‘Inisititiuti
Ngaahi Fehuʻi he Kalasi Makatulikí


Ngaahi Fehuʻi he Kalasi Makatulikí

ʻĪmisi
ako ʻa e kau akó

Fakahinohino ki he Faiakó

Ko e Hikiʻi Hake Aʻusia ʻi he Ako ko ʻení ʻoku maʻá e fānau ako ʻinisititiuti ko ia ʻoku nau toʻo ha kalasi Makatulikí. ʻOku ʻi he aʻusia ako ko ʻení ha ngaahi fehuʻi ʻoku mahuʻinga ke ō fakataha mo e ngaahi laukonga kuo vahe atú pea mo e kau mai ʻa e kalasí. ʻOku ʻikai fie maʻu ia ke lōloa e ngaahi tali ʻa e kau akó, ka ʻoku totonu ke nau fakafofongaʻi ʻa ʻenau ngāue lelei tahá. ʻOku fakaafeʻi ʻa e kau akó, ʻe hoʻo tokoní, ke nau tohi, toe vakaiʻi, toe fakaleleiʻi pea mo fakahū ʻenau ngaahi tali ki he ngaahi fehuʻí ni ʻi he vahaʻataimi ʻoku lele ai e kalasí. Neongo ʻoku poupouʻi e kau akó ke nau hiki ʻenau talí ʻi tuʻa mei he taimi kalasí, ka te ke lava ʻo tuku ha konga ʻo e taimi kalasí ke fai ai e ngaahi meʻá ni.

Neongo ʻe fie maʻu ke fulihi ha konga lahi ʻi hono fakahokó mo hono muimuiʻí ke tuha mo e ngaahi polokalama fakafoʻituituí, ka ʻe tokoni atu e ngaahi founga ko ʻení kiate koe mo hoʻo kau akó ke ola lelei ʻa e meʻa ʻoku nau aʻusiá.

  1. Teuteu: Kimuʻa pea kamata e faʻahitaʻu akó, fokotuʻu ha ʻaho toe vakaiʻi pea mo ha ʻaho ke ngata ki ai hono fakahū atu ʻe he kau akó ʻa ʻenau tali ki he fehuʻi takitaha. Mahalo naʻa loto pē ha kau faiako ia ke toe vakaiʻi mo tānaki e ngaahi talí kotoa ʻi he ʻaho pē taha ofi ki he ngataʻanga ʻo e faʻahitaʻu akó; mahalo naʻa loto ha niʻihi ia ke toe vakaiʻi mo tānaki tahataha e ngaahi talí ʻi ha ngaahi taimi pau lolotonga e faʻahitaʻu akó. Fakapapauʻi ʻoku mou fakakakato e nāunau totonu ʻo e kalasí kimuʻa peá ke vahe ki he kau akó ke nau tali e ngaahi fehuʻi ʻoku fekauʻaki mo e nāunau ko iá.

  2. Fokotuʻu ha ngaahi fie maʻu pau: ʻI he kamataʻanga ʻo e faʻahitaʻu akó, ʻoange ki he fānau akó ha tatau ʻo e Hikiʻi Hake Aʻusia ʻi he Akó. Tuku ha ngaahi miniti siʻi ke fakamatalaʻi mahino ʻa e taumuʻa mo e ngaahi fie maʻu ki he aʻusia ko ʻení, kau ai ʻa e ngaahi ʻaho ke toe vakaiʻi ʻa e nāunau ki he kalasí pea mo tānaki mai ai ʻa e ngaahi talí.

  3. Muimuiʻi: Lolotonga e kalasi ko ʻení, toutou fakaʻaiʻai mo tokoniʻi e kau akó kotoa ʻi heʻenau ngāue ke fakakakato ʻa e Hikiʻi Hake Aʻusia ʻi he Akó, kimuʻa ʻi he ʻaho ʻoku ʻosi ki aí.

  4. Toe Vakaiʻi: ʻI he ngaahi ʻaho kuó ke fakataimitēpileʻi ki he toe vakaiʻí, fakaafeʻi mo fakamanatu ki he kau akó ke nau omi mo ʻenau ngaahi talí ki he kalasí. Ko e taumuʻa ʻo hono toe vakaiʻí ke tokoni ki he kau akó ʻi hono vakaiʻi ʻenau ngaahi talí mo vahevahe ʻa e meʻa kuo nau akó. ʻE lava ke ʻaonga ki he kau akó haʻanau tauhoa pe fakakulupu ʻo fevakaiʻiʻaki ʻenau ngāué. ʻE lava ke ke ʻai ke mahuʻingamālie ange ʻa e toe vakaiʻí ʻi hoʻo fakaafeʻi e kau akó ke nau fakamatalaʻi, vahevahe mo fakamoʻoni ki he meʻa kuo nau akó (vakai, Ko Hono Akoʻi mo Ako ʻo e Ongoongoleleí: Ko ha Tohi Tuʻutuʻuni maʻá e Kau Faiako mo e Kau Taki ʻi he Seminelí mo e ʻInisititiuti Fakalotú [2012],10). ʻOku totonu ke ke fakamoleki ha miniti ʻe 10 ki he 15 ʻi he foʻi fehuʻi takitaha lolotonga ʻa e taimi toe vakaiʻí. ʻOku poupouʻi e kau akó ke toe fakaleleiʻi ʻenau ngaahi talí ʻo ka fie maʻu kimuʻa pea fakahū ʻenau ngaahi tali aofangatukú.

  5. Tānaki: ʻE tānaki atu ʻe he kau akó ʻenau ngaahi talí kiate koe kimuʻa ʻi he fakaʻosinga ʻo e faʻahitaʻu akó. ʻE toki fakakakato ʻe he kau akó ʻa e Hikiʻi Hake Aʻusia ʻi he Akó, ʻi he taimi kuo nau feinga mālohi ai, ʻi hano fakafuofuaʻi ʻe he faiakó, ke tohi, fakaleleiʻi pea mo tānaki ʻenau ngaahi tali ki he ngaahi fehuʻi kotoa ʻi he kalasí. Lekooti ʻa e niʻihi ʻoku nau fakahū atu ʻenau ngaahi talí ʻi he WISE Gradebook.

Fakatokangaʻi ange: Fakapapauʻi ʻoku maʻu ʻe he kau ako ʻoku ʻi ai ʻenau ngaahi fie maʻu makehé, faingataʻaʻia fakaesinó pe ʻi ai haʻanau tūkunga fakaemoʻui leleí, ʻa e tokoni ʻoku nau fie maʻú ke nau kau ai ki he siví ni ʻi ha tuʻunga tatau pē mo honau kaungā akó. ʻE lava ke kau he tokoni makehe ʻe faí hano ʻoange ha tatau kuo paaki mata lalahi pe tatau ʻo e nāunaú kuo hiki tepi, fakaʻatā e kau akó ke tokoniʻi kinautolu ʻe ha niʻihi kehe ʻi hono fakakakato e ngaahi talí , fakaʻatā ke fakamatala ngutu atu pē ʻenau ngaahi talí kae ʻikai tohiʻi atu pe ko hano fakaʻatā ke tala-kae-tohi ʻenau talí ki ha sikalaipe pe taha failēkooti. Hū ki he lds.org/topics/disability ke maʻu ha fakamatala fakalūkufua fekauʻaki mo hono tokoniʻi ʻo e niʻihi fakafoʻituitui ʻoku faingataʻaʻia fakaesinó.

Fakahinohino ki he Kau Akó

ʻOku ʻi he Hikiʻi Hake Aʻusia ʻi he Akó ko ʻení, ha ngaahi fehuʻi ʻoku mahuʻinga ke ō fakataha mo hoʻo kau atu ki he kalasí mo hono ako ʻo e ngaahi laukonga kuo vahe atú. ʻE tokoni haʻo ngāue ke maʻu e tali ki he ngaahi fehuʻi ko ʻení ʻi he kotoa ʻo e faʻahitaʻu akó ke toe fakaloloto ange hoʻo mahinó mo hono fakaʻaongaʻi ʻo e ongoongoleleí, ʻi hoʻo fakakaukauloto mo vahevahe ʻa e meʻa kuó ke akó. Fakakakato e ngaahi sitepu ko ʻení ki he fehuʻi takitaha:

  1. Tohiʻi ha tali kuo fokotuʻutuʻu ki he fehuʻi taki taha, ʻo ke fakaʻaongaʻi pē haʻo fakalea ʻaʻau. Poupou ki hoʻo ngaahi talí mei he folofolá mo e ngaahi lea ‘a e kau palōfitá. Fakapapauʻi ʻoku feʻunga hoʻo ngaahi talí ke vahevahe.

  2. Toe vakaiʻi hoʻo ngaahi talí ʻaki hono ʻomi kinautolu ki he kalasí ʻi he (ngaahi) ʻaho ne talaatu ʻe hoʻo faiakó.

  3. Toe fakaleleiʻi hoʻo ngaahi talí ʻo fakatatau mo hono toe vakaiʻí, ʻi hano fie maʻu.

  4. Tānaki hoʻo ngaahi tali aofangatukú ki he ngaahi fehuʻí kotoa ʻi he (ngaahi) ʻaho kuo ʻoatu ʻe hoʻo faiakó.

ʻOku totonu ke fakakakato hoʻo ngaahi talí ʻi tuʻa he taimi kalasí, tuku kehe ha toe fakahinohino kehe. Kapau ʻoku ʻi ai haʻo fie maʻu makehe, faingataʻaʻia fakaesino pe palopalema fakaemoʻui lelei, talanoa ki hoʻo faiakó ke ne lava ʻo fokotuʻutuʻu ha founga ke tokoniʻi koe ke ke fakakakato e aʻusia ko ʻení. ʻOku loto hoʻo faiakó ke ola lelei hoʻo aʻusia ko ʻení pea ʻoku loto fiemālie ke tokoniʻi koe ke ke lavameʻa.

Paaki