Seminelí
Hepelū 11, Konga 2


Hepelū 11, Konga 2

Moʻui ʻi he Tui kia Sīsū Kalaisi

ʻĪmisi
Ko ha toʻu tupu ʻoku nau teuteu ha meʻatokoni ki ha ngāue tokoni ʻi Pueto Liko

Kuó ke fifili nai ki ha founga ʻoku kei faivelenga ai pē ha kakai ʻe niʻihi neongo ʻenau fehangahangai mo e ngaahi ʻahiʻahi faingataʻa taha ʻo e moʻuí? Ko e hā ʻoku mahino kiate kinautolu fekauʻaki mo e Tamai Hēvaní mo Sīsū Kalaisi ʻokú ne tokoniʻi kinautolu ke nau kātakí? Hili hono akoʻi ʻe Paula e Kāingalotu Hepeluú fekauʻaki mo e tuí, naʻá ne poupouʻi kinautolu ke ngāue ʻaki ʻenau tui kia Sīsū Kalaisí ʻo hangē ko ia kuo fai ʻe he kakai faivelenga kehé. ʻE lava ke tokoniʻi koe ʻe he lēsoni ko ʻení ke fakatupulaki hoʻo holi ke moʻui ʻi he tui kia Sīsū Kalaisí mo ʻiloʻi e ngaahi tāpuaki ʻoku foaki atu ʻe he ʻOtuá koeʻuhí ko hoʻo tuí.

Ko hono poupouʻi ʻo e kau akó ke nau feinga ʻi he ʻiloʻilo pau ke hoko ʻo hangē ko Sīsū Kalaisí. Tokoni ke mahino ki he kau akó ko e hoko ʻo hangē ko e Fakamoʻuí ko ha founga ia ʻoku fiemaʻu ki ai ʻa e tuí. ʻE hoko ʻa e tui kia Sīsū Kalaisí ko ha konga ʻo honau ʻulungāngá ʻi heʻenau ako kiate Ia mo ngāue ʻi he tui kiate Iá.

Teuteu ʻa e tokotaha akó: Fakaafeʻi e kau akó ke nau fakakaukau ki he founga kuo tāpuekina ai kinautolu, pe ko ha taha ʻoku nau ʻiloʻi, ʻe he ʻOtuá koeʻuhí ko ʻenau ngāue ʻaki ʻenau tui kia Sīsū Kalaisí. Kole ke nau teuteu ke vahevahe ha aʻusia mo e kalasí.

Ngaahi ʻEkitivitī Ako ʻOku Ala Fakahokó

Ngāue ʻi he tui

Ke kamata e lēsoní, fakakaukau ke fakaʻaliʻali ha ngaahi fakatātā mei he folofolá pe hisitōlia ʻo e Siasí ʻokú ne fakafofongaʻi ha taha ʻoku ngāue ʻaki ʻene tui kia Sīsū Kalaisí. Fakaafeʻi ha kau ako ʻe niʻihi ke toe fai ha talanoa ʻo ha tokotaha fakafoʻituitui pea fakamatalaʻi e founga naʻe tāpuekina ai e tokotahá ʻi heʻene ngāue ʻi he tuí. ʻE lava ke fakaʻaongaʻi ʻe he kau akó ʻa e ngāue teuteu ki he kalasí ki he ʻekitivitī ko ʻení.

Fakakaukau ki ha niʻihi fakafoʻituitui ʻi he folofolá pe hisitōlia ʻo e Siasí pe ko e kakai ʻokú ke ʻilo naʻe tāpuekina ʻe he ʻOtuá koeʻuhí ko ʻenau tui kia Sīsū Kalaisí. ʻE ala tokoni atu e ngaahi ʻīmisi ko ʻení ke ke manatuʻi ha niʻihi ʻo e ngaahi fakamatalá ni.

ʻĪmisi
Ko e liliu ʻa e palōfita Fuakava Motuʻa ko ʻĪnoké mo e kakai mei he Kolo ko Saioné. ʻOku fakahaaʻi ʻa e tūʻulutui ʻa e kakaí ʻi ha konga ʻao. Naʻe hiki hake ʻe ʻĪnoke hono ongo nimá ʻi he ʻataá.
ʻĪmisi
Ko ha fefine ʻoku tokoto ʻi he kelekelé ʻi heʻene ala atu ki he kapa ʻo e kofu ʻo Sīsū Kalaisí.
ʻĪmisi
Ko e heka ʻa e palōfita ko Hilamani ʻi he Tohi ʻa Molomoná ʻi ha hoosi hinehina. Ko e taki ʻe Hilamani ha kau tau kei talavou ʻe toko 2,000 ʻo e kau Leimaná. ʻOku laka mo toʻotoʻo ʻe he kau tau ha ngaahi tao. Fakamoʻoni fakafolofolá: ʻAlamā 53:16-22.
ʻĪmisi
Ko e tangutu ʻa Siosefa Sāmita ʻi he falikí ʻi ha mohuku ʻi he fale fakapōpula Lipetií ʻo tohi ʻi ha laʻipepa ʻi he maama hifo e maama ʻo e laʻaá kiate ia.
  • Ko e hā ʻoku makehe kiate koe mei he talanoa ʻa e tokotaha ko ʻení?

  • ʻOku tākiekina fēfē kitautolu ʻi he taimi ʻoku tau fanongo pe vahevahe ai e ngaahi talanoa ʻo e tuí? Ko e hā hono ʻuhingá?

ʻI he lēsoni kuo ʻosí, naʻá ke ako ai fekauʻaki mo e ʻuhinga kiate koe ke tui kia Sīsū Kalaisí. Fakakaukau ki he founga ʻe lava ke fakamālohia ai koe ʻi he ngaahi tafaʻaki ʻokú ke ongoʻi vaivai mo tuʻu laveangofua aí ʻi hoʻo ngāue ʻaki e tui kiate Iá. ʻE ala tokoni ke hiki e ngaahi ongo ko ʻení ʻi hoʻo tohinoa akó. ʻI hoʻo ako he ʻaho ní, fakalaulauloto ki he founga te ke lava ai ʻo fakatupulaki hoʻo holi mo e malava ke ngāue ʻaki hoʻo tuí.

Ko kinautolu ʻoku moʻui “ʻi he tuí”

Hangē ko hono lekooti ʻi he Hepelū 11, naʻe vahevahe ʻe Paula ha ngaahi sīpinga lahi ʻo ha niʻihi fakafoʻituitui ʻi he Fuakava Motuʻá naʻa nau moʻui “ʻi he tuí.” Mahalo te ke fakatokangaʻi ʻoku toutou lea ʻaki tuʻo lahi ʻa e kupuʻi lea ko ʻení ʻi he Hepelū 11. ʻI hoʻo ako ha niʻihi ʻo e ngaahi sīpinga naʻe vahevahe ʻe Paula mo e Kāingalotu Hepeluú, fakakaukau ki he founga naʻe fakahaaʻi ai e ʻofa mo e angaʻofa ʻa e ʻOtuá ʻi he ngaahi pale mo e ngaahi tāpuaki naʻá Ne foaki kiate kinautolu naʻe ngāue ʻi he tuí.

ʻI he ʻekitivitī ko ʻení, fakakaukau ke vahevahe e kalasí ki ha kulupu ʻe tolu, pea vahe ki he kulupu takitaha ha taha ʻo e ngaahi veesi ke akó. ʻI he ʻosi e ngāue ʻa e kau akó, ʻe lava ke fakaafeʻi ke nau vahevahe ʻa e meʻa naʻa nau akó mo ha tokotaha ako naʻá ne ako ha fakamatala kehe.

Faʻu ha saati kōlomu ʻe ua ʻi hoʻo tohinoa akó ʻo faitatau mo ʻení. Fakapapauʻi ʻoku fakaʻatā ha feituʻu feʻunga ʻi lalo he ʻuluʻi tohi takitaha.

Founga naʻe fakaʻaongaʻi ai e tuí

Founga naʻe fakapaleʻi ai ʻe he ʻOtuá ʻa e ngaahi ngāue faivelengá

Ako ha taha ʻo e ngaahi potufolofola ko ʻení. ʻI hoʻo akó, hiki hoʻo ngaahi fakakaukaú ʻi he saati ʻi hoʻo tohinoa akó.

Hepelū 11:4–11, 17–22

Hepelū 11:23–31

Hepelū 11:32–38

Fakakaukau ke fakaʻaongaʻi e ngaahi fehuʻi ko ʻení ke tokoniʻi e kau akó ke toe vakaiʻi e meʻa ne nau akó.

  • Ko e hā ha niʻihi ʻo e ngaahi founga naʻe fakaʻaongaʻi ai ʻe he kakai ʻoku lau ki ai ʻi hoʻo ngaahi vēsí ʻa ʻenau tui ki he ʻOtuá?

  • Ko e hā ha niʻihi ʻo e ngaahi founga naʻe fakapaleʻi ai kinautolu ʻe he ʻOtuá ʻaki Hono mālohí mo e ngaahi tāpuakí?

  • Ko e hā ha meʻa naʻá ke ako mei he ngaahi maʻuʻanga tokoni ko ʻení ʻe ala tokoni kiate koe ʻi hoʻo moʻuí?

  • Ko e hā naʻá ke ako fekauʻaki mo e ʻOtuá mei hoʻo ako e ngaahi veesi ko ʻení?

Te tau lava ʻo ako ha ngaahi moʻoni lahi fekauʻaki mo e tuí, ʻOtuá, pea mo kitautolu, ʻo fakafou ʻi he ngaahi sīpinga faivelenga naʻe vahevahe ʻe Paulá. Ko e taha ʻo e ngaahi moʻoni ʻoku ʻasi ʻi he vahe ko ʻení ʻoku akoʻi ia ʻi he Hepelū 11:6: ʻOku fakapaleʻi ʻe he ʻOtuá ʻa kinautolu ʻoku tui kia Sīsū Kalaisí. Kapau kuo teʻeki ke ke fai ia, fakakaukau ke fakaʻilongaʻi “ʻokú ne totongi kiate kinautolu ʻoku kumi lahi kiate iá” ʻi he veesi 6.

  • ʻE lava fēfē ke hoko ʻa e fekumi faivelenga ki he ʻOtuá ko ha founga ke ngāue ʻaki ai hoʻo tuí?

  • ʻOkú ke pehē ko e hā ʻoku fiefia ai ʻa e Tamai Hēvaní ʻi he taimi ʻoku tau ngāue ʻaki ai ʻetau tuí?

Fakaʻaliʻali e ngaahi fehuʻi ko ʻení pea fakaafeʻi e kau akó ke aleaʻi ia ʻi ha ngaahi kulupu iiki.

Kapau ʻoku fefaʻuhi e kau akó mo e fehuʻi hono uá, fakakaukau ke vahevahe e lea ʻa ʻEletā Lōnolo A. Lasipeni ʻi he konga ʻo e lēsoní ki he “Ngaahi Fakamatala Fakamahinó mo e Puipuituʻá.”

  • ʻOkú ke pehē ko e hā ʻoku fiemaʻu ai ʻa e ngāue ʻaki ʻa e tuí ke maʻu e ngaahi tāpuaki ʻa e ʻOtuá ʻi heʻetau moʻuí?

  • Ko e hā ʻe lava ʻo tokoni atu ke ke kātaki ʻi he taimi ʻoku hangē ʻoku ʻikai hoko mai ai e ngaahi tāpuaki ʻo e ngāue faivelengá?

Moʻui ʻi he Tuí

Makehe mei hono tāpuakiʻi ʻo e kakai tokolahi ʻi he kuohilí ʻi heʻenau tui kiate Iá, ʻoku toe totongi foki ʻe he ʻOtuá “[ʻa]kinautolu ʻoku kumi lahi kiate ia” (Hepelū 11:6) ʻi hotau kuongá.

     

Fakakaukau ki ha taimi naʻá ke maʻu ai, pe ko ha taha ʻokú ke ʻilo, ʻa e ngaahi tāpuaki ʻa e ʻOtuá ʻi hono ngāue ʻaki e tui kia Sīsū Kalaisí.

Fakakaukau ke fakaafeʻi e kau akó ke hiki ʻenau tali ki he ngaahi fehuʻi ko ʻení ʻi heʻenau tohinoa akó kimuʻa pea fakaafeʻi ha niʻihi te nau loto-fiemālie ke vahevahe ʻenau ngaahi talí mo e kalasí.

  • Ko e hā naʻá ke ako fekauʻaki mo e Tamai Hēvaní mo Sīsū Kalaisi mei he aʻusia ko iá?

  • ʻOkú ke pehē ʻe tokoniʻi fēfē koe ʻe he aʻusia ko iá ʻi he kahaʻú ke ngāue ʻaki hoʻo tui kiate Kinauá?

Fakakaukau ke vahevahe ha fakamoʻoni fakataautaha ki he ngaahi tāpuaki ʻo hono ngāue ʻaki e tui kia Sīsū Kalaisí. ʻE lava ke lau leʻolahi ʻa e fakamatala ko ʻení ke fakaʻosi ʻaki ʻa e lēsoní.

Naʻe akonaki ʻa Palesiteni Lāsolo M. Nalesoni ʻo pehē:

ʻĪmisi
Tā fakaʻofisiale ʻo Palesiteni Lāsolo M. Nalesoni naʻe fai ʻi Sānuali 2018

Ko e meʻa lelei kotoa pē ʻi he moʻuí—ʻa e tāpuaki kotoa pē ʻoku mahuʻinga taʻengatá—ʻoku kamata ʻaki e tuí. Ko hono fakaʻatā e ʻOtuá ke lāngilangiʻia ʻi heʻetau moʻuí ʻoku kamata ʻaki e tui ʻokú Ne finangalo ke tataki kitautolú.

(Russell M. Nelson, “Kuo Toetuʻu ʻa Kalaisi; ʻE Hiki e Ngaahi Moʻungá ʻi he Tui Kiate Iá,” Liahona, Mē 2021, 102)

Fakakaukau ki he meʻa kuó ke akó mo e ongo naʻá ke maʻu ʻi hoʻo ako fekauʻaki mo e tuí ʻi he Hepelū 11. Ko e hā kuó ke ongo‘i kuo ue‘i koe ke ke fai ko ha ola ʻo e meʻa kuó ke ako he ‘aho ní? Ko e hā te ke lava ʻo fai ke ngāue ai ʻi he tui kia Sisū Kalaisí? Fakakaukau ke lekooti hoʻo ngaahi fakakaukaú mo e ueʻi fakalaumālié ʻi hoʻo tohinoa akó.

Fakamatala Fakamahinó mo e Puipuituʻá

ʻOku ou maʻu fēfē e ngaahi tāpuakí mei he ʻOtuá?

Naʻe akonaki ʻa ʻEletā Teili G. Lenilani ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá ʻo pehē:

ʻĪmisi
Tā fakaʻofisiale ʻo ʻEletā Teili G. Lenilani ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá, 2016.

Ko e ngaahi tāpuaki lahi taha ʻoku finangalo e ʻOtuá ke ʻomi maʻatautolú ʻe fiemaʻu ke tau fai ha ngāue—ngāue ʻoku fakatefito ʻi heʻetau tui kia Sīsū Kalaisí. Ko e tui ki he Huhuʻí ko ha tefitoʻi moʻoni ia ʻo e ngāue mo e mālohi. Te tau ʻuluaki ngāue ʻi he tui, pea toki maʻu e mālohí—ʻo fakatatau ki he finangalo mo e taimi ʻa e ʻOtuá. ʻOku mahuʻinga e fakahokohokó. ʻOku siʻisiʻi maʻu pē e ngāue ʻoku fiemaʻú ʻi hono fakahoa ki he ngaahi tāpuaki ʻoku tau maʻú [vakai, Mōsaia 2:24–25].

(Dale G. Renlund, “Mohu Tāpuekina,” Ensign pe Liahona, Mē 2019, 70)

Ko e hā te u lava ʻo ako mei he ngaahi sīpinga ʻo e kāingalotu faivelenga ʻo e Siasí he ʻaho ní?

ʻOku fakamatala e vitiō ko ʻení ki ha ngaahi sīpinga ʻo ha niʻihi fakafoʻituitui naʻa nau ngāue ʻaki ʻa e tui ki he Tamai Hēvaní mo Sīsū Kalaisi. Fakakaukau ki he founga ʻe lava ke tākiekina ai koe ʻe heʻenau ngaahi sīpingá ke ke ngāue ʻaki ha tui lahi ange ki hoʻo moʻuí. ʻOku maʻu ʻa e ongo vitiō ko ʻení ʻi he ChurchofJesusChrist.org.

 

 

 

Konga he vitioó: “ʻOku ʻIkai Hokonoa ʻa e Tuí, ka ʻi hoʻo Fili ki aí” [10:49–14:13]

Kapau ʻoku ʻikai ke u maʻu ha ngaahi tali pe tāpuaki, ʻoku ʻikai nai feʻunga ʻeku faivelengá?

Naʻe akoʻi ʻe ʻEletā Lānolo A. Lasipeni ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá:

ʻĪmisi
Laʻitā Fakaʻofisiale (ʻi Sune 2016) ʻo ʻEletā Lānolo A. Lasipeni ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá.

ʻOku lahi ha ngaahi mana, ngaahi fakaʻilonga mo ha ngaahi meʻa fakaofo ʻi he lotolotonga ʻo e kau muimui ʻo Sīsū Kalaisí ʻi he kuonga ko ʻení, ʻi hoʻomou moʻuí mo ʻeku moʻuí. …

… ʻOku ʻikai hoko maʻu pē ia ko e meʻa ʻoku tau kole pe ʻamanaki ki aí, ka ʻi heʻetau falala ki he ʻEikí, te Ne ʻi ai, pea te Ne tonu maʻu pē. Te Ne fakafeʻungaʻi ʻa e maná mo e taimi ʻoku tau fie maʻu ai iá. …

ʻOku ʻi ai ha ngaahi taimi ʻoku tau ʻamanaki ai ki ha mana ke fakamoʻui hatau ʻofaʻanga, ke fakafoki ha ngāue hala, pe ke fakamolū e loto ʻo ha tokotaha faingataʻaʻia pe mamahi. ʻI heʻetau vakai ki he ngaahi meʻá ʻi ha mata fakamatelié, ʻoku tau fiemaʻu ai e ʻEikí ke alanima mai, ke fakaleleiʻi ʻa ia kuo maumaú. ʻI heʻetau maʻu ʻa e tuí, ʻe hoko mai ʻa e maná, neongo he ʻikai hoko ia ʻi he taimi ʻa kitautolú pe ʻi he founga ʻoku tau loto ki aí. ʻOku ʻuhinga nai ia ʻoku ʻikai ke tau faivelenga pe ʻikai taau mo ʻEne tokoní? ʻIkai. ʻOku ʻofeina kitautolu ʻe he ʻEikí. Naʻá Ne foaki ʻEne moʻuí maʻatautolu, pea ʻoku kei hokohoko atu pē ʻEne Fakaleleí ke fakatauʻatāinaʻi kitautolu mei he ngaahi haʻisiá mo e angahalá ʻi heʻetau fakatomala mo ʻunu ke ofi ange kiate Iá.

Kuo fakamanatu mai ʻe he ʻEikí, “Pea ʻoku ʻikai ko homou ngaahi halá ʻa hoku ngaahi halá” [ʻĪsaia 55:8]. ʻOkú Ne folofola mai, “Haʻu kiate au ʻakimoutolu kotoa pē ʻoku feinga mo mafasiá, pea te u foaki ʻa e fiemālié kiate kimoutolu” [Mātiu 11:28]—mālōlō mei he loto-hohaʻá, loto-mamahí, manavaheé, talangataʻá, hohaʻa ki ha taha ʻoku ʻofa ai, pe ki ha ngaahi fakaʻamu kuo mole pe holofa. Ko e fiemālie ʻi he lotolotonga ʻo e veiveiuá pe mamahí ko ha mana ia. Manatu ki he ngaahi lea ʻa e ʻEikí: “ʻIkai naʻá ku lea ʻaki ʻa e fiemālie ki ho ʻatamaí ʻi he meʻá? Ko e hā mo ha toe fakamoʻoni lahi hake te ke lava ʻo maʻu ʻi ha fakamoʻoni mei he ʻOtuá?” [ Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 6:23 ]. Ko e maná ʻa e tali fiemālie ʻoku foaki ʻe Sīsū Kalaisi, ko e ʻEiki Māfimafí, ko e ʻAlo ʻo e Māʻolunga Tahá.

(Ronald A. Rasband, “Vakai! Ko e ʻOtua Au ʻo e Ngaahi Maná,” Liahona, Mē 2021, 109, 111)

Ngaahi ʻEkitivitī Fakalahi ki he Akó

Hepelū 11. Kumi ke ʻiloʻi e faʻahinga mo e ngaahi ʻata ʻo Sīsū Kalaisí

Fakakaukau ke fakaafeʻi e kau akó ke nau fakalaulauloto ki he founga ʻoku fekauʻaki ai ha niʻihi ʻo e ngaahi sīpinga ʻo e tui naʻe fai ʻe Paula ʻi he Hepelū 11 mo e ngaahi meʻa naʻe hoko mei he moʻui ʻa Sīsū Kalaisí. ʻE lava ke tokoni ʻeni ke mahino ki he kau akó ko e lahi ʻo e ngaahi talanoa ʻi he Fuakava Motuʻá ko ha fakataipe mo ha ʻata ia ʻo e moʻui ʻa e Fakamoʻuí.

Hangē ko ʻení, ʻe lava ke fakafehoanaki ʻa e loto-fiemālie ʻa ʻĒpalahame ke foaki ʻa ʻAisake ko ha feilaulaú (vakai, Hepelū 11:17) ki hono foaki ʻe he Tamai Hēvaní Hono ʻAlo Pē Taha naʻe Fakatupú ke huhuʻi ʻa e māmaní (vakai, Sione 3:16). Ko e meʻa tatau pē, ʻe lava ke fakafehoanaki ʻa hono fakahoa ʻe Paula e ngaahi feilaulau ʻa ʻĒpeli mo Keiní (vakai, Hepelū 11:4) ki hono foaki ʻe Sihova Ia ke hoko ko hotau Huhuʻi ʻi he fakataha lahi ʻi he langí (vakai, Mōsese 4:1–4). ʻE lava ke fakafehoanaki ʻa Noa, ʻa ia naʻá ne “faʻu ʻa e vaka ke fakamoʻui ai hono falé” (Hepelū 11:7), kia Sīsū Kalaisi, ʻa ia naʻe “teuteu talu mei hono ʻai ʻa e tuʻunga ʻo e māmaní ke huhuʻi ʻa [hono] kakaí” (ʻEta 3:14).

ʻEta 12. Ngaahi sīpinga ʻo e tuí mei he Tohi ʻa Molomoná

ʻI hono ako ʻe he kau akó e ngaahi sīpinga ʻa Paula ki he kakai faivelengá ʻi he Hepelū 11, fakakaukau ke fakaafeʻi ke nau toe vakaiʻi ʻa e ʻEta 12:13–22 ki ha ngaahi fakamatala lahi ange ʻo ha niʻihi fakafoʻituitui ʻoku faivelenga.

Paaki