“Mga Panan-awon ug Makalilisang nga mga Damgo,” kapitulo 14 sa Mga Santos: Ang Istorya sa Simbahan ni Jesukristo sa Ulahing mga Adlaw, Volume 1, Ang Sumbanan sa Kamatuoran, 1815–1846 (2018)
Kapitulo 14: “Mga Panan-awon ug Makalilisang nga mga Damgo”
Kapitulo 14
Mga Panan-awon ug Makalilisang nga mga Damgo
Niadtong Enero 1832, si Joseph, Emma, ug ang kaluha nagpuyo sa panimalay ni Elsa ug ni John Johnson sa Hiram, Ohio, mga singkwenta ka kilometro sa habagatan sa Kirtland.1 Ang mga Johnson kaedad ra sa mga ginikanan ni Joseph, mao nga kadaghanan sa ilang mga anak naminyo na ug mibiya na sa ilang dakong balay sa uma, nga naghatag og dakong lugar aron mahimamat ni Joseph ang mga lider sa simbahan ug motrabaho sa iyang hubad sa Biblia.
Sa wala pa sila mabunyagi, si Elsa ug John mga sakop sa kongregasyon ni Ezra Booth. Gani, si Elsa kadtong milagrusong giayo ni Joseph, nga misangput sa pagpasakop ni Ezra sa simbahan.2 Apan samtang si Ezra nawad-an sa iyang pagtuo, ang mga Johnson padayon nga misuporta sa propeta, sama sa gibuhat sa mga Whitmer ug Knight sa New York.
Niana nga tingtugnaw, si Sidney ug Joseph migahin sa kadaghanan sa ilang panahon sa paghubad diha sa itaas nga lawak sa panimalay sa mga Johnson. Sa tunga-tunga sa Pebrero, samtang nagbasa sila mahitungod sa pagkabanhaw sa maayo ug dautan nga mga kalag diha sa Ebanghelyo ni Juan, naghunahuna si Joseph kon duna pa bay angay mahibalaoan mahitungod sa langit o sa kaluwasan sa katawhan. Kon gantihan sa Dios ang Iyang mga anak sumala sa ilang mga binuhatan dinhi sa yuta, dili kaha ang tradisyonal nga mga ideya sa langit ug impyerno yano ra kaayo?3
Pagka-Pebrero 16, si Joseph, Sidney, ug mga dose ka tawo naglingkod sa itaas nga lawak sa panimalay sa mga Johnson.4 Ang Espiritu midasig kang Joseph ug Sidney, ug mihunong sila sa paglihok samtang usa ka panan-awon ang mibukas sa ilang mga mata. Ang himaya sa Ginoo milibut kanila, ug nakita nila si Jesukristo diha sa tuong kamot sa Dios. Nanagsimba ang mga anghel diha sa Iyang trono, ug usa ka tingog ang mipamatuod nga si Jesus mao ang Bugtong Anak sa Amahan.5
“Unsay akong nakita?” Nangutana si Joseph samtang siya ug si Sidney nahingangha sa katingalahan nga ilang nakita. Gihulagway dayon niya kon unsay iyang nakita diha sa panan-awon, ug si Sidney miingon, “Mao usab ang akong nakita.” Nangutana dayon si Sidney sa samang pangutana ug mihulagway sa talan-awon sa iyang atubangan. Sa dihang nahuman na siya, miingon si Joseph, “Mao usab ang akong nakita.”
Nagsultihanay sila og sama niini sulod sa usa ka oras, ug ang ilang panan-awon nagpakita nga ang plano sa Dios sa kaluwasan nagsugod sa wala pa ang kinabuhi dinhi sa yuta ug nga ang Iyang mga anak mabanhaw human mamatay pinaagi sa gahum ni Jesukristo. Gihulagway usab nila ang langit sa paagi nga walay usa diha sa lawak ang makahanduraw. Imbis nga usa ra ka gingharian, kini giorganisar ngadto sa lain-laing mga gingharian sa himaya.
Gipalapdan ang paghulagway ni apostol Pablo sa Pagkabanhaw diha sa 1 Mga Taga-Corinto 15, si Joseph ug Sidney nakakita ug mihulagway og piho nga mga detalye mahitungod sa matag gingharian. Miandam ang Ginoo og telestial nga himaya alang niadtong nagdinautan ug dili mahinulsulon dinhi sa yuta. Ang terrestrial nga himaya maoy alang niadtong dungganon nga nagpuyo dinhi sa kinabuhi apan wala hingpit nga makasunod sa ebanghelyo ni Jesukristo. Ang celestial nga himaya mao ang alang niadtong midawat ni Kristo, mihimo ug mituman sa mga pakigsaad, ug nakapanunod sa kahingpitan sa himaya sa Dios.6
Daghan pa og gipadayag ang Ginoo mahitungod sa langit ug sa Pagkabanhaw ngadto ni Sidney ug Joseph apan gisultihan sila nga dili kini i-rekord. “Sila lamang makit-an ug masabtan pinaagi sa gahum sa Balaan nga Espiritu,” mipasabut Siya, “diin ang Dios nagtugyan niadto kinsa nahigugma kaniya, ug nagputli sa ilang mga kaugalingon sa iyang atubangan.”7
Sa dihang natapos na ang panan-awon, daw naluya ug nangluspad si Sidney, gidaug sa unsay iyang nakita. Mipahiyum si Joseph ug miingon, “Dili anad si Sidney niini sama nako.”8
Samtang ang mga Santos sa Kirtland nakahibalo sa talagsaong panan-awon ni Joseph sa langit, si William Phelps mipahiluna sa buhatan sa simbahan sa pag-imprinta diha sa Independence. Nahimo siyang editor og pamantalaan sa hapit tibuok panahon sa iyang pagkahamtong, ug uban sa pagtrabaho sa Basahon sa mga Sugo, naglaum siya nga momantala og binulan nga pamantalaan alang sa mga Santos ug sa ilang mga silingan diha sa Missouri.
Nagsulat uban sa makusganon, masaligon nga tingog, si William misulat og usa ka pampubliko nga pahibalo alang sa pamantalaan, nga plano niyang tawagon og The Evening and Morning Star [Ang Bitoon sa Kagabhion ug Kabuntagon]. “Ang Bitoon mohulam sa kahayag niini gikan sa sagrado nga mga kapanguhaan,” mideklarar siya, “ug ipahinungod ngadto sa mga pinadayag sa Dios.” Nagtuo siya nga miabut na ang katapusang mga adlaw, ug gusto niya nga ang iyang pamantalaan parehong mopasidaan sa matarung ug dautan nga ang ebanghelyo gipahiuli na ug nga ang Manluluwas hapit na mobalik sa yuta.
Gusto niyang moimprinta usab og uban pang mga butang nga makapainteres, lakip ang mga balita ug mga balak. Apan bisan tuod usa siya ka tawo nga lig-on og mga opinyon nga panagsa ra palabyon ang kahigayunan nga masulti ang iyang hunahuna, miinsister si William nga dili manghilabut ang pamantalaan sa politika o sa lokal nga mga panagbangi.
Usa siya ka aktibo sa politika nga editor alang sa ubang mga pamantalaan ug usahay pakapinan niya og mga opinyon ang iyang mga artikulo ug mga editoryal nga makalagot sa iyang mga kontra.9 Ang dili pag-apil-apil sa mga panangbangi diha sa Missouri daw lisud buhaton. Bisan pa, ang kahigayunan nga mosulat og mga artikulo sa balita ug mga editoryal nakalipay niya.
Sinsero si William sa iyang plano nga tutokan sa pamantalaan ang ebanghelyo, ug nakasabut siya nga ang iyang unang prayoridad isip tig-imprinta sa simbahan mao ang pagmantala sa mga pinadayag. “Gikan niini nga pamantalaan mapaabut, kon magiyahan dayon sa kaalam, ang daghang sagrado nga mga rekord,” misaad siya sa iyang mga mambabasa.10
Didto sa Ohio, ang panan-awon ni Joseph ug Sidney nakaapekto og daghang tawo. Daghang mga Santos ang daling midawat sa bag-ong gipadayag nga mga kamatuoran mahitungod sa langit, apan ang uban maglisud pagpatakdo sa mga pagtulun-an sa panan-awon ngadto sa ilang tradisyonal nga Kristiyanong mga tinuohan.11 Daghan ra ba nga mga kalag ang maluwas niining bag-ong panglantaw sa langit? Pipila ka mga Santos misalikway sa pinadayag ug mibiya sa simbahan.
Ang panan-awon dugang nga nakasamok sa pipila sa ilang mga silingan, kinsa nahasol na sa mga sulat nga gimantala ni Ezra Booth sa lokal nga pamantalaan. Samtang ang mga sulat mipakatap sa mga pagsaway ni Ezra batok ni Joseph, ang ubang kanhi sakop sa simbahan mibuhat usab niini, nga nakaisa og mga pangutana sa hunahuna sa mga tawo kansang pamilya ug mga higala nagsimba uban sa mga Santos.12
Samtang ang adlaw misalop na usa ka gabii sa ulahing bahin sa Marso 1832, usa ka grupo sa mga tawo nag-abut sa usa ka himoonan og brick hapit usa ka kilometro gikan sa panimalay sa mga Johnson. Diha sa hudnohan, ang mga tawo naghaling aron mag-init og alkitran. Samtang nagkangitngit ang kalangitan, gipahiran nila og anu-os ang ilang mga nawong ug sekreto nga mibiya sa dapit.13
Nagmata nga naghigda si Emma sa dihang nakadungog siya og hinay nga kagulkol sa bintana. Ang kakusgon sa tingog igo nga nakakuha sa iyang pagtagad, apan dili talagsaon. Gibaliwala ra niya kini.
Sa duol, naghigda si Joseph sa mahipos-hipos nga katre, ang iyang kalma nga gininhawa usa ka timailhan nga hinanok na siya. Gitipdas ang kaluha, ug sayo nianang gabhiuna si Joseph ang nagbantay sa mas grabing nasakit aron makatulog si Emma. Pagkataud-taud, mimata si Emma, gikuha ang bata gikan ni Joseph, ug gisultihan siya sa pagpahulay. Magsangyaw pa siya inigka-buntag.
Hapit na makatulog si Emma sa dihang miabli ang pultahan ug kalit nga misulod sa kwarto ang dose ka mga tawo. Gigunitan nila ang mga kamot ug tiil ni Joseph ug gisugdan siya sa pagguyod gikan sa balay. Misiyagit si Emma.
Naglimbag-limbag si Joseph samtang gipahugtan pa sa mga tawo ang ilang pagkupot niya. Usa ka tawo mikumot sa iyang buhok ug gibitad siya padulong sa pultahan. Nakabuhi ang iyang usa ka tiil, gipatiran ni Joseph ang nawong sa usa ka tawo. Natumba ang tawo ug nahulog sa hagdanan, nagsangga sa nagkadugo niyang ilong. Nagkatawa nga pinapagaw, mibalik kini og barug ug giduso ang duguong kamot ngadto sa nawong ni Joseph.
“Mobalos ko nimo,” misulti siya nga masuk-anon.
Napagawas sa mga tawo si Joseph gikan sa balay ug ngadto sa nataran. Nanglimbasug siya sa ilang pagkupot, naningkamot nga makabuhi ang kusgan niyang mga kasway, apan dunay tawo nga mikupot sa iyang liog ug mituok niini hangtud nga nakuyapan siya.14
Nakamata si Joseph sa kasagbutan nga layo sa balay sa mga Johnson. Gikuptan gihapon siya og maayo sa mga tawo, giisa og gamay sa yuta, aron dili siya makalugnot. Mga pipila ka pye ang gilay-on, nakita niya ang hapit hubo nga lawas ni Sidney Rigdon nga nagbuy-od sa sagbut. Daw patay kining tan-awon.
“Malooy mo,” nagpakilooy si Joseph sa mga tawo. “Ayaw ko og patya.”
“Pangayo og tabang sa imong Dios,” misinggit ang usa ka tawo. Mitan-aw sa palibut si Joseph ug nakakita og dugang pa nga mga tawo nga miapil sa pundok sa manggugubot. Dunay tawo nga migawas gikan sa duol nga prutasan nga nagdala og tabla, ug giplastar sa mga tawo si Joseph diha niini ug gidala pasulod pa sa kasagbutan.
Sa dihang layo na sila sa balay, gigisi nila ang iyang sinina ug gipugngan siya samtang usa ka tawo ang miduol nga nagdala og hait nga kutsilyo, andam sa pagsamad kaniya. Apan ang lalaki mitan-aw og dugay kang Joseph ug midumili sa pagsamad kaniya.
“Gago ka,” misinggit ang laing tawo. Milukso siya ngadto ni Joseph ug gikambras sa iyang hait nga mga kuko ang panit sa propeta, nga nakapaksit ug nakasamad niini. “Ingon niana motugpa ang Espiritu Santo sa mga tawo,” miingon siya.
Madungog ni Joseph ang ubang mga tawo didto sa unahan, naglalis kon unsay ilang buhaton kaniya ug ni Sidney. Dili niya madungog ang matag pulong nga ilang gisulti, apan morag duna siyay nadunggan nga usa o duha ka pamilyar nga mga ngalan.
Sa dihang nahunong na ang panaglalis, dunay tawo nga misulti, “Atong butangan og alkitran ang iyang ba-ba.” Hugaw nga mga kamot ang mipugos sa pag-abli sa iyang ba-ba samtang dunay tawo nga misulay sa pagbu-bu og usa ka botelya nga asido sa iyang tutunlan. Nabuak ang botelya diha sa mga ngipon ni Joseph, nga nakatipak sa usa niini.
Laing tawo ang misulay sa pagwalwag og usa ka paleta nga alkitran sa iyang ba-ba, apan gilingo-lingo og maayo ni Joseph ang iyang ulo. “Gago ka!” misinggit ang tawo. “Ayaw lihoka imong ulo.” Gipasok niya ang paleta sa ba-ba ni Joseph hangtud nga miagas ang alkitran ngadto sa iyang mga ngabil.
Dugang nga mga tawo ang miabut nga nagdala og usa ka kawa sa alkitran ug gibu-bu kini ngadto kaniya. Ang alkitran midagayday diha sa iyang samaran nga panit ug sa iyang buhok. Gitabunan nila siya og mga balahibo, gibundak sa bugnaw nga yuta, ug milayas sa dapit.
Human sa ilang pagbiya, gitangtang ni Joseph ang alkitran gikan sa iyang mga ngabil ug mihanggap og hangin. Naningkamot siya nga makabarug, apan wala siyay kusog sa paghimo niini. Misulay na usab siya ug niining higayuna nakahimo sa pagbarug. Duna pay naglupad-lupad nga mga balahibo libut kaniya.15
Sa dihang nakita niya si Joseph nga misulod sa pultahan sa balay sa mga Johnson nga naglisud, nakuyapan si Emma, sigurado nga ang panon sa mga manggugubot mikunis-kunis niya hangtud dili na mailhan. Nakadungog sa kagubot, ang pipila ka babaye sa kasilinganan dali nga miadto sa balay. Nangayo si Joseph og habol nga ikatabon sa iyang bun-og nga lawas.
Sa tibuok gabii, ang mga tawo miatiman ni Joseph ug Sidney, kinsa dugay nga naghigda sa kasagbutan, hapit wala na magginhawa. Gitangtang ni Emma ang alkitran gikan sa mga kasway, dughan, ug likod ni Joseph. Sa kasamtangan, si Elsa Johnson migamit og mantika gikan sa iyang kabinet aron mapahumok ang nanggahi nga alkitran sa panit ug buhok ni Joseph.16
Pagkasunod adlaw, nag-ilis si Joseph ug nagwali gikan sa pultahan sa balay sa mga Johnson. Iyang nailhan ang pipila ka tawo gikan sa pundok sa manggugubot nga anaa sa kongregasyon, apan wala siyay gisulti ngadto nila. Pagkahapon, mibunyag siya og tulo ka tawo.17
Bisan pa, ang pag-atake nakahimo og daghang kadaot. Ang iyang lawas nabun-og ug nanakit tungod sa pagkulata. Si Sidney naghigda sa katre, walay panimuot, nag-ungaw pa sa kamatayon. Giguyod siya sa mga manggugubot gikan sa iyang balay pinaagi sa iyang tiil, nga gipasagdan ang iyang ulo nga nag-untol-untol sa hagdanan ug tadlas sa bugnawng yuta sa Marso.
Nag-antus usab ang mga masuso ni Joseph ug Emma. Samtang ang panglawas sa iyang kaluha nga si Julia hinay-hinay nga miarang-arang, ang gamay nga Joseph migrabe, ug namatay kini wala madugay nianang semanaha. Gibasol sa propeta ang kamatayon sa iyang anak ang bugnaw nga hangin nga misulod sa balay sa dihang ang panon sa mga manggugubot miguyod kaniya pagawas.18
Pipila ka adlaw human sa paglubong sa bata, mibalik si Joseph sa buhat bisan pa sa iyang kasubo. Nagsunod sa sugo sa Ginoo, miadto siya sa Missouri pagka-Abril 1 uban ni Newel Whitney ug Sidney, kinsa luya gihapon tungod sa pag-ataki apan igo na nga naulian aron makabiyahe.19 Bag-o lang nga gitawag sa Ginoo si Newel nga moserbisyo isip bishop sa mga Santos sa Ohio ug misugo kaniya sa pagpahinungod sa sobra nga kwarta gikan sa iyang maayog kita nga mga negosyo aron ikatabang sa pagsuporta sa tindahan, sa buhatan sa pag-imprinta, ug sa pagpamalit og yuta diha sa Independence.20
Gusto sa Ginoo nga ang tulo ka lalaki moadto sa Missouri ug makigsaad nga mokooperar sa ekonomikanhong paagi uban sa mga lider sa Zion sa kaayohan sa simbahan ug mas maayong pag-atiman sa mga kabus. Gusto usab Niya nga lig-unon nila ang mga Santos aron dili makalimot sa ilang sagradong responsibilidad sa pagtukod sa siyudad sa Zion.21
Dihang miabut sila sa Independence, gipatapok ni Joseph ang konseho sa mga lider sa simbahan ug gibasa ang usa ka pinadayag nga mitawag kaniya, ni Edward Partridge, ni Newel Whitney, ug ubang mga lider sa simbahan nga makigsaad sa usag usa aron sa pagdumala sa mga buluhaton sa mga negosyo sa simbahan.22
“Ako mohatag nganha kaninyo niini nga sugo, nga kamo mobugkos sa inyong mga kaugalingon niini nga pakigsaad,” mideklarar ang Ginoo, “matag tawo nagtinguha sa kaayohan sa iyang silingan, ug nagbuhat sa tanan nga mga butang uban sa usa ka bug-os nga tinguha ngadto sa himaya sa Dios.” Nahiusa sa ingon, gitawag nila ang ilang kaugalingon nga United Firm [Nagkahiusa nga Kompaniya].23
Samtang didto siya sa Missouri, mibisita usab si Joseph sa mga miyembro sa karaang Colesville Branch ug sa uban nga nanimuyo sa dapit. Ang mga lider sa Simbahan daw nagtambayayong og maayo, ang bag-ong buhatan sa pag-imprinta nangandam sa pagmantala sa unang isyu sa The Evening and the Morning Star, ug daghang mga miyembro sa simbahan naghinam-hinam sa pagtukod sa siyudad.24
Apan gibati ni Joseph nga naglagot kaniya ang pipila sa mga Santos, lakip ang pipila sa ilang mga lider. Daw nasuko sila sa iyang desisyon nga magpabilin diha sa Kirtland imbis nga permanenting mobalhin ngadto sa Missouri. Ug ang uban daw nasuko gihapon sa unsay nahitabo sa iyang miaging pagduaw sa dapit, sa dihang siya ug ang pipila sa mga elder wala magkauyon kon asa i-establisar ang Zion diha sa Missouri.
Ang ilang kalagot nakasurprisa kaniya. Wala ba sila makaamgo nga gibiyaan niya ang iyang nagbangutan nga pamilya ug mibiyahe og mil tres syentos ka kilometro aron lang sa pagtabang nila?25
Samtang nagbisita si Joseph sa mga Santos sa Independence, si William McLellin naglisud sa espiritwal nga paagi didto sa Ohio. Human gitawag isip misyonaryo, gigahin niya ang tingtugnaw sa pagsangyaw sa ebanghelyo, sa sinugdanan diha sa mga lungsod ug mga barangay dapit sa silangan sa Kirtland ug sa wala madugay didto sa habagatan. Bisan tuod nakatagamtam siya og kalampusan sa sayo pa, ang dili maayong panglawas, ngil-ad nga panahon, ug dili interesado nga mga tawo nakasagmuyo kaniya karon.26
Isip usa ka magtutudlo, naanad siya sa masulundon nga mga estudyante nga maminaw sa iyang mga leksyon ug dili magtubag-tubag. Hinoon, isip usa ka misyonaryo, kasagaran nga makasumpaki siya og mga tawo nga dili motahud sa iyang awtoridad. Makausa, samtang naghatag og taas nga wali, gibalda siya sa pipila ka higayon ug gitawag nga usa ka bakakon.27
Human sa mga bulan sa kalisdanan, misugod siya sa pagpangutana kon ang Ginoo ba o si Joseph Smith ang mitawag kaniya sa pagmisyon.28 Tungod kay wala niya mabuntog ang iyang mga pagduhaduha, gibiyaan niya ang iyang misyon ug nanarbaho isip clerk sa usa ka tindahan.29 Sa iyang libreng panahon, nangita siya og ebidensya sa gipahiuli nga ebanghelyo diha sa Biblia ug nakiglalis sa mga maduhaduhaon sa relihiyon.
Paglabay sa panahon, nakahukom siya nga dili mobalik sa iyang misyon. Hinoon, nakigminyo siya sa usa ka miyembro sa simbahan nga ginganlan og Emeline Miller ug nakahukom nga mouban sa grupo sa mga usa ka gatus ka Santos padulong sa distrito sa Jackson, diin dali rang makakuha og yuta. Sa usa ka pagpadayag ngadto ni Joseph, gisaway sa Dios si William tungod sa pagbiya sa iyang misyon, apan nagtuo si William nga makasugod siya og usab sa Zion.
Hinoon, gusto niyang buhaton kini sa iyang kaugalingong paagi. Sa ting-init sa 1832, siya ug ang iyang pundok mibalhin sa Missouri nga walay rekomendasyon sa mga lider sa simbahan, nga gikinahanglan sa Ginoo nga kuhaon sa molalin nga mga Santos aron dili kaayo paspas nga motubo ang Zion ug makaapekto sa mga kapanguhaan. Sa dihang miabut siya, wala usab siya moadto ni Bishop Partridge aron ipahinungod ang iyang kabtangan o modawat og kabilin. Mipalit hinoon siya og duha ka lote sa Independence gikan sa gobyerno.30
Ang pag-abut ni William ug sa uban nakapabug-at sa buluhaton ni Bishop Partridge ug sa iyang mga magtatambag. Daghan sa bag-ong nangabut mga kabus ug wala kaayoy mapahinungod. Gibuhat sa bishop ang labing maayo niyang mahimo aron mapahiluna sila, apan lisud kaayo ang pag-andam kanila og mga panimalay, mga umahan, ug mga trabaho samtang talandugon pa ang ekonomiya sa Zion.31
Si William, hinoon, nagtuo nga ang iyang dakong pundok mituman sa panagna ni Isaias nga daghang mga tawo ang moadto sa Zion. Nakakita siya og trabaho isip usa ka magtutudlo ug gisulatan niya ang iyang mga paryente kabahin sa iyang tinuohan.
“Nagtuo kami nga si Joseph Smith usa ka tinuod nga propeta o manalagna sa Ginoo,” mipamatuod siya, “ug nga siya dunay gahum ug nakadawat og mga pinadayag gikan sa Dios, ug nga kini nga mga pinadayag kon madawat adunay balaang awtoridad diha sa Simbahan ni Kristo.”32
Hinoon, ang ingon nga mga ideya nakasugod sa pagpadismaya sa iyang mga silingan diha sa Missouri, ilabi na dihang nakadungog sila sa pipila ka mga miyembro sa simbahan nga miingon nga gitakda sa Dios ang Independence nga maoy sentro sa gisaad kanila nga yuta.33 Sa pag-abut sa pundok ni William, ang mga Santos sa Zion miabut og mga lima ka gatus. Ang mga kapanguhaan nagkanihit na, nga nakapasaka sa presyo sa lokal nga mga butang.34
“Nagkadaghan silag maayo” miobserbar ang usa ka babaye samtang dugang nga mga Santos ang nanimuyo libut kaniya. “Naghunahuna ko nga angay silang silotan.”35