Seminelí
Mātiu 25:14–46


Mātiu 25:14–46

Teuteu ki he Toe Hāʻele Mai ʻa e ʻEikí.

ʻĪmisi
Resurrected Christ with arms outstretched stands above a throng of people of all races and times, some prone, some standing. The people on the right side of Christ are in the attitude of worship. The people on the left side of Christ are in anguish. Scenes of ruin are in the foreground and background. The Washington D.C. temple is pictured in the upper left corner.

Naʻe akoʻi ʻe he Fakamoʻuí ʻa e talanoa fakatātā ʻo e ngaahi talēnití mo e talanoa fakatātā ʻo e fanga sipí mo e fanga kosí ke tokoni ke ʻilo ʻe Heʻene kau ākongá ʻa e founga ke mateuteu ai ki Heʻene Hāʻele ʻAnga Ua Maí. ʻE lava ke tokoni atu ʻa e lēsoni ko ʻení ke ke ʻiloʻi ʻa e ngaahi moʻoni mei he ngaahi talanoa fakatātā ko ʻení mo tokoniʻi koe ke ke teuteu ki he Hāʻele ʻAnga Ua Mai ʻa e Fakamoʻuí.

Teuteu ʻa e tokotaha akó: Fakaafeʻi e kau akó ke nau lau e talanoa fakatātā ʻo e ngaahi talēnití (vakai, Mātiu 25:14–30) pe ko e talanoa fakatātā ʻo e fanga sipí mo e fanga kosí (vakai, 25:31–46) pea teuteu ke vahevahe e ngaahi lēsoni ne nau ʻilo mei heʻenau akó.

Ngaahi ʻEkitivitī Ako ʻOku Ala Fakahokó

Ke tokoni ke manatuʻi ʻe he kau akó ʻenau ngaahi aʻusia he kuohilí ʻi hono ako e ngaahi talanoa fakatātaá, fakaʻaliʻali ha ngaahi fakatātā ʻo ha tengaʻi ʻakau, koini, mo ha mataʻitofe, pe, kapau ʻe lava, ʻomi ha niʻihi ʻo e ngaahi meʻá ni ki he kalasí. Fakaafeʻi e kau akó ke nau fakamanatuʻi ha talanoa fakatātā kuo nau ʻosi ako mei he Fuakava Foʻoú pea fakamatalaʻi nounou hono ʻuhingá. Mahalo ʻe tokoni ke kiʻi mālōlō ʻo ʻoange ha taimi feʻunga ki he kau akó ke nau manatuʻi ai e ngaahi sīpingá. Kapau ʻe fie maʻu, ʻomi ha ngaahi fakamanatu ʻo e ngaahi talanoa fakatātaá (ʻe lava ke maʻu ha talanoa fakatātā fekauʻaki mo e ngaahi tengaʻi ʻakaú ʻi he Mātiu 13:3–8, 18–23; ko ha koini ʻi he Luke 15:8–10 ; mo ha mataʻitofe ʻi he Mātiu 13:45–46).

Fakamanatu ha niʻihi ʻo e ngaahi talanoa fakatātā ʻa e Fakamoʻuí. ʻE ala tokoni atu ʻa e ngaahi ʻīmisi ko ʻení ke ke manatuʻi ha niʻihi kuó ke ʻosi ako he taʻu ní.

ʻĪmisi
Mustard seeds
ʻĪmisi
Stack of old silver coins.
ʻĪmisi
shell sand pearl
  • Ko e hā ha ngaahi akonaki te ke lava ʻo manatuʻi mei he ngaahi talanoa fakatātā ko ʻení?

  • Kuo tokoniʻi fēfē nai koe ʻe he ngaahi akonaki kuó ke ako he taʻu ní mei he ngaahi talanoa fakatātaá?

Kapau ʻoku ʻikai lava ʻe he kau akó ʻo fakakaukau ki ha ngaahi founga pau kuo tokoniʻi ai kinautolu ʻe he ngaahi akonakí, fakakaukau ke vahevahe ha sīpinga fakataautaha.

  • ʻOkú ke ongoʻi loto-falala fēfē nai ʻi hoʻo malava ke ako fekauʻaki mo e Fakamoʻuí ʻo fakafou ʻi Heʻene ngaahi talanoa fakatātaá?

Fakafanongo ki he tali ʻa e kau akó ki he ngaahi fehuʻi kimuʻá, pea liliu e naunau ko ʻení ʻo fakatatau ki heʻenau ngaahi fiemaʻú.

Toe vakaiʻi e founga ke mahino ai e ngaahi talanoa fakatātaá

ʻE ala tokoni ke toe vakaiʻi e ngaahi fokotuʻu ki he founga ke mahino ai e ngaahi talanoa fakatātaá. ʻI he konga kimuʻa ʻo e taʻu ní, naʻá ke ako ha ngaahi sitepu ʻe fā ke mahino ai ʻa e ngaahi talanoa fakatātaá. Kapau naʻe ʻikai ke ke ako kinautolu pe fie maʻu tokoni ke manatuʻi pe ko e hā koā kinautolu, fakakaukau ke ke vakai ki he lēsoní “Mātiu 13.”

Hiki ‘a e ngaahi ʻuluʻitohi ko ‘ení ‘i hoʻo tohinoa akó: Fakaʻatā ʻi he vahaʻa ʻo e ʻuluʻitohi takitaha ke lekooti e ngaahi meʻa naʻe maʻú mo e ngaahi fakakaukaú.

  1. Kumi ha ngaahi fakamatala fakaikiiki mahuʻinga.

  2. Fai ha ngaahi fakafehoanaki fakalaumālie.

  3. ʻIloʻi ha ngaahi lēsoni mahuʻinga.

  4. Fakapapauʻi hono fakaʻaongaʻi fakatāutahá.

ʻI hoʻo hoko atu e lēsoni ko ʻení, te ke fakaʻaongaʻi e ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻe fā ko ʻení ki he ngaahi talanoa fakatātā ʻi he Mātiu 25:14–46 .

Kumi e ngaahi fakamatala fakaikiiki mahuʻingá

ʻI he akonaki ʻa e Fakamoʻuí fekauʻaki mo e Hāʻele ʻAnga Ua Maí mo e Fakamāú, naʻá Ne vahevahe ha ngaahi talanoa fakatātā ke fakamamafaʻi ʻa e meʻa te tau lava ʻo fai ke tau mateuteu ai ki Heʻene toe hāʻele maí. Fili pea ako ha taha ʻo e ngaahi talanoa fakatātā ko ʻeni naʻe fai ʻe he Fakamoʻuí, ʻo kumi e ngaahi fakamatala fakaikiiki mahuʻingá.

Fakapapauʻi ke fakaʻaliʻali pe ʻoange ʻa e ngaahi laʻipepa tufa ko ʻení ke fakaʻaongaʻi ʻe he kau akó ʻi heʻenau akó. ʻOku fokotuʻu mai ʻe he ngaahi laʻipepa tufá ke tā ʻe he kau akó ha fakatātā ʻo e ngaahi talanoa fakatātaá. ʻE lava ke fai ʻeni ʻe he kau akó ʻi mui ʻi he laʻipepa tufá. Fakatatau ki he meʻa ʻoku lelei taha ki he kalasí, fakakaukau ke vahevahe ʻa e kalasí ki ha kulupu ʻe ua kae fakaafeʻi ʻa e kulupu takitaha ke nau teuteu ke fakatātaaʻi ʻa e talanoa fakatātā naʻa nau akó. Kapau ʻoku fakahoko ʻeni, fakakaukau ke vahe ha ngaahi fatongia ki he kau akó (hangē ko ʻení, talēkitá, tokotaha laukongá, mo e tokotaha ʻeti faivá) ke tokoniʻi kinautolu ke nau kau ʻi heʻenau kulupú.

ʻĪmisi
New Testament Seminary Teacher Manual - 2023

Ko e talanoa takatātā ʻo e ngaahi talēnití

Lau ʻa e Mātiu 25:14–30, pe mamata ʻi he “Talanoa Fakatātā ʻo e Ngaahi Talēnití” (taimi 3:03), ʻe maʻu ʻi he ChurchofJesusChrist.org.

ʻE ala tokoni ʻa e fakamatala ko ʻení ʻi hoʻo ako ʻa e talanoa fakatātā ko ʻení:

  • ʻOku ʻuhinga ʻa e “talēnití” ki ha paʻanga lahi ʻaupito ʻi he kuonga muʻá. ʻI he talanoa fakatātā ko ʻení, ʻe lava ke fakataipe ia ki ha “meʻa mahuʻinga lahi,” hangē ko e ongoongoleleí pe ngaahi tāpuakí, ngaahi meʻa-foakí, meʻa ʻoku malavá, mo e ngaahi faingamālie ʻoku foaki mai ʻe he ʻEikí kiate kitautolú (vakai, Ko e Fakahinohino ki he Ngaahi Folofolá, “ Talēnití,” scriptures.ChurchofJesusChrist.org).

  • ʻE lava ke ʻuhinga ʻa e kupuʻi lea “totongi tupu ʻo fuʻu hulú” ki hono tānaki atu ʻo e totongi tupu ʻo ha nō pe ʻe lava ke pehē ko ha totongi tupu ʻoku fuʻu lahi (vakai, Bible Dictionary, “ Usury ”).

  • ʻOku fakataipe ʻa e ʻeikí kia Sīsū Kalaisi.

  • ʻOku fakafofongaʻi ʻe he kau sevānití kitautolu takitaha.

Tā ha fakatātā ʻokú ne fakatātaaʻi ʻa e talanoa fakatātā ko ʻení.

Ko e talanoa fakatātā ʻo e fanga sipí mo e fanga kosí

Lau ʻa e Mātiu 25:31–46. pe mamata ʻi he “Ye Have Done It unto Me” (3:14), ʻe maʻu ʻi he ChurchofJesusChrist.org.

ʻE ala tokoni ʻa e fakamatala ko ʻení ke ʻiloʻi ʻi hoʻo ako ʻa e talanoa fakatātā ko ʻení:

  • Ko e “nima toʻomataʻú”: ʻI he kuonga muʻá, ko e tangutu ʻi he nima toʻomataʻu ʻo e tuʻí, pe ʻi he tafaʻaki toʻomataʻu ʻo e tuʻí, ko e tuʻunga lāngilangiʻia taha ia ʻi ha kātoanga kai.

Tā ha fakatātā ʻokú ne fakatātaaʻi ʻa e talanoa fakatātā ko ʻení.

Fai ha ngaahi fakafehoanaki fakalaumālie, pea feinga ke ʻiloʻi ha ngaahi lēsoni mahuʻinga

Fakaʻaongaʻi ʻa e ngaahi fehuʻi ko ʻení ke tokoni atu ke ke ʻiloʻi ʻa e ngaahi lēsoni naʻe akoʻi ʻe he Fakamoʻuí ʻo fakafou ʻi Heʻene ngaahi talanoa fakatātaá. Fakaikiiki mai ʻi he lahi taha ʻe lavá.

Fakapapauʻi ʻoku ʻi ai ha taimi feʻunga ʻi he vahaʻa ʻo e ngaahi fehuʻi takitaha ko ʻení ke fakatupulaki ai ʻe he kau akó ha ngaahi tali ʻoku fakakaukauʻi leleí.

  • Ko e hā ha ngaahi moʻoni pe lēsoni naʻá ke ako ʻi hoʻo ako ʻa e talanoa fakatātā ko ʻení?

Ko ha ngaahi moʻoni ʻeni ʻe lava ke ʻilo ʻe he kau akó: Kapau te tau fakaʻaongaʻi faivelenga ʻa e ngaahi meʻa-foaki mo e ngaahi ivi malava kuo foaki mai ʻe he ʻEikí kiate kitautolú, te Ne hōifua ʻi heʻetau ngaahi ngāué pea te Ne tāpuakiʻi kitautolu ʻaki ʻa e fiefiá mo e moʻui taʻengatá. Te tau lava ʻo fakahaaʻi ʻetau ʻofa ki he ʻEikí ʻi he founga ʻoku tau fai ki he niʻihi kehé.

  • ʻE tokoni fēfē nai hono ʻiloʻi mo moʻui ʻaki e ngaahi moʻoni ko ʻení ke tau teuteu ki he Hāʻele ʻAnga Ua Mai ʻa e Fakamoʻuí? ʻOkú ke pehē ko e hā nai naʻe akoʻi ai ʻe he Fakamoʻuí ʻa e ngaahi moʻoni ko ʻení?

  • Ko e hā ha ngaahi founga ʻoku fakatou ʻaloʻofa mo fakamaau totonu ai ʻa e ʻEikí?

  • ʻOkú ke ongoʻi fēfē nai ʻa e ʻofa ʻa e Fakamoʻuí ʻi he ngaahi moʻoni naʻá Ne akoʻi ʻi he talanoa fakatātā ko ʻení?

  • ʻOku tokoni fēfē nai hono ʻiloʻi e ngaahi moʻoni ko ʻení ki hoʻo fakaʻamu ke teuteu ke feʻiloaki mo e Fakamoʻuí ʻi Heʻene Hāʻele ʻAnga Ua Maí?

Fakapapauʻi hono fakaʻaongaʻi fakatāutahá

Tokoniʻi e kau akó ke nau fakaʻaongaʻi ʻa e meʻa ne nau ako mei he lēsoni ko ʻení ʻi ha ngaahi founga mahuʻinga fakataautaha. Ko e ngaahi ʻekitivitī ko ʻení ko ha ngaahi fokotuʻu. Fakaʻaongaʻi pe liliu e ngaahi ʻekitivitī ko ʻení ʻo fakatatau ki he ngaahi fiemaʻu mo e meʻa ʻoku malava ʻe he kau akó.

  1. Kapau naʻá ke ako ʻa e talanoa fakatātā ʻo e ngaahi talēnití, hiki ha lisi ʻo e ngaahi meʻa ʻe malavá mo e ngaahi tāpuaki kuo foaki atu ʻe he ʻEikí maʻaú. Kapau ʻe lava, feinga ke ʻiloʻi ha niʻihi ʻo e ngaahi tāpuaki ko iá ʻaki haʻo tokoni ki he kakai ʻokú ke ʻiloʻí pe ʻi hono lau ho tāpuaki fakapēteliaké, kapau ʻoku ʻi ai. Fakakaukau ki he founga ʻe ala finangalo ai ʻa e ʻEikí ke ke fakaʻaongaʻi ʻa e ngaahi meʻa ko ʻeni ʻoku malavá mo e ngaahi tāpuakí.

  2. Kapau naʻá ke ako ʻa e talanoa fakatātā ʻo e fanga sipí mo e fanga kosí, fakakaukau ki he ʻuhinga ʻo e tūkunga ʻokú ke ʻi aí ke foaki ha meʻakai, inu, vala, mo feohi mo ha tokotaha. Fakakaukau ki he kakai ʻokú ke faʻa sio ki aí, pea feinga ke ʻiloʻi ha taha ʻokú ke ongoʻi ʻoku finangalo ʻa e ʻEikí ke ke tokoniʻi. Hiki ʻa e founga te ke lava ai ʻo tokoniʻi ʻa e tokotaha ko iá ke ofi ange kiate Ia.

  3. Vahevahe ha foʻi moʻoni naʻá ke ako ʻi he lēsoni ko ʻení mei he ngaahi talanoa fakatātā ʻa e Fakamoʻuí, pea fakamatalaʻi ʻa e founga te ke lava ai ʻo fakaʻaongaʻi ʻa e tefitoʻi moʻoni ko iá ʻi hoʻo ngaahi ngāue fakaʻahó.

Fakakaukau ke fakaafeʻi e kau akó ke vahevahe ʻenau ngaahi fakakaukau mei he ʻekitivitī ne nau fakakakató.

Mahalo ʻe tokoni ke hivaʻi ʻa e himi “Tānaki Ho Ngaahi Tāpuaki” (Ngaahi Himí, fika 148).

Fakaafeʻi e kau akó ke fakamoʻoni ki he tefitoʻi moʻoni ne nau ʻiloʻí. Poupouʻi kinautolu ke fakaʻaongaʻi ʻenau ngaahi meʻa-foakí mo e ngaahi meʻa ʻoku nau malavá ke tokoniʻi e niʻihi kehé mo teuteu ke feʻiloaki mo e Fakamoʻuí.

Fakamatala Fakamahinó mo e Puipuituʻá

Fēfē nai kapau ʻoku maʻu ʻe ha taha ha meʻa lahi ange pe siʻi ange ʻi he meʻa ʻoku ou maʻú?

Naʻe pehē ʻe ʻEletā Kuenitini L. Kuki ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá:

ʻĪmisi
Official portrait of Elder Quentin L. Cook. Called to the Quorum of the Twelve Apostles on 6 October 2007.

Ko e tupulaki ʻi hotau ngaahi talēnití ʻa e meʻafua lelei taha ʻo ʻetau fakalakalaka fakatāutahá. … ʻOku meimei pau ke hanga ʻe hono fakafehoanaki ʻo e ngaahi tāpuakí ʻo tuli ʻa e fiefiá. He ʻikai lava ke tau loto-houngaʻia mo meheka ʻi he taimi tatau pē. Kapau ʻoku tau fie maʻu moʻoni ke maʻu ʻa e Laumālie ʻo e ʻEikí pea maʻu ʻa e fiefiá mo e nēkeneká, ʻoku totonu ke tau fiefia ʻi hotau ngaahi tāpuakí mo loto-houngaʻia.

(Quentin L. Cook, “Rejoice!,” Ensign, Nov. 1996, 29–30)

Ko e hā e ngaahi ngāue ʻe fakamāuʻi ʻaki kitautolu ʻe he Fakamoʻuí?

Naʻe fakamatala ʻe ʻEletā Siosefa B. Uefilini (1917–2008) ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá ʻo pehē:

ʻĪmisi
Last official portrait of Elder Joseph B. Wirthlin of the Quorum of the Twelve Apostles, 2004. Died December 1, 2008.

He ʻikai fehuʻi mai ʻe he Fakamoʻuí ʻi he ʻaho fakaʻosí fekauʻaki mo e natula hotau ngaahi uiuiʻí. He ʻikai te Ne fehuʻi mai ʻo kau ki heʻetau koloá pe naʻa tau ongoongoa pe ʻikai. Te Ne fehuʻi mai pe naʻa tau tokangaʻi ʻa kinautolu naʻe mahakiʻiá, fafanga mo fakainu ʻa e fiekaiá, ʻaʻahi kiate kinautolu ʻi he fale fakapōpulá, pe tokoniʻi ʻa e vaivaí [vakai, Mātiu 25:31–40 ]. ʻI heʻetau ala atu ʻo tokoniʻi ʻa e fānau ʻa e Tamai Hēvaní ʻoku kihiʻi siʻi hifó, ko ʻetau fai ia kiate Iá [vakai, Mātiu 25:40 ]. Ko e ʻelito ʻeni ʻo e ongoongolelei ʻo Sīsū Kalaisí.

(Joseph B. Wirthlin, “The Great Commandment,” Ensign pe Liahona, Nov. 2007, 30)

Ko e hā ʻoku ʻamanaki mai e ʻEikí ke tau fai ʻaki e meʻa ʻokú Ne foaki mai maʻatautolú?

Naʻe vahevahe ʻe ʻEletā Sitenilī G. ʻĒlisi ʻo e Kōlomu ʻo e Kau Fitungofulú ha ngaahi fakakaukau fekauʻaki mo e talanoa fakatātā ʻo e ngaahi talēnití:

ʻĪmisi
Official Portrait of Elder Stanley G. Ellis. Photographed in March 2017.

Ko e tamaioʻeiki ko ia naʻá ne maʻu ʻa e nimá pea fakafoki mai ʻa e hongofulú, kae pehē ki he tamaioʻeiki naʻá ne ʻave ʻa e ua kae fakafoki mai ʻa e faá, naʻe fakahā kiate kinaua ko e ongo tamaioʻeiki lelei mo faivelenga kinaua. Ka ko e meʻa naʻá ne tohoakiʻi ʻeku tokangá ko e tamaioʻeiki naʻá ne maʻu ʻa e tahá, naʻá ne tokangaʻi ia, pea fakafoki lelei mai ia ki hono ʻeikí. Naʻá ku ʻohovale ʻi he tali ʻa e ʻeikí: “ʻA e tamaioʻeiki angakovi mo fakapikopiko, … ko ia, toʻo ʻa e talēnití meiate ia, … pea mou lī ʻa e tamaioʻeiki taʻeʻaongá ki he poʻuli ʻi tuʻá”! (Vakai, Mātiu 25:14–30.)

Naʻe hangē ʻeni ha tali fefeka ki ha taha naʻe hangē ʻokú ne feinga ke tokangaʻi ʻa e meʻa naʻe foaki ange kiate iá. Ka naʻe akoʻi au ʻe he Laumālié ki he moʻoni ko ʻení—ʻoku ʻamanaki mai e ʻEikí ki ha liliu!

(Stanley G. Ellis, “He Trust Us!,” Ensign pe Liahona Nov. 2006, 52)

Naʻe fokotuʻu mai ʻe ʻEletā ʻĒlisi te tau lava ʻo fakahoko ʻa e “liliu” ko ʻení ʻi heʻetau moʻuí ʻaki ʻetau nofo maʻu ʻi he ʻEikí (vakai, Sione 15:5), ʻo fakahoko hotau ngaahi fatongia fakalaumālié, pea muimui ki he Laumālié mo hotau kau taki ʻi he Siasí.

Ngaahi ʻEkitivitī Fakalahi ki he Akó

Ko ha fakakaukau ki ha lēsoni ʻe taha: kihiʻi paʻanga ʻa e uitoú

Kapau ʻe ʻaonga ki he kau akó hono ako e ongo ʻoku maʻu ʻe he ʻEikí fekauʻaki mo e meʻa ʻoku tau foaki kiate Iá, fakakaukau ke fakaafeʻi e kau akó ke nau ako mei he talanoa ʻo e kihiʻi paʻanga ʻa e uitoú.

ʻOmi ha laʻipaʻanga ʻe ua, ko e taha ʻoku siʻisiʻi hono mahuʻingá pea taha ʻoku mahuʻinga lahi ange. Kole ki he kau akó ke nau fakakaukau ki he meʻa te nau lava ʻo fakatau ʻaki e ongo paʻanga ko ʻení. Kapau ʻe foaki ange ʻe ha toko ua ʻa e ongo laʻipaʻanga ko ʻení, ko e fē meʻaʻofa ʻe fakamahuʻingaʻi lahi ange ʻe he kau akó? Ko e hā hono ʻuhingá?

ʻE lava leva ke lau ʻe he kau akó ʻa e Maʻake 12:41–44 pe Luke 21:1–4, pe mamataʻi ʻa e foʻi vitiō “Jesus Teaches about the Widow’s Mites (Akoʻi ʻe Sīsū fekauʻaki mo e Kiʻi Paʻanga ʻa e Uitoú)” (0:58), ʻoku maʻu ʻi he ChurchofJesusChrist.org, ʻo kumi e founga ʻoku fakapapauʻi ai ʻe he ʻEikí ʻa e mahuʻinga ʻo ʻetau ngaahi foakí. ʻE lava ke lisi ʻe he kau akó ha ngaahi sīpinga ʻo e ngaahi foaki ʻoku nau fai ki he ʻEikí (hangē ko ʻení, ko hono foaki ha kiʻi vahehongofulu siʻisiʻi kae kakato, fai ha ngaahi ngāue tokoni fakalongolongo, pe akoʻi ha lēsoni pe fai ha lea neongo kapau ʻoku nau manavasiʻi) pea aleaʻi e ʻuhinga ʻoku houngaʻia ai ʻa e ʻEikí ʻi heʻetau ngaahi foakí.

Ko hono tokoniʻi ʻo e niʻihi kehé

Ke fakatātaaʻi ʻa e fakakaukau ʻo hono fakaʻaongaʻi ʻo e “ngaahi talēniti kuo foaki mai ke tau tokoniʻi ʻaki e niʻihi kehé (vakai, Mātiu 25:35–40), fakakaukau ke fakaʻaliʻali ʻa e vitiō ko e “The Coat” (2:07), ʻa ia ʻokú ne fakatātaaʻi ha meʻa naʻe hoko mei he kei siʻi ʻa Palesiteni Hiipa J. Kalānité.  

 

Paaki