2009
Ko e Siasí ʻi Pilitānia [Lahi]
Sepitema 2009


Ko e Siasí ʻi Pilitānia [Lahi]

Ne fekauʻi ʻa e fuofua kau faifekau ki mulí ke nau ʻalu ki ʻIngilani ʻi he 1837, ko e hili pē ia ha taʻu ʻe fitu mei hono fokotuʻu ʻo e Siasí. Ne ʻi ai ha kau faifekau ʻe toko fitu ne nau tuʻuta ki ʻIngilani ʻi he ʻaho 19 ʻo Siulai 1837, ne nau malanga ʻi Pelesitoni pea nau papitaiso ai ha kau papi ului foʻou ʻe toko hiva ʻi he ʻaho 30 ʻo Siulaí. ʻI heʻene aʻu ki he uike hono hokó, ne toe papitaiso ai ha kau papi ului ʻe toko 41.

ʻI he vahaʻa ko ia ʻ o e taʻu 1837 mo e 1900, ne aʻu ki he kau papiului ʻe toko 100,000 ne nau hikifonua mai ke kau fakataha mo e kāingalotu ko ia ʻo e Siasí ʻi ʻAmeliká. ʻI heʻene aʻu ki he 1870 ne meimei ko e vaeua ʻo e kakai ne nofo ʻi ʻIutaá ko e kau hikifonua mei Pilitānia. ʻI he ngaahi taʻu ʻo e 1950, ne tupulaki ʻa e tokolahi ʻo e kāingalotu ʻi Pilitānia Lahí (ʻa ia ne kau ki ai ʻa ʻIngilani, Sikotilani, Uelesi pea mo ʻAilani Tokelau) ʻi hono poupouʻi ko ia ʻe he kau taki ʻo e Siasí ʻa e kāingalotú ke nau nofo pea langa hake ʻa e Siasí ʻi honau ngaahi fonua tupuʻangá.

ʻI he 1958 ne fakatapui ai ha temipale ʻi Lonitoni. ʻI he taʻu 1998 ne toe fakatapui ai mo ha toe temipale ʻi Pelesitoni ʻa ia ko e feituʻu ia ne fai ai e fuofua malangá ʻi he taʻu ʻe 170 tupu kuo hilí. Ko Pelesitoní ko e feituʻu ia ʻoku tuʻu ai ʻa e kolo motuʻa taha ʻo e Siasí ʻi he māmaní, ʻo kamata mei he taʻu 1837.

Ko ha niʻihi ʻeni ʻo e ngaahi moʻoniʻi meʻa fekauʻaki mo e Siasí ʻi he ʻahó ni ʻi Pilitānia Lahí:

Tokolahi ʻo e Kāingalotú

181,756

Ngaahi misioná

7

Ngaahi temipalé

2

Ngaahi Uōtí mo e Ngaahi Koló

347

Ngaahi Senitā Hisitōlia Fakafāmilí

120

Paaki