Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au
31 ʻAokosi–6 Sepitema: “Ngaahi Ongoongo Fakafiefia ʻo e Fiefia Lahi”


“31 ʻAokosi–6 Sepitema. Hilamani 13–16: ‘Ngaahi Ongoongo Fakafiefia ʻo e Fiefia Lahi,’” Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Fakafoʻituituí mo e Ngaahi Fāmilí: Tohi ʻa Molomoná 2020 (2020)

“31 ʻAokosi–6 Sepitema,” Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Fakafoʻituituí mo e Ngaahi Fāmilí: 2020

ʻĪmisi
ko e akonaki a Samuela ko e tangata Leimaná mei he funga ʻaá

Ko Samuela ko e Tangata Leimaná ʻi he Funga ʻAá, tā ʻe Arnold Friberg

31 ʻAokosi–6 Sepitema

Hilamani 13–16

“Ngaahi Ongoongo Fakafiefia ʻo e Fiefia Lahi”

ʻI hoʻo lekooti e ngaahi ongo ʻokú ke maʻu he uike ní, fakakaukau ki he founga ʻoku fakatupulekina mo toe fakamamafaʻi mai ʻe he ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻi he Hilamani 13–16 e ngaahi meʻa kehe kuó ke ako ʻi he folofolá.

Lekooti e Ngaahi Ongo ʻOkú ke Maʻú

Naʻe fakasītuʻaʻi ʻa Samuela ko e tangata Leimaná ʻi he fuofua taimi naʻá ne feinga ai ke vahevahe ʻa e “ngaahi ongoongo fakafiefia” ʻi Seilahemalá (Hilamani 13:7), pea naʻe kapusi ia ʻe he kau Nīfai loto fefeká. Mahalo te ke pehē naʻe hangē naʻa nau langa ha ʻā ne ʻikai toe lava ʻo holoki ʻi honau lotó ʻa ia naʻá ne taʻofi kinautolu mei heʻenau maʻu e pōpoaki ʻa Samuelá. Naʻe mahino kia Samuela e mahuʻinga ʻo e pōpoaki naʻá ne fakahokó peá ne fakahaaʻi e tuí ʻaki ʻene muimui ki he fekau ʻa e ʻOtuá ʻa ia ne “fekau ke ne toe foki, ʻo kikite” (Hilamani 13:3). Hangē ko ia naʻe fai ʻe Samuelá, ʻoku tau fehangahangai kotoa pē mo ha ngaahi ʻā ʻi heʻetau “teuteu ʻa e hāʻeleʻanga ʻo e ʻEikí” (Hilamani 14:9) mo feinga ke muimui ki Heʻene kau palōfitá. Pea hangē pē ko Samuelá, ʻoku tau fakamoʻoni foki kia Sīsū Kalaisi, “ʻa ia kuo pau ʻe hāʻele maí,” pea fakaafeʻi e taha kotoa ke “tui ki hono huafá” (Hilamani 13:6; 14:13). He ʻikai fanongo e taha kotoa, pea ʻe lava ke fakafepakiʻi longomoʻui kitautolu ʻe ha niʻihi. Ka ko kinautolu ʻoku tui ki he pōpoakí ni ʻi he tui kia Kalaisí, ʻoku nau ʻilo ko e “ongoongo fakafiefia ʻo e fiefia lahi” (Hilamani 16:14) moʻoni ia.

ʻĪmisi
fakaʻilonga ako fakatāutahá

Ngaahi Fakakaukau ki hono Ako Fakatāutaha ʻo e Folofolá

Hilamani 13

ʻOku ʻomi ʻe he ʻEikí ha ngaahi fakatokanga ʻi Heʻene kau palōfitá.

ʻOku faʻa fakafehoanaki e kau palōfitá he taimi ʻe niʻihi ʻi he folofolá, ki ha kau tangata leʻo ʻi ha ʻā pe taua ʻoku nau fakatokanga ki he fakatuʻutāmakí (vakai, ʻĪsaia 62:6; ʻIsikeli 33:1–7).

Naʻe akoʻi ʻe Palesiteni M. Lāsolo Pālati ʻo pehē: “Kuo fakahoko ʻe he kau palōfitá honau fatongiá ʻi ha ngaahi senituli ʻi heʻenau fakatokanga ki he kakaí ʻo kau ki he ngaahi faingataʻa ʻoku tuʻunuku kiate kinautolú. ʻOku haʻisia ʻa e kau ʻAposetolo ʻa e ʻEikí ʻi honau fatongiá ke leʻohi, fakatokanga, pea ala atu ʻo tokoni kiate kinautolu ʻoku kumi ki he tali ʻo e ngaahi fehuʻi ʻo e moʻuí” (“ ʻOku ʻi he Foheʻulí ʻa e ʻOtuá,” Ensign pe Liahona, Nōvema 2015, 25).

ʻI hoʻo ako mo fakalaulauloto ki he Hilamani 13, te ke lava ʻo fakaʻilongaʻi e ngaahi fakatokanga lahi naʻe ʻomi ʻe Samuelá. Hangē ko ʻení, ko e hā naʻá ne akoʻi fekauʻaki mo e fakatomalá? fekauʻaki mo e loto-fakatōkilaló mo e koloaʻiá? ʻOku kaunga fēfē nai kiate koe ʻa e ngaahi fakatokanga ko ʻení? Ko e hā ha ngaahi fakatokanga kuo fai kimuí ni ʻe he kau palōfita ʻi onopōní, pea ko e hā ʻokú ke ongoʻi ke ke fai kau ki he ngaahi fakatokanga ko iá?

ʻĪmisi
Palesiteni Lāsolo M. Nalesoni

‘Oku tataki kitautolu ‘e he palōfitá kia Sīsū Kalaisi.

Hilamani 13–15

ʻOku angaʻofa e ʻEikí kiate kinautolu ʻoku fakatomalá.

Naʻe fuofua fekauʻi ʻa Samuela ki he kau Nīfaí ke vahevahe ʻa e ongoongo fakafiefia ʻo e hāʻele mai ʻa e Fakamoʻuí (vakai, Hilamani 13:7). Naʻá ne foki mo ha ngaahi fakatokanga fefeka ki he ngaahi fakamaau ʻa e ʻOtuá, koeʻuhí he naʻa nau fakafisingaʻi ia. Ka naʻe toutou kau ʻi he ngaahi fakatokanga ko ʻení ha fakaafe ʻi he ʻaloʻofa, ke fakatomala; fekumi ki he ngaahi fakaafe ko ʻení ʻi he kotoa ʻo e Hilamani 13–15 (tautautefito hoʻo vakaí ki he Hilamani 13:6, 11; 14:15–19; 15:7–8). ʻOku kaunga fēfē ʻa e ngaahi fakaafe ko ʻení kiate koe? Ko e hā ʻokú ke ako mei he ngaahi veesi ko ʻení fekauʻaki mo e fakatomalá? Ko e fē nai ha taimi kuó ke aʻusia ai e ʻaloʻofa ʻa e ʻOtuá ʻoku fou mai ʻi he fakatomalá?

Hilamani 14; 16:13–23

ʻE lava ke fakamālohia ʻe he ngaahi fakaʻilongá mo e ngaahi meʻa fakaofó e tui ʻa kinautolu ʻoku ʻikai fakafefeka honau lotó.

Naʻe fakamatalaʻi ʻe Samuela ʻi he Hilamani 14, e ʻuhinga naʻe ʻomi ai ʻe he ʻEikí e ngaahi fakaʻilonga ʻo e ʻaloʻi mo e pekia ʻa e Fakamoʻuí: “ʻI he ʻamanaki te mou tui ai ki hono huafá” (Hilamani 14:12). ʻI hoʻo ako e Hilamani 14, fakatokangaʻi e ngaahi fakaʻilonga ʻo e ʻaloʻi ʻo e Fakamoʻuí ʻi he veesi 1–8 mo e ngaahi fakaʻilonga ʻo ʻEne pekiá ʻi he veesi 20–28. ‘Okú ke pehē ko ha founga lelei ʻa e ngaahi fakaʻilonga ko ʻení ke fakaʻilongaʻi e ʻaloʻi mo e pekia ʻa Sīsū Kalaisí?

Te ke lava nai ʻo fakakaukau ki ha faʻahinga fakaʻilonga kuo foaki atu ʻe he ʻEikí ke tokoniʻi koe ke tui kiate Ia? Hangē ko ʻení, kuo kikiteʻi ʻe he kau palōfitá ha ngaahi fakaʻilonga te nau hā mai ki muʻa ʻi he Hāʻele ʻAngaua Mai ʻa e Fakamoʻuí (vakai “Ngaahi Fakaʻilonga ʻo e Ngaahi Kuongá,” Fakahinohino ki he Ngaahi Folofolá, scriptures.ChurchofJesusChrist.org). Kuo fakahoko nai ha taha ʻo e ngaahi fakaʻilongá ni ʻi hotau kuongá ni? Ko e ngaahi fakaʻilonga kehe ʻoku iku ki he tui kia Sīsū Kalaisí mahalo ʻe toe fakataautaha ange pea ʻikai fuʻu faingataʻa. Tuku ha kiʻi momeniti ke fakalaulauloto ai ki he ngaahi founga kuó ke fakamoʻoniʻi ai Hono toʻukupú ʻi hoʻo moʻuí.

Ko e hā ha fakatokanga ʻoku ʻomi fekauʻaki mo e ngaahi fakaʻilongá ʻi he Hilamani 16:13–23? Ko e hā ha founga te ke lava ai ʻo fakaʻehiʻehi mei he ʻulungaanga ʻo e kakai ʻoku fakamatalaʻi ʻi he ngaahi veesi ko ʻení?

Vakai foki, ʻAlamā 30:43–52; Ronald A. Rasband, “ ʻI ha Palani Fakalangi,” Ensign pe Liahona, Nōvema 2017, 55–57.

Hilamani 16

ʻOku ʻomi au ʻe he muimui ki he akonaki ʻa e palōfitá, ke u ofi ange ki he ʻEikí.

Naʻe akoʻi ʻe ʻEletā Niila L. ʻEnitaseni ʻo pehē: “ʻI heʻeku moʻui fakatāutahá, kuó u ʻilo ʻi heʻeku ako ʻi he faʻa lotu e ngaahi lea ʻa e palōfita ʻo e ʻOtuá mo fakafenāpasi fakalelei hoku lotó ki heʻene ngaahi akonakí, ʻoku tupulaki maʻu ai pē ʻeku tui ki he ʻEiki ko Sīsū Kalaisí. Kapau te tau fili ke tuku ʻa e faleʻi ko ʻení ki he tafaʻakí mo pehē ʻoku tau ʻilo lahi ange, ʻe faingataʻa ke tau tui pea ʻe veiveiua leva ʻetau fakakaukau taʻengatá” (“Ko e Palōfita ʻa e ʻOtuá,” Ensign pe Liahona, Mē 2018, 26–27). ʻOku fakapapauʻi fēfē ʻe he ngaahi lea mo e ngāue ʻa e kau Nīfaí ʻi he Hilamani 16 e meʻa naʻe akoʻi ʻe ʻEletā ʻEnitasení? Ko e hā ha ngaahi tukupā fakafoʻituitui ʻokú ke ongoʻi ʻoku totonu ke ke fai fekauʻaki mo e kau palōfita ʻa e ʻEikí mo ʻenau ngaahi pōpoakí?

ʻĪmisi
fakaʻilonga ako fakafāmilí

Ngaahi Fakakaukau ki he Ako Fakafāmili e Folofolá mo e Efiafi Fakafāmili ʻi ʻApí

ʻI hoʻo lau e folofolá mo ho fāmilí, ʻe lava ke tokoni atu ʻa e Laumālié ke mou ʻiloʻi ʻa e ngaahi tefitoʻi moʻoni ke fakamamafaʻi mo aleaʻí kae lava ke feau e ngaahi fie maʻu homou fāmilí. Ko ha ngaahi fakakaukau ʻeni ʻe niʻihi.

Hilamani 13:3–4

Ko e hā ʻokú ne ueʻi fakalaumālie ho fāmilí fekauʻaki mo e tali ʻa Samuela ki he fekau ʻa e ʻEikí ʻi he Hilamani 13:3–4? Lolotonga hoʻo ako mo ho fāmilí he uike ní, mahalo naʻá ke lava ʻo poupouʻi e kau mēmipa ʻo e fāmilí ke vahevahe ha ngaahi ongo ʻoku “hā mai ki [honau] lotó.”

Hilamani 13:38

ʻOku angamaheni ʻi hotau kuongá ʻa e fakakaukau ko ia ʻe lava ke maʻu e fiefiá “ʻi he fai angahalá.” Ko e hā ha ngaahi founga kuo ʻomi ai ʻe hono moʻui ʻaki e ongoongoleleí e fiefia moʻoní?

Hilamani 15:3

ʻOku fakahaaʻi fēfē ʻe he fakatonutonu ʻa e ʻOtuá ʻa ʻEne ʻofa maʻatautolú? Fakaafeʻi e kau mēmipa ʻo e fāmilí ke nau kole ʻi he loto-fakatōkilalo ki he ʻEikí e meʻa te nau lava ʻo fai ke toe lelei ange aí.

Hilamani 15:5–8

Ko e hā ʻoku tau ako fekauʻaki mo e uluí mei he kau Leimaná naʻe fakamatalaʻi ʻi he ngaahi veesi ko ʻení? Te tau muimui fēfē ʻi heʻenau sīpingá?

Hilamani 16:1–3

ʻE fiefia nai ho fāmilí ʻi hano tulamaʻi e talanoa ʻo Samuela ko e tangata Leimaná? Hili hono lau e fakamatalá, mahalo ʻe lava ke taufetongi e kau mēmipa ʻo e fāmilí ʻo tuʻu ʻi ha sea pea lau ha niʻihi ʻo e ngaahi kikite ʻa Samuelá lolotonga ia ha feinga ʻa e kau mēmipa kehe ʻo e fāmilí ke hangē ʻoku nau fana ha ngaahi ngahau pe tolo ha ngaahi foʻi maká. ʻE lava ke tokoni ʻeni ki ho fāmilí ke mahino e anga ʻo e ongoʻi ʻa Samuela mo e kau Nīfaí. Mahalo foki ʻe fiefia e fānaú ʻi hano tā ha ngaahi fakatātā ʻo e talanoá. ʻE founga fēfē haʻatau hangē ko Samuelá pea vahevahe e ongoongoleleí mo e niʻihi kehé neongo ʻetau manavasiʻí?

Ke maʻu ha ngaahi fakakaukau lahi ange ki hono akoʻi ʻo e fānaú, vakai ki he fokotuʻutuʻu ʻo e uike ní ʻi he Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Palaimelí.

Fakatupulaki e Ako Fakatāutahá

Fakatokangaʻi e ngaahi sīpingá. Ko e sīpingá ko ha palani pe fakatātā ʻe lava ke fakaʻaongaʻi ko ha fakahinohino ki hano fakahoko ʻo ha ngāue. ʻOku tau maʻu ʻi he folofolá ha ngaahi sīpinga ʻokú ne fakahaaʻi ʻa e founga ʻoku fakahoko ai ʻe he ʻEikí ʻEne ngāué, hangē ko hono fekauʻi atu ʻEne kau tamaioʻeikí ke fakatokanga ki he kakaí.

ʻĪmisi
ʻoku akonaki ʻa Samuela ko e tangata Leimaná

© The Book of Mormon for Young Readers, Samuela ko e tangata Leimaná, tā ʻe Briana Shawcroft

Paaki