Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au 2024
29 ʻEpeleli–5 Mē: “Ko ha Fuʻu Liliu Lahi.” Mōsaia 4–6


“29 ʻEpeleli–5 Mē: ʻKo ha Fuʻu Liliu Lahi.’ Mōsaia 4–6:” Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e ʻApí mo e Lotú: Tohi ʻa Molomoná 2024 (2024)

“29 ʻEpeleli–5 Mē. Mōsaia 4–6,” Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e ʻApí mo e Lotú: 2024 (2024)

ʻĪmisi
Ko e akoʻi ʻe he Tuʻi ko Penisimaní hono kakaí

ʻI he Tauhi ʻo Homou ʻOtuá, tā fakatātā ʻa Walter Rane

29 ʻEpeleli–5 Mē: “Ko ha Fuʻu Liliu Lahi”

Mōsaia 4–6

Kuó ke fanongo nai ki ha taha ʻoku lea peá ke ongoʻi ʻoku ueʻi koe ke liliu hoʻo moʻuí? Mahalo naʻá ke fakakaukau, tuʻunga ʻi he meʻa naʻá ke fanongo ki aí, ke ke fai ha kiʻi liliu—pe liliu lahi ange. Naʻe pehē e malanga ʻa e Tuʻi ko Penisimaní, pea naʻe ʻi he ngaahi moʻoni naʻá ne akoʻí ʻa e faʻahinga mālohi pehē ki he kakai naʻe fanongo ki aí. Naʻe vahevahe ʻe he Tuʻi ko Penisimaní mo hono kakaí ʻa e meʻa naʻe akoʻi ange ki ai ʻe ha ʻāngelo—ʻe lava ke maʻu ʻa e ngaahi tāpuaki fakaʻofoʻofá tuʻunga ʻi he “taʻataʻa fakalelei ʻo Kalaisí” (Mōsaia 4:2). Tuʻunga ʻi Heʻene pōpoakí, naʻe liliu ai ʻenau fakakaukau kiate kinautolú (vakai, Mōsaia 4:2, naʻe liliu ʻe he Laumālié ʻenau ngaahi holí (vakai, Mōsaia 5:2, pea nau fuakava mo e ʻOtuá te nau fakahoko maʻu pē Hono finangaló (vakai, Mōsaia 5:5). Ko e founga ʻeni naʻe ongo ai e ngaahi lea ʻa e Tuʻi ko Penisimaní lo hono kakaí. ʻE founga fēfē haʻanau ongo kiate koe?

Ngaahi Fakakaukau ki he Ako ʻi ʻApí mo e Lotú

Mōsaia 4

Te u lava ʻo maʻu mo tauhi ha fakamolemole ʻo ʻeku ngaahi angahalá tuʻunga ʻia Sīsū Kalaisi.

Ko e taimi ʻe niʻihi, neongo kuó ke ongoʻi kuo fakamolemoleʻi hoʻo ngaahi angahalá, mahalo te ke kei feinga pē ke kei pukepuke ʻa e ongo ko iá mo kei nofo ʻi he hala ʻo e māʻoniʻoní. Naʻe akoʻi ʻe he Tuʻi ko Penisimaní hono kakaí ʻi he founga ke fakatou maʻu mo tauhi e fakamolemole ʻo e ngaahi angahalá. ʻI hoʻo ako ʻa e vahe 4 ʻo Mōsaiá, fakakaukau ke fai ha ngaahi fehuʻi hangē ko ʻení:

Veesi 1–8Ko e hā ha ngaahi tuʻunga ʻoku fakamolemoleʻi ai ʻe he ʻOtuá hoʻo ngaahi angahalá? Ko e hā ʻokú ke ako fekauʻaki mo Ia ʻi he ngaahi veesi ko ʻení ʻokú ne ueʻi koe ke ke fakatomala? Te ke ʻiloʻi fēfē kuó ke fakatomalá?

Veesi 11–16,Fakatatau mo e ngaahi veesi ko ʻení, ko e hā ʻoku hoko ʻi heʻetau moʻuí kapau te tau fai ʻa e ngaahi meʻa ʻoku fakamatalaʻi ʻi he veesi 11? Kuó ke aʻusia fēfē pe ko ha taha ʻokú ke ʻofa ai ʻa e ngaahi liliu ko ʻení? Fakafehoanaki ʻa e ngaahi liliu ko ʻení ki he ngaahi liliu ʻoku fakamatalaʻi ʻi he Mōsaia 3:19.

Veesi 16–30.ʻE tokoni fēfē hono vahevahe e meʻa ʻokú ke maʻú mo e niʻihi kehé ke tauhi maʻu ai ha fakamolemole ʻo hoʻo ngaahi angahalá? Te ke fakaʻaongaʻi fēfē ʻa e veesi 27 ʻi hoʻo feinga ke anga faka-Kalaisí?

ʻOku founga fēfē ʻa ʻetau hoko kotoa ko e kau kolekolé? Fakatatau mo e ngaahi veesi ko ʻení, ʻoku totonu ke fēfē ʻetau fakafeangai ki he fānau kotoa ʻa e ʻOtuá? (vakai, Mōsaia 4:26). Ko hai ʻokú ne fiemaʻu hoʻo tokoní?

Vakai foki, Becky Craven, “Hokohoko atu ʻa e Liliú,” Liahona, Nōvema 2020, 58–60.

ʻĪmisi
fakaʻilonga ʻo e seminelí

Mōsaia 4:5–10

ʻOku ou tui mo falala ki he ʻOtuá.

ʻOku mahuʻinga tatau pē ʻa e fakaafe ʻa e Tuʻi ko Penisimaní ke tui mo falala ki he ʻOtuá he ʻahó ni ʻo tatau mo e kuonga muʻá. ʻI hoʻo lau ʻa e Mōsaia 4:5–10, kumi ha ngaahi moʻoni fekauʻaki mo e ʻOtuá ʻokú ne ʻoatu ha ʻuhinga ke ke falala ai kiate Ia. Fakatokangaʻi ʻa e ngaahi fakaafe naʻe fai ʻe he Tuʻi ko Penisimaní ʻi he veesi 10. Ko e hā ka fakafaingofuaʻi ai ʻe he falala ki he ʻOtuá ke fai ʻa e meʻa ʻoku fakaafeʻi mai ʻe he Tuʻi ko Penisimaní?

Fakakaukau ke fekumi ʻi ha niʻihi ʻo e ngaahi potufolofola ko ʻení ke faʻu ha lisi ʻo e ngaahi ʻulungaanga ʻo e ʻOtuá: Selemaia 32:17; 1 Sione 4:8; 2 Nīfai 9:17; ʻAlamā 32:22; Molomona 9:9; ʻEta 3:12; Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 19:1–3; 88:41. Te ke lava ʻo fakaʻaongaʻi hoʻo lisí ke maʻu ai ha ngaahi founga kehekehe ke fakakakato ha sētesi hangē ko ʻení: “Koeʻuhí ʻoku ou ʻiloʻi ʻa e ʻOtuá , te u lava ʻo falala kiate Ia .”

ʻOku tupulaki ʻetau falala ki he ʻOtuá ʻi he ʻi ai ʻetau ngaahi aʻusia mo Iá. ʻI he Mōsaia 4:1–3, ko e hā naʻe tokoni ki he kakai ʻo e Tuʻi ko Penisimaní ke nau “ʻiloʻi ʻa e angalelei ʻa e ʻOtuá”? (veesi 6). Fakakaukau ki hoʻo ngaahi aʻusia mo e ʻOtuá. Ko e hā kuo akoʻi atu ʻe he ngaahi aʻusia ko ʻení kau kiate Iá? Ko e hā ha ngaahi sitepu ʻokú ke fakahoko (pe te ke lava ʻo fakahoko) ke fakaloloto ange ai hoʻo tui pe falala ki he ʻOtuá?

Vakai foki, Ngaahi Tefito ʻo e Ongoongoleleí “ʻOtua ko e Tamaí,” Gospel Library; “ʻOku Moʻui ʻEku Tamaí,” Ngaahi Himí, fika 194.

Ko hono vahevahe ʻo e ngaahi aʻusia toputapú. ʻOku fuʻu toputapu pe fakataautaha ha ngaahi aʻusia ʻe niʻihi ke vahevahe. ʻI he taimi ʻoku fakaafeʻi ai e niʻihi kehé ke vahevahe ʻenau ngaahi aʻusiá, ʻoua ʻe teke kinautolu ke vahevahe kapau ʻoku ʻikai ke nau loto ki ai.

Mōsaia 4:29–30

Kuo pau ke u tokangaʻi ʻeku ngaahi fakakaukaú, leá mo e ngāué.

ʻOku ʻikai ʻomai ʻe he ʻOtuá kiate kitautolu ha lisi ʻo e ngaahi angahala kotoa pē ʻe ala hokó. Fakatatau mo e Mōsaia 4:29–30, ko e hā ʻokú Ne fakahokó? Fakalaulauloto ki he founga ʻoku uesia ai koe mo e niʻihi kehé ʻe hoʻo ngaahi fakakaukaú, ngaahi leá, mo e ngaahi ngāué . ʻOku nau uesia fēfē hotau vā mo e ʻOtuá? ʻOku founga fēfē hoʻo “tokangaʻi [koé]”?

Mōsaia 5:1–5

ʻE lava ke fakatupu ʻe he Laumālie ʻo e ʻEikí ha fuʻu liliu lahi ʻi hoku lotó.

ʻOku angamaheni ke pehē ʻe he kakaí, “He ʻikai ke u lava au ʻo liliu. Ko hoku tuʻunga pē ʻeni ʻoʻokú.” ʻI he tafaʻaki ʻe tahá, ʻoku fakaʻaliʻali mai ʻe he aʻusia ʻa e kakai ʻo e Tuʻi ko Penisimaní ʻa e founga ʻe lava ai ʻa e Laumālie ʻo e ʻEikí ʻo liliu moʻoni hotau lotó. ʻI hoʻo lau ʻa e Mōsaia 5:1–5, fakakaukau ki he founga kuo hoko ai ʻa e “fuʻu liliu lahi” naʻe fakatau ki he ului moʻoní—pe ʻe lava ke hoko—ʻi hoʻo moʻuí. Fakakaukau ki he ngaahi liliu iiki, mo māmālié, pea pehē ki he ngaahi fuʻu aʻusia “lalahí.” ʻOku tokoniʻi fēfē atu ʻa e ngaahi aʻusia ko ʻení ʻi he taimi ʻokú ke fehangahangai ai mo e ʻahiʻahí?

Vakai foki, ʻIsikeli 36:26–27; ʻAlamā 5:14; “Ko ha Liliu ʻo e Lotó,” “ʻOku Fakahoko ʻe he Kakai ʻo e Tuʻi ko Penisimaní ha Fuakava” (ngaahi vitiō), Gospel Library.

ʻĪmisi
Ko e fakamoʻui ʻe Kalaisi ha fefine puke

Toʻukupu Fai-Fakamoʻuí, tā fakatātā ʻa Adam Abram

Mōsaia 5:5–15

ʻOku ou ʻai kiate au ʻa e huafa ʻo Kalaisí ʻi he taimi ʻoku ou fai ai e ngaahi fuakava mo Iá.

Ko e hā ʻokú ke ako mei he Mōsaia 5:7–9 fekauʻaki mo e ʻuhinga ʻo e ʻai kiate kimoutolu ʻa e huafa ʻo Kalaisí? Ko e hā ʻoku akoʻi ʻe he lotu tāpuaki ʻo e sākalamēnití (vakai, Molonai 4–5 fekauʻaki mo e meʻa ko ʻení? Te ke lava fēfē ʻo fakahaaʻi ʻoku “ʻa e” Fakamoʻuí koe?

Vakai foki, D. Todd Christofferson, ʻUhinga e Hala ʻo e Fuakavá,” Liahona, Mē 2021, 118.

Ngaahi Fakakaukau ki hono Akoʻi ʻo e Fānaú

Mōsaia 4:1–3,10

ʻOku ʻomi ʻe he fakatomalá ʻa e fiefiá.

  • Ke akoʻi fekauʻaki mo e fiefia ʻo e fakatomalá, mahalo te ke ala tuku ange ki hoʻo fānaú ke ʻai honau nimá ke pikipiki pe ʻuli pea fakatokangaʻi ʻenau ongoʻi hili ʻenau fanofanó. Hili ia pea te mou ala fakafehoanaki ia ki he ongo naʻe maʻu ʻe he kakai ʻi he Mōsaia 4:1–3 kimuʻá pea mo e hili hono fakamolemoleʻi ʻenau ngaahi angahalá. Fai hoʻo fakamoʻoni ki he mālohi ʻo e Fakamoʻuí ke fakamaʻa fakalaumālie kitautolú.

  • ʻOku ʻiloʻi nai ʻe hoʻo fānaú ʻa e founga ke fakatomala kakato mo fakamātoato aí? Tokoniʻi ke nau ʻilo ʻa e meʻa naʻe fai ʻe he kakai ʻo e Tuʻi ko Penisimaní ʻi he Mōsaia 4:1–3, 10. Te nau lava foki ke toe fakamanatu ʻa e “Fakatomalá, Fakatomalaʻi” ʻi he Fakahinohino ki he Ngaahi Folofolá. Naʻe founga fēfē hono ʻai ʻe Sīsū Kalaisi ke malava ʻa e fakatomalá?

Mōsaia 4:12–26

ʻOku ueʻi au ʻe he ongoongolelei ʻo Sīsū Kalaisí ke u ʻofa mo angaʻofa ki he kakai kehé.

  • ʻOku ngaohi kitautolu ʻe heʻetau tokoniʻi e niʻihi kehé ke tau ongoʻi fiefia. Mahalo naʻa lava hoʻo fānaú ʻo talanoa ki ha taimi ne nau ʻofa ai mo tokoni ki ha taha mo e ongo naʻa nau maʻu mei he aʻusia ko iá. Ko e hā ha ngaahi ʻuhinga he ʻikai fie tokoni ai e kakaí ki ha niʻihi kehe? Ko e hā te tau lava ʻo leaʻaki ki ha taha ke fakaafeʻi ia ke tokoni ki he kakai faingataʻiá? Kumi ha ngaahi fakakaukau ʻi he Mōsaia 4:16–26.

  • Naʻe akoʻi ʻe he Tuʻi ko Penisimaní ko e taimi ʻoku tau haʻu ai kia Kalaisi mo maʻu e fakamolemole ki heʻetau ngaahi angahalá, ʻoku tau “fonu ʻi he ʻofa ʻa e ʻOtuá” (Mōsaia 4:12). ʻOku tataki ai kitautolu ʻe he meʻá ni ke tau ʻofa mo angaʻofa ki he niʻihi kehé. Te ke lava mo hoʻo fānaú ʻo kumi ʻi he Mōsaia 4:13–16, 26 (pe ʻi ha foʻi hiva hangē ko e “Te u ʻAʻeva Pea mo Koé,” Tohi Hiva ʻa e Fānaú, 78) ʻo kumi ha ngaahi kupuʻi lea ʻoku nau fakamatalaʻi ʻa e founga te tau lava ai ʻo tokoniʻi e niʻihi kehé. Hili ia te nau lava ʻo fakatātaaʻi ʻa e ngaahi meʻa ko ʻení pe tā hanau ngaahi fakatātā mo femateʻiʻaki e ngaahi kupuʻi leá. Te tau fakahaaʻi fēfē ʻa e ʻofá mo e angaʻofá ʻi ʻapi, ʻi ʻapiako, pe ʻi he lotú?

ʻĪmisi
kiʻi taʻahine ʻoku vaʻinga mo ha pēpē

Naʻe akoʻi kitautolu ʻe Sīsū Kalaisi ke tau angaʻofa ki he niʻihi kehé.

Mōsaia 5:5–15

ʻI heʻeku fakahoko e ngaahi fuakava mo e ʻOtuá, ʻoku ou ai kiate au ʻa e huafa ʻo Kalaisí.

  • ʻE ala fiefia hoʻo fānaú ke faʻu ha ngaahi pine hingoa ʻo ʻasi ai e huafa “Sīsū Kalaisí” pea pineʻi [ʻo ofi] ki honau mafú (vakai ki he peesi ʻekitivitī ʻo e uike ní). Lolotonga ʻenau fai iá, te ke lava ʻo lau ange ʻa e Mōsaia 5:12 pea fakamatala ki he founga ʻoku tatau ai e fai ha ngaahi fuakava, pe ngaahi palōmesi mo e ʻOtuá, mo e maʻu e huafa ʻo Kalaisí “kuo tohi maʻu pē ʻi [hotau] lotó.”

Ke maʻu ha ngaahi fakakaukau lahi ange, vakai ki he makasini Ko e Kaumeʻa ʻo e māhina ní.

ʻĪmisi
Ko e fafanga ʻe Kalaisi ʻa e fanga manupuná

ʻI Heʻene Tokangaekina Maʻu Peétā fakatātā ʻa Greg K. Olsen

Paaki