Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au
16–22 Nōvema. ʻEta 6–11: “Koeʻuhí Ke Fakangata ʻa e Angahalá”


“16–22 Nōvema. ʻEta 6–11: ‘Koeʻuhí Ke Fakangata ʻa e Angahalá,’” Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Fakafoʻituituí mo e Ngaahi Fāmilí: Tohi ʻa Molomoná 2020 (2020)

“16–22 Nōvema. ʻEta 6–11,” Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Fakafoʻituituí mo e Ngaahi Fāmilí: 2020

ʻĪmisi
Ngaahi vaka lafalafa ʻo e kau Sēletí ʻi he fukahi tahí

Te u Toe ʻOhake ʻA Kimoutolu mei he Ngaahi Loloto ʻo e Tahí, tā ʻe Jonathan Arthur Clarke

16–22 Nōvema

ʻEta 6–11

“Koeʻuhí Ke Fakangata ʻa e Angahalá”

Naʻe pehē ʻe Molomona ʻi haʻane lau ki he lekooti ʻa e kau Sēletí, “ʻoku ʻaonga ke ʻilo ʻe he kakai kotoa pē ʻa e ngaahi meʻa kuo hiki ʻi he fakamatala ko iá” (Mōsaia 28:19). Manatuʻi eni ʻi hoʻo lau e ʻEta 6–11. Ko e hā ‘oku ʻaonga ai e ngaahi meʻá ni— pe lelei— kiate koe mo e niʻihi ʻokú ke ʻofa aí?

Lekooti e Ngaahi Ongo ʻOkú ke Maʻú

Hili ha ngaahi taʻu ʻe laungeau mei hono fakaʻauha e kakai Sēletí, naʻe ʻilo ʻe he kau Nīfaí e toetoenga ʻo e meʻa ne maumau ʻi honau fonua fakakuongamuʻá. Ne kau ʻi he ngaahi toetoenga ko ʻeni ʻo e ngaahi meʻa ne maumaú ha lekooti fufū—ko ha ʻū peleti “koula haohaoa” naʻe “fonu ʻi ha ngaahi tongitongi” (Mōsaia 8:9). Naʻe ongoʻi ʻe he tuʻi Nīfai ko Limihaí, naʻe mahuʻinga ʻa e lekōtí ni peá ne pehē: “ʻOku ʻikai haʻaku veiveiua ʻoku ʻi he ngaahi peletí ni,” (Mōsaia 8:19). ‘I he ʻahó ni ʻokú ke maʻu ha fakamatala fakanounou ʻo e lekooti ko ení, kuo liliu ki hoʻo lea fakafonuá, pea ʻoku ui ko e tohi ʻa ʻEtá. ʻOku haʻu ia mei he lekooti tatau naʻe “fuʻu fakaʻamu ʻo fuʻu lahi fau” ki ai e kau Nīfaí ke nau lau, pea ʻi heʻenau lau iá; “naʻe fakafonu ʻaki ʻa kinautolu ʻa e loto-mamahi; ka neongo iá naʻe ʻomi ai kiate kinautolu ʻa e ʻilo lahi, ʻa ia naʻa nau fiefia ai” (Mōsaia 28:12, 18). ‘I hoʻo lau fekauʻaki mo e tupulaki mo e tō fakamamahi ʻa e kau Sēletí, te ke ʻilo ai ha ngaahi taimi fakamamahi lahi. Kae ʻoua naʻá ke tukunoaʻi e fiefia ʻo hono ako e ngaahi lēsoni mei he hisitōlia ko ení. Naʻe tohi ʻe Molonai, “ko e finangalo poto ʻo e ʻOtuá ke fakahā ʻa e ngaahi meʻá ni kiate kimoutolu” ( ʻEta 8:23), he ka mou ka ako mei he ngaahi tō nounou mo e lavameʻa ʻa e kau Sēletí, ʻe “fakangata ʻa e angahalá … ke hoko mai ʻa e taimi ʻa ia ʻe ʻikai ke maʻu ai ʻe Sētane ha mālohi ki he loto ʻo e fānau ʻa e tangata” ( ʻEta 8:26).

ʻĪmisi
fakaʻilonga ako fakatāutahá

Ngaahi Fakakaukau ki hono Ako Fakatāutaha ʻo e Folofolá

ʻEta 6:1–12

ʻE tataki au ʻe he ʻEikí ki hoku fonua ʻo e talaʻofá.

Mahalo te ke maʻu ha ngaahi fakakaukau fakalaumālie kapau te ke fakafehoanaki e fononga ʻa e kau Sēletí ʻi he fukahi tahí ki hoʻo fononga ʻi he moʻui fakamatelié. Hangē ko ení, ko e hā kuo tokonaki atu ʻe he ʻEikí ke fakamaama ho halá hangē ko e ngaahi foʻi maka ʻi he vaka ʻo e kau Sēletí? Ko e hā ʻe lava ke fakafofongaʻi ʻe he ngaahi vaka lafalafá, pe ko e ngaahi matangi ʻoku nau “angi … ki he fonua ʻo e talaʻofá”? ( ʻEta 6:8). Ko e hā ʻokú ke ako mei he ngaahi angafai ʻa e kau Sēletí kimuʻa, lolotonga, mo e hili ʻa e fonongá? ʻOku tataki fēfē koe ʻe he ʻEikí ki ho fonua ʻo e talaʻofá?

ʻĪmisi
Ko e fononga ‘a e kau Sēletí mo e fanga monumanú

Fononga ʻa e kau Sēletí ʻo fou atu ʻi ʻĒsiá, tā ʻe Minerva Teichert

ʻEta 6:5–18, 30; 9:28–35; 10:1–2

ʻOku tāpuekina au ʻe he ʻEikí ʻi heʻeku loto-fakatōkilaló.

Neongo ʻoku ngali kāpui ʻe he hikisiá mo e fai angahalá e hisitōlia ʻo e kau Sēletí, ka ʻoku ʻi ai foki ha ngaahi sīpinga ʻo e loto-fakatōkilaló—tautautefito ki he ʻEta 6:5–18, 30; 9:28–35; mo e 10:1–2. ʻE lava ke tokoni haʻo fakalaulauloto ki he ngaahi fehuʻí ke ke ako mei he ngaahi sīpinga ko ení: Ko e hā naʻe fakavaivaiʻi ai ʻe he kau Sēletí kinautolu ʻi he ngaahi tūkunga ko ení? Ko e hā ne nau fai ke fakahaaʻi ʻenau loto-fakatōkilaló? Naʻe tāpuekina fēfē kinautolu ko e tupu mei heʻenau fai iá? Fakatokangaʻi ange ʻi he ngaahi tūkunga ʻe niʻihi, naʻe fakamālohiʻi ʻa e kakaí ʻe honau ngaahi tūkungá ke nau loto-fakatōkilalo. Fakakaukau pe ko e hā te ke fai ke ke loto-fiemālie ai ke “ʻaʻeva ʻi he loto-fakatōkilalo ʻi he ʻao ʻo e ʻEikí” ( ʻEta 6:17) kae ʻikai fakamālohiʻi ke loto-fakatōkilaló (vakai, Mōsaia 4:11–12; ʻAlamā 32:14–18).

Vakai foki, “Humility,” Gospel Topics, topics.ChurchofJesusChrist.org.

ʻEta 7–11

ʻOku tāpuekina ʻe he kau taki angatonú e kakai ʻoku nau tatakí.

ʻOku kau ʻi he Vahe 7–11 ʻo ʻEtá ha ngaahi toʻu tangata ʻe 28 pe lahi ange. Neongo ʻoku ʻikai lahi ha ngaahi fakaikiiki ʻe lava ke ʻomi ʻi ha kiʻi konga siʻisiʻi pehē, ka ʻoku hā vave mai ha sīpinga ai: ʻoku tataki e tuʻunga fakatakimuʻa angatonú ki he ngaahi tāpuakí mo e tuʻumālié, kae iku ʻa e tuʻunga fakatakimuʻa fai angahalá ki he pōpulá mo e fakaʻauhá.

Ko ha niʻihi eni ʻo e ngaahi tuʻi ʻoku lau ki ai e ngaahi vahe ko ení. Lau e ngaahi veesi fakafekauʻakí, pea sio pe ko e hā te ke lava ʻo ako mei heʻenau sīpingá—lelei mo e kovi—kau ki he tuʻunga fakatakimuʻá. ‘I hoʻo fai iá, fakakaukau ki ha ngaahi faingamālie te ke ala maʻu ke tataki pe takiekina e niʻihi kehe ʻi ho ʻapí, komiunitií, pe uiuiʻi faka-Siasí, mo e alā meʻa pehē.

ʻEta 8:7–26

Ko e hā ha kautaha fufū?

‘I he taimi ʻoku faʻufaʻu ai ʻe ha toko ua pe lahi ange ke fakapulipuliʻi ʻenau ngaahi ngāue koví, ʻoku nau kau ai ki ha kautaha fufū. ‘Oku faʻa fakaʻaiʻai kinautolu ʻe he holi ke maʻu mafaí pe tuʻumālié. ʻOku ʻikai ngata pē ʻi he kautaha fufū ʻoku fakamatalaʻi ʻi he ʻEta 8:7–18, ka ʻoku maʻu ha ngaahi sīpinga kehe ʻi he Hilamani 1:9–12; 2:2–11; 6:16–30, mo e Mōsese 5:29–33. ʻOku fakamatalaʻi ʻe Molonai ʻi he ʻEta 8:18–26, e ngaahi nunuʻa kovi ʻo e kautaha fufuú (vakai foki, ʻEta 9:4–12) mo fakatokanga mai ke ʻoua naʻa tau poupouʻi kinautolu.

ʻĪmisi
fakaʻilonga ako fakafāmilí

Ngaahi Fakakaukau ki he Ako Fakafāmili e Folofolá mo e Efiafi Fakafāmili ʻi ʻApí

ʻI hoʻo lau e folofolá mo ho fāmilí, ʻe lava ke tokoni atu ʻa e Laumālié ke mou ʻiloʻi ʻa e ngaahi tefitoʻi moʻoni ke fakamamafaʻi mo aleaʻí kae lava ke feau e ngaahi fie maʻu homou fāmilí. Ko ha ngaahi fakakaukau ʻeni ʻe niʻihi.

ʻEta 6:2–12

ʻE fiefia nai ho fāmilí ʻi hano fakafaivaʻi e talanoa ʻo e fononga ʻa e kau Sēletí ki he fonua ʻo e talaʻofá? Mahalo te ke lava ʻo fakaʻaongaʻi ha loki fakapoʻuli ko ha vaka lafalafa mo ha ngaahi kasa ke fakafofongaʻi e ngaahi foʻi maka ngingilá. Mahalo te ke lava ʻo talanoa fekauʻaki mo e founga naʻe fakahaaʻi ai ʻe he kau Sēletí ʻenau tui ki he ʻEikí ʻaki ʻenau heka ki he ʻū vaka lafalafá, neongo ʻenau ʻiloʻi te nau “ngalo hifo ʻi he ngaahi loloto ʻo e tahí” ( ʻEta 6:6). Hili hoʻomou lau e veesi 9, ʻe lava ke vahevahe ʻe he kau mēmipa ʻo e fāmilí e ngaahi himi fakafetaʻi ʻoku nau saiʻia aí pea mou hiva fakataha kinautolu. ʻE lava fēfē ke fakatatau hotau ngaahi ʻapí ki he ʻū vaka lafalafa ʻa e kau Sēletí? Ko e hā ʻa e fonua ʻo e talaʻofa ʻoku tataki atu ʻe he ʻEikí hotau fāmilí ki aí?

ʻEta 6:22–23

ʻI he lolotonga ʻo e uike ní, ʻe lava ke fekumi homou fāmilí ki ha founga naʻe fakahoko ai e ngaahi fakatokanga fakaepalōfita ʻa e tokoua ʻo Sēletí fekauʻaki mo e nofo pōpulá. Ko e hā ha ngaahi fakatokanga kuo ʻomi ʻe he kau taki ʻo e Siasí kiate kitautolu? Ko e hā ha ngaahi founga ʻe lava ke iku ai hono tukunoaʻi ʻenau faleʻí ki he nofo pōpulá?

ʻEta 8:23–26

Fakatatau ki he ngaahi veesi ko ʻení, ko e hā naʻe fekauʻi ai ʻa Molonai ke ne tohi ʻa e “ngaahi meʻá ni” fekauʻaki mo e ngaahi kautaha fufuú? ( ʻEta 8:23). Ko e hā kuo tau ako mei he tohi ʻa ʻEtá ʻe lava ke tokoni ke tau maʻu e ngaahi tāpuaki ʻoku fakamatalaʻi ʻi he veesi 26?

ʻEta 9:11

ʻE uesia fēfē ʻe heʻetau holí ʻetau ngaahi filí? Ko e hā te tau lava ʻo fai fakafāmili ke fakapapauʻi ʻoku tau holi ki he ngaahi meʻa ʻa e ʻOtuá?

ʻEta 11:8

Ke ako lahi ange fekauʻaki mo e ʻaloʻofa ʻa e ʻEikí kiate kinautolu ʻoku fakatomalá, te ke lava ʻo lau ʻa e Mōsaia 26:29–30; 29:18–20; ʻAlamā 34:14–16; pe Molonai 6:8. Mahalo ʻe lava ke vahevahe ʻe he kau mēmipa ʻo e fāmilí ha ngaahi sīpinga ʻo e ʻaloʻofa ʻa e ʻOtuá mei he folofolá pe mei heʻenau moʻui ʻanautolú.

Ki ha ngaahi fakakaukau lahi ange ki hono akoʻi ʻo e fānaú, vakai ki he fokotuʻutuʻu ʻo e uike ní ʻi he Haʻu ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Palaimelí.

Fakatupulaki e Ako Fakatāutahá

Moʻui ʻaki ʻa e meʻa ʻokú ke akó. ‘Oku mahulu hake e ako ʻo e ongoongoleleí ʻi he laukongá mo e fakalaulaulotó. ʻOku tau faʻa ako lahi tahá mei hono moʻui ʻaki e ngaahi moʻoni ʻi he ngaahi folofolá (vakai, Sione 7:17). Ko e hā te ke fai ke moʻui ʻaki e meʻa ʻokú ke lau ʻi he ʻEta 6–11?

ʻĪmisi
Ngaahi vaka lafalafa ʻo e kau Sēletí ʻi he fukahi tahí

Ngaahi Vaka Lafalafa ʻo e kau Sēletí, tā ʻe Gary Ernest Smith

Paaki