Seminelí
Fakahā 2–3, Konga 2


Fakahā 2–3, Konga 2

“Ko Ia Ia Te Ne Ikuná”

ʻĪmisi
Painting of Jesus Christ by Mike Malm. Christ appears to be walking on the water with his arms outstretched to receive those who come, unto Him. There are clouds in the background with sunlight reflecting off the clouds. Light also emanates from around his head.

Kuó ke fifili nai pe te ke lava fēfē ʻo fehangahangai mo e ngaahi faingataʻa ʻo e moʻui fakamatelié? Naʻe akoʻi ʻe he Fakamoʻuí ʻa e Kāingalotú mei he ngaahi siasi ʻe fitu ʻi ʻĒsiá ʻi he founga ke ikunaʻi ai ʻa e fakatangá, angahalá, mo e ngaahi faingataʻa kehé kae lava ke maʻu ʻEne ngaahi tāpuaki kuo talaʻofa maí. ʻE lava ke tokoniʻi koe ʻe he lēsoni ko ʻení ke ke ongoʻi ha holi lahi ange ke ikunaʻi e ngaahi faingataʻá mo maʻu e ngaahi tāpuaki ʻoku talaʻofa ʻe he Fakamoʻuí ke ʻomí.

Tokoniʻi e kau akó ke nau kau longomoʻui mai. Ko e founga ʻe taha ke tokoniʻi ai ʻa e kau akó ke nau kau longomoʻuí ko hono ʻoange kiate kinautolu ha ngaahi faingamālie ke nau fili e meʻa ʻoku nau fie akó. ʻE lava ke fai ʻeni ʻaki hano ʻomi ha ngaahi talanoa tatau ke ako, ngaahi fehuʻi ke tali, pe ngaahi ʻekitivitī ke fili mei ai.

Teuteu ʻa e tokotaha akó: Fakaafeʻi e kau akó ke kole ki ha mēmipa ʻo e fāmilí pe ha kaungāmeʻa falalaʻanga ke vahevahe ange ha aʻusia ʻo ha taimi kuo nau ikunaʻi ai ha fakafeʻātungia ʻi he tokoni ʻa e Fakamoʻuí.

Ngaahi ʻEkitivitī Ako ʻOku Ala Fakahokó

‘Iloʻi ʻa e ngataʻangá mei he kamataʻangá

Fakakaukau ke tauhoa ʻa e kau akó pea fakaafeʻi kinautolu ke nau fefakamatalaʻiʻaki pe ko e hā e meʻakai ʻoku nau saiʻia taha aí pea mo e ʻuhinga te nau fiefia ai ke kai iá. Vahevahe leva ʻa e talanoa fakatātā ko ʻení pea fakaafeʻi e kau akó ke nau tali e fehuʻi ʻoku fekauʻaki mo iá.

Fakakaukauloto ʻokú ke ʻi he tūkunga ko ʻeni naʻe fakamatalaʻi ʻe Misa ʻĀmati S. Kopiti ʻo e Kau Palesitenisī Lahi ʻo e Kau Talavoú. Mamataʻi ʻa e “Te Ke Lava ke Tānaki ʻa ʻIsileli!,” ʻa ia ʻe lava ke maʻu ʻi he ChurchofJesusChrist,org, mei he taimi 4:49 ki he 5:22, pe lau ʻa e fakamatala ko ʻení.

ʻĪmisi
The official portrait of Ahmad Corbitt.

Tau pehē ʻi ha ʻaho ʻe taha kimuʻa peá ke ʻalu ki he akó ʻoku fai atu ʻe ha taha hoʻo ongomātuʻá ha palōmesi moʻoni te ke lava ʻo kai e meʻakai ʻokú ke manako taha aí ʻi hoʻo foki mai ki ʻapi! ʻOkú ke loto-vēkeveke! Lolotonga ʻo hoʻo ʻi he akó kuó ke fakakaukau ki haʻo kai e meʻakai ko iá pea hangē ʻokú ke ʻosi ʻahiʻahiʻi pē ʻe koé. Ko e angamahení, te ke vahevahe hoʻo ongoongo lelei ko ʻení ki ha niʻihi kehe. ʻOkú ke fiefia ʻi hoʻo hanganaki ke foki ki ʻapí pea hangē ai pē kuo faingofua e ngaahi sivi mo e ngaahi pole ʻi he akó. He ʻikai lava ʻe ha meʻa ʻo toʻo hoʻo fiefiá pe toe ʻai ke ke veiveiua koeʻuhí ko e pau ʻo e palōmesí!

(Ahmad S. Corbitt, “Te Ke Lava ke Tānaki ʻa ʻIsileli!,” Liahona, Mē 2021, 62)

ʻE lava foki ke tau fakaʻaongaʻi e talanoa fakatātā ʻa Misa Kopití ki heʻetau moʻui fakalaumālié.

  • ʻOkú ke pehē ko e hā ʻoku tau lava ai ʻo kātakiʻi lelei ange ʻa e ngaahi sivi mo e ngaahi faingataʻa ʻo e moʻui fakamatelié ʻi he taimi ʻoku tau tokanga taha ai ki he ngaahi talaʻofa taʻengata kuo fai mai ʻe heʻetau Tamai Hēvaní?

ʻI he Fakahā 2–3, naʻe fakamoʻoni ʻa Sīsū Kalaisi ki Heʻene ngaahi talaʻofa taʻengatá mo akoʻi ki he Kāingalotú ʻa e founga te nau lava ai ʻo maʻu ʻa e ngaahi talaʻofa ko ʻení. Naʻe fiemaʻu tokoni ʻa e Kāingalotu ʻi he kuonga ʻo Sioné ʻi he ngaahi faingataʻa lahi tatau mo ia te ke ala fehangahangai mo iá, kau ai ʻa e ngaahi angahalá, fakatangá, mo e fakafiufiú. ʻI hoʻo ako ʻa e ngaahi vahe ko ʻení, fakalaulauloto ki he founga ʻe lava ke tokoniʻi ai koe ʻi hoʻo moʻuí ʻe hono maʻu ha mahino ki he ngaahi talaʻofa ko ʻeni mei he ʻEikí.

Fakaʻaliʻali ʻa e potufolofola, ngaahi fakaʻuhinga mo e ngaahi fehuʻi ko ʻení. Fakakaukau ke fakakulupu ʻa e kau akó ʻi ha fanga kiʻi kulupu iiki ke nau lau e ngaahi potufolofolá pea aleaʻi e ngaahi fehuʻí.

ʻE lava ke fakaafeʻi e kau akó ke nau fai ha ngaahi fehuʻi fekauʻaki mo e ngaahi talaʻofa ko ʻení pea ke nau ako ʻa e ngaahi fakamatala ʻi he Fakahinohino ki he Ngaahi Folofolá, pe ngaahi maʻuʻanga tokoni kehe ʻe tokoni ke mahino lelei ange kiate kinautolu ʻa e ngaahi talaʻofa ko ʻení.

Faʻu ha saati ʻi hoʻo tohinoa akó ʻo hangē ko ʻení.

Ngaahi Vēsí

Talaʻofa ʻa e ʻOtua kiate kinautolu ʻe ikuná

Fakahā 2:7, 10–11, 17, 25–29 ;

3:5, 11–12, 20–21

Lau ʻa e ngaahi veesi ʻi he tafaʻaki toʻohema ʻo e sātí, pea lekooti e ngaahi talaʻofa ʻokú ke maʻú ʻi he tafaʻaki toʻomataʻu ʻo e sātí (fakatokangaʻi ange ʻe lava ke maʻu ha ngaahi talaʻofa lahi ʻi he vahe takitaha). ʻE ala tokoni atu ʻa e ngaahi fakaʻuhinga ko ʻení.

Mate ʻanga uá ( Fakahā 2:11): Mate fakalaumālié, pe mavahe mei he ʻOtuá ʻo taʻengata (vakai ki he Fakahinohino ki he Ngaahi Folofolá, “ Mate, Fakalaumālie ,” scriptures.ChurchofJesusChrist.org)

Mana fufuú ( Fakahā 2:17): Ko ha fakamatala kia Sīsū Kalaisi (vakai ki he Sione 6:48–51)

Maka hinehiná ( Fakahā 2:17): Ko e ʻŪlimí mo e Tūmemí (vakai ki he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 130:8–11)

Fetuʻu pongipongí ( Fakahā 2:28): Ko ha huafa maʻa Sīsū Kalaisi (vakai ki he Fakahā 22:16)

  • Ko e hā ha ngaahi faitatau ʻokú ke vakai ki ai ʻi he ngaahi talaʻofa ko ʻení?

  • Te ke fakamatalaʻi fakanounou fēfē ʻa e folofola ʻa e Fakamoʻuí fekauʻaki mo e founga ke maʻu ai ʻEne ngaahi talaʻofa taʻengatá?

ʻE lava ke tokoni ʻa e ngaahi potufolofola ko ʻení ke mahino kiate kitautolu kapau te tau ikuna, ʻe foaki mai leva ʻe he Fakamoʻuí ʻa e ngaahi tāpuaki ʻo e hakeakiʻí.

  • ʻE tokoniʻi fēfē koe ʻe hono ʻiloʻi kuo talaʻofa atu ʻe Kalaisi ʻa e ngaahi tāpuaki taʻengatá ke ke kātakiʻi ʻa e ngaahi faingataʻa ʻo e moʻui fakamatelié?

  • Ko e fē ʻi he ngaahi talaʻofa ko ʻení ʻokú ne fakaʻaiʻai koe ke ke ikunaʻi ʻa e meʻa ʻokú ke fehangahangai mo iá? Ko e hā hono ʻuhingá?

Fakamanatu ki he kau akó ke fakaʻaongaʻi ʻenau teuteu ki he kalasí ʻi heʻenau tali e fehuʻi ko ʻení. Fakaafeʻi e kau akó ke hiki ʻenau ngaahi talí ʻi he palakipoé.

  • Ko e hā ʻe ala fiemaʻu ke tau ikunaʻi kae lava ke tau maʻu ʻa e hakeakiʻí?

Fekumi ki ha tokoni mei he Tamai Hēvaní ʻo fakafou ʻi he Laumālie Māʻoniʻoní ke ʻiloʻi pea hiki ha meʻa ʻoku fiemaʻu ke ke ikunaʻi ʻi hoʻo moʻuí. ʻE lava pē ko ha angahala, maʻunimā, pe ko ha faingataʻa fakataautaha kehe. Hiki ʻa e ʻuhinga ʻoku faingataʻa ai ia kiate koé mo e ʻuhinga ʻokú ke fie ikunaʻi ai iá. ʻI he hokohoko atu hoʻo akó, fekumi ki he tokoni ʻa e Tamai Hēvaní ʻo fakafou ʻi he Laumālie Māʻoniʻoní ke ke ako ʻa e meʻa te ke lava ʻo fai ke ikunaʻi ai iá.

Ko hono ikunaʻi ʻo e māmaní

Naʻe vahevahe ʻe ʻEletā Niila L. ʻEnitaseni ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá ʻa e meʻa ni fekauʻaki mo e ikuná:

ʻĪmisi
Official portrait of Elder Neil L. Andersen of the Quorum of the Twelve Apostles, 2010, August.

ʻOku malava nai ke ikunaʻi ʻa māmani pea maʻu e ngaahi tāpuaki ko ʻení? ʻIo, ko ia.

ʻOku fakatupulaki ʻe kinautolu ʻoku nau ikunaʻi ʻa e māmaní ha ʻofa kāfakafa ki hotau ʻEiki mo e Fakamoʻui ko Sīsū Kalaisí. …

Ko e ikunaʻi ʻo māmaní ʻoku ʻikai ko ha momeniti tā-tuʻo-taha pē ia ʻi he moʻuí, ka ko ha ngaahi taimi kehekehe ʻi he moʻuí ʻokú ne fakamatalaʻi ʻa e taʻengatá.

(Neil L. Andersen, “Ko Hono Ikunaʻi ‘o e Māmaní,” Ensign pe Liahona, Mē 2017, 59)

  • Ko e hā naʻá ke ako meia ʻEletā ʻEnitaseni fekauʻaki mo e ikuná?

Koeʻuhí ʻoku ʻofa mo tokangaʻi kitautolu ʻe he Tamai Hēvaní mo Sīsū Kalaisi, ʻokú Na finangalo ke tokoniʻi kitautolu ke tau ikunaʻi ʻa e meʻa kotoa pē ʻoku fiemaʻu ke tau taau ai mo e hakeakiʻí.

Fakakaukau ke fakaʻaliʻali e ngaahi fakakaukau ko ʻení, pe fakaʻatā e kau akó ke nau fakakaukauʻi ha founga pē ʻanautolu ke ʻiloʻi ai e meʻa te nau lava ʻo fai ke maʻu ai e tokoni ʻa e Fakamoʻuí ke ikunaʻi honau ngaahi faingataʻaʻiá.

Kapau ʻe fiemaʻu, paaki ha tatau ʻo e lea ko ʻeni ʻa ʻEletā ʻEnitasení.

  1. Lau ʻa e lea ʻi he konifelenisi lahi ʻo ʻEpeleli 2017 naʻe ui ko e “Ko Hono Ikunaʻi ʻo e Māmaní” naʻe fai ʻe ʻEletā Neil L. Andersen ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá. Kumi ha ngaahi fakakaukau ki he meʻa te ke lava ʻo fai ke ikuná.

  2. Lau ʻa e Sione 16:33 , pea ako ki he founga naʻe ikunaʻi ai ʻe he Fakamoʻuí ʻa e ngaahi ʻahiʻahi ʻa Sētané ʻi he Mātiu 4:1–11 . Kumi e founga te ke lava ai ʻo muimui ki he faleʻi mo e sīpinga ʻa e Fakamoʻuí ʻi hoʻo feinga ke ikunaʻi ʻa e ngaahi faingataʻá mo e ngaahi angahalá.

  3. Fekumi ki he foʻi lea “ikunaʻi” ʻi he Gospel Library app pe ʻi he ChurchofJesusChrist.org. Ako e ngaahi kupuʻi lea pe potufolofola ʻokú ke maʻú ke ʻiloʻi e founga te ke lava ai ʻo ikuná.  

ʻOange ha taimi feʻunga ki he kau akó ke nau fakakakato ʻenau akó. Fakaafeʻi leva kinautolu ke vahevahe e meʻa ne nau maʻú pe akó kae pehē ki he ngaahi fakakaukau pe ongo ki he founga te nau ala fakaʻaongaʻi ai e meʻa ne nau akó.

Fakakaukau ki ha meʻa ʻe taha te ke lava ʻo fai ke tokoniʻi koe ke ke ikunaʻi ʻa e faingataʻa pe angahala naʻá ke fakakaukau ki ai ʻi he konga kimuʻa ʻo e lēsoní. Hiki ʻi hoʻo tohinoa fakatāutahá ʻa e meʻa te ke faí pea tukupā ke fai ia. Fakakaukau ke vahevahe hoʻo ngaahi ongó mo hoʻo mātuʻa pe ko ha taki falalaʻanga ʻo e Siasí.

  • Ko e hā te ke lava ʻo ako fekauʻaki mo e Tamai Hēvaní mo Sīsū Kalaisi mei he lesoni ko ʻení?

  • Ko e hā kuó ke ʻosi ʻilo fekauʻaki mo Sīsū Kalaisi mo ʻEne Fakaleleí ʻokú ne ʻoatu ha loto-falala te Ne lava ʻo tokoniʻi koe ke ke ikunaʻi e meʻa kotoa pē pea maʻu ʻEne ngaahi tāpuaki kuo talaʻofa maí?

Fakamatala Fakamahinó mo e Puipuituʻá

Fakahā 2:25 ; 3:5 . ʻOku ʻuhinga ki he hā ke “kuku maʻú”?

Naʻe faʻa lava ʻe he kau Kalisitiane ne tauteaʻi ʻe he kau taki Lomá ke ngāue pōpula pe maté, ʻo fakahaofi kinautolu he taimi ʻe niʻihi ʻaki ʻenau lea kovi kia Kalaisi kae lotu ki he ʻemipolá. Naʻe lekooti ʻe Sione e fakamālōʻia ʻe he ʻEikí ʻa e Kāingalotu ʻi Peakamosí ʻi heʻenau “puke maʻu” Hono huafá, ʻo aʻu ki he fakamanamana ke tāmateʻí ( Fakahā 2:13 ; vakai foki ki he Fakahā 2:25 ; 3:3, 11). Ko ha kupuʻi lea ʻoku toutou hā ʻi he Fakahā 2–3 ko e naʻinaʻi ko ia ke “puke maʻu” pe “kuku maʻu” ‘a e moʻoní (vakai ki he Fakahā 2:13, 25 ; 3:3, 11). Naʻe fakamatalaʻi ʻe Palesiteni M. Lāsolo Pālati ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá, ʻoku ʻuhinga e “puke maʻu” ‘a e moʻoní, ʻoku maʻu ʻi he folofola ʻa e ʻOtuá, ke “fakafanongo ki ai, muimui ki he ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻoku akoʻi aí, pea pikitai ki he ngaahi tefitoʻi moʻoni ko iá ʻo hangē ʻoku makatuʻunga ai ʻetau moʻuí—ʻa ia kapau ʻoku tau lau ki he moʻui fakalaumālié, ʻoku matuʻaki moʻoni ia” (“Be Strong in the Lord,” Ensign, July 2004, 10).

Ko e hā hono ʻuhinga ke maʻu ʻa e hakeakiʻi?

Naʻe fakamatala ʻe Palesiteni Lāsolo M. Nalesoni ʻo pehē:

ʻĪmisi
Official portrait of President Russell M. Nelson taken January 2018

Neongo ko e meʻa fakafoʻituitui pē ʻa e fakamoʻuí, ka ko e hākeakiʻí ko ha meʻa fakafāmili ia. Ko kinautolu pē ʻoku mali ʻi he temipalé pea silaʻi kinautolu ʻe he Laumālie Māʻoniʻoni ʻo e Talaʻofá, ʻe kei hokohoko atu ʻena nofo malí hili ʻa e maté pea maʻu mo e tuʻunga māʻolunga taha ʻo e nāunau fakasilesitialé pe hākeakiʻí.

(Russell M. Nelson, “Ko e Mali Fakasilesitialé,” Ensign pe Liahona, Nōvema 2008, 92)

Naʻe akonaki ‘a Brother Palaieni K. ʻEsitoni, ʻa ia naʻe hoko kimuʻa ko e Kau Palesitenisī Lahi ʻo e Lautohi Faka-Sāpaté ʻo pehē:

ʻĪmisi
Brother Brian K. Ashton - Sunday school General Presidency Second Counselor. Official Portrait 2018.

Ne fokotuʻu ʻe he Tamaí ha palani te tau lava ai ʻi ha ngaahi tuʻunga pau, ke maʻu ha sino fakamatelie ʻe hoko ʻo taʻe-faʻa-mate mo nāunauʻia ʻi he Toetuʻú; mali mo faʻu ha ngaahi fāmili ʻi he moʻui fakamatelié pe, ʻi he hili ʻo e moʻui fakamatelié, ko e kau angatonu naʻe ʻikai ke nau maʻu e faingamālié; ʻo fakalakalaka ki he haohaoá; pea fakaiku ʻo foki ki heʻetau Ongomātuʻa Fakalangí pea nofo mo Kinaua pea mo hotau fāmilí ʻi ha tuʻunga ʻo e hakeakiʻi mo e fiefia taʻengata.

(Brian K. Ashton, “Ko e Tamaí,” Ensign pe Liahona, Nōvema 2018, 94)

 

Ngaahi ʻEkitivitī Fakalahi ki he Akó

Ko e mahino e ngaahi tāpuaki ʻo e hakeakiʻí

Kapau ʻoku fiemaʻu ke mahino lelei ange ki he kau akó ʻa e ngaahi talaʻofa ʻa e Fakamoʻuí fekauʻaki mo e hakeakiʻí, fakakaukau ke fakaafeʻi kinautolu ke kumi ʻi he ngaahi kaveinga ʻi he Fakahinohino ki he Ngaahi Folofolá hangē ko e “ ʻAkau ʻo e Moʻuí ,” pe “ Kalauni ,” pe “ Mana ” (scriptures.ChurchofJesusChrist.org). ʻE ala tokoni foki ke fakaʻaliʻali ʻa e ngaahi fakamatala mei he konga “Fakamatala Fakamahinó mo e Puipuituʻá” ʻa ia ʻe ala tokoni ke mahino ʻa e ngaahi talaʻofa ko ʻení.

Puke maʻu

Kapau ʻe ʻaonga ki he kau akó ke nau sio ki he founga ʻe tokoniʻi ai kinautolu ʻe he “puke maʻu” ( Fakahā 2:25 ; vakai foki ki he 3:3) ke nau ikunaʻi ʻa e māmaní, fakaafeʻi ke nau ako ʻa e 1 Nīfai 8:30 mo e ngaahi fakaʻuhinga ʻoku ʻomi ʻe Nīfai ʻi he 1 Nīfai 15:21–25 . Fakaafeʻi e kau akó ke nau feinga ke ʻiloʻi ʻa e ngaahi ngāue te nau lava ʻo fai ke “puke maʻú,” ʻo manatuʻi ko e ʻakau ʻo e moʻuí mo e vaʻa ukameá ko ha fakataipe ia ʻo Sīsū Kalaisi mo ʻEne folofolá. Te nau lava foki ʻo fakaʻaongaʻi e ngaahi fakamatala mei he konga “Fakamatala Fakamahinó mo e Puipuituʻá” ʻi he tefito ko ʻení. Fakaafeʻi kinautolu ke nau vahevahe ha ngaahi aʻusia naʻa nau puke maʻu ai pe ko ha niʻihi kehe pea nau ikunaʻi ai ʻa e ngaahi faingataʻá pe angahalá. Te nau lava leva ʻo faʻu ha palani ke ikunaʻi ʻa e ngaahi faingataʻa pe angahala ko ʻení ʻo hangē ko ia naʻe fakamatalaʻi atu kimuʻa ʻi he lēsoní.

Paaki