó ke ako ai ʻa e ngaahi potufolofola mo e ngaahi fakamatala mei he kau taki ʻo e Siasí ʻoku nau akoʻi ʻa e mahuʻinga ʻo e ʻiló mo e akó. ʻE lava ke ako ʻe he kau akó ha niʻihi pe kotoa ʻo e ngaahi maʻuʻanga tokoni ʻi he laʻipepa tufa ʻoku ui “Ko e Mahuʻinga ʻo e Akó.” Poupouʻi kinautolu ke hiki ki heʻenau lisí ʻi heʻenau tohinoa akó ha faʻahinga fakakaukau ʻoku nau maʻu.
Fakakaukau ke vahevahe e kau akó ki ha fanga kiʻi kulupu iiki pea vahe ki he mēmipa takitaha ʻo e kulupú ha potufolofola mo ha fakamatala ke ako. Kole ki he kau akó ke fakamatalaʻi ki he toenga ʻo ʻenau kulupú ʻa e meʻa ne nau ako ʻi he ngaahi laukonga ne vahe angé.
Ko e Mahuʻinga ʻo e Akó
ʻE lava ke tokoni e ngaahi potufolofola mo e ngaahi fakamatala ko ʻeni mei he kau taki ʻo e Siasí ke mahino lahi ange kiate koe e ngaahi meʻa ʻoku ʻamanaki mai ki ai ʻa e ʻEikí mo ʻEne finangalo ke ke maʻu ʻa e akó. ʻI hoʻo akó, kumi ki he ngaahi moʻoni fekauʻaki mo hono mahuʻinga ʻo e akó.
Ngaahi folofola ke akó:
Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 88:77–80, 118; 130:18–19
Ngaahi akonaki mei he kau taki ʻo e Siasí:
Naʻe akonaki ʻa Palesiteni Lāsolo M. Nalesoni ʻo pehē:
Ko e meʻa ia ʻaʻau ke ako. He ʻikai ke lava ʻo fai ia ʻe ha taha maʻau. Ko e fē pē ʻokú ke ʻi aí, fakatupulaki ha holi ke ako. ʻOku ʻikai hoko ʻa e akó ia, kiate kitautolu Kāingalotu ʻo e Ngaahi ʻAho Kimui Ní ko ha faingamālie kehe pē; ko ha fatongia fakalotu ia. “Ko e nāunau ʻo e ʻOtuá ko e ʻatamai potó” (Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 93:36). ʻOku moʻoni, ko ʻetau akó ki he ngaahi taʻengatá kotoa. …
ʻE tokoni kiate koe ha faʻahinga sio lōloa pehē ke ke fai ha ngaahi fili lelei fekauʻaki mo e akó.
ʻOua te ke manavasiʻi ke tulifua ki hoʻo ngaahi taumuʻá—ʻa hoʻo ngaahi fakaʻānauá! Ka ke ʻiloʻi ʻoku ʻikai ke ʻi ai ha halatuʻusi ia ki he lelei tahá mo e lavameʻá. Ko e akó ko e faikehekehe ia ʻo e fakaʻamu ke ke lava ʻo tokoniʻi ha kakaí mo e malava ke tokoniʻi kinautolú. (Russell M. Nelson, “Ko e Hā Te Ke Filí?” Liahona, Sānuali 2015, 32)
Naʻe pehē ʻe ʻEletā Tēvita A. Petinā ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá:
ʻOkú ta ʻi heni ʻi he māmaní ke ta teuteu ai ki he taʻengatá, ke ako ki he founga ʻo e akó, ke ako ki he ngaahi meʻa ʻoku mahuʻinga fakatuʻasino pea mo mahuʻinga taʻengatá, pea ke tokoniʻi ʻa e niʻihi kehé ʻi hono ako ʻo e potó mo e moʻoní (vakai, Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 97:1). ʻOku ʻi ai ha fatongia maʻongoʻonga ʻi he mahino ko hai kitautolú, feituʻu ne tau haʻu mei aí, mo e ʻuhinga ʻoku tau ʻi he māmaní aí, ke ako e founga ke ako mo ako ai ke saiʻia ʻi he akó. (David A. Bednar, “Learning to Love Learning,” Ensign, Feb. 2010, 27)
Naʻe vahevahe ʻe Palesiteni Kamila N. Sionisoni, ko e Palesiteni Lahi ʻo e Fineʻofá, ʻo pehē:
ʻOku totonu ke tau maʻu ʻa e ako mo e ako fakaʻatamai kotoa pē te tau ala lavá koeʻuhí ke tau lava ʻo mateuteu. Mateuteu ke ngāue ʻi he māmaní mo e Siasí. Mateuteu ke hoko ko ha kau faifaleʻi mo ha ngaahi hoa fakapotopoto ki hotau ngaahi malí. Mateuteu ke hoko ko ha kau faiako lelei ki heʻetau fānaú mo e toʻu tupu ʻoku tau tākiekiná. Ko e lahi ange ʻetau akó, ko e lahi ange ia hotau ivi tākiekina te tau lava ʻo tauheleʻi ʻa e leleí.” (Camille N. Johnson, “Seek Learning by Study and by Faith,” [BYU-Pathway Worldwide devotional, Oct. 19, 2021], byupathway.org.
Mei he Ki Hono Fakamālohia ʻo e Toʻu Tupú: Ko ha Fakahinohino ki Hono Fakahoko ha Ngaahi Filí:
ʻOku finangalo ʻa e Tamai Hēvaní ke ako maʻu pē Hono ngaahi ʻofefiné mo Hono ngaahi fohá. ʻOkú ke fakatou maʻu ha ngaahi ʻuhinga fakatuʻasino mo fakalaumālie ke ke fekumi mo manako ai ke ako. ʻOku ʻikai fakataumuʻa ʻataʻatā pē ʻa e akó ki hono maʻu ha paʻangá. Ko ha konga ia hoʻo taumuʻa taʻengatá ke hoko ʻo hangē ko e Tamai Hēvaní. …
Fekumi ki ha ngaahi faingamālie ke fakalahi ai hoʻo fakakaukaú mo hoʻo ngaahi taukeí. ʻE lava ke kau ʻi he ngaahi faingamālie ko ʻení ʻa e ako fakaʻatamai ʻi he ʻapiakó pe ako ngāué pea pehē ki ha ako mei he ngaahi maʻuʻanga tokoni ʻokú ke falala ki aí. Fakakau ʻa e ʻEikí ʻi hoʻo ngaahi feingá, pea te Ne fakahinohinoʻi koe. ʻI hoʻo ako fekauʻaki mo e māmani ʻokú ne ʻākilotoa koé, ako foki fekauʻaki mo e Fakamoʻuí, ʻa ia naʻá Ne fakatupu ʻa e māmaní. Ako ʻEne moʻuí mo e ngaahi akonakí. ʻAi ke hoko ʻa e seminelí, ʻinisititiutí, mo hono ako fakataautaha ʻo e ongoongoleleí ko ha konga ʻo hoʻo ako ʻi he kotoa hoʻo moʻuí. (Ki Hono Fakamālohia ʻo e Toʻu Tupú: Ko ha Fakahinohino ki Hono Fakahoko ha Ngaahi Filí [2022], 31)
Kapau te ke vahevahe ʻa e kau akó ki ha ngaahi kulupu, fakaafeʻi kinautolu ke vahevahe mo e kau mēmipa ʻo ʻenau kulupú ʻa e ngaahi meʻa ne nau maʻú. Kimuʻa pea nau vahevahé, fakamatalaʻi ange ko ha taukei mahuʻinga ʻe tokoni kiate kinautolu ʻi heʻenau moʻuí ko e lava ko ia ke fakakaukau mahuʻingá. Ko e fakakaukau mahuʻingá ko e malava ko ia ke fakafehokotaki ʻa e ngaahi fakakaukaú mo fakafuofuaʻi kinautolú. Fakaʻaliʻali ʻa e ngaahi fakahinohino ko ʻení ke tokoni ki he kau akó ke nau akoako fakahoko ʻa e fakakaukau mahuʻingá lolotonga ʻenau fealēleaʻaki fakakulupú:
-
Fakamatalaʻi fakanounou ʻa e meʻa naʻá ke ako mei he folofolá mo e fakamatala naʻá ke akó.
-
Hili hono vahevahe ʻe he kau akó ʻa e ngaahi fakamatala fakanounoú, aleaʻi ʻa e ngaahi fehuʻi ko ʻení:
-
Ko e hā ha ngaahi faitatau ʻokú ke maʻu ʻi he ngaahi fakamatala mo e ngaahi potufolofola naʻá ke ako ki aí?
-
Naʻe makehe fēfē ʻa e ngaahi potufolofola pe ngaahi fakamatala naʻá ke akó mei he niʻihi kehé?
-
ʻOku ʻi ai nai ha meʻa ʻi ha kupuʻi lea pe potufolofola ʻe taha ʻokú ne ʻoatu ha fakakaukau fekauʻaki mo ha meʻa ʻi ha kupuʻi lea pe potufolofola kehe?
Ngaahi moʻoni fekauʻaki mo e mahuʻinga ʻo e akó
ʻOange ki he kau akó ha faingamālie ke vahevahe ʻa e ngaahi moʻoni ne nau maʻu mei heʻenau akó mo e fealeaʻakí. Te ke lava ʻo hiki ʻi he palakipoé ʻa e fehuʻi mei he konga kimuʻa ʻo e lēsoní, “Ko e hā ʻoku mahuʻinga ai ʻa e akó?,” pea tuku ke hiki ʻe he kau akó ʻa e ngaahi moʻoni ne nau ako ʻi he fehuʻí. Mahalo ʻe lava ke vahevahe ʻe he kau akó ha ngaahi moʻoni ʻo hangē ko ʻení:
-
ʻOku tokoniʻi kitautolu ʻe he akó ke tau teuteu ke ngāue ʻi he puleʻanga ʻo e ʻOtuá (vakai, Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 88:77–80).
-
ʻOku fekauʻi kitautolu ʻe he ʻEikí ke tau fekumi ki he ʻiló (vakai, Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 88:118).
-
Te tau toe tuʻu mo e ʻilo mo e poto ʻoku tau maʻu ʻi he moʻui ko ʻení ʻi he Toetuʻú (vakai, Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 130:18–19).
-
ʻE lava ke teuteuʻi kitautolu ʻe he akó ke tau hoko ko ha tākiekina lelei ange ki he leleí ʻi he māmaní (vakai, Camille N. Johnson, “Seek Learning by Study and by Faith,” [BYU–Pathway Worldwide devotional, Oct. 19, 2021], byupathway.org).
Fakakaukau ke aleaʻi ʻa e ngaahi fakakaukau ʻa e kau akó fekauʻaki mo e ngaahi moʻoni naʻa nau maʻú ʻaki hano fai ha ngaahi fehuʻi hangē ko ʻení:
-
Ko e fē ʻi he ngaahi moʻoni naʻá ke ʻiló ʻoku mahuʻingamālie lahi taha kiate koé? Ko e hā hono ʻuhingá?
-
ʻOkú ke pehē ʻe tākiekina fēfē ʻe he akó ʻa ho vā fetuʻutaki mo e Tamai Hēvaní mo Sīsū Kalaisí?
-
Kuó ke mamata ki he ngaahi tāpuaki ʻo hono maʻu ʻa e akó ʻi hoʻo moʻuí pe ko e moʻui ʻa e niʻihi kehé?
Fakamatalaʻi ia ʻi hoʻo ngaahi lea pē ʻaʻau
Fakamanatu ange ki he kau akó ʻa e tūkunga fekauʻaki mo Salá mei he kamataʻanga ʻo e lēsoní. Hili hono vahevahe ʻo e ngaahi fakahinohino ko ʻení, ʻoange ha taimi ki he kau akó ke nau hiki ha tali ʻi heʻenau tohinoa akó.
Fakaʻaongaʻi ʻa e meʻa kuó ke ako mo ongoʻi ʻi he ʻaho ní, faʻu ha tali te ke lava ʻo vahevahe mo Sala ʻe lava ʻo tokoni ke mahino lelei ange kiate ia ʻa e mahuʻinga ʻo e akó. Fakakau ʻi hoʻo talí ha fakamoʻoni fakafolofola ʻe taha pe lahi ange ki ha potufolofola pe fakamatala mei ha taki ʻo e Siasí. Te ke lava foki ʻo fakakau hoʻo fakamoʻoní pe fakamatalaʻi ha ngaahi aʻusia kuó ke maʻu.
Fakakaukau ke tuku ha faingamālie maʻá e kau akó ke nau vahevahe ʻenau talí mo ha hoa. ʻE lava foki ʻe ha kau ako ʻe niʻihi ʻe loto-fiemālie ke vahevahe ʻenau ngaahi talí mo e kalasí.
Fakaʻosi ʻa e lēsoní ʻaki hono fakaafeʻi ʻa e kau akó ke vahevahe ʻa e meʻa kuo nau akó mo ongoʻi ʻoku nau fie manatuʻí. ʻE lava ke nau lekooti ʻenau ngaahi fakakaukaú pe ngaahi ongoʻí ʻi heʻenau tohinoa akó. Fakakaukau ke vahevahe hoʻo fakamoʻoni fekauʻaki mo hono mahuʻinga ʻo e akó.