Seminelí
Mātiu 9:36–38; 10


Mātiu 9:36–38; 10

Naʻe Ui mo Fakahinohinoʻi ʻe Sīsū Kalaisi ʻa e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá

ʻĪmisi
Christ has his hands placed on Peter’s head, the rest of the Twelve are standing with heads bowed in prayer on either side. Outtakes include Jesus instructing the Twelve with one of the disciples kneeling in front of him with Christ’s hand on his shoulder, Jesus ordaining John with the others on either side, close up profile shots of Jesus with some of the apostles in the background, Jesus ordaining other apostles and, close up of Jesus with his hands on Peter’s head.

Naʻe ui mo fakahinohinoʻi ʻe Sīsū Kalaisi ʻa e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá pea fekauʻi ke nau ʻalu atu ʻo malanga, ngāue fakaetauhi, pea mo fakamoʻui ʻa e mahakí. ʻE tokoni ʻa e lēsoni ko ʻení ke mahino ki he kau akó ʻa e uiuiʻi mo e fatongia ʻo e Kau ʻAposetoló ʻi heʻenau hoko ko e kau fakafofonga mo e kau fakamoʻoni ʻo Sīsū Kalaisí.

Fakafanongo ki he fehuʻi ‘a e kau akó. Feinga ke mahino kiate koe ʻa hoʻo kau akó ʻaki haʻo fakafanongo fakalelei pea fai mo ha ngaahi fehuʻi vakaiʻi ʻi ha laumālie ʻo e ʻofa mo e manavaʻofa. Lotua ke ke malava ʻo fokotuʻu koe ʻi he ngaahi tūkunga ʻo e kau akó. Loto-fiemālie ke liliu e lēsoní mo e ngaahi ʻekitivitií ke feau lelei e ngaahi fiemaʻu ʻa e kau akó mo ʻenau mahino lolotongá.

Teuteu ʻa e tokotaha akó: Fakaafeʻi e kau akó ke nau fakakaukau ki heʻenau ngaahi aʻusia mo e kau ʻAposetolo ʻa e ʻEikí ʻaki hono fai e ngaahi fehuʻi ko ʻení: Kuo ʻomi fēfē koe ʻe he kau ʻAposetolo ʻa e Fakamoʻuí ke ofi ange kia Sīsū Kalaisí? Ko e hā e meʻa ‘okú ke tanganeʻia ai ʻiate kinautolú? Ko e hā haʻo ngaahi fehuʻi fekauʻaki mo e fatongia ʻo ha ʻAposetolo?

Fakatokangaʻi ange: Ko e fakakaukau ʻe taha ʻo e teuteu ʻa e tokotaha akó ʻoku fakakau ia ʻi he konga “Ngaahi ʻEkitivitī Fakalahi ki he Akó”.

Ngaahi ʻEkitivitī Ako ʻe Ala Fakahokó

Ko hoʻo ngaahi ongó pea mo e mahino ʻokú ke maʻu fekauʻaki mo e kau ʻAposetolo ʻa Sīsū Kalaisí

Fakakaukau ki he founga te ke tali ʻaki e fehuʻi lekomeni temipale ko ʻení:

ʻĪmisi
Official portrait of President Russell M. Nelson taken January 2018

ʻOkú ke poupouʻi ʻa e Kau Palesitenisī ʻUluakí mo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá ko e kau palōfita, kau tangata kikite, mo e kau tangata maʻu fakahā?

(Russell M. Nelson, “Lea Tukú,” Ensign pe Liahona, Nōvema 2019, 121)

  • ʻOku ʻuhinga ki he hā ke poupouʻi e kau mēmipa ʻo e Kau Palesitenisī ʻUluakí mo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá?

ʻOku tau faʻa fakakaukau ko hono poupouʻi ko ia ʻo e kau taki ʻo e Siasí ko hono hiki ia hotau nimá ki ʻolungá. Ka ko e poupoú ʻoku mahulu hake ia ʻi hono fakahoko pē ha fakaʻilongá. ʻOku kau ʻi hono hikinimaʻí ʻa hono poupouʻi, fakalotolahiʻi, falala, pea muimui kiate kinautolu ʻoku tau hikinimaʻí koeʻuhí ʻoku tau tui naʻe ui kinautolu ʻe he ʻOtuá.

  • ʻOkú ke pehē ko e hā ʻe fekauʻaki ai ha taha ʻo e ngaahi fiemaʻu ke hū ki he temipalé mo ʻetau poupou mo e ongo ki he Kau ʻAposetolo ʻa e Fakamoʻuí?

Fakaʻaongaʻi ʻa e meʻafua ko ʻení ke fakafuofuaʻi ai hoʻo ngaahi ongó mo e ʻulungaanga fakataautaha ki he kau ʻAposetolo ʻa Sīsū Kalaisí. He ʻikai fiemaʻu ke ke vahevahe ho ngaahi talí mo e niʻihi kehé.

Fakakaukau ke fakaʻaliʻali ange ʻa e meʻafua ko ʻení. Mahalo ʻe tokoni ke lau leʻolahi ʻa e ngaahi fehuʻi takitaha ko ʻení ke fakalaulauloto ki ai e kau akó, pea fakaafeʻi leva kinautolu ke lekooti ʻenau ngaahi talí ʻi heʻenau tohinoa akó.

(A) Poupou ʻaupito (E) Poupou (F) ʻIkai Kau ki ha Tafaʻaki (H) Taʻefiemālie

  1. ʻOku ou tui ʻoku mahuʻinga ʻaupito e kau ʻAposetolo ʻa Sīsū Kalaisí.

  2. ʻOku ou fie fanongo ki he lea ʻa e Kau ʻAposetolo ʻa e Fakamoʻuí, pea ʻoku ou tokanga ʻi heʻeku maʻu e faingamālie ke fanongo ai kiate kinautolú.

  3. Te u lava ʻo vahevahe ha meʻa ʻe taha pe ua naʻe toki akoʻi mai ʻe he kau ʻAposetolo ʻa Sīsū Kalaisí.

Fakaʻaongaʻi ha kiʻi taimi ke ke fakalaulauloto mo lekooti ai haʻo ngaahi fehuʻi fekauʻaki mo e kau ʻAposetolo ʻa Sīsū Kalaisí. ʻI hoʻo akó, fakakaukau ki he ngaahi fehuʻi ko ʻení, fekumi ki he ngaahi tali mei he Laumālie Māʻoniʻoní.

Kau ʻAposetolo ʻo Sīsū Kalaisi ʻi he Kuonga Muʻá

Lau ʻa e Mātiu 9:36–38 , ʻo kumi ha palopalema naʻe fakahā ʻe he Fakamoʻuí ʻi he ngaahi veesi ko ʻení.

  • Ko e hā ʻa e palopalemá, pea ko e hā naʻe folofola ʻe he Fakamoʻuí naʻe fiemaʻú?

Fakakaukau ke fakaafeʻi e kau akó ke nau lau e ngaahi potufolofola ko ‘ení mo hanau hoa pe fakakulupu iiki.

Naʻe ui ʻe Sīsū Kalaisi ha kau ʻAposetolo ke tokoni ki he ngāue fakaetauhi ki he kakaí. Ko e foʻi lea ʻaposetoló ʻoku ʻomi ia mei he foʻi lea faka-Kalisi ʻoku ʻuhinga ki he “tokotaha ʻoku fekauʻi atu.” ʻI he kamataʻangá naʻe fekauʻi atu ʻa e Kau ʻAposetoló ki he fale pē ʻo ʻIsilelí. Kimui ange aí, naʻe fekau ʻe he Fakamoʻui kuo toetuʻú ke nau malangaʻi foki ʻa e ongoongoleleí ki he kau Senitailé, pe ko kinautolu ʻoku ʻikai ʻo e fale ʻo ʻIsilelí. ʻI he ‘aho ní ‘oku fekauʻi kinautolu ke nau malanga ki he māmaní hono kotoa (vakai, Ngāue 10).

Lau ʻa e ui mo e fakahinohino ʻa e Fakamoʻuí ki he Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá ʻi he Mātiu 10:1–8 mo e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 107:23 . Hili iá pea tali leva e ngaahi fehuʻi ko ʻení.

  • Ko e hā naʻe fekau ʻe he Fakamoʻuí ki Heʻene kau ‘Aposetoló ke nau faí?

  • Ko e hā ha ngaahi meʻa ʻokú ke fakatokangaʻi ʻoku faitatau ʻi he ngaahi meʻa naʻe fai ʻe Sīsuú mo e meʻa naʻá Ne fekauʻi ʻEne Kau ʻAposetoló ke fai?

  • Ko e hā ha ngaahi moʻoni te ke lava ʻo ako mei he ngaahi veesi ko ʻení fekauʻaki mo e meʻa naʻe ui ʻe Sīsū Kalaisi e Kau ʻAposetoló ke nau faí?

Kau ʻAposetolo ʻo Sīsū Kalaisi ʻi he Kuonga Ní

Kapau ‘e lava, fakaʻaliʻali ha fakatātā ʻo e Kau Palesitenisī ʻUluakí mo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Ua he taimi ní.

Ko ha moʻoni ʻe taha ʻoku tau ako mei he Mātiu 10:1–8 mo e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 107:23 ko hono ui ʻe he ʻEikí ʻa e kau ʻAposetoló ke nau hoko ko e kau fakamoʻoni makehe ki he huafa ʻo Kalaisí ʻi he māmaní kotoa pea fai ʻEne ngaahi ngāué. ʻOku moʻoni fakatouʻosi ʻeni ki he kau ʻAposetolo ʻa e Fakamoʻuí ʻi he kuonga muʻá pea mo kinautolu ʻokú Ne ui ko e kau ʻAposetolo he ʻaho ní.

Lau ʻa e Mātiu 10:40, ʻo kumi e faleʻi ʻa e Fakamoʻuí kiate kinautolu ʻoku nau tali ʻEne kau ʻAposetoló.

  • Ko e hā ka tatau ai ʻa hono tali e Kau ʻAposetolo ʻa e Fakamoʻuí mo hono tali e Fakamoʻuí?

   

Fakakaukau ke fakaʻaliʻali ha ngaahi sīpinga lahi ange ʻo e founga ʻoku ngāue fakaetauhi ai ʻa e kau ʻAposetolo ʻo onopōní ʻo tatau mo e Fakamoʻuí. ʻOku ʻi ai mo ha ngaahi tokoni kehe ʻe lava ke maʻu ʻi he konga “Fakamatala Fakamahinó mo e Puipuituʻá.”

  • Ko e hā e founga ʻokú ke vakai ai ki he kau ʻAposetolo ʻo e kuonga ní ʻoku nau ngāue fakaetauhi ki he niʻihi kehé ʻi he founga tatau ne fakahoko ʻe Sīsū Kalaisí?

Koeʻuhí ʻoku fakafofongaʻi ʻe he Kau Palesitenisī ʻUluakí mo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá ʻa e Fakamoʻuí pea ko ha kau fakamoʻoni makehe ʻa kinautolu kiate Ia, ʻoku tatau ʻa hono ako ʻenau ngaahi akonakí mo hono ako e ngaahi akonaki ʻa e Fakamoʻuí pea ko ha founga ia ke ako ai fekauʻaki mo e Fakamoʻuí (vakai, Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 1:38). Fakaʻaongaʻi ha taha ʻo e ngaahi maʻuʻanga tokoni ko ʻení (ʻoku maʻu ʻi he ChurchofJesusChrist.org), ako e ngaahi akonaki ʻa e Kau ʻAposetolo ʻo onopōní, ʻo kumi e meʻa te ke lava ʻo ako fekauʻaki mo e Tamai Hēvaní mo Sīsū Kalaisí.

Fakapapauʻi pe ko e fē ʻa e ngaahi maʻuʻanga tokoni ʻe ala tokoni lelei taha ki he kau akó, pea ʻoange ha ngaahi founga ke lava ai ʻe he kau akó ʻo hū ki ai.

Ko e Kalaisi Moʻuí: Ko e Fakamoʻoni ʻa e Kau ʻAposetoló

Ngaahi Fakamoʻoni Makehe ʻo Kalaisi

Ngaahi lea fakamuimuitaha ʻo e konifelenisi lahí

Fakaʻatā ke vahevahe ʻe he kau akó ʻenau ngaahi aʻusia ʻi heʻenau ako fekauʻaki mo Sīsū Kalaisí ʻo fakafou ʻi he;enau ako e ngaahi lea ʻa ʻEne kau ʻAposetolo he kuonga ní.

  • Ko e hā naʻá ke maʻu ʻi hoʻo akó ʻokú ne tokoniʻi koe ke ke ongoʻi ha mahino lahi ange mo ha ʻofa ki he Tamai Hēvaní mo Sīsū Kalaisi?

  • Ko e fē ha taimi kuó ke ongoʻi mo fakatokangaʻi ai naʻe fakafofongaʻi ʻe ha ʻAposetolo ʻa e ʻEikí ʻa Sīsū Kalaisi?

  • ʻE tākiekina fēfē ʻe he meʻa naʻá ke ako he ʻaho ní ʻa e founga ʻokú ke poupouʻi mo fakafanongo ai ki he Kau ʻAposetolo ʻa e Fakamoʻuí he kuonga ní?

Fakakaukau ke fakamanatu ki he kau akó ʻa e ʻekitivitī teuteú kapau ne nau fakakakato ia. Fakaafeʻi ke nau fakaʻaongaʻi ʻa e aʻusia ko iá ʻi he ʻekitivitī ko ʻení.

Ngaahi fehuʻi ke fakalaulauloto ki ai

Fakakaukau ki he founga te ke lava ai ʻo fakaʻaongaʻi ʻa e meʻa kuó ke ako he ʻaho ní, pea fekumi ʻi he faʻa lotu ki ha fakahinohino mei he Tamai Hēvaní, tokanga makehe ki ha faʻahinga ueʻi mei he Laumālie Māʻoniʻoní. Fakalaulauloto ki he ngaahi fehuʻi ko ʻení, pea fakakaukau ke hiki ʻi hoʻo tohinoa akó ha ngaahi ongo ʻokú ke maʻu pea mo e founga te ke ngāueʻi ai kinautolú.

  • ʻOku fēfē hoʻo maʻu mo muimui mo ho fāmilí ki he faleʻi ʻa e Kau ʻAposetolo ʻa e Fakamoʻuí he kuonga ní?

  • Ko e hā ha ngaahi founga kuó ke ʻunuʻunu ai ke ofi ange kia Sīsū Kalaisi koeʻuhí ko e faleʻi mo e ngaahi akonaki ʻa e Kau ʻAposetolo ʻa e Fakamoʻuí?

  • ʻE tāpuekina fēfē koe ʻi hono maʻu ha palani pau ke ʻiloʻi lelei ange mo muimui ki he kau ʻAposetolo ʻa e Fakamoʻuí?

  • Naʻe tali nai hoʻo ngaahi fehuʻi fekauʻaki mo e kau ʻAposetolo ʻa e Fakamoʻuí he ʻahó ni? Ko e hā e meʻa naʻá ke akó? Ko e hā ha ngaahi fehuʻi ʻokú ke kei maʻu, pea te ke maʻu fēfē ha ngaahi tali ki ai?

  • Fakakaukau ki ho fāmilí, kaungāmeʻá, mo e niʻihi kehe ʻokú ke feohi mo iá pe te ke lava ʻo tākiekiná, ʻa ia ʻe ala ʻaonga kiate kinautolu ʻa hono ako mo aleaʻi ho ngaahi aʻusia he ʻaho ní? Te ke vahevahe fēfē nai eni mo kinautolú?

Fakaʻatā e kau akó ke nau vahevahe ha faʻahinga ongo ne nau maʻu, fakamoʻoni ne nau maʻu, pe ngaahi ngāue ʻoku ueʻi kinautolu ke nau fai koeʻuhí ko ʻenau akó.

Fakamatala Fakamahinó mo e Puipuituʻá

Mātiu 10:14 . ʻOku ʻuhinga ki he hā ke “tūtuuʻi ʻa e efú mei homou vaʻé”?

Naʻe ʻomi ʻe ʻEletā Sēmisi E. Talamesi ʻa e fakakaukau ko ʻení fekauʻaki mo e fakahinohino ʻa e Fakamoʻuí ki hono tūtūʻi ʻa e efú mei he vaʻe ʻo ha taha:

ʻĪmisi
Portrait of James E. Talmage.

Naʻe lau ʻe he kau Siú ʻa hono tūtuuʻi ʻo e efú mei he vaʻe ʻo ha taha, ko ha fakamoʻoni ia ke talatalaakiʻi ha taha pea ʻokú ne fakataipe ʻe ia ʻa hono taʻofi ʻo ha feohi pea mo hono fakaʻikaiʻi ʻo e ngaahi fatongia kotoa pē ki ha meʻa ʻe hoko ʻamui. Naʻe hoko ia ko ha ouau ʻo e tukuakiʻi mo e fakamoʻoni ʻi he ngaahi fakahinohino ʻa e ʻEikí ki Heʻene kau ʻaposetoló ʻo hangē ko ia ʻoku hā ʻi he [ Mātiu 10:14 ]. ‘I he kuonga lolotongá, kuo tuʻutuʻuni ʻe he ʻEikí ki Heʻene kau tamaioʻeiki kuo fakamafaiʻí ke nau fai ha fakamoʻoni ke fakahalaiaʻi ʻaki ʻa kinautolu ʻoku nau loto-fiemālie ke fakafepakiʻi ʻi he loto-tāufehiʻa ʻa e moʻoní.

(James E. Talmage, Jesus the Christ [1916], 345; vakai foki, Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 24:15; 75:18–22; 84:92–96).

ʻOku ʻikai ko ha meʻa ʻeni ia ʻoku lolotonga fai ʻe heʻetau kau faifekaú, pea he ʻikai ke nau fai ia kae ʻoua kuo ʻoatu ʻe he kau taki ʻo e Siasí ha fakahinohino lahi ange.

Ko e hā ʻoku tau fiemaʻu ai e kau ʻAposetolo ʻa Sīsū Kalaisí ʻi he māmaní he ʻaho ní?

Ko e fē ha feituʻu te u lava ʻo ako lahi ange ai fekauʻaki mo e kau ʻAposetolo ʻo Sīsū Kalaisi he kuonga ní pea mo e founga ʻoku nau ngāue fakaetauhi ai ʻo hangē ko e Fakamoʻuí?

ʻE lava ke tokoni atu ʻa e ngaahi maʻuʻanga tokoni ko ʻení (ʻoku maʻu kotoa ʻi he ChurchofJesusChrist.org) ke ke ako lahi ange fekauʻaki mo e kau ʻAposetolo ʻo Sīsū Kalaisi he kuonga ní.

Ko e Fakafoki Mai ʻa e Kakato ʻo e Ongoongolelei ʻo Sīsū Kalaisí: Ko Ha Fanongonongo ki Māmani ʻo e Taʻu Uangeaú

Neil L. Andersen, “Ko e Palōfita ʻa e ʻOtuá,” Ensign pe Liahona, Mē 2018, 24–27

Ngaahi lea lahi ange ʻi he konifelenisi lahi fakamuimuitahá

 

“Lea ‘a ‘Eletā Petinā ki he Fatongia ‘o e Kau ‘Aposetoló”

 

Ngaahi ʻEkitivitī Fakalahi ki he Akó

Teuteu ʻe taha maʻá e ʻa e tokotaha akó

Fakaafeʻi e kau akó ke nau omi mateuteu ke fakamatalaʻi ha piokālafi nounou mo ha ngaahi akonaki kuo filifili mei ha taha ʻo e kau mēmipa lolotonga ʻo e Kau Palesitenisī ʻUluakí pe Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá. Fakaafeʻi foki ke nau omi mateuteu ke vahevahe ʻa e founga naʻe hoko ai ʻa hono ako lahi ange fekauʻaki mo e ʻAposetolo ko ʻení ke tataki ai kinautolu kia Sīsū Kalaisí. Fakakaukau ke kamata e kalasí ʻaki hano fakangofua e kau akó ke vahevahe mo e kalasí e meʻa ne nau akó.

Tokoniʻi e fānaú ke nau teuteu ki he konifelenisi lahí

Fakakaukau ke fakaʻaongaʻi pe liliu e ngaahi konga ʻo e lēsoni ko ʻení ke tokoni ki he kau akó ke nau teuteu ki he konifelenisi lahi ka hokó. Mahalo ʻe ʻaonga ke fakamamafaʻi ʻa e ʻilo ʻa e kau akó ki he kau palōfita mo e kau ʻaposetolo ʻo e ngaahi ʻaho kimui ní pea mo ʻenau ngaahi akonaki kau kia Sīsū Kalaisí (hangē ko ʻení, ko hono faʻu ha sivi tali-fehuʻi ʻo makatuʻunga ʻi heʻenau moʻuí, ko hono faʻu ʻe he kau akó ha kiʻi sivi tali-fehuʻi maʻá e kalasí, ko hono ako ha niʻihi ʻo ʻenau ngaahi lea he kuohilí mo kumi ha laine pe palakalafi ʻoku fakamoʻoni kia Sīsū Kalaisi mo Hono misioná, mo e alā meʻa pehē). Mahalo foki ʻe ʻaonga foki ke aleaʻi ʻe he kau akó ʻa e ngaahi founga ke teuteu ai ke fanongo mo fakamuʻomuʻa e konifelenisi lahí (hangē ko hono toʻo e ngaahi meʻa ʻokú ne tohoakiʻi e tokangá, fakaʻataʻatā e taimi-tēpilé, fakakaukauʻi e ngaahi fehuʻí, mo e ngaahi meʻa peheé).

Paaki