Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au
28 Sepitema–11 ʻOkatopa. 3 Nīfai 17–19: “Vakai, ʻOku Kakato ʻA ʻEku Fiefiá”


“28 Sepitema–11 ʻOkatopa. 3 Nīfai 17–19: ‘Vakai, ʻOku Kakato ʻA ʻEku Fiefiá,’” Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Fakafoʻituituí mo e Ngaahi Fāmilí: Tohi ʻa Molomoná 2020 (2020)

“28 Sepitema–11 ʻOkatopa. 3 Nīfai 17–19,” Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Fakafoʻituituí mo e Ngaahi Fāmilí: 2020

ʻĪmisi
ʻOku hā ʻa Sīsū ki he Kau Nīfaí

Naʻe Malama Kiate Kinautolu ʻa e Maama ʻo Hono Fofongá, Tā ʻe Gary L. Kapp

28 Sepitema–11 ʻOkatopa

3 Nīfai 17–19

“Vakai, ʻOku Kakato ʻA ʻEku Fiefiá”

Lolotonga e nofotaha ʻa e ngaahi vahe ki muʻa ʻi he 3 Nīfaí he ngaahi lea ʻa e Fakamoʻuí, ʻoku fakamatalaʻi ʻe he vahe 17–19 ʻEne ngāue fakafaifekaú mo e ngaahi akonaki ʻi he lotolotonga ʻo e kakaí. ʻI hoʻo lau e ngaahi vahe ko ení, ko e hā ʻoku akoʻi atu ʻe he Laumālié fekauʻaki mo e Fakamoʻuí?

Lekooti e Ngaahi Ongo ʻOkú ke Maʻú

Naʻe toki fakaʻaongaʻi pē ʻe Sīsū Kalaisi e ʻahó ke ngāue fakaetauhi ʻi he fonua ko Mahú, ʻo akoʻi ʻEne ongoongoleleí, mo tuku ha faingamālie ki he kakaí ke nau mamata mo ala ki he ngaahi matakafo ʻi Hono sino kuo toetuʻú, mo fakamoʻoni ko Ia ʻa e Fakamoʻui kuo talaʻofa maí. Pea kuo taimi ʻeni kiate Ia ke mavahe. Naʻe fie maʻu ke Ne liuaki ki Heʻene Tamaí, pea naʻá Ne ʻafioʻi naʻe fie maʻu ʻe he kakaí ha taimi ke fakalaulauloto ai ki he ngaahi meʻa kuó Ne akoʻí. Ko ia ai ʻi Heʻene palōmesi ange ke toe hāʻele mai he ʻaho hono hokó, naʻá Ne tukuange e kakaí ke foki ki honau ngaahi ʻapí. Ka naʻe ʻikai ʻalu ha taha. Naʻe ʻikai ke nau lea ʻaki e meʻa naʻa nau ongoʻí, ka naʻe ʻafioʻi ia ʻe Sīsū: naʻa nau ʻamanaki te Ne “nofo ʻo kiʻi fuofuoloa ange mo kinautolu” (3 Nīfai 17:5). Ne ʻi ai Haʻane ngaahi meʻa mahuʻinga kehe ke fakahoko, ka ʻoku ʻikai hoko maʻu pē e faingamālie ke fakahaaʻi e angaʻofá ʻi ha taimi faingamālie, ko ia ai naʻe nofo ʻa Sīsū mo e kakaí ʻo kiʻi fuofuoloa ange. Ko e meʻa ne muimui atu aí mahalo ko e sīpinga fakamāfana taha ia ʻo e ngāue fakaetauhí ʻoku lekooti ʻi he folofolá. Naʻe pehē pē ʻe kinautolu ne ʻi aí naʻe ʻikai lava ke fakamatalaʻi (vakai, 3 Nīfai 17:16–17). Naʻe fakamatalaʻi fakanounou ʻe Sīsū Tonu e taumalingi fakalaumālie ne hoko fakafokifaá ʻaki e ngaahi lea mahinongofua ko ení: “Ko ʻeni vakai, ʻoku kakato ʻa ʻeku fiefiá” (3 Nīfai 17:20).

ʻĪmisi
fakaʻilonga ako fakatāutahá

Ngaahi Fakakaukau ki hono Ako Fakatāutaha ʻo e Folofolá

3 Nīfai 17

Ko e Fakamoʻuí ʻa ʻeku sīpinga haohaoa ʻo e ngāue fakaetauhí.

ʻOku tau ʻiloʻi naʻe aʻusia ʻe ha kakai ʻe toko 2,500 nai (vakai, 3 Nīfai 17:25) e fuofua ʻaʻahi ʻa Kalaisí, ʻo hangē ko ia ne lekooti ʻi he 3 Nīfai 11–18. Ka naʻe ʻafioʻi ʻe he Fakamoʻuí ha founga ke ngāue fakaetauhi ai kiate kinautolu taki taha. Ko e hā ʻokú ke ako fekauʻaki mo e ngāue fakaetauhí mei he sīpinga ʻa e Fakamoʻuí ʻi he vahe ko ení? Ko e hā ha ngaahi fie maʻu naʻá Ne ngāue fakaetauhi ki ai? Fakalaulauloto ki he founga ‘e lava ke tokoniʻi ai koe ʻe Heʻene tā sīpingá ke ke ngāue fakaetauhi ki he niʻihi kehé.

ʻĪmisi
Ko hono tāpuakiʻi ʻe Sīsū e fānau Nīfaí

Vakai Ki Hoʻomou Fānau Īkí, tā ʻe Gary L. Kapp

3 Nīfai 17:13–22; 18:15–25; 19:6–9, 15–36

Naʻe akoʻi kitautolu ʻe he Fakamoʻuí ki he founga ʻo e lotú.

Fakakaukauloto pe ‘e fēfē haʻo fanongo ʻoku lotua koe ʻe he Fakamoʻuí. Ko e hā nai te Ne folofola ʻaki maʻaú? Mahalo naʻa lava ke ʻoatu ʻe Heʻene ngaahi akonakí mo e lotu ʻi he ngaahi vahe ko ʻení, ha fakakaukau. ʻI hoʻo akó, ko e hā ʻokú ke ako mei he sīpinga ʻa Kalaisí te ne lava ʻo ngaohi hoʻo ngaahi lotú ke mahuʻingamālie angé? Ko e hā ha ngaahi tāpuaki kuó ke mātā ʻi hoʻo moʻuí ʻi hoʻo lotú?

3 Nīfai 18:1–12

‘E lava ke fakafonu fakalaumālie au ʻi heʻeku maʻu ʻa e sākalamēnití.

ʻI hoʻo lau e 3 Nīfai 18:1–12, fakalaulauloto ki he founga ʻe tokoniʻi ai koe ʻe he sākalamēnití ke ke ongoʻi ʻokú ke “mākona” (3 Nīfai 18:3–5, 9; vakai foki, 3 Nīfai 20:1–9). Hangē ko ʻení, te ke lava ʻo faʻu ha lisi ʻo ha ngaahi fehuʻi ke fakatupu ha fakakaukau fakataautaha ʻi hoʻo toʻo e sākalamēnití, hangē ko e “ʻOku fēfē ʻeku ongoʻi fekauʻaki mo e Fakamoʻuí mo ʻEne feilaulau maʻakú?” “‘Oku takiekina fēfē ʻe Heʻene feilaulaú ʻeku moʻui fakaʻahó?” pe “Ko e hā ʻoku ou fakahoko lelei ʻi heʻeku hoko ko ha ākongá, pea ko e hā te u lava ʻo fakaleleiʻí?”

‘E ala tokoniʻi koe ʻe he ngaahi leá ni meia Palesiteni Henelī B. ʻAealingí ke fakalaulauloto ki ha founga ʻe taha ʻe lava ai e sākalamēnití ʻo tokoniʻi koe ke ke mākona fakalaumālie: “ʻI hoʻo sivisiviʻi hoʻo moʻuí lolotonga e ouau sākalamēnití, fakatauange ʻoku nofo taha hoʻo fakakaukaú he ngaahi fehalaaki kuó ke fakahokó kae pehē foki ki he ngaahi meʻa kuó ke fakahoko totonú—ʻa e ngaahi taimi kuó ke ongoʻi ai naʻe hōifua ʻa e Tamai Hēvaní mo e Fakamoʻuí kiate koe. Te ke lava foki ʻo fakaʻaongaʻi ha kiʻi taimi lolotonga e sākalamēnití ke kole ai ki he ʻOtuá ke tokoniʻi koe ke ke ʻiloʻi e ngaahi meʻa ko ʻení. … ʻI he taimi naʻá ku fakahoko ai ʻení, naʻe toe fakapapauʻi mai ʻe he Laumālié kiate au neongo ʻeku kei taukakapa ke haohaoá, ʻoku ou lelei ange he ʻahó ni ʻi he ʻaneafí. Pea ʻoku ou maʻu ai ha loto-falala ʻe lava ke u lelei ange ʻapongipongi, koeʻuhí ko e Fakamoʻuí” (“Manatu Maʻu Ai Pē Kiate Ia,” Liahona, Fēpueli 2018, 5).

3 Nīfai 18:36–37; 19:6–22

ʻOku fekumi e kau ākonga ʻa Sīsū Kalaisí ki he meʻafoaki ʻo e Laumālie Māʻoniʻoní.

Fakakaukau ki ha lotu naʻá ke toki fai kimuí ni mai. Ko e hā ʻoku akoʻi atu ʻe hoʻo ngaahi lotú fekauʻaki mo hoʻo ngaahi holi taupotu tahá? Hili hono fakamoleki e ʻahó ʻi he ʻao ʻo e Fakamoʻuí, “[naʻe] lotua [ʻe he kakaí] ʻa e ngaahi meʻa naʻa nau holi lahi taha ki aí”—ʻa e meʻafoaki ʻo e Laumālie Māʻoniʻoní (3 Nīfai 19:9). ʻI hoʻo lau e ngaahi potufolofola ko ʻení, fakalaulauloto ki hoʻo ngaahi holi pē ʻaʻau ki he takaua ʻa e Laumālie Māʻoniʻoní. Ko e hā ʻokú ke ako fekauʻaki mo e fekumi ki he takaua ʻa e Laumālie Māʻoniʻoní?

ʻĪmisi
fakaʻilonga ako fakafāmilí

Ngaahi Fakakaukau ki he Ako Fakafāmili e Folofolá mo e Efiafi Fakafāmili ʻi ʻApí

ʻI hoʻo lau e folofolá mo ho fāmilí, ʻe lava ke tokoni atu ʻa e Laumālié ke mou ʻiloʻi ʻa e ngaahi tefitoʻi moʻoni ke fakamamafaʻi mo aleaʻí kae lava ke feau e ngaahi fie maʻu homou fāmilí. Ko ha ngaahi fakakaukau ʻeni ʻe niʻihi.

3 Nīfai 17

‘I hoʻomou lau fakafāmili e vahe ko ʻení, fakakaukau ke kiʻi taʻofi mei he taimi ki he taimi ʻo fakaafeʻi ho fāmilí ke nau fakakaukauloto ki haʻanau aʻusia tonu e ngaahi meʻa ko ʻení. Hangē ko ʻení, mahalo te ke lava ʻo ʻeke ha ngaahi fehuʻi hangē ko e “Ko e hā ha ngaahi faingataʻaʻia te ke fie ʻomi ki he Fakamoʻuí ke faitoʻo?” “Ko e hā te ke fie maʻu ke Ne lotua maʻaú?” pe “Ko hai ha niʻihi ʻokú ke ʻofa ai te ke fie maʻu ke Ne tāpuekina?” ʻE lava foki ke ueʻi fakalaumālie koe ʻe he vahe ko ʻení ke ke lotu maʻá e kau mēmipa ʻo homou fāmilí, taki taha, ʻo hangē ko ia naʻe fai ʻe Sīsuú.

3 Nīfai 18:1–12

Ko e hā e ʻuhinga ke “fiu” ʻi hono maʻu e sākalamēnití, pea ʻoku tau aʻusia fēfē ia? Ko e hā ʻoku tau ako mei he veesi 5–7 fekauʻaki mo e ʻuhinga naʻe ʻomi ai ʻe Sīsū ʻa e ouau ʻo e sākalamēnití kiate kitautolú?

3 Nīfai 18:17–21

Ko e hā ʻoku tau ako mei he ngaahi vēsí ni fekauʻaki mo e ngaahi taumuʻa ʻo e lotú? ʻE founga fēfē haʻatau fakaleleiʻi e mālohi fakalaumālie ʻo ʻetau lotú, ʻi he fakafoʻituituí mo e fakafāmilí fakatouʻosi?

3 Nīfai 18:25; 19:1–3

Ko e hā kuo aʻusia ʻe hotau fāmilí ʻi he ongoongoleleí ʻoku tau fakaʻamu ke aʻusia foki ʻe kinautolu ʻoku tau feohí? Te tau muimui fēfē ki he sīpinga ʻa e kakai ʻi he ngaahi veesi ko ení pea “fuʻu ngāue lahi” (3 Nīfai 19:3) ke ʻomi e niʻihi kehé kia Kalaisi, ke nau lava foki ʻo “ala mo mamata” (3 Nīfai 18:25) ki he meʻa kuo tau maʻu ʻi he ongoongoleleí?

Ke maʻu ha ngaahi fakakaukau lahi ange ki hono akoʻi ʻo e fānaú, vakai ki he fokotuʻutuʻu ʻo e uike ní ʻi he Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Palaimelí.

Fakatupulaki e Ako Fakataautahá

Tuku ke tataki ʻe he Laumālié hoʻo akó. ‘E lava tataki koe ʻe he Laumālie Māʻoniʻoní ki he ngaahi meʻa ʻoku fie maʻu ke ke ako he ʻaho taki taha. Feinga ke ke ongoʻingofua ʻEne ngaahi ueʻi fakalaumālié, ʻo tatau ai pē kapau ʻoku ngali fokotuʻu atu ke ke lau ha tefito kehe pe ako ʻi ha founga kehe mei he meʻa ʻokú ke faʻa faí. Hangē ko ʻení, ʻi hoʻo lau fekauʻaki mo e sākalamēnití ʻi he 3 Nīfai 18, ʻe lava ke ueʻi koe ʻe he Laumālié ke tuku ha taimi lahi ange ʻi he tefito ko iá kae ʻikai ko e taimi naʻá ke palani ki aí.

ʻĪmisi
ko hono takatakai ʻe he kau ʻāngeló ʻa Sīsū mo e fānau Nīfaí

Naʻa Nau Mamata ki he Matangaki ʻa e Langí, tā ʻe Walter Rane