Chexyo’leq rik’in tijok junelik (Alma 34:39; Moroni 6:4; Lukas 21:36)
Ajb’il ru li k’aak’alenk chi kok’ aj xsa’ re xq’axb’al ru li musiq’ejil hilank ut lix kanab’ankil k’ehok eetal.
Nintz’aama naq li Santil Musiq’ej tooxtenq’a chixsahob’resinkil qach’ool ut chi loq’onink sa’ komonil.
Sa’ li jolomil ch’utub’aj-ib’ re abril 1976, li Elder Boyd K. Packer ki’aatinak rik’ineb’ li saaj re li Iglees. Sa’ li raatin k’ab’a’inb’il “Musiq’ejil ahin,” kixch’olob’ chan ru naq sa’ jun li k’anjel aran Africa kirileb’ li ahin muqmuukeb’ chiroyb’eninkileb’ lix wa. Chirix a’an kixjuntaq’eetaheb’ li ahin rik’in laj Satanas, li naxch’i’leheb’ li saaj li ink’a’ yo’oon wankeb’ rik’in xmuqb’al lix wankil li maak chi kamsink.
Wan chaq 23 chihab’ we naq li Elder Packer kixye a’an, ut xSusan ut laa’in yooko chiroyb’eninkil lix yo’lajik li xb’een qalal chiru wiib’ oxib’ kutan. Kixsachb’esi qach’ool li k’a’ru kixye chirix li eelelik chiru li maak ut chan ru naq kiroksi lix wanjikeb’ li xul re xk’utb’al li aajelil ru musiq’ejil na’leb’ a’an.
Li xSusan ut laa’in ajwi’ wulajenaqo naab’al sut aran Africa chi k’anjelak. Ut wanjenaqeb’ qahoonal re rilb’aleb’ li xninqal ru xul sa’eb’ li na’ajej a’an. Naq naqajultika li k’a’ru kixb’aanu li raatin li Elder Packer sa’ li qayu’am, naqayal qaq’e chirilb’aleb’ ut chixtzolb’aleb’ na’leb’ chirixeb’ lix wanjikeb’ li xul aran Africa.
Nawaj xch’olob’ankil chan ru rilb’aleb’ ut k’a’ru neke’xb’aanu wiib’ li k’amb’olay hix li xqil chaq xSusan ut laa’in naq yookeb’ chixtaaqenkileb’ li xul neke’xwa’, ut xjuntaq’eetankil junjunqeb’ li k’a’aq re ru naqil sa’ xyu’aminkil lix evangelio li Jesukristo rajlal kutan.
Eb’ li k’amb’olay hix ut li topi
Eb’ li k’amb’olay hix a’aneb’ li xul mas kaw neke’aalinak sa’ xb’een li ruchich’och’ ut nawulak 120km/h xkawil neke’aalinak. Eb’ li chaq’al ru xul a’an naru neke’wulak sa’ 109km/h naq neke’xtikib’ aalinak chiru oxib’ k’asal ajwi’. A’aneb’ aj yo neke’nach’ok chi timil timil rik’ineb’ li xul neke’xwa’ ut neke’aalinak chi mas kaw re xtaaqenkileb’ ut xkamsinkileb’.
Li xSusan ut laa’in koowan chaq maare wiib’ hoor chirilb’aleb’ li k’amb’olay hix li yookeb’ chixtaaqenkileb’ jun nimla ch’uut chi topi, li xul mas nawb’ileb’ ru aran Africa. Li chamal ut chaqi pach’aya’ aran Africa q’an xb’onol ut naxmuqeb’ chi tz’aqal laj yo a’an naq ke’xtaaqe li ch’uut chi topi. Li k’amb’olay hix ke’xjach rib’ maare 91 metro chirib’ileb’ rib’, a’b’an ke’k’anjelak sa’ komonil.
Jun reheb’ li k’amb’olay hix naxchunub’ rib’ chi tiik sa’ li pach’aya’ ut ink’a’ na’eek’an, ut li jun chik naxhupub’ rib’ chiru li ch’och’ ut nanach’ok chi timil timil b’ar wi’ wankeb’ li topi. Jo’kan ut naq li k’amb’olay hix li kikana chi chunchu kisach sa’ li pach’aya’ sa’ tz’aqal ajwi’ li hoonal naq li jun chik kixchunub’ rib’ chi tiik. Li na’leb’ a’an naq jun li k’amb’olay hix huphu ut naxjukuki rib’, li jun chik naxchunub’ rib’ chi tiik sa’ li pach’aya’ ke’xb’aanu chiru naab’al li hoonal. Li chaab’il na’leb’ a’an nak’anjelak re xb’alaq’inkileb’ li topi ut chi jo’kan risinkileb’ xk’a’uxl chirix li xiwxiw yoo chi chalk. Rik’in kuyum ut yalok-q’e, li wiib’ chi k’amb’olay hix neke’k’anjelak sa’ komonil re xchapb’al lix waheb’.
Sa’ xyanqeb’ lix ch’uut li topi ut eb’ li k’amb’olay hix li yookeb’ chi nach’ok, wankeb’ k’iila topi li ak ninqeb’ ut kaweb’ rib’ li neke’kana chi xaqxo jo’ aj k’aak’alenel sa’ xb’eeneb’ li b’ool. Li ilob’aal chiru li taq’a sa’ xb’eeneb’ li b’ool a’an naxtenq’aheb’ li topi chixk’eeb’al reetaleb’ li xiwxiw.
Jo’kan ut, sa’ junpaat, naq chanchan naq eb’ li k’amb’olay hix yookeb’ chi nach’ok re naq te’xchapeb’ lix wa, lix ch’uut li topi ke’xb’alqusi rib’ ut ke’el sa’ aanil. Ink’a’ ninnaw ma ke’raatina rib’ malaj chan ta wi’ ru ke’xb’aanu laj k’aak’alenel naq li nimla ch’uut te’xnaw naq yoo chi chalk li xiwxiw, a’b’an ke’xk’e reetal, ut chixjunileb’ li topi xkoheb’ sa’ jun na’ajej b’ar wi’ kolb’ileb’ rix.
Ut k’a’ chik ru ke’xb’aanu li k’amb’olay hix chirix a’an? Sa’ junpaat, sa’ wiib’al ke’ok wi’chik chixb’aanunkil lix k’anjeleb’ b’ar wi’ jun naxhupub’ rib’ ut naxjukuki rib’, ut li jun chik naxchunub’ rib’ sa’ li pach’aya’. Toj yookeb’ chixb’aanunkil li k’anjel a’an re taaqenk . Ink’a’ ke’xkanab’. Moko ke’hilan ta chi moko ke’xaqli ta junpaataq. Kaweb’ tz’aqal xch’ool chixb’aanunkileb’ lix k’anjel re risinkileb’ xk’a’uxl li topi chirix li xiwxiw. Li xSusan ut laa’in ke’qil li k’amb’olay hix chi sachk chi najt, yookeb’ chi nach’ok rik’ineb’ lix ch’uut li topi.
Li q’ojyin a’an, xSusan ut laa’in koo’aatinak chirix li k’a’ru kiqil ut kiqatzol. Koo’aatinak ajwi’ chirix a’an rik’ineb’ li qakok’al ut li qimam ut koo’aatinak chirixeb’ li na’leb’ aajel ru ke’qatzol. Anajwan tinch’olob’ oxib’ reheb’ li na’leb’ a’an.
Na’leb’ #1—Ilomaq eerib’ chiru li yib’ aj aq’ej re li ink’a’ us
Choq’ we laa’in, eb’ li k’amb’olay hix chaq’aleb’ ru, ch’ina us rilb’aleb’, ut neke’sahob’resin ch’oolej. Li rixmaleb’, q’an toj reetal nawulak chi saq rik’in li q’eq, nak’utun jo’ jun chaq’al ru aq’ej li natenq’ank reheb’ re naq ink’a’ te’ile’q naq yookeb’ chixtaaqenkileb’ lix wa chiruheb’ li taq’a aran Africa.
Chi jo’kan ajwi’, eb’ li na’leb’ ut eb’ li b’aanuhom xiwxiweb’ sa’ musiq’ej wan naq ch’ina us neke’ilman, atawaleb’ ru ut k’a’jo’ xsahileb’. Jo’kan ut sa’ li ruchich’och’ a’in, tento taqak’e reetal li b’alaq’ li chanchan naq us. Jo’ kixye laj Isaias: “Rahilal saʼ xbʼeenebʼ li nekeʼyehok us re li kʼaʼru inkʼaʼ us, ut inkʼaʼ us re li kʼaʼru us, li nekeʼxkʼe qʼojyin choqʼ saqen, ut saqen choqʼ qʼojyin, li nekeʼxkʼe li kʼa choqʼ kiʼ, ut li kiʼ choqʼ kʼa!”
Sa’ jun hoonal xka’pak’alil ru, b’ar wi’ naq lix santilal lix yu’am li winqilal nayeeman naq a’an jun k’ulub’ej, ut li poqlenk-ib’ nayeeman naq a’an li ach’ab’aak, k’a’jo xnimal qosob’tesinkil naq wanko sa’ li k’ojlajik a’in sa’ roso’jikeb’ li kutan b’ar wi’ lix saqen li evangelio k’ojob’anb’il wi’chik naru nalemtz’un sa’ li qayu’am ut naru nokoxtenq’a chixk’eeb’al reetal li moymoy aj b’alaq’ ut lix yib’ aj na’leb’ li xik’ na’ilok.
“Xbʼaan naq ebʼ li wankebʼ xnaʼlebʼ ut keʼkʼuluk re li yaal, ut keʼxkʼul li Loqʼlaj Musiqʼej choqʼ aj kʼamol bʼe chiruhebʼ, ut inkʼaʼ keʼbʼalaqʼiik—ninye chi yaal eere, inkʼaʼ teʼyokʼeʼq chaq ut teʼkuteʼq saʼ li xam, teʼxkuy bʼan xnumsinkil li kutan.”
Na’leb’ #2—Aj ajaq lee ru ut yo’oon wanqex
Choq’ re jun li topi, wi naxkanab’ ilok junpaataq malaj naxkanab’ k’ehok eetal naru naraqe’ sa’ ruq’ jun li k’amb’olay hix. Chi jo’kan ajwi’, li musiq’ejil hilank ut xkanab’ankil k’ehok eetal nokoxkanab’ sa’ ruq’ li xik’ na’ilok qe. Li musiq’ejil sachik ch’oolej naxk’am chaq jun nimla xiwxiw sa’ li qayu’am.
iStock.com/Angelika
Laj Nefi kixch’olob’ chan ru naq sa’ li roso’jikeb’ li kutan laj Satanas tixyal xq’unb’esinkileb’ malaj xwartesinkileb’ li ralal xk’ajol li Dios “rik’in xtuqub’ankil xch’ool li tz’ejwalej, re te’xye: Chaab’il chixjunil arin Sion; relik chi yaal, yoo chi tamk Sion, chaab’il chixjunil—ut chi jo’kan laj tza naxb’alaq’iheb’ li raam, ut chi seeb’ xch’ool naxk’ameb’ xb’e taq’a sa’ xb’alb’a.”
Ajb’il ru li k’aak’alenk chi kok’ aj xsa’ re xq’axb’al ru li musiq’ejil hilank ut lix kanab’ankil k’ehok eetal. Li wank chi yo’oon a’an naraj naxye k’aak’alenk chi tz’aqal chiru li xiwxiw ut eb’ li ch’a’ajkilal. Ut li k’aak’alenk naraj naxye wank chi aj-o re ilok ut kolok-ix. Sa’ musiq’ejil aatin, tento naq toowanq chi aj-o ut k’eek’ooq qach’ool chirab’inkil xhasb’ li Santil Musiq’ej ut eb’ li eetalil naxk’eheb’ chaq li Qaawa’ rik’in laj k’aak’alenel sa’ xb’een li najt xteramil kab’l.
“Relik chi yaal, ut nintz’aama cheru … naq chexyo’leq rik’in tijok junelik, re naq ink’a’ texjalb’ehiiq xb’aan li aaleek xb’aan laj tza, … xb’aan naq k’ehomaq reetal, a’an maajun chaab’ilal naxk’e choq’ eeq’ajkamunkil.”
Xjayalinkil li qayu’am rik’in li Kolonel ut lix evangelio nokoxk’e chixq’ax ru li rajom li ruchich’och’il winq chixkanab’ankil wank chi aj-o sa’ musiq’ej ut chi wank jo’ aj q’em. Naq osob’tesinb’ilo rik’ineb’ li xsa’ qu re ilok ut eb’ li qaxik re ab’ink, li Santil Musiq’ej naru naxnimob’resi li qachaab’ilal re ilok ut ab’ink sa’eb’ li hoonal naqak’oxla naq moko aajel ta ru ilok malaj ab’ink malaj naq naqak’oxla naq k’a’ruhaq ink’a’ naru na’ile’ malaj na’ab’iik.
Na’leb’ #3—Xtawb’al ru li rajom li xik’ na’ilok
Jun li k’amb’olay hix a’an jun aj yo li naxwa’eb’ jalan chik li xul. Chixjunil li kutan, rajlal kutan, li k’amb’olay hix a’an jun aj yo.
Laj Satanas “a’an aj xik’ ilonel re li tiikilal, ut reheb’ li ani neke’xsik’ xb’aanunkil li rajom xch’ool li Dios.” Chixjunil li kutan, rajlal kutan, li k’a’ru naxb’aanu ut li rajom a’an naq eb’ lix teelom ut lix rab’in li Dios te’wanq sa’ rahilal jo’ chanru ajwi’ a’an.
Lix k’uub’anb’il na’leb’ li Yuwa’b’ej re sahil ch’oolejil a’an re xk’amb’aleb’ xb’e li ralal xk’ajol, xtenq’ankileb’ chireek’ankil li sahil ch’oolejil li nakana, ut xk’amb’aleb’ wi’chik rik’in a’an, chi waklijenaqeb’ chi yo’yo ut chi taqenaqeb’ xloq’al. Laj tza naxyal xq’e chi k’anjelak re naq eb’ lix teelom ut eb’ lix rab’in li Dios sachsooqeb’ xna’leb’ ut ink’a’ sahaqeb’ xch’ool, ut chixramb’al li chaab’ilo’k chi junelik chiruheb’. Li xik’ na’ilok nak’anjelak chi kaw re xt’anb’al li k’a’ru mas xik’ naril sa’ lix k’uub’anb’il na’leb’ li Dios.
Laj Satanás maak’a’ xtib’el, ut ramro chiru li chaab’ilo’k chi junelik. Jo’ jun li nimla xaqxookil tz’ak naxram xha’el jun li nima’, chi jo’kan ajwi’ naq li chaab’ilo’k chi junelik choq’ re li xik’ na’ilok ramro xb’aan naq maak’a’ xtib’el. Xb’aan naq kixpo’resi xch’ool, laj Lucifer kixram xb’eheb’ li osob’tesihom ut li k’a’ru nanumsiman sa’ li ruchich’och’ nak’ulman ka’ajwi’ rik’in jun muheb’aal re li tib’el ut li b’aqel. Jun xnimal xch’olob’ankil li aatin majewanb’il sa’eb’ li loq’laj hu, nak’utb’esiman rik’in naq ink’a’ naru nachaab’ilo’ ut ink’a’ naru nawulak jo’ li qaChoxahil Yuwa’.
Xb’aan naq li qatib’el jwal aajel ru sa’ lix k’uub’anb’il na’leb’ li Yuwa’b’ej ut choq’ re li chaab’ilo’k chi junelik sa’ musiq’ej, laj Lucifer naraj xrambal li xchaab’ilob’resinkil qib’ naq nokoraale chiroksinkil li qatib’el chi ink’a’ us. Li Awa’b’ej Russell M. Nelson xk’utum naq, sa’ xraqik, li musiq’ejil xkolb’al qix nachal naq “ “maajun wa us xk’eeb’al li xb’een yokb’ re xik b’ar wi’ tento naq ink’a’ tooxik, chi moko xb’aanunkil li maajun w ara tento taqab’aanu.” … Chixjunil li kristiaan wan li ratawom qatib’el li aajeleb’ ru choq’ re li qawanjik. Eb’ li atawom a’an tz’aqal aajeleb’ ru re xnimob’resinkil roq li yu’am. Jo’kan ut, k’a’ru naxb’aanu li xik’ na’ilok? … Nokoraale rik’ineb’ li qatawom. Nokoraale chixk’uxb’al li k’a’ru tento naq ink’a’ taqak’ux, chiruk’b’al li k’a’ru tento naq ink’a’ taaquk’ ut chi rahok jo’ tento naq ink’a’ tooraho’q!” ”
Jun xka’pak’alil li junelik q’e kutan a’an naq li xik’ na’ilok, li wan sa’ rahilal xb’aan naq maak’a’ xtib’el, nokoxb’oq ut nokoxtikisi chixwotzb’al lix rahilal rik’in roksinkil chi ink’a’ us li qatib’el. Jo’kan ut, li k’anjeleb’aal maak’a’ re a’an ut ink’a’ naru chiroksinkil a’an tz’aqal li rajom lix yalb’al qatiikisinkil sa’ lix sachb’al qib’ sa’ tib’elej ut sa’ musiq’ej.
Xtawb’al ru li rahom jun xik’ na’ilok tz’aqal aajel ru choq’ re li kawresink-ib’ chaab’il re xq’axb’al ru lix rahob’tesihom. Xb’aan naq laj taqlanel aj Moroni kixnaweb’ li rajom laj Lamanita, kawresinb’il kiwan re xq’axb’aleb’ ru sa’ li hoonal naq ke’wulak ut ki’el chi uub’ej. Li na’leb’ ut li yeechi’ihom a’an nak’anjelak ajwi’ choq’ qe laa’o.
“Wi kawresinb’ilex ink’a’ texxuwaq.
“Ut re naq texruuq chixkolb’al eerib’ chiru lix wankil laj xik’ ilonel.”
B’oqom, yeechi’ihom, ut nawom ch’oolej
Jo’ chanru naq naru natzolman aajelil ru na’leb’ sa’ rilb’al xwanjikeb’ li k’amb’olay hix ut eb’ li topi, jo’kan ajwi’ laa’o tento taqasikeb’ li na’leb’ ut reetalileb’ li xiwxiw sa’eb’ li k’a’ru neke’k’ulman rajlal kutan sa’ li yu’am. Naq naqasik’ jun k’a’uxl ut jun aamej k’ulub’ej re xk’ulb’al choxahil b’eresihom xb’aan lix wankil li Santil Musiq’ej, jo’kan ut junjunq reheb’ li chaab’il na’leb’ naru neke’qak’ul ut naab’al reheb’ resilal li xiwxiw naru neke’xkol qix te’chalq sa’eb’ li k’a’ru neke’qanumsi. Sa’eb’ li loq’laj hu, jo’ ajwi’ sa’ li qayu’am, neke’tawman jaljookil ru aatin ninqeb’ xwankil.
Xin’aatinak chirix oxib’ ajwi’ reheb’ li na’leb’ li naru neke’k’eeman reetal sa’ li b’eek xqab’aanu chaq aran Africa xSusan ut laa’in. Nekexinb’oq ut ninwaklesi lee ch’ool chi k’oxlak chirix li hoonal a’an rik’ineb’ li k’amb’olay hix ut eb’ li topi ut xk’eeb’al reetal k’a’ chik ru li na’leb’ naru neketzol choq’ eere ut choq’ re lee junkab’al. Jultikaq eere naq lee rochoch a’an tz’aqal li na’ajej re xtzolb’al ut xyu’aminkil li evangelio.
Naq yooqex chixsumenkil li b’oqom a’in rik’in paab’aal, taachalq musiq’anb’il na’leb’ sa’ lee k’a’uxl, sa’ lee raam te’yo’laaq chaq musiq’ejil eek’ahom, ut teek’e reetal li k’a’ru teeyoob’ xb’aanunkil malaj toj yooqex xb’aanunkil re texruuq “chixk’ulb’al anchal lix kolb’a-ib’ aq’ li Dios cherix, re naq texruuq chixkuyb’al li rahil kutan, chi akaq xeb’aanu chixjunil, re naq texruuq chi wank chi xaqxo.”
Ninyeechi’i naq li rosob’tesihom li kawresink-ib’ chi chaab’il ut li musiq’ejil kolb’a-ix taawanq sa’ lee yu’am naq yo’oon wanqex ut texseeb’anq chi tijok chi kok’ aj xsa’.
Ninch’olob’ xyaalal naq li b’eek sa’ xb’ehileb’ li sumwank naxk’e musiq’ejil kolb’a-ix ut naxk’am chaq li sahil ch’oolejil li nakana sa’ lee yu’am. Ut ninch’olob’ xyaalal naq li Kolonel waklijenaq chi yo’yo ut yo’yo tooxtenq’a ut tooxkawob’resi sa’eb’ li rahil kutan. Ninch’olob’eb’ xyaalal eere li yaal a’in, sa’ lix loq’laj k’ab’a’ li Jesukristo, amen.