“Pileij Kooļ,” jebta 3 in Armej ro Rekwojarjar: Bwebwenato in Kabun̄ eo an Jisōs im Armej ro Rekwojarjar ilo Raan-ko Āliktata, Volume 1, Jon̄ak eo kōn Mool, 1815–1846) (2018)
Jebta 3: “Pileij Kooļ”
JEBTA 3
Pileij Kooļ
Jilu iiō rem̧ootļo̧k, im jilu m̧adm̧ōde ko. Josep ekar joļo̧k jet raan ko jepak peļaak eo, ukōt bwidej, im jerbal āinwōt juon rijerbal āinwōt juon rijerbal eo m̧oktata bōke n̄an kōm̧man jāān wōņāān ijo jikin baam̧le eo. Jerbal eo ekar kōm̧m̧an apan̄ n̄an an pād ikutkut ilo jikuuļ, im ekar joļo̧k enan̄in aolepān iien anemkwōj ko an ippān baam̧le ak rijerbal ro jet.
Josep im ro jeran rekar em̧m̧an dettāer im jaje aoļ. Jet iien rej kōm̧m̧an bōd wudieakeak ko, im Josep ekar lo bwe kar joļo̧k bōd juon alen ejjab meļeļein bwe enaaj jāmin aikuj bar ukweļo̧k. Ak ettōņak lan̄lōn̄ eo an ekar ke uwaake kajjojo kajjitōk ak kajem̧ļo̧k n̄an indeeo airuwaro ko.1 Kōn menin ekar kajjieon̄ pād wōt epaake Anij. Ekar riiti Baibōļ eo an, lōke ilo kajoor eo an Jisōs Kraist n̄an lo̧mo̧o̧ren e, im pokake naan in kean̄ eo an Irooj n̄an jab kobaļo̧k ilo jabdewōt kabun̄.
Āinwōt armej ro wōj ilo jikin eo, ekoba jemān, Josep ekar tōmak bwe Anij emaron̄ kwaļo̧k māletlet jān men ko āinwōt aen ko im dekā ko, āinwōt an kar kōm̧m̧ane ippān Moses, Aaron, im ro jet ilo Baibōļ eo.2 Juon raan, ke Josep ekar jipan̄e juon eo ruturin kūbwij juon aebōjlaļ, ekar loe juon dekā jidikdik kar m̧wilaļ kalibwini ibuļōn̄ bwidej. Jeļā bwe armej jet iien rej kōjerbal jet kain dekā n̄an kappok men ko rekar jako ak men aorōk ko ņoji, Josep ekar ļōmņak eļan̄n̄e en kar loe kain dekā rot in. Kalimjeke ļōke, ekar lo men ko ralikkar n̄an mejān.3
Menin letok eo an Josep kōn an kōjerbal dekā eo ekar kabwilōn̄ ro uwaan baam̧le, ro rekar loe āinwōt juon kōkkaļļe in jouj kwojarjar.4 Bōtaab men̄e ewōr ippān juon menin leļo̧k an juon rillolo, Josep ekar jan̄in jeļā eļan̄n̄e Anij ekar m̧ōņōņō ippān. Ejjan̄in kar en̄jaake jeorļo̧k bōd im aenōm̧m̧an eo ekar en̄jaake ke ekar ālikin m̧ōdānļo̧k eo an kōn Jemān im Nejin. Ijjelo̧kin, ekkā wōt an kar en̄jake an eddo im jab weppān.5
Ilo Jebtōm̧ba 21, 1823, jon̄oul jijlimjuon iiō Josep ekar babu erre ilo po eo ej ippān doon kake ippān ļaddik ro jatin. Ekar to an kiki bon̄ōn̄ eo, ej ron̄jake an baam̧le eo an kōnono kake kabun̄ ko wōj im katak ko rej katakin. Kiiō ke erwōj kiki, im m̧weo ejjab ain̄wewe.6
Ilo marok eo ilo ruum̧ eo an, Josep ekar jino an jar, eo̧wo̧o̧r ilo kajoor bwe Anij en jeorļo̧k jerawiwi ko an. Eto an kōņaan jerbal ippān juon ribōktok naan jān lan̄ eo emaron̄ kar kalikkar n̄an ei a eo epād ie im̧aan mejān Irooj im leļo̧k n̄ane māletlet kōn gospel eo kar kallim̧uri kake ilo bukwe in wōjke ko. Josep ekar jeļā Anij bwe Anij ekar uwaake jar eo an m̧oktaļo̧k, im ekar bōk tarlepin peran ke E enaaj bar uwaake.
Ke Josep ekar jar, juon meram ekar waļo̧k iturin aoj eo kineen im kar meramļo̧k m̧ae ekar obrak aolepān po eo. Josep ekar relōn̄ļo̧k im kar loe juon enjeļ ej jutak imejatoto. Enjeļ eo ekar kōņak juon nuknuk mouj ekarbōb me ej wanlaļtak jān mo̧kwōjin pein n̄an mo̧kwōj in neen. Meram eo ekar ajedeed jāne, im turin mejān ekar waļo̧k āinwōt jarom.
Ilo jinoin Josep ekar mijak, bōtaab aenōm̧m̧an ekar jepooļe. Enjeļ eo ekar kūri etan im kwaļo̧k kadkadin āinwōt Moronai. Ekar ba Anij ekar joļo̧k an Josep bōd im kiiō ewōr jerbal n̄an an kōm̧m̧ane. Ekar kalikkare bwe etan Josep enaaj kōnono kake kōn em̧m̧an im nana ibwilijin aolep armej.7
Moronai ekar kōnono kake pileij kooļ ko kar kalbwinni ilo juon bat epaak. Ioon pileij ko kar jei rekoot ko an armej ro etto ro rekar mour ilo amedka kan. Rekoot ko rej kōnono kake tōre ko aer im letok juon bwebwenato in Jisōs Kraist ke ekar loļo̧k er im katakin kōn tarlep in gospel eo An.8 Kar kalbwini ippān pileij ko, Moronai ekar ba, kar ruo dekāin lolo, ko me Josep ekar ņaetāer tokālik Urim im Thummim, ak kein ukook. Irooj ekar kōpooj dōkā kein n̄an jipan̄ Josep ukōt rekoot kein. Dekā alikkar kein rekar kori ippān doon im ekkejel ippān juon pileij.9
Kōn enan̄in aolepān lotok in, Moronai ekar kwaļo̧k kanaanko jān bok in Isaiah, Joel, Malakai, im Jerbal. Irooj epaak an itok,ekar kōmeļeļeiki, im baam̧le ko an armej naaj jab maron̄ kakūr m̧ool unleplep in kōm̧anm̧an eo aer ijoke bujen ko an Anij etto renaaj bar kōkkāā m̧okta.10 Moronai ekar ba bwe Anij ekar kālōt Josep n̄an kōkāāli bujen ko, im bwe eļan̄n̄e ej kālōt n̄an naaj kanooj tōmak ilo kien ko an Anij, eo eo naaj kwaļo̧ki rekoot ko ioon pileij ko.11
m̧okta jān jepļaak, enjeļ eo kōnono n̄an Josep n̄an kōjparoki pileij ko im kwaļo̧ki n̄an ejjeļo̧k juon ijoke eļan̄n̄e kalikkare, kar kakkōle bwe naaj kakkure eļan̄n̄e eban pokake ko̧o̧njeļ in. Meram eo ekar jepooļe Moronai im ekar wanlōn̄ļo̧k n̄an lan̄.12
Ke Josep ej babu kōļmānļo̧kjeņ kake m̧ōdānļo̧k eo, meram ekar bar kobrak ruum̧ eo im Moronai ebar waļo̧k, im leļo̧k ejja ennaan eo wōt āinwōt m̧okta. Innām ekar jepļaak, n̄an wōt kar waļo̧k im leļo̧k naan eo an jilu kattōn.
“Kiiō, Josep , mejmej karuo,” ekar ba. “N̄e kwonaaj etal im būki pileij ko, am̧ ļōmņak enaaj obrak kōn nijōk, im aolep wāween an rikōjdat eo renaaj tōļon̄ lowaan am̧ kōļmānļo̧jeņ n̄an bōbrae eok jān am̧ dāpij kien ko an Anij.” Jitōn̄ Josep n̄an juon eo emaron̄ jipan̄e, Moronai ekar kōketak e n̄an jiron̄ļo̧k jemān kōn m̧ōdānļo̧k eo an.
“Enaaj tōm̧an aolep naan ko kwonaaj ba,” enjeļ eo ekar kallim̧ur.13
Jibbon̄ōn eo juon, Josep ekar ba ejjeļo̧k kake Moronai, men̄e ekar jeļā ke jemān barāinwōt kar tōmak ilo m̧ōdānļo̧k im enjeļ ro. Ijjelo̧kin, rekar joļo̧k aolepān jibbon̄ōn eo m̧adm̧ōde juon jikin kallib epaak ippān Avin.
Jerbal eo ekar pen. Josep ekar kajjeon̄ in ettōr wōt ippān ļaddik eo jatin ilo aerro jepak jikōļ ko aerro deblo̧ki ujooj ko raittok. Bōtaab loļo̧k eo an Moronai ekar kōm̧m̧an bwe en erre aolepān bon̄ōn eo, im kōļmānļo̧kjeņ eo an ekab de ļōmņak kaki rekoot in etto ko im bat eo kar kalibwini ie.
Ejab to ekar bōjrak an jerbal, im Alvin ekar kūle. “Jej aikuj etal wōt im jerbal,” ekar ikkūrļo̧k n̄an Josep, “ak jejjab maron̄ naaj kōttōbrak jerbal in ad.”14
Josep ekar kajjieon̄ kate jerbal im kōm̧ōkajļo̧k, bōtaab jekdo̧o̧n ta eo ekar kōm̧m̧ane, ekar jab maron̄ ettōr wōt ippān Alvin. Ālikin jidik iien, Josep Sr. ekar kūle bwe Josep ekar m̧ōjņo̧ im kar bar bōjrak an jerbal. “Etal n̄an m̧weo,” ekar ba, ej tōmak bwe ļeo nejin enan̄inmej.
Josep ekar pokake jemān im kar bun̄ jerkakļo̧k n̄an m̧weo. Bōtaab ke ej kajjeon̄ kijoone juon oror, eaar okjak ioon bwidej, ekanooj m̧ōk.
Ke ej babu ijo, kappok kajoor , ekar lo Moronai ej jutak ilōn̄in bar juon alen, jepooļe kōn meram. “Etke kwaar jab ba ngan jem̧ōm̧ ta eo ikar jiron̄ eok?” ekar kajjitōk.
Josep ekar ba emijak elan̄n̄e jemān eban maron̄ tōmak e.
“E enaaj,” Moronai ekar kalikkar n̄ane, innām bar ālij naan eo an jān bon̄ōn eo m̧oktaļo̧k.15
Josep Sr. ekar m̧ōtatu ke ļaddik eo nejin ekar ba n̄ane kōn enjeļ eo im naan eo an. “Ekar juon m̧ōdānļo̧k jān Anij,” ekar ba. “Ekkejel n̄ane.”16
Josep iien eo wōt ekar etal n̄an bat eo. Ilo bon̄ōn eo, Moronai ekar kwaļo̧k n̄ane juon m̧ōdānļo̧k ia eo pileij ko kar ņoji ie, kōn menin ekar jeļā en etal nan ia. Bat eo, juon iaan kileptata eo ilo jikin eo, kar bōlen jilu m̧aiļ jān m̧weo im̧ōn. Pileij ko kar kalbwini ium̧win juon dekā doulul, kileplep turilikin bat eo, ejjab ettoļo̧k jān jabōn.
Josep ekar ļōmņak kake pileij ko ke ekar etal. Men̄e ejeļā ke relukkuun kwojarjar, ekar pen n̄ane n̄an jujuurļo̧k ļōmņake ewi jon̄an aorōk eo aer. Ekar ron̄ kōn bwebwenato in menin jeram̧m̧an ko ņoji kar kōjparoki jān riwaj jetōb ro, bōtaab Moronai im pilejij ko ekar kwaļo̧k kadkadier rekar oktak jān bwebwenato kein. Moronai ekar juon rijjilōk kōn ennaan jān lan̄ ijjitōn̄ in Anij n̄an bōkto bōktak rekoot ko ilo ejjeļo̧k jorrāān n̄an rillolo ro kālōt er. Im pileij ko rekar kanooj aorōk ejjab kōnke rekar kooļ, bōtaab kōnke rej kam̧ool kōn Jisōs Kraist.
Ejja wōt, Josep ekar jab maron̄ ļōmņak bwe e kiiō ekar lukkuun jeļā ijo n̄an kappok ebwe menin jeraam̧m̧an n̄an kanemkwōj baam̧le eo an jān jeram̧ōl.17
Itaakļo̧k ilo bat eo, Josep ekar pukot ijo ekar loe ilo m̧ōdānļo̧k eo im jino kōb idipin dekā eo m̧ae tōrerein ekar alikkar. Innām ejar loe juon raan wōjke im kōjerbale āinwōt kein ļatūbtūbwe n̄an lelōn̄tak dekā eo im kajidaakļo̧k irāejet.18
Ium̧win dekā kileplep eo ekar juon bo̧o̧k, dipin im eo̧m̧win kar kōm̧m̧an jān dekā. Reilo̧k n̄an lowaan, Josep ekar loi pileij kooļ ko, dekā in ukook ko, im breastplate.19 Pileij ko kar jei kilier kōn jeje in etto im kapeni ippān doon ijo turaejet kōn jilu riin̄ ko. Kajjojo pileij enan̄in jon̄anin jiljino inij depakpak, im ruwalitōk inij setok, im māni. Jidikin pileij ko barāinwōt kar tōn alikkar bwe jiiļi bwe ejjeļo̧k en riiti.20
Kar kabwilōn̄lōn̄, Josep ekar bar ļōmņak ewi jon̄an aorōk eo an pileij ko. Ekar jibwi toki—im kar en̄jaake juon jarom.etōļon̄ e. Ekar kōm̧akūt tok pein bōtaab ekar jibwi pileij ko ruo alen im kar ilbōk kajjojo tōre.
“Etke ijjab maron bōk bok in?” ekar jan̄.
“Kōnke kwoj jab kōjparoki kien ko an Irooj,” juon ainikien epaak ekar ba.21
Josep ekar oktaklik im lo Moronai. Ilo tōre eo naan eo jān bon̄ōn eo m̧oktaļo̧k kar kobrak an ļōmņak, im ekar meļeļe bwe e ekar meļo̧kļo̧k m̧oolin kōttōpar ko an rekoot ko. Ekar jino an jar, im ļōmņak eo im an rekar ruj n̄an Jetōb Kwojarjar.
“Lale,” Moronai ekar jiron̄ļo̧k. Kar bar juon m̧ōdānļo̧k jāde im̧aan Josep, im ekar loe Jeten jepooļe kōn ejjeļo̧k jem̧ļo̧kin armej ro an. “Aolepān men kein im waļo̧k, em̧m̧an ko im nana ko, kwojarjar eo im ettoon eo, aenōm̧m̧an eo an Anij im kajoor eo an maroklep,” enjeļ eo ekar kalikkare, “bwe komaron̄ in jeļā ijin m̧aanļo̧k kajoor ko ruo im jāmin bar po ak eļļā ippān rijerawiwi eo.”
Ekar jiron̄ļo̧k Josep n̄an karreoik buruwōn im kōkajoorļo̧k an ļōmņak n̄an bōk rekoot ko. “Eļan̄n̄e men kwojarjar kein naaj būki eaikuj in naaj kōn jar im kanooj tōmak ilo pokake Irooj,” Moronai ekar kōm̧eļeļe. “Rejjab aikuj kadeļo̧n̄i ijin n̄an wōt ain tok tōprak im m̧weie n̄an aenōm̧m̧an eo an laļ in. Rōkar liāp kōn wōt kajoor eo an tōmak.”22
Josep ekar kajjitōk eļan̄n̄e emaron̄ bōk pileij ko.
“Ron̄oul-ruo raan eo in Jebtōm̧ba in laļ,” Moronai ekar ba, “Eļan̄n̄e komaron bōktok armej eo ekkar ippam̧ tok.”
“Armej in wōn eo ekkar?” Josep ekar kajjitōk.
“Ļaddik eo jeim̧ erūttotata.”23
Jān ke ekar juon ajri, Josep ekar jeļā ke emaron̄ kar reilo̧k n̄an ļaddik eo jein erūttotata. Alvin ekar 25 an iiō kiiō im emaron̄ kar bōk jikin kallib eo an eļan̄n̄e ekar kōņaan. Bōtaab ekar kālōt bwe en pād wōt ilo jikin kallib eo an baam̧le eo an n̄an jipan̄ jinen im jemān pād aenōm̧m̧an im im kōpooje bwidej eo aer m̧okta jān aer rūttoļo̧k. Ekar kanooj kate im lap an jerbal, im Josep ekar iakwe im jero̧iki eļap jān jon̄an.24
Bōlen Moronai ekar en̄jaake bwe Josep eaikuji māletlet im kajoor eo an ļeo jein n̄an erom kain armej rot eo Irooj emaron̄ in lōke kōn pileij ko.
Jepļaak n̄an m̧weo bon̄ōn eo, Josep ekar m̧ōk. Bōtaab baam̧le eo an rekar jepooļe ilo wōt iien eo ekar deļo̧n̄e kōjām eo, ikdeelel in jeļā ta eo ekar loe ilo bat eo. Josep ekar jino an jiron̄ļo̧k er kake pileij ko, bōtaab Alvin ekar pinejļo̧k ke lo ewi jon̄an an m̧ōk Josep.
“Jooj tōn kiki,” ekar ba, “im jenaaj ruj jibbon̄ tata im etal im jerbal.” Enaaj ļap adwōj iien ilju n̄an ron̄jake aolepān bwebwenato eo an Josep. “Eļan̄n̄e Jined enaaj m̧ōkaj an kōpooj kōjota eo ad,” ekar ba, “innām enaaj wōr ad iien aetok n̄an adwōj jijet im ron̄jake am̧ kōnono.”25
Jo̧teen eo juon, Josep ekar kwaļo̧k ta eo ekar kōm̧m̧an ilo bat eo, im Alvin ekar tōmak e. Āinwōt ļaddik eo erūttotata ilo baam̧le eo, Alvin ekar iien otemjej en̄jaake an eddo kake aenōm̧m̧an eo an rūtto ro jinen im jemān. E im ļaddik ro jatin kar jinoe kalōk juon em̧ kileplep n̄an baam̧le eo bwe ren maron̄ in em̧m̧anļo̧k kōjeier.
Kiiō āinwōt Josep ekar bōk eddoin jitbōn aenōm̧m̧an eo aer. Bon̄ ālikin bon̄ ekar kōm̧ad baam̧le eo kōn kōnono kake pileij kooļ ko im armej armej ro rekar jei. Baam̧le eo ekar ļap aer epaakeļo̧k doon, im m̧weo im̧weer ekar jokane im m̧ōņōņō. Kajjojo iaer ekar en̄jaake bwe ewōr men ej tōnwaļo̧k.26
Innām ilo juon jibbon̄ in an̄ōnean̄, edikļo̧k jān ruo allōn̄ ālikin lotok eo an Moroni, Alvin ekar jepļaaktok n̄an m̧weo kōn juon metak lo̧je ļapļap. Malļo̧k kōn metak, ekar kōjjeram̧ōlm̧ōl n̄an jemā bwe en kappok jipan̄. Ke taktō eo āliktata jādetok, ekar leļo̧k n̄an Alvin juon jon̄an uno in juon uno ejjo̧o̧ko̧k, bōtaab ekar kōm̧m̧an bwe en nanaļo̧k wōt.
Alvin ekar babu ilo aoj eo ium̧win elōn̄ raan, in̄in̄tōk kōn metak. Ejeļā ke emaron̄ naaj mej, ekar kūr n̄an Josep. “Kōm̧m̧ane jabdewōt men ilo kajoor ņe am̧ n̄an bōk rekoot ko,” Alvin ekar ba. “Kanooj tōmak ilo būki meļeļe im kōjparok kajjojo kien ko liwaji n̄an eok.”27
Ekar mej jidik iien tokālik, im būrom̧ōj jepooļe aolepān m̧weo. Ilo kallib eo, juon rukaki aolep ekar ba bwe Alvin em̧ōj an emootļo̧k n̄an etiij, kōjerbale mej eo an n̄an kakkōl ro jet kōn ta eo enaaj waļo̧k ijjelo̧kin Anij enaaj bōbrae n̄an lo̧mo̧o̧ren e. Josep Sr. ekar kanooj inepata. Ļaddik eo nejin ekar juon jo̧dikdik eo em̧m̧an, im ekar jab tōmak bwe Anij enaaj kaje e.28
Ippān an jako Alvin, ebōjrak kōnono kake pileij ko. Ekar juon eo ekōn rijipan̄ m̧ool an kwojarjar in kūr eo an Josep bwe n̄e elōn̄ kōnono kaki enaaj bōktok mej eo an n̄an ļōmņak kake. Baam̧le eo ekar jab maron̄ inene.
Josep ekar kanooj būrom̧ōj kake Alvin im kar bōk mej eo an ekar kanooj jojoon e. Ekar kōjatdikdik n̄an pedped ioon ļeo jein erūttotata n̄an jipan̄e būki rekoot ko. Kiiō ej en̄jaake make iaan.29
Ke raan eo ej itok āliktata n̄an jepļaak n̄an bat eo, Josep ekar makeiaan. Ejako Alvin, ekar jab kanooj jeļā eļan̄n̄e Irooj enaaj lōke e kōn pileij ko. Bōtaab ekar ļōmņak enaaj maron̄ kōjparok kajjojo kien Irooj ekar liļo̧k n̄ane, āinwōt an ļeo jein kar kōketake. Meļeļe ko an Moronai n̄an būki pileij ko rekar alikkar. “Kwōj aikuj būki ilo peim̧ im kajju etal n̄an m̧weo ilo ejjeļo̧k rum̧wij,”enjeļ eo ekar ba, “im aolepāer ļaki ”30
Ilo bat eo, Josep ekar ālōk dekā eo, jibwe tok bo̧o̧k dekā eo, im kar kotaki pileij ko. Juon kōļmānļo̧kjeņ edōbļo̧ke ļōmņak eo an: men ko jet ilo bo̧o̧k eo rekar kanooj aorōk im raikuj ņojak m̧okta jān an jepļaak n̄an m̧weo. Ekar door ļaļļo̧k pileij ko im oktak n̄an an kalbubuiki bo̧o̧k eo. Bōtaab ke ej jepļaak tok n̄an pileij ko, rekar jako. Ekar ilbōk, ekar juubke ioon bukien im eo̧wo̧o̧r n̄an jeļā ia eo repād ie.
Moronai ekar waļo̧k im kar ba n̄an Josep bwe ekar bar wōtļo̧k im jab ļoor karōk ko. Ejjab wōt ekar liļaļļo̧k pileij ko m̧okta jān kanooj kōjparoki, ekar bar etal jāni. Āinwōt ikdeelel āinwōt juon rillolo ļaddik jidikdik kar tōn kōm̧m̧ani jerbal ko an Irooj,ekar jab kanooj maron̄ kōjparoki rekoot in etto kein.
Josep ekar inepata ilo e make, bōtaab Moroni ekar kōmeļeļeiki e n̄an jepļaak n̄an pileij ko ilo iiō eo tok. Ekar bar katakin e eļapļo̧k kake karōk eo an Irooj kōn aelōn̄ in Anij im jerbal eo eļap ej jino an tōn bōk jikin.
Ekar wōt, ālikin an enjeļ eo jepļaak, Josep ekar tileekek laļļo̧k ilo bat eo, inepata kake ta eo baam̧le eo an renaaj ļōmņak eļan̄nge enaaj ro̧o̧l n̄an m̧weo ejjeļo̧k jabdewōt ilo pein.31 Ke ej deļo̧n̄ļo̧k ilowaan m̧weo, rekar kōttare. Ļōļļap eo jemān ekar kajjitōk iien eo wōt epād ke pileij ko ippān.
“Jaab,” eaar ba. “Ikar jab maron̄ būki.”
“Kwaar loi ke?”
“Ikar loi ak kar jab maron̄ būki.”
“Inaaj kar maron̄ būki,” Josep Sr. ekar ba, “eļan̄ne ikar maron̄ pinej jenkwam̧.”
“Kwōj jab jeļā ta ņe kwōj ba,” Josep ekar ba. “Ikar jab maron̄ būki, kōnke enjeļ in irooj ekar kōņaan bwe in būki.”32